Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là kết quả của chuyển đi lên Lào Cai trong mùa hè 1970 của Nguyễn Thành Long. Truyện được rút ra từ tập “Giữa trong xanh” (1972), được tìm hiểu trong chương trình học môn Ngữ văn lớp 9. Xin mời các em học sinh cùng theo dõi bài viết sau để hiểu rõ hơn về tác giả Nguyễn Thành Long và tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa”.
Mục lục bài viết
1. Giới thiệu chung về nhà văn Nguyễn Thành Long:
1.1. Cuộc đời:
– Nguyễn Thành Long sinh ngày 16 tháng 6 năm 1925 tại Duy Xuyên, Quảng Nam và qua đời vào ngày 6 tháng 5 năm 1991 tại Hà Nội.
– Ông là một nhà văn Việt Nam nổi tiếng với các tác phẩm truyện ngắn và ký.
– Ông còn sử dụng các bút danh khác như Lưu Quỳnh và Phan Minh Thảo.
– Sự nghiệp văn chương của ông bắt đầu từ thời niên thiếu khi viết cho báo Thanh Nghị vào năm 1943.
– Sau Cách mạng Tháng Tám, Thành Long tham gia hoạt động văn nghệ trong kháng chiến chống Pháp và bắt đầu viết văn từ thời gian này.
– Nguyễn Thành Long còn là dịch giả của hai tác phẩm nổi tiếng của Antoine de Saint-Exupéry: “Hoàng tử bé” và “Quê xứ con người”.
– Ông được truy tặng Huân chương Lao động hạng Nhì vào năm 2008 và nhận Giải thưởng Phạm Văn Đồng vào năm 1953 cho tập bút ký “Bát cơm Cụ Hồ”.
– Nguyễn Thành Long qua đời vào năm 1991, nhưng di sản văn học mà ông để lại vẫn còn mãi với thời gian, tiếp tục được đọc giả yêu mến và nghiên cứu sâu sắc.
1.2. Phong cách sáng tác:
– Nhà văn Nguyễn Thành Long đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả qua phong cách sáng tác đặc sắc của mình.
– Trong sự nghiệp sáng tác của mình, Nguyễn Thành Long đã cho ra đời nhiều tác phẩm truyện ngắn và ký, nổi bật với ngôn ngữ ngọt ngào, giọng văn trong trẻo và nhẹ nhàng, luôn tạo được hình tượng đẹp và gần gũi với độc giả.
– Các tác phẩm của ông thường phản ánh cuộc sống thường nhật, những vẻ đẹp tinh tế trong tâm hồn con người và thiên nhiên.
– Phong cách sáng tác của ông không chỉ đơn thuần là việc sử dụng ngôn từ mà còn thể hiện qua cách ông miêu tả cảnh sắc thiên nhiên, tạo nên những hình ảnh sống động và giàu chất thơ.
– Mỗi tác phẩm đều là một bức tranh đa sắc màu về cuộc sống, về con người, về thiên nhiên và về những giá trị tinh thần mà ông muốn gửi gắm.
– Nguyễn Thành Long không chỉ là một nhà văn mà còn là một nhà giáo, một người truyền cảm hứng cho thế hệ sau về tình yêu văn chương và sự tận tụy với nghệ thuật.
– Phong cách sáng tác của Nguyễn Thành Long với sự tinh tế, giàu cảm xúc và chân thành, sẽ còn được nhớ mãi như một phần quan trọng của di sản văn học Việt Nam.
1.3. Các tác phẩm tiêu biểu:
Nguyễn Thành Long – một nhà văn có tài năng đặc biệt trong việc sáng tác truyện ngắn và ký – đã để lại một kho tàng tác phẩm phong phú.
– Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” viết năm 1970 sau chuyến đi thực tế tại Lào Cai là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của ông, được in trong tập “Giữa trong xanh” năm 1972.
– Ngoài “Lặng lẽ Sa Pa”, ông còn có nhiều tác phẩm tiêu biểu khác như “Ta và chúng nó” (1950), “Khúc hát của người cán bộ” (1950), “Bát cơm Cụ Hồ” (1952), “Gió bấc gió nồm” (1956), “Hướng điền” (1957), “Tiếng gọi” (1960), “Chuyện nhà chuyện xưởng” (1962), “Trong gió bão” (1963), “Gang ra” (1964), “Những tiếng vỗ cánh” (1967), “Giữa trong xanh” (1972), “Nửa đêm về sáng” (1978), “Lý Sơn, mùa tỏi” (1980), và “Sáng mai nào, xế chiều nào” (1984).
– Mỗi tác phẩm của ông là một chân dung sống động về cuộc sống và con người Việt Nam, phản ánh qua lăng kính của một nhà văn tài hoa và tinh tế.
2. Giới thiệu chung về truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”:
2.1. Hoàn cảnh sáng tác:
Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” là kết quả của chuyển đi lên Lào Cai trong mùa hè 1970 của nhà văn. Truyện được rút ra từ tập “Giữa trong xanh” (1972).
2.2. Bố cục:
Gồm 3 phần:
– Phần 1 (Từ đầu đến “Thế nào bác cũng thích vẽ hắn”): Hình ảnh anh thanh niên qua lời kể của bác lái xe.
– Phần 2 (Tiếp theo đến “có vật gì như thế”): Cuộc gặp gỡ và trò chuyện giữa anh thanh niên, cô kĩ sư và bác họa sĩ.
– Phần 3 (Còn lại): Cuộc chia tay của ba nhân vật.
2.3. Tóm tắt:
“Lặng Lẽ Sa Pa” – một tác phẩm của Nguyễn Thành Long phản ánh những giá trị nhân văn sâu sắc thông qua cuộc gặp gỡ tình cờ giữa ba nhân vật chính: Ông họa sĩ già, một cô kỹ sư trẻ và một anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu. Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh núi rừng Sa Pa hùng vĩ, nơi anh thanh niên 27 tuổi sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m, thực hiện công việc đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất và dự báo thời tiết hàng ngày. Cuộc sống cô đơn của anh được miêu tả qua những chi tiết đầy chất thơ, từ căn nhà ngăn nắp, vườn rau xanh mướt đến những quyển sách là bạn đồng hành. Trong chuyến đi từ Hà Nội lên Sa Pa, ông họa sĩ và cô kỹ sư đã được bác tài xế kể về anh thanh niên “cô độc nhất thế gian” này và quyết định ghé thăm anh trong khoảng thời gian nghỉ ngơi ngắn ngủi. Trong chỉ ba mươi phút gặp gỡ, họ đã cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhau, tạo nên một mối liên kết sâu sắc. Anh thanh niên đã tặng vợ bác tài xế củ tam thất, cô kỹ sư một bó hoa và ông họa sĩ một giỏ trứng, thể hiện lòng hiếu khách cùng tấm lòng rộng lớn. Khi ông họa sĩ muốn vẽ anh thanh niên để ghi lại nét đẹp ấy, anh đã từ chối, cho rằng có nhiều người khác xứng đáng được vẽ hơn. Tác phẩm không chỉ là câu chuyện về những con người lặng lẽ sống và làm việc giữa núi rừng Sa Pa mà còn là lời ca ngợi những giá trị đạo đức, tình yêu lao động và tinh thần trách nhiệm cao cả. “Lặng Lẽ Sa Pa” gợi mở suy ngẫm về ý nghĩa của cuộc sống, sự gắn kết giữa con người với con người và tình yêu với thiên nhiên, qua đó khắc họa một bức tranh đa dạng về cuộc sống thực của con người trong xã hội.
2.4. Giá trị nội dung:
Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” đã khắc họa thành công hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng một mình sống trên đỉnh núi cao. Từ đó, tác phẩm khẳng định về vẻ đẹp của con người lao động cũng như ý nghĩa của những công việc thầm lặng.
2.5. Giá trị nghệ thuật:
– Tình huống truyện được xây dựng hợp lý.
– Cách kể chuyện tự nhiên, kết hợp giữa tự sự, trữ tình và bình luận…
3. Dàn ý phân tích truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa”:
3.1. Nhân vật anh thanh niên:
* Đôi nét về nhân vật:
– Theo lời giới thiệu của bác lái xe:
+ Tuổi: anh thanh niên 27 tuổi
+ Nghề nghiệp: Công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu.
+ Môi trường sống: sống một mình trên đỉnh Yên Sơn ở độ cao 2600 mét, bốn phía chỉ có cây cối và mây mù lạnh lẽo.
– Qua ấn tượng của người họa sĩ: anh thanh niên có vóc người nhỏ nhắn, gương mặt sáng sủa.
=> Cách giới thiệu gián tiếp cho thấy cuộc sống cô đơn của anh thanh niên.
* Nơi ở của anh thanh niên:
+ Sạch sẽ, ngăn nắp với một giường con, một bàn học và một giá sách.
+ Lối sống: nuôi gà, trồng rau, đọc sách và tự học.
* Công việc và suy nghĩ về công việc:
– Công việc hàng ngày: Chịu trách nhiệm đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất và dự báo thời tiết hàng ngày.
=> Công việc đòi hỏi sự chính xác, cẩn thận và độ tỉ mỉ cao. Dù vất vả, khó khăn nhưng chàng trai trẻ vẫn yêu nghề và có tinh thần trách nhiệm cao.
– Suy nghĩ về công việc:
+ Khi làm việc, ta với công việc là đôi.
+ Luôn suy nghĩ: mình sinh ra là gì, mình sinh ra ở đâu, mình vì ai mà làm việc.
+ Anh ngưỡng mộ những người lao động khác: ông kỹ sư ở vườn rau Sa Pa: ngồi lặng rình xem đàn ong lấy phấn hoa để thụ phấn, đồng chí nghiên cứu khoa học đang làm bản đồ sét.
=> Là người coi trọng công việc và biết trân trọng những người xung quanh.
3.2. Các nhân vật khác:
* Ông họa sĩ:
– Một con người hết lòng, cống hiến vì nghệ thuật: đi thực tế trước khi nghỉ hưu, yêu mến anh thanh niên liên cầm ngay giấy bút để phác họa anh…
– Cảm xúc của người nghệ sĩ già đối với anh thanh niên:
+ Vô cùng xúc động khi nhìn thấy người con trai với tầm vóc nhỏ bé và khuôn mặt rạng rỡ.
+ Ngạc nhiên khi thấy hình ảnh anh thanh niên hái hoa và tặng cho cô kỹ sư.
+ Cảm thấy người con trai đã làm ông nhọc quá.
– Sau khi nói chuyện với anh thanh niên:
+ Ông bày tỏ ý định vẽ chân dung cho anh.
+ Hiểu ra rằng nghệ thuật và hội họa đều bất lực trong hành trình cuộc đời. Vẽ là một công việc vất vả, khó nhọc và gian nan.
=> Một con người biết trân trọng những người lao động.
* Cô kỹ sư:
– Tính cách dễ gần, ngây thơ và lãng mạn: Khi nhìn thấy anh thanh niên đang hái hoa, quên mất sự ngượng ngùng và chạy đến bên anh, nhận lấy bó hoa anh cắt.
– Cô yêu mến bác họa sĩ và anh thanh niên: chăm chú lắng nghe câu chuyện của anh, cố tình để lại chiếc khăn tay làm tin, nhưng bị anh vô tình ngây ngô trả lại…
– Gặp được anh thanh niên, càng trở nên tin tưởng hơn vào quyết định của mình.
=> Một con người trẻ trung, nhiệt huyết nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế.
* Một số nhân vật khác:
– Ông kỹ sư ở vườn rau Sa Pa: Cẩn thận quan sát đàn ong thụ phấn, tận tâm với công việc, đích thân thụ phấn cho cây su hào, nghiên cứu ra giống cây su hào chất lượng cao.
– Nhà nghiên cứu sét: Cứ trời sét, liền chạy ra ngoài quan sát, liên tục trong 11 năm, không màng hạnh phúc cá nhân.
=> Họ chỉ xuất hiện qua lời kể của anh thanh niên nhưng họ đều là những người có tâm huyết bà say mê với công việc của mình.
THAM KHẢO THÊM:
