Giao dịch thương mại điện tử là gì? Các mô hình thương mại điện tử?

1. Giao dịch thương mại điện tử là gì?

Giao dịch thương mại điện tử được hiểu là cách thức tiến hành một phần hay toàn bộ hoạt động kinh doanh bằng các phương tiện điện tử. Nói một cách dễ hiểu hơn thì giao dịch thương mại điện tử chính là việc mua bán sản phẩm hay dịch vụ thông qua internet và các phương tiện điện tử khác.

Các hoạt động giao dịch này bao gồm tất cả các hoạt động như: mua bán, thanh toán, đặt hàng, quảng cáo và giao hàng… thực hiện trên nền tảng điện tử

2. So sánh giao dịch thương mại truyền thống và giao dịch thương mại điện tử:

2.1. Giống nhau:

– Đều là hoạt động thương mại, trao đổi buôn bán hàng hóa gây thỏa mãn cho người tiêu dùng.

– Đều mang đến nguồn thu nhập lớn cho nền kinh tế nước nhà, đồng thời tạo công ăn việc làm cho nhiều tầng lớp lao động.

2.2. Sự khác biệt:

YẾU TỐ ĐỂ SO SÁNH	THƯƠNG MẠI TRUYỀN THỐNG	THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Ý nghĩa	Trao đổi trực tiếp giữa người mua và người bán.	Thực hiện các giao dịch thương mại hoặc trao đổi thông tin, điện tử thông qua Internet.
	ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP
Xử lý giao dịch	Xử lí thủ công 1 lần/đơn hàng Thông qua hướng dẫn sử dụng của người bán hoặc trên bao bì quy định	Có thể xử lý nhiều đơn hàng trong cùng 1 lúc trên các phần mềm máy tính. tự động phân loại xếp và hướng dẫn sử dụng trên mạng
Thời gian thao tác	Bị giới hạn bởi thời gian hoạt động của cửa hàng	Hoạt động 24/24 tự động bởi các phần mềm
Thời gian giao dịch	Chậm, theo con người	Nhanh, tự động hóa
Kiểm tra chất lượng	Hàng hóa có thể được kiểm tra kĩ càng bởi người mua, thử, xem và check mã kỹ càng	Hàng hóa không thể kiểm tra khi mua
Tương tác với khách hàng	Trực tiếp	Gián tiếp qua màn hình điện thoại hoặc máy tính
Trao đổi thông tin	Trực tiếp, Không có nền tảng thống nhất để trao đổi thông tin.	Cung cấp một nền tảng thống nhất để trao đổi thông tin.
Phạm vi kinh doanh	Giới hạn trong một khu vực cụ thể	Phạm vi trên toàn thế giới vì dễ truy cập qua internet
Trọng tâm tài nguyên	Quan tâm về phía cung	Tập trung về phía cầu
Tiếp thị	Tiếp thị đại chúng (1 chiều)	Tiếp thị 1-1
Thanh toán	Tiền mặt, thẻ tín dụng…	Thẻ tín dụng, chuyển tiền, trả khi nhận hàng(tiền mặt)…
Giao hàng	Ngay lập tức	Tốn thời gian
Chi phí sản xuất	Trả những chi phí sản xuất như: Chi phí thuê văn phòng; Chi phí thuê nhân viên; Chi phí phân phối của doanh nghiệp, chi phí quảng cáo, Chi phí lưu kho	Giảm thiểu đáng kể những chi phí sản xuất so với hoạt động thương mại truyền thống không cần thiết phải thuê mặt bằng lớn, tuy nhiên sẽ tốn tiền quảng cáo điện tử
Độ kiểm kê hàng hóa	Vẫn tồn đọng tình trạng tồn kho, lệch kho	Giảm thiểu đi đáng kể, tự động kiểm kê
Dịch vụ khách hàng	Còn bị hạn chế bởi những nhiều yếu tố như: ý tưởng, dịch vụ hỗ trợ, chiến lược tiếp thị…	Mang lại cho doanh nghiệp nhiều công cụ để làm hài lòng khách hàng thông qua việc cung cấp dịch vụ trực tiếp một cách nhanh chóng
Mở rộng kinh doanh	Tốn nhiều thời gian, chi phí để mở rộng	Có thể gia tăng ngân sách chạy quảng cáo khi quảng cáo đó hoạt động tốt mà không phải lo lắng quá nhiều về việc đáp ứng nhu cầu gia tăng
Mức độ cạnh tranh	Tương đối thấp, nằm trong 1 khu vực kinh doanh	Tương đối cao, phạm vi cạnh tranh lớn
	ĐỐI VỚI KHÁCH HÀNG
Khả năng tiếp cận	Chậm ( vì phải tốn thời gian để tới cửa hàng)	Nhanh chóng, tiện lợi
Chọn lựa sản phẩm	Khó khăn (vì phải di chuyển từng khu)	Dễ dàng tìm kiếm thông qua từ khóa hoặc cổng thông tin
Giá cả	Ổn định theo thị trường	Nhìn chung có xu hướng rẻ hơn nhờ những chương trình khuyến mãi
Thời gian mua hàng	Tốn thời gian	Tiết kiệm được khá nhiều thời gian mua hàng
Hang hóa như ý muốn	Mua được sản phẩm như ý vì được thử trực tiếp	Có thể không như ý vì mua qua mạng không được trực tiếp sửa

Nhìn chung Thương mại điện tử và Thương mại truyền thống luôn chứa đựng những ưu và nhược điểm mà các nhà khởi nghiệp nên cân nhắc và đưa ra phân tích sâu sắc phù hợp với mục đích phát triển của doanh để thu lại hiểu quả tốt trong kinh doanh.

3. Các mô hình giao dịch thương mại điện tử:

Hiện tại, theo thống kê trên thế giới mô hình giao dịch thương mại điện tử được chia ra tổng cộng 9 loại mô hình với đầy đủ các đặc điểm và tính chất riêng như sau:

– B2B: Business to Business – Doanh nghiệp với Doanh nghiệp

– B2C: Business to Consumer – Doanh nghiệp với Khách hàng

– B2E: Business to Employee – Doanh nghiệp  với Nhân viên

– B2G: Business to Goverment – Doanh nghiệp với Chính phủ

– G2B: Govermen to Business – Chính phủ với Doanh Nghiệp

– G2G: Govermen to Govermen – Chính phủ với Chính phủ

– G2C: Govermen to Citizen – Chính phủ với Công dân

– C2C: Consumer to Consumer – Khách hàng với Khách hàng

– C2B: Consumer to Business – Khách hàng với doanh nghiệp

Nhưng do đặc thù về điều kiện kinh tế-xã hội của mỗi quốc gia mà việc lựa chọn mô hình giao dịch điện tử cũng khác nhau sau cho tạo dựng một môi trường kinh doanh thương mại điện tửu hiệu lực hiểu quả nhất.

Cụ thể, ở Việt Nam có 3 mô hình giao dịch thương mại điện tử chủ yếu như sau:

a) Mô hình B2B

B2B (Business to Business): được hiểu là Thương mại điện tử giữa (thương mại điện tử) các doanh nghiệp, là mối quan hệ mua bán giữa các doanh nghiệp với nhau. Mô hình B2B được rất nhiều doanh nghiệp ưa chuộng bởi những lợi ích của nó như giảm chi phí về việc nghiên cứu thị trường, marketing hiệu quả, độ nhận diện cao, tăng cơ hội hợp tác giữa nhiều doanh nghiệp với nhau, tạo ra một thị trường đa dạng mặt hàng và các bên tham gia. Các doanh nghiệp có thể chào hàng, tìm kiếm bạn hàng, đặt hàng, ký kết hợp đồng, thanh toán qua hệ thống này. Mô hình này đã giúp hỗ trợ rất nhiều cho các doanh nghiệp trong việc kinh doanh nhất là kinh doanh quốc tế.

Các ví dụ về thương mại điện tử B2B điển hình ở Việt Nam mà bạn có thể quen thuộc như  Alibiba.com – website hàng đầu thế giới và cùng là điển hình cho mô hình thương mại điện tử B2B. Alibaba đã xây dựng nên những khu chợ thương mại điện tử với mục đích tạo một môi trường và kết hợp hàng nghìn doanh nghiệp từ nhỏ đến lớn. Mọi giao dịch trên chợ đều được minh bạch, hoàn thiện và nhanh gọn đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp giảm thiểu được chi phí tiếp thị, phân phối sản phẩm.

b) Mô hình B2C

B2C (Business to Consumer): được hiểu là thương mại giữa các doanh nghiệp và người tiêu dùng, nói cách khác là việc mua bán hàng hóa giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng thông qua mạng internet.

Các dạng B2C chính ở Việt nam:

– Website thương mại điện tử: là trang thông tin điện tử được thiết lập để phục vụ một phần hoặc toàn bộ quy trình của hoạt động mua bán hàng.

– Sàn giao dịch thương mại điện tử: là website thương mại điện tử cho phép các thương nhân, tổ chức, cá nhân (không phải chủ sở hữu website) tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên đó.

– Website khuyến mại trực tuyến: là website thương mại điện tử do thương nhân, tổ chức thiết lập để thực hiện khuyến mại cho hàng hóa, dịch vụ của thương nhân, tổ chức, cá nhân khác (ví dụ như website chia sẻ mã giảm giá, voucher…).

– Website đấu giá trực tuyến: là website thương mại điện tử cung cấp giải pháp cho phép thương nhân, tổ chức, cá nhân (không phải chủ sở hữu website) tổ chức đấu giá cho hàng hóa của mình trên đó.

Những công ty kinh doanh thành công trên thế giới theo mô hình này là Amazon.com, Best Buy, AliExpress…

Ở Việt Nam có Tiki, Shopee, Lazada, ……

Ngoài ra còn có các nhà bán lẻ trực tuyến độc quyền bao gồm BigC, Elise, HoangPhuc, Bibomart…

Lợi ích mà mô hình này đem lại tới các doanh nghiệp này đó chính là tiết kiệm chi phí bán hàng, khi chỉ cần xây dựng một website thương mại điện tử có khả năng tiếp xúc được lượng khách hàng khổng lồ qua internet, không mất tiền thuê mặt bằng, người bán hàng,… Người tiêu dùng cũng sẽ thoải mái hơn trong việc lựa chọn sản phẩm và thực hiện mua hàng với các thao tác nhanh chóng, sản phẩm được giao tới tận nhà, không mất thời gian đi lại.

c) Mô hình C2C

C2C (Consumer to Consumer): được hiểu là thương mại điện tử giữa các cá nhân và người tiêu dùng với nhau, không phải là doanh nghiệp. Đây là mô hình kinh doanh có tốc độ tăng trưởng nhanh chóng và ngày càng phổ biến. Cụ thể, đây là các Website bán đấu giá trực tuyến, rao vặt trên mạng.

Một số hoạt động của mô hình C2C:

– Nổi tiếng nhất trong mô hình này là hoạt động đấu giá (mua hàng)

– Giao dịch trao đổi (không sử dụng tiền tệ)

– Giao dịch hỗ trợ (bảo trì, thanh toán trung gian…)

– Bán tài sản ảo (điển hình nhất là game online)

Việt nam có các website hoạt động theo mô hình C2C như chodientu.com; heya.com.vn; 1001shoppings.com… Ngoài ra có thể kể đến một số cái tên như Sendo.vn hoặc Shopee,…. Những công ty thương mại điện tử này đã xây dựng một hệ thống chợ thương mại điện tử mà ở đó các đối tác kinh doanh có thể tiếp thị và đưa bán sản phẩm của mình tới tay người tiêu dùng.

Hoạt động của mô hình này vừa mới mẻ vừa tiện lợi khi cá nhân có thể bán cho cá nhân, cá nhân bán trở thành người kinh doanh các mặt hàng mà không cần phải trở thành pháp nhân.

* Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:

– Luật Thương mại điện tử 2005;

– Thông tư 59/2015/TT-BCT quản lý hoạt động thương mại điện tử qua ứng dụng trên thiết bị di động;

– Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử.