Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện là gì? Hồ sơ quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện? Trách nhiệm quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện?
Chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện không chỉ thể hiện chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đối với phạm nhân đang chấp hành án phạt tù mà còn khắc phục được những bất cập trong chính sách đặc xá, giảm gánh nặng cho công tác thi hành án phạt tù hiện nay nhưng vẫn bảo đảm được sự công bằng, nghiêm minh của pháp luật, đồng thời không làm thay đổi mục đích của hình phạt là giáo dục và trừng trị hành vi phạm tội. Tuy nhiên, việc tha tù trước thời hạn có điều kiện không phải là việc trả lại tự do một cách tuyệt đối đối với phạm nhân mà họ vẫn chịu sự quản lý của cơ quan có thẩm quyền. Hồ sơ quản lý và trách nhiệm quản lý được thực hiện theo quy định tại Luật Thi hành án hình sự năm 2019.
Luật sư
1. Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện là gì?
Theo quy định tại Điều 1 Nghị quyết số 01/2018/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 66 và Điều 106 của Bộ luật hình sự về tha tù trước thời hạn có điều kiện, tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp được
Xét về bản chất pháp lý thì tha tù trước thời hạn có điều kiện là một trong những biện pháp miễn chấp hành có điều kiện thời hạn còn lại của hình phạt tù đã tuyên. Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện vẫn là người đang chấp hành án, chỉ thay đổi hình thức chấp hành án từ chấp hành tại các cơ sở giam giữ sang chấp hành án tại nơi người do cư trú dưới sự giám sát, giúp đỡ của chính quyền, cộng đồng xã hội. Người được tha tù trước thời hạn có điều kiện chịu sự kiểm soát thông qua việc phải tuân thủ một số điều kiện thử thách trong khoảng thời gian nhất định. Nếu trọng thời gian thử thách người được tha tù vi phạm các nghĩa vụ đặt ra thì họ sẽ bị Tòa án ra quyết định hủ bỏ tha tù trước thời hạn có điều kiện và họ bị buộc phải chấp hành thời hạn còn lại của hình phạt tù.
Tha tù trước thời hạn có điều kiện được hiện thực hóa thông qua hoạt động thi hành quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện, là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật thi hành án hình sự quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện trong thời gian thử thách.
Như vậy, có thể hiểu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện là phạm nhân đang chấp hành hình phat tù có thời hạn, đáp ứng các điều kiện của Bộ luật hình sự và được Tòa án ra quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Các điều kiện được tha tù trước thời hạn có điều kiện:
Người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hoặc người đang chấp hành án phạt tù về tội phạm ít nghiêm trọng có thể được tha tù trước thời hạn khi có đủ các điều kiện sau đây:
– Phạm tội lần đầu;
– Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt;
– Có nơi cư trú rõ ràng;
– Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là hình phạt tiền, nghĩa vụ bồi thường thiệt hại và án phí;
– Đã chấp hành được ít nhất là một phần hai mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 15 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn.
Trường hợp người phạm tội là người có công với cách mạng, thân nhân của người có công với cách mạng, người đủ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng, phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi thì phải chấp hành được ít nhất là một phần ba mức phạt tù có thời hạn hoặc ít nhất là 12 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn;
– Không thuộc một trong các trường hợp phạm tội quy định tại khoản 2 Điều 66 BLHS năm 2015.
2. Hồ sơ quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện?
Để bảo đảm tất cả các tài liệu của người được tha tù trước thời hạn được quản lý một cách cẩn thận, thì việc lập hồ sơ quản lý là điều hoàn toàn cần thiệt, theo đó tại Điều 60 Luật thi hành án hình sự quy định như sau:
– Hồ sơ quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện do cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu lập bao gồm:
+ Bản sao bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật; quyết định thi hành án;
+ Quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện;
+ Giấy chứng nhận tha tù trước thời hạn có điều kiện;
+ Bản nhận xét quá trình chấp hành án phạt tù của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện;
+ Cam kết của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện;
+ Phiếu thông tin của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện;
+ Tài liệu khác có liên quan.
– Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện có trách nhiệm tiếp nhận và bổ sung vào hồ sơ quản lý các tài liệu sau đây:
+ Bản nhận xét của Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện;
+ Báo cáo của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện về việc thực hiện nghĩa vụ;
+ Trường hợp người được tha tù trước thời hạn có điều kiện bị kiểm điểm theo quy định tại Điều 66 của Luật này thì phải có
+ Trường hợp người được tha tù trước thời hạn có điều kiện được rút ngắn thời gian thử thách thì phải có quyết định của Tòa án;
+ Tài liệu khác có liên quan.
– Trước khi hết thời gian thử thách 15 ngày, Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện bàn giao hồ sơ quản lý cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu để cấp giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù khi kết thúc thời gian thử thách. Việc giao nhận hồ sơ được lập thành biên bản và lưu hồ sơ phạm nhân.
Như vậy, liên quan đến việc lập và bổ sung vào hồ sơ quản lý, trách nhiệm này thuộc về cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu; Ủy ban nhân dân cấp xã, đơn vị quân đội.
3. Trách nhiệm quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện?
Như đã phân tích ở mục 1, chế định tha tù trước thời hạn thực chất là việc thay đổi hình thức chấp hành án từ cơ sở giam giữ sang nơi cư trú, do đó việc xác định trách nhiệm quản lý của các chủ thể, cơ quan nhà nước có thẩm quyền là điều cần thiết, nhằm đảm bảo được hiệu quả trong cách thức thi hành án phạt này. Trách nhiệm quản lý thuộc về Ủy ban nhân dân cấp xã; Công an cấp xã; Đơn vị quân đội, cụ thể:
Thứ nhất, Ủy ban nhân dân cấp xã được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
+ Tiếp nhận hồ sơ, tổ chức quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; bàn giao hồ sơ cho cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền theo quy định của Luật này;
+ Yêu cầu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình; có biện pháp giáo dục, phòng ngừa khi người đó có dấu hiệu vi phạm pháp luật;
+ Biểu dương người được tha tù trước thời hạn có điều kiện có nhiều tiến bộ hoặc lập công;
+ Giải quyết cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện được vắng mặt ở nơi cư trú theo quy định của Luật này và pháp luật về cư trú;
+ Phối hợp với các tổ chức chính trị – xã hội, gia đình và cơ quan, tổ chức nơi người được tha tù trước thời hạn có điều kiện làm việc, học tập trong việc quản lý người đó;
+ Lập hồ sơ, có văn bản đề nghị cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh đề nghị Tòa án cùng cấp xem xét, quyết định rút ngắn thời gian thử thách;
+ Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện tiến hành trình tự, thủ tục đề nghị Tòa án có thẩm quyền hủy quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện và buộc người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại chưa chấp hành trong trường hợp người đó vi phạm quy định tại khoản 4 Điều 66 của Bộ luật Hình sự;
+ Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện khi người được tha tù trước thời hạn có điều kiện bỏ trốn;
+ Nhận xét bằng văn bản quá trình chấp hành nghĩa vụ trong thời gian thử thách của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện;
+ Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền về kết quả quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện trong thời gian thử thách.
– Thứ hai, Công an cấp xã có nhiệm vụ tham mưu, trực tiếp giúp Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại khoản 1 Điều này.
– Thứ ba, Đơn vị quân đội được giao quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:
+ Các nhiệm vụ, quyền hạn như: Tiếp nhận hồ sơ, tổ chức quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; bàn giao hồ sơ cho cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền; Yêu cầu người được tha tù trước thời hạn có điều kiện thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình; có biện pháp giáo dục, phòng ngừa khi người đó có dấu hiệu vi phạm pháp luật; Biểu dương người được tha tù trước thời hạn có điều kiện có nhiều tiến bộ hoặc lập công; Nhận xét bằng văn bản quá trình chấp hành nghĩa vụ trong thời gian thử thách của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện; Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền về kết quả quản lý người được tha tù trước thời hạn có điều kiện trong thời gian thử thách.
+ Phối hợp với Ủy ban nhân dân cấp xã giải quyết cho người được tha tù trước thời hạn có điều kiện được vắng mặt ở nơi cư trú theo quy định của Luật này và pháp luật về cư trú;
+ Phối hợp với gia đình của người được tha tù trước thời hạn có điều kiện trong việc quản lý người đó;
+ Lập hồ sơ, có văn bản đề nghị cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu đề nghị Tòa án cùng cấp xem xét, quyết định rút ngắn thời gian thử thách;
+ Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu tiến hành trình tự, thủ tục đề nghị Tòa án có thẩm quyền hủy quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện và buộc người được tha tù trước thời hạn có điều kiện phải chấp hành phần hình phạt tù còn lại chưa chấp hành trong trường hợp người đó vi phạm quy định tại khoản 4 Điều 66 của Bộ luật Hình sự;
+ Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu khi người được tha tù trước thời hạn có điều kiện bỏ trốn.
