Đất hành lang giao thông thu hồi có được bồi thường không?

1. Hiểu như thế nào về đất hành lang an toàn giao thông?

Kể từ khi thành lập, Đảng ta luôn quan tâm đến vấn đề đất đai và chính sách đất đai. Trong Luận cương chính trị năm 1930 của Đảng Cộng sản Đông Dương thì đảng ta đã coi cách mạng ruộng đất cùng với cách mạng tư sản dân quyền là một trong hai cuộc cách mạng của Việt Nam, với nghĩa vụ cụ thể là đánh đổ đế quốc chủ nghĩa, phong kiến, địa chủ và làm cho người cày có ruộng. Trải qua các thời kì lịch sử khác nhau, Đảng ta luôn đặt ra vấn đề các chủ trương và quan điểm cho phù hợp với những thay đổi và phát triển của cách mạng Việt Nam. 

Pháp luật đất đai đã phân đất thành nhiều loại khác nhau, dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau mà chủ yếu là mục đích sử dụng đất, trong đó cũng không quy định rõ khái niệm về đất hành lang an toàn giao thông. Tuy nhiên, nhận biết trên mặt câu chữ, chúng ta có thể hiểu rằng, đất hành lang an toàn giao thông là loại đất phục vụ cho nhu cầu chung của toàn thể cộng đồng cũng như lợi ích phát triển kinh tế của xã hội, là phần đất bao bọc hai bên của đường bộ tạo ra quá trình lưu thông an toàn cho các phương tiện, được tính từ mép ngoài của đường bộ trải dài ra hai bên. Do đó, đất hành lang an toàn giao thông được nhìn nhận dưới góc độ là một bộ phận của cơ sở hạ tầng, giao thông đường bộ. Nó tách và ngăn cách giữa phần đường xe chạy của tuyến này với phần đường xe chạy của tuyến cùng hướng song song hoặc ngược chiều. Do đó đối với hành vi lấn chiếm đất thuộc địa phận của hành lang an toàn giao thông thì đều bị xử lí vi phạm vì đó là hành vi bị pháp luật cấm. 

Ngoài ra, ở nước ta, đất đai nói chung thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước là đại diện chủ sở hữu. Tuy nhiên trên thực tế, Nhà nước không trực tiếp sử dụng đất mà giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất của các chủ thể. Bằng pháp luật, Nhà nước cho phép người sử dụng đất được chuyển quyền sử dụng đất. Mặc dù trao quyền cho các chủ thể nhưng ở phạm vi nhất định, vì nhiều lí do khác nhau mà nhà nước tiến hành thu hồi đất trong đó có lí do vì mục đích quốc phòng an ninh, phát triển kinh tế xã hội và vì lợi ích quốc gia công cộng. Thu hồi đất hành lang an toàn giao thông nằm trong mục đích thu hồi đó. Việc thu hồi đất hành lang an toàn giao thông phải do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định thực hiện theo trình tự và thủ tục do pháp luật quy định nhằm ngăn ngừa tình trạng thu hồi đất bừa bãi gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng. 

2. Đất hành lang giao thông thu hồi có được bồi thường không?

Việc tiến hành thu hồi đất hành lang an toàn giao thông được thực hiện theo Điều 62 của Luật Đất đai năm 2013 hiện hành, cụ thể là tiến hành thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế xã hội và lợi ích của quốc gia dân tộc, công cộng trong các trường hợp sau:

Thứ nhất, thực hiện các dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư mà phải tiến hành thu hồi.

Thứ hai, thực hiện các dự án do Thủ tướng Chính phủ chấp thuận và quyết định đầu tư mà phải tiến hành thu hồi, có thể kể đến như: dự án xây dựng khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng…

Thứ ba, thực hiện các dự án do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh chấp thuận mà phải thu hồi đất, bao gồm: dự án xây dựng trụ sở cơ quan tổ chức, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kĩ thuật của địa phương… 

Như vậy đối với vấn đề bồi thường, giải đáp cho câu hỏi đất hành lang giao thông thu hồi có được bồi thường không? Thì câu trả lời là vẫn được bồi thường nếu đáp ứng được các điều kiện về bồi thường của pháp luật. Tức là, đất thuộc hành lang an toàn giao thông chỉ cần không thuộc trường hợp đó là: đất thuê trả tiền thuê đất hàng năm và có giấy chứng nhận hoặc đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận thì sẽ được bồi thường về đất, trừ trường hợp đất nông nghiệp đã sử dụng trước ngày 1 tháng 7 năm 2014 (khi mà Luật Đất đai hiện hành có hiệu lực) mà người sử dụng đất là hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sản xuất và canh tác mảnh đất nông nghiệp đó. Cụ thể, để được bồi thường khi thu hồi đất hành lang an toàn giao thông thì phải đảm bảo các tiêu chí tại Điều 75 của Luật Đất đai năm 2013 hiện hành như sau:

– Đất hành lang an toàn giao thông không nằm trong trường hợp thuê đất qua hình thức trả tiền thuê đất hàng năm;

– Đất hành lang an toàn giao thông khi bị thu hồi có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hợp pháp hoặc có đủ điều kiện để được cấp giấy chứng nhận theo quy định của pháp luật nhưng chưa được cấp.

Quy định này được đánh giá là phù hợp, bởi ở nước ta, người sử dụng đất được quyền sử dụng đất thông qua nhiều hình thức khác nhau. Mỗi loại đất thì nhà nước cũng quy định chế độ pháp lý khác nhau, và nhà nước trao cho người sử dụng đất những quyền năng nhất định. Vì thế cho nên không phải người sử dụng đất nào cũng đương nhiên được bồi thường khi nhà nước tiến hành thu hồi đất trong đó có loại đất thuộc phạm vi hành lang an toàn giao thông. Theo đó nếu đất đủ điều kiện theo quy định của pháp luật về bồi thường sẽ được bồi thường theo đúng nguyên tắc. Quy định này có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc bồi thường khi nhà nước thu hồi đất hành lang an toàn giao thông. Một mặt đảm bảo cho người sử dụng đất được hưởng đầy đủ các quyền của mình đồng thời xác định trách nhiệm của nhà nước phải bồi thường những người sử dụng đất có đủ điều kiện luật định.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Luật Đất đai năm 2013;

– Nghị định số 01/2017/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật đất đai.