Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự

1. Khái quát về Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự:

1.1. Khái niệm:

Vũ khí quân dụng và phương tiện kỹ thuật quân sự là những tài sản đặc biệt quan trọng gắn liền với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, phục vụ cho hoạt động giữ gìn chủ quyền và an ninh quốc gia. Trong điều kiện quốc phòng an ninh luôn đặt ở mức cảnh giác cao, mọi hành vi xâm hại đến vũ khí, khí tài quân sự có thể dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Vì vậy, pháp luật hình sự đặt ra yêu cầu rất cao về trách nhiệm quản lý, sử dụng, bảo quản vũ khí và trang thiết bị quân sự.

”Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự là hành vi của người được giao quản lý, sử dụng vũ khí quân dụng hoặc phương tiện kỹ thuật quân sự nhưng do thiếu trách nhiệm, lơ là, bất cẩn mà dẫn đến làm mất hoặc làm hư hỏng các tài sản đặc biệt này, gây hậu quả nghiêm trọng cho quốc phòng, an ninh quốc gia. Hành vi này mang tính vô ý nhưng vẫn bị xử lý hình sự vì ảnh hưởng trực tiếp đến sức mạnh quân sự và trật tự kỷ luật trong lực lượng vũ trang.”

1.2. Ý nghĩa:

• Thứ nhất: Bảo đảm sức mạnh và khả năng sẵn sàng chiến đấu của quân đội. Vũ khí quân dụng và phương tiện kỹ thuật quân sự là yếu tố cốt lõi trong việc duy trì sức mạnh chiến đấu và khả năng ứng phó với các tình huống quốc phòng an ninh. Việc xử lý hình sự đối với hành vi làm mất hoặc làm hư hỏng những tài sản này là biện pháp cần thiết nhằm bảo đảm lực lượng vũ trang luôn ở trạng thái sẵn sàng, không bị suy giảm năng lực do sự thiếu trách nhiệm trong quản lý.
• Thứ hai: Giáo dục và nâng cao ý thức trách nhiệm của cá nhân được giao quản lý vũ khí – khí tài. Việc quy định tội danh này có tác dụng cảnh tỉnh và giáo dục mỗi cá nhân, đặc biệt là người trong quân đội hoặc được giao nhiệm vụ bảo quản, sử dụng vũ khí quân dụng phải luôn đề cao tinh thần trách nhiệm, tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn, bảo quản và sử dụng. Qua đó góp phần xây dựng một lực lượng quân đội chính quy, kỷ luật, tinh nhuệ.
• Thứ ba: Góp phần duy trì kỷ luật nghiêm minh trong lực lượng vũ trang. Quân đội là môi trường có tính tổ chức, kỷ luật rất cao. Việc xử lý nghiêm những hành vi vô ý nhưng gây hậu quả lớn như làm mất, làm hư hỏng vũ khí, trang bị không chỉ nhằm trừng trị cá nhân vi phạm mà còn để giữ gìn kỷ cương, răn đe và phòng ngừa chung trong toàn lực lượng. Qua đó góp phần bảo đảm tính nghiêm minh, thống nhất trong quân đội.
• Thứ tư: Bảo vệ tài sản đặc biệt quan trọng của Nhà nước. Vũ khí quân dụng và phương tiện kỹ thuật quân sự không chỉ có giá trị lớn về mặt kinh tế mà còn là loại tài sản mang tính chiến lược, gắn trực tiếp với quốc phòng và an ninh quốc gia. Xử lý hình sự những hành vi làm thất thoát những tài sản này góp phần bảo vệ tài sản công, tránh lãng phí, thiệt hại cho ngân sách và uy tín quốc gia.

1.3. Cơ sở pháp lý:

Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự hiện nay đang được quy định tại Điều 414 Bộ luật Hình sự 2015:

”1. Người nào được giao quản lý, được trang bị vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự mà làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.

2. Phạm tội gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.”

2. Cấu thành Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự:

2.1. Khách thể:

Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự xâm phạm đến: Cchế độ sở hữu của nhà nước đối với vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự. Đồng thời tội danh này còn xâm phạm các quy định về quản lý, sử dụng, bảo quản vũ khí phương tiện kỹ thuật quân sự.

Trong đó, ”phương tiện kỹ thuật quân sự” là các loại xe, khí tài, phương tiện khác được thiết kế, chế tạo nhằm mục đích trang bị cho lực lượng vũ trang để huấn luyện và phục vụ chiến đấu.

2.2. Mặt khách quan:

a. Dấu hiệu hành vi khách quan:

”Làm mất vũ khí, phương tiện kỹ thuật quân sự” là hành vi vi phạm các quy định về quản lý, giữ gìn, vận chuyển làm cho vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự thoát ly khỏi sự quản lý của đơn vị được giao quản lý, sử dụng.

”Làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự” là hành vi làm cho vũ khí quân dụng, phương tiện đó bị hư hỏng, mất đi một phần tính năng, một bộ phận cấu tạo và muốn sử dụng được cần phải sửa chữa.

”Vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự” là hành vi làm mất một phần giá trị hoặc tính năng sử dụng của vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự, nếu muốn sử dụng thì phải sửa chữa, khắc phục.

b. Dấu hiệu hậu quả của tội phạm:

Hậu quả của tội phạm được quy định là hậu quả nghiêm trọng. Hậu quả này có thể là hậu quả vật chất trực tiếp, cũng có thể là hậu quả gián tiếp do hành vi phạm tội gây ra (như ảnh hưởng đến trận đánh, đơn vị không hoàn thành nhiệm vụ quan trọng…).

Hậu quả được quy định này có quan hệ nhân quả đối với hành vi khách quan được quy định.

2.3. Chủ thể:

Chủ thể của Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự là những người được giao quản lý, được trang bị vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự.

Ngoài ra, người phạm tội phải đáp ứng đủ điều kiện về tuổi chịu trách nhiệm hình sự và có đầy đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015.

2.4. Mặt chủ quan:

Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự được thực hiện với lỗi vô ý.

• Vô ý do quá tự tin: Người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được.
• Vô ý do cẩu thả: Người phạm tội không thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó.

3. Khung hình phạt của Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự:

Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự theo Điều 414 Bộ luật Hình sự 2015 quy định những khung hình phạt như sau:

• Khung 1: Phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.
• Khung 2: Phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.

Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự không quy định hình phạt bổ sung.

4. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo Điều 414 Bộ luật hình sự 2015:

Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự được quy định tại khoản 2 Điều 414 Bộ luật Hình sự 2015 với khung hình phạt là phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.

a. Tình tiết gây hậu quả rất nghiêm trọng:

Tình tiết “gây hậu quả rất nghiêm trọng” được hiểu là hậu quả của hành vi làm mất hoặc vô ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự đã vượt quá mức “nghiêm trọng” thông thường. Có thể bao gồm thiệt hại lớn về tài sản quốc phòng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sẵn sàng chiến đấu, bảo đảm quốc phòng an ninh, gây tổn thất lớn cho lực lượng vũ trang hoặc ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe con người.

Đây là tình tiết định khung phổ biến trong các tội liên quan đến trách nhiệm trong quân đội. Nó phản ánh mức độ nguy hiểm tăng cao của hành vi, dù người phạm tội không có ý thức chủ quan cố ý nhưng sự bất cẩn, lơ là đã gây ra hậu quả nghiêm trọng cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc phòng. Việc nâng khung hình phạt là hoàn toàn có cơ sở nhằm răn đe và phòng ngừa chung. 

b. Tình tiết gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng:

Tình tiết này áp dụng khi hành vi làm mất hoặc làm hư hỏng vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự dẫn đến hậu quả cực kỳ lớn, mang tính chất thảm họa, có thể làm thiệt hại nghiêm trọng đến sức mạnh chiến đấu của quân đội, làm rò rỉ bí mật quốc phòng, gây chết người hoặc làm mất vũ khí có giá trị chiến lược.

Ví dụ: Làm mất hệ thống điều khiển tên lửa, radar quân sự; làm hư hỏng xe tăng, máy bay chiến đấu hiện đại; hoặc gây cháy nổ kho vũ khí… 

Đây là tình tiết định khung cao nhất trong điều luật, phản ánh mức độ nghiêm trọng nhất của hành vi phạm tội. Dù hành vi là vô ý nhưng hậu quả để lại là rất nặng nề cũng như gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh quốc gia. Việc xử lý nghiêm minh trong khung từ 3 đến 7 năm tù là cần thiết để bảo đảm tính răn đe và giáo dục, đặc biệt trong lĩnh vực quân sự quốc phòng – nơi kỷ luật và trách nhiệm là yếu tố sống còn.

5. Phân biệt với Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng vũ khí quân dụng, trang bị kỹ thuật quân sự:

THAM KHẢO THÊM:

• Tội chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự
• Tội vi phạm quy định về sử dụng vũ khí quân dụng, trang bị kỹ thuật quân sự
• Nguyên tắc sử dụng vũ khí quân dụng? Trường hợp được nổ súng?