Kế toán thuế là thuật ngữ không còn xa lạ với bất kì các đơn vị nào, đặc biệt là doanh nghiệp. Kế toán thuế vừa là vị trí và cũng là bộ phận quan trọng để doanh nghiệp có thể hoạt động tốt và duy trì sự ổn định trong khuôn khổ quản lý của pháp luật.
Mục lục bài viết
1. Kế toán thuế là gì?
Kế toán thuế là kế toán phụ trách về các vấn đề về khai báo thuế trong doanh nghiệp. Kế toán thuế là nghĩa vụ của các doanh nghiệp đối với nhà nước. Nhà nước chỉ có thể quản lý được nền kinh tế nhiều thành phần khi có kế toán thuế. Ngược lại doanh nghiệp cũng chỉ có thể kinh doanh ổn định và báo cáo thuế thuận lợi khi thực hiện các vấn đề về thuế rõ ràng.
Kế toán thuế là công việc không phải đơn giản cho một nhân viên kế toán mới bắt đầu công việc và đặc biệt là những sinh viên kế toán mới ra trường. Bởi vì, ngoài kiến thức chuyên môn,nghiệp vụ, kế toán thuế còn đòi hỏi phải có những cách ứng xử chuyên nghiệp, khôn khéo và những cẩm nang bỏ túi làm hành trang trong công việc.
Kế toán thuế có vai trò như là một cầu nối, liên kết giữa doanh nghiệp và nhà nước. Nhờ các công việc của kế toán thuế đã giúp cho nhà nước quản lý được nền kinh tế dễ dàng hơn.
Kế toán thuế đồng thời cũng giúp cho các doanh nghiệp có thể kinh doanh một cách ổn định và thực hiện báo cáo thuế đúng quy định của nhà nước một cách rõ ràng và minh bạch.
– Kế toán thuế trong tiếng Anh là Tax accounting.
2. Vai trò và nhiệm vụ của kế toán thuế:
Khi bắt đầu thành lập công ty, kế toán thuế là bộ phận thực hiện việc kê khai và nộp lệ phí môn bài. Sau đó, trong suốt quá trình hoạt động của doanh nghiệp bộ phận kế toán thuế sẽ thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Tập hợp hóa đơn, chứng từ phát sinh của doanh nghiệp để theo dõi và hạch toán
- Lập báo cáo thuế hàng tháng, hàng quý và nộp thuế cho công ty
- Lập báo cáo tài chính, báo cáo thuế cuối năm, báo cáo thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN)
- Trực tiếp làm việc với cơ quan thuế khi có vấn đề phát sinh
- Kiểm tra đối chiếu hóa đơn giá trị gia tăng (GTGT) với bảng kê thuế đầu vào, đầu ra từng cơ sở
- Hàng tháng lập báo cáo tổng hợp thuế GTGT đầu ra của toàn công ty, phân loại theo thuế suất
- Hàng tháng lập báo cáo tổng hợp thuế GTGT đầu vào của toàn công ty theo tỉ lệ phân bổ đầu ra được khấu trừ
- Theo dõi báo cáo tình hình nộp ngân sách, tồn đọng ngân sách, hoàn thuế của công ty
- Đối chiếu số liệu báo cáo thuế của các cơ sở giữa báo cáo với quyết toán
- Lập hồ sơ hoàn thuế khi có phát sinh
- Lập báo cáo tổng hợp thuế theo định kỳ hoặc đột xuất
- Kiểm tra hóa đơn đầu vào
- Kiểm tra báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn thuế để báo cáo cục thuế
- Cập nhật kịp thời các thông tin về luật thuế, soạn thông báo các nghiệp vụ quy định của luật thuế có liên quan đến hoạt đông sản xuất kinh doanh của công ty để cơ sở biết thực hiện
- Lập kế hoạch thuế giá trị gia tăng thu nhập doanh nghiêp, nộp ngân sách
- Cập nhật theo dõi việc giao nhận hóa đơn
- Hằng tháng, quý năm báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn trong kỳ
Và các công việc khác có liên quan đến kế toán thuế của doanh nghiệp.
3. Các công việc của kế toán thuế:
Một là xác định cơ sở tính thuế
Đây là một trong những nhiệm vụ mà kế toán thuế phải thực hiện một cách thường xuyên và liên tục. Đảm bảo phản ánh kịp thời, chính xác và đầy đủ các phát sinh liên quan đến thuế và nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp. Trong xác định cơ sở để tính thuế bao gồm: xác định cơ sở tính thuế GTGT, xác định cơ sở tính thuế tiêu thụ đặc biệt, bảo vệ môi trường, xác định cơ sở tính thuế thu nhập doanh nghiệp và xác định cơ sở tính thuế thu nhập cá nhân.
– Xác định cơ sở tính thuế GTGT
Đối chiếu hóa đơn GTGT đầu vào và hóa đơn GTGT đầu ra, đảm bảo tính hợp lý, hợp lệ và hợp pháp. Kiểm tra và phân loại hóa đơn GTGT theo từng loại thuế suất. Hàng tháng hay hàng quý kế toán thuế cần làm báo cáo kê khai tổng hợp thuế GTGT đầu vào và đầu ra để lấy được số liệu làm căn cứ xác định nghĩa vụ nộp thuế GTGT của doanh nghiệp đối với Nhà Nước
Kiểm tra và đối chiếu bảng kê khai hồ sơ xuất khẩu, hồ sơ nhập khẩu (nếu có) bao gồm: tờ khai thuế, hồ sơ hải quan.
– Xác định cơ sở tính thuế tiêu thụ đặc biệt, bảo vệ môi trường
Đối với các hoạt động của doanh nghiệp liên quan đến việc nhập khẩu hàng hóa có tính thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường, kế toán thuế cần kiểm tra thuế suất hàng hóa, phân loại và làm báo cáo kê khai thuế đối với 2 loại thuế này để làm căn cứ xác định nghĩa vụ nộp thuế.
– Xác định cơ sở tính thuế thu nhập cá nhân
Căn cứ vào tiền lương thực tế của lao động làm việc tại doanh nghiệp và các quy định của nhà nước về luật thuế thu nhập cá nhân, mức giảm trừ gia cảnh… Kế toán thuế tính thuế thu nhập các nhân, kê khai thuế thu nhập cá nhân báo cáo với cơ quan thuế theo đúng kỳ kế toán.
– Xác định cơ sở tính thuế thu nhập doanh nghiệp
Kế toán thuế cần kết hợp với kế toán tổng hợp để nắm rõ số liệu, đối chiếu số liệu và làm bảng báo cáo tài chính hàng tháng, quý, năm để phục vụ kiểm soát tài chính nội bộ tại doanh nghiệp. Đồng thời làm căn cứ để xác định nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp đối với cơ quan Nhà Nước.
Hai là thực hiện nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp đối với Nhà nước
Hàng tháng, hàng quý và hàng năm kế toán thuế cần thực hiện nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp với cơ quan Nhà nước.
– Nội dung của công việc này là: Lập và nộp báo cáo thuế: bao gồm lập và nộp báo cáo thuế GTGT, thuế TNCN, thuế TNDN, báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn, báo cáo tài chính theo các kỳ kế toán được quy định của pháp luật.
– Nộp tiền thuế vào ngân sách nhà nước: căn cứ vào các nghĩa vụ thuế phát sinh tại doanh nghiệp, kế toán thuế lập kế hoạch và hồ sơ nộp ngân sách, hồ sơ hoàn thuế khi có phát sinh, trình lên ban giám đốc và cơ quan thuế để thực hiện nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp đối với Nhà nước. Thực hiện việc nộp thuế, lập báo cáo tài chính và quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp, quyết toán thuế thu nhập cá nhân cuối năm.
Ba là, các công việc liên quan về thuế khác
Ngoài các nhiệm vụ cơ bản trên, kế toán thuế cần phải thường xuyên cập nhật các thông tin, chính sách pháp luật về thuế để nắm được cơ sở thực hiện và đối chiếu số liệu báo cáo thuế. Không chỉ giúp doanh nghiệp thực hiện đúng nghĩa vụ mà còn nắm rõ pháp luật để hưởng các chính sách ưu đãi thuế của Nhà Nước dành cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó kế toán thuế còn phải tiến hành các công việc khác như:
Trên các công việc được kể trên thì kế toán thuế còn có thể thực hiện thêm các công việc như:
+ Thường xuyên cập nhật các thông tin, chính sách pháp luật về thuế để nắm được các cơ sở thực hiện sau đó đối chiếu số liệu báo cáo thuế.
+ Sắp xếp các hóa đơn và chứng từ liên quan đến thuế theo trình tự thời gian một cách khoa học và hợp lý.
+ Lưu trữ và bảo quản hóa đơn, chứng từ.
+ Đưa ra các đánh giá khi có sự chênh lệch giữa báo cáo thuế của doanh nghiệp và số thuế phải quyết toán đối với cơ quan Nhà nước,
+ Đề xuất xử lý các vấn đề phát sinh đến hóa đơn, điều chỉnh, hủy hóa đơn trong các trường hợp cần thiết trước khi tiến hành kê khai để đảm bảo các hóa đơn được đưa vào bảng kê khai đảm bảo tính hợp lý hợp lệ.
+ Lập các báo cáo liên quan đến nghiệp vụ kế toán thuế khi có yêu cầu từ phía ban giám đốc hay cơ quan thuế.
4. Các công việc kế toán thuế theo thời gian:
Thông thường một kế toán thuế chuyên nghiệp thường phân bổ thời gian và công việc theo chu kỳ ngày, tháng, quý, năm.
Công việc kế toán thuế doanh nghiệp cần làm đầu năm:
Kê khai và nộp tiền thuế môn bài đầu năm. Kế toán Thuế cần quan tâm đến thời gian thành lập doanh nghiệp, mức vốn điều lệ, thời hạn nộp thuế môn bài cho doanh nghiệp.
Kê khai và nộp các tờ khai Thuế TNCN, Thuế TNDN, Thuế GTGT và các nghĩa vụ Thuế khác:
Điều 10 Chương II
Lưu ý: Thời hạn nộp tờ khai thuế cũng là thời hạn nộp tiền thuế nếu có phát sinh số thuế phải nộp.
Thời hạn doanh nghiệp nộp hồ sơ kê khai thuế tháng chậm nhất là ngày thứ 20 (hai mươi) của tháng tiếp theo tháng phát sinh nghĩa vụ thuế.
VD: Hạn nộp tờ khai thuế GTGT tháng 1/2017 là ngày 20/2/2017.
Thời hạn doanh nghiệp nộp hồ sơ khai thuế quý chậm nhất là ngày thứ 30 (ba mươi) của quý tiếp theo quý phát sinh nghĩa vụ thuế.
VD: Hạn nộp tờ khai thuế GTGT quý I/2017 là ngày 30/4/2017.
Nộp báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn quý IV. Hạn nộp là 30/1
Thời hạn doanh nghiệp nộp hồ sơ khai thuế năm chậm nhất là ngày thứ 30 (ba mươi) của tháng đầu tiên của năm dương lịch.
Thời hạn doanh nghiệp nộp hồ sơ khai thuế theo từng lần phát sinh nghĩa vụ thuế chậm nhất là ngày thứ 10 (mười), kể từ ngày phát sinh nghĩa vụ thuế.
Thời hạn doanh nghiệp nộp hồ sơ quyết toán thuế năm chậm nhất là ngày thứ 90 (chín mươi), kể từ ngày kết thúc năm dương lịch hoặc năm tài chính.
VD: Hồ sơ khai quyết toán thuế TNDN năm 2016 gồm: Tờ khai quyết toán thuế TNDN, TNCN, Báo cáo tài chính là ngày 30/3/2017.
Thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế đối với trường hợp doanh nghiệp chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi hình thức sở hữu, giải thể, chấm dứt hoạt động chậm nhất là ngày thứ 45 (bốn mươi lăm), kể từ ngày có quyết định.
Lưu ý:
– Doanh nghiệp thuộc đối tượng kê khai thuế GTGT theo quý thì sẽ kê khai thuế TNCN theo quý.
– Doanh nghiệp mới thành lập dưới 12 tháng và chưa đủ 1 năm tài chính thì sẽ kê khai Thuế GTGT và lập BC tình hình sử dụng hóa đơn theo quý.
– Từ quý IV/2014 trở đi thì doanh nghiệp không cần nộp tờ khai thuế TNDN tạm tính quý nữa, mà chỉ tính tiền, nếu có thì đi nộp tiền.
Công việc kế toán thuế doanh nghiệp làm hàng ngày:
– Thu thập, xử lý và lưu trữ các Hoá đơn, chứng từ kế toán (CTKT), kiểm tra về tính hợp lý, hợp lệ của Hoá đơn, CTKT…
Công việc kế toán thuế doanh nghiệp làm hàng tháng:
Đối với các DN thuộc diện kê khai Thuế theo tháng:
– Lập tờ khai thuế GTGT hàng
– Lập tờ khai thuế TNCN theo tháng
– Nộp báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn hàng tháng
Lưu ý: Khi lập tờ khai thuế nếu phát sinh số thuế phải nộp thì hạn nộp tờ khai cũng là hạn nộp tiền thuế.
Công việc Kế toán Thuế làm hàng quý
– Lập tờ khai thuế Tạm tính Thuế TNDN theo Quý
– Lập Báo cáo tình hình sử dụng Hoá đơn theo Quý
– Lập tờ khai thuế GTGT theo quý (Đối với những DN thuộc đối tượng kê khai thuế GTGT theo quý), chi tiết bạn có thể xem ở đường link bên trên phần công việc hàng tháng.
– Lập tờ khai thuế TNCN theo quý
Công việc kế toán thuế làm cuối năm
– Lập báo cáo quyết toán thuế TNCN năm
– Lập báo cáo Quyết toán thuế TNDN năm
– Lập Báo cáo tài chính năm gồm:
+ Báo cáo Kết quả hoạt động kinh doanh
+ Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ
+
+ Bảng Cân đối số phát sinh Tài khoản
Với sự phức tạp và đa dạng của các công việc trên có thể thấy trọng trách của bộ phận kế toán thuế là rất nặng nề, đòi hỏi người đảm nhận vị trí này không chỉ có kiến thức chuyên môn mà phải có kinh nghiệm và sự nhạy bén để xử lý các tình huống có thể phát sinh đối với doanh nghiệp.
