Chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng được xem là hành vi hết sức quan trọng đảm bảo tính an toàn pháp lý cho các hợp đồng, cho các giao dịch dân sự. Trong quá trình tổ chức hoạt động văn phòng công chứng, có được phép mở chi nhánh văn phòng công chứng hay không?
Mục lục bài viết
1. Có được phép mở chi nhánh văn phòng công chứng không?
Căn cứ theo quy định tại Điều 7 của Văn bản hợp nhất luật công chứng năm 2017 có quy định về các hành vi bị nghiêm cấm. Theo đó pháp luật hiện nay nghiêm cấm công chứng viên và các tổ chức hành nghề công chứng thực hiện một trong những hành vi vi phạm quy định của pháp luật như sau:
– Nghiêm cấm hành vi tiết lộ thông tin về nội dung công chứng, trừ trường hợp được người yêu cầu công chứng hoàn toàn đồng ý bằng văn bản hoặc pháp luật có liên quan có quy định khác, nghiêm cấm đối với hành vi sử dụng thông tin về nội dung trong quá trình thực hiện thủ tục công chứng để xâm phạm đến quyền lợi hợp pháp của các cá nhân và tổ chức trong xã hội;
– Thực hiện công chứng trong trường hợp mục đích và nội dung của hợp đồng, mục đích và nội dung của giao dịch, nội dung của bản dịch vi phạm pháp luật và trái đạo đức xã hội, vi phạm thuần phong mỹ tục của dân tộc Việt Nam, có hành vi xúi giục hoặc tạo điều kiện cho người khác tham gia hợp đồng và tham gia giao dịch để thực hiện các giao dịch giả tạo hoặc thực hiện các hành vi gian dối trái quy định của pháp luật;
– Công chứng hợp đồng, công chứng giao dịch, công chứng các bản dịch có liên quan đến tài sản, có liên quan đến lợi ích của chính bản thân chủ thể công chứng, hoặc của những người thân thích như vợ chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi, con dâu, con rể, ông bà nội ngoại, anh chị em ruột, cháu … không đảm bảo tính vô tư và khách quan trong quá trình thực hiện chức năng và nhiệm vụ của công chứng viên;
– Từ chối yêu cầu công chứng mà không có lý do chính đáng, có hành vi gây khó khăn cho người yêu cầu công chứng;
– Nhận tiền hoặc đòi tiền hoặc các lợi ích vật chất khác từ người yêu cầu công chứng, ngoài phí công chứng theo quy định của pháp luật và thù lao công chứng, các chi phí khác đã được xác định và thỏa thuận phù hợp với quy định của pháp luật, có hành vi nhận hoặc đòi tiền hoặc các lợi ích vật chất khác từ người thứ ba để thực hiện hoặc không thực hiện hoạt động công chứng phù hợp với chức năng nhiệm vụ của mình gây thiệt hại cho người yêu cầu công chứng hoặc gây thiệt hại cho các tổ chức và cá nhân có liên quan đến hoạt động công chứng đó;
– Có hành vi ép buộc người khác sử dụng dịch vụ công chứng của các tổ chức mình, cấu kết hoặc thông đồng với người có yêu cầu công chứng hoặc người có liên quan đến quá trình công chứng để làm sai lệch nội dung của văn bản công chứng và hồ sơ yêu cầu công chứng;
– Có hành vi gây áp lực hoặc đe dọa dưới bất kỳ hình thức nào, thực hiện các hành vi vi phạm quy định của pháp luật, trái đạo đức xã hội để cạnh tranh không lành mạnh cho tổ chức công chứng trong quá trình hành nghề công chứng;
– Quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng về công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng;
– Tổ chức hành nghề công chứng mở chi nhánh, tổ chức hành nghề công chứng mở văn phòng đại diện, mở cơ sở và địa điểm giao dịch khác ngoài trụ sở của các tổ chức hành nghề công chứng tại quy định của pháp luật, thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh phải thực hiện các loại hình dịch vụ ngoài phạm vi hoạt động đã đăng ký với cơ quan có thẩm quyền;
– Công chứng viên đồng thời hành nghề tại nhiều tổ chức hành nghề công chứng khác nhau hoặc kiêm nhiệm công việc thường xuyên khác;
– Công chứng viên tham gia quá trình quản lý các doanh nghiệp ngoài tổ chức hành nghề công chứng mà mình đang làm việc, thực hiện các hoạt động môi giới và đại lý trái quy định pháp luật, công chứng viên tham gia vào quá trình phân chia lợi nhuận trong hợp đồng và giao dịch mà mình nhận công chứng;
– Vi phạm pháp luật và vi phạm quy tắc đạo đức hành nghề công chứng.
Đối chiếu với điều luật nêu trên thì có thể thấy, pháp luật về công chứng hiện nay nghiêm cấm các văn phòng công chứng được mở chi nhánh văn phòng công chứng ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng đã đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Hay nói cách khác, việc thành lập chi nhánh văn phòng công chứng là trái với quy định của pháp luật, các cơ quan tổ chức và cá nhân công chứng tại các địa điểm này sẽ không được công nhận, thậm chí sẽ bị xử phạt theo các điều luật tương ứng.
2. Tại sao văn phòng công chứng không được mở chi nhánh?
Theo như phân tích nêu trên thì có thể thấy, văn phòng công chứng sẽ không được phép mở chi nhánh. Hay nói cách khác, đối chiếu với các hành vi mà pháp luật nghiêm cấm đối với văn phòng công chứng và công chứng viên theo như phân tích nêu trên, văn phòng công chứng sẽ không được quyền thành lập chi nhánh văn phòng công chứng ngoài trụ sở của các tổ chức hành nghề công chứng đã được đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc thành lập chi nhánh văn phòng công chứng được coi là một trong những hành vi vi phạm quy định của pháp luật và sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo các điều luật tương ứng.
Chỉ trong một số trường hợp nhất định thì việc công chứng mới được phép thực hiện qua trụ sở đó đăng ký căn cứ theo quy định tại Điều 44 của Văn bản hợp nhất luật công chứng năm 2018, bao gồm: Người yêu cầu công chứng được xác định là người già yếu, những đối tượng khó khăn trong quá trình đi lại, không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ hoặc tạm giam theo quyết định hoặc bản án có hiệu lực của cơ quan có thẩm quyền, người đang bị thi hành án phạt tù theo bản án của tòa án, hoặc có lý do chính đáng mà người yêu cầu công chứng không thể tự đến trụ sở của văn phòng công chứng để tiến hành các thủ tục công chứng theo quy định của pháp luật.
Trên thực tế, các văn phòng công chứng cần phải bảo đảm không được vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm trong quá trình tổ chức hành nghề công chứng nhằm đảm bảo tính chuyên nghiệp và tuân thủ quy định của pháp luật đối với văn phòng công chứng nói chung và đối với các công chứng viên nói riêng. Để lý giải cho nguyên nhân tại sao pháp luật quy định về việc văn phòng công chứng không được phép mở chi nhánh thì có thể nói, bởi vì văn phòng công chứng không phải là doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp, cho nên quá trình hoạt động văn phòng công chứng, các văn phòng công chứng trên thực tế sẽ không được phép mở chi nhánh, văn phòng đại diện để có thể mở rộng phạm vi hoạt động của mình. Đây được coi là hành vi trái quy định của pháp luật. Điều này vô hình trung đã hạn chế hoạt động của các văn phòng công chứng được thành lập ở nhiều địa bàn khác nhau như vùng sâu vùng xa, những nơi đi lại khó khăn có số lượng hợp đồng và giao dịch ít trong việc cạnh tranh với các văn phòng công chứng đã thành lập ở những địa bàn trung tâm có lợi thế về số lượng hợp đồng và có nhiều giao dịch.
Trên thực tế, thiết nghĩ để có thể huy động được một nguồn lực công chứng viên tham gia vào quá trình thành lập văn phòng công chứng, thực hiện mục tiêu xã hội chủ nghĩa, hiện thực hóa hoạt động công chứng của người dân, trong giai đoạn hiện nay khi thể chế pháp luật điều chỉnh trong lĩnh vực hoạt động công chứng chưa được hoàn thiện thì pháp luật cũng cần phải xem xét mở rộng cơ chế đặc thù nhằm tạo điều kiện cho quá trình hoạt động công chứng phát triển. Đó là việc xem xét sửa đổi quy định về nghiêm cấm văn phòng công chứng mở các cơ sở và địa điểm giao dịch ngoài trụ sở đó đăng ký, tức là cho phép văn phòng công chứng được phép mở chi nhánh. Vì việc cho phép các văn phòng công chứng mở chi nhánh sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho các văn phòng công chứng và cho xã hội hiện nay.
3. Mức xử phạt hành vi mở chi nhánh văn phòng công chứng:
Căn cứ theo quy định tại Điều 16 của
– Không thực hiện thủ tục đăng ký hoạt động văn phòng công chứng tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật;
– Không đăng ký nội dung thay đổi về tên gọi của văn phòng công chứng, không đăng ký nội dung thay đổi về họ tên trưởng văn phòng công chứng, không đăng ký thay đổi địa chỉ trụ sở hoặc danh sách công chứng viên hợp doanh làm việc trong văn phòng công chứng, không đăng ký thay đổi danh sách công chứng viên làm việc theo chế độ hợp đồng của văn phòng công chứng khi có sự thay đổi;
– Mở chi nhánh, mở văn phòng đại diện, mở cơ sở và mở địa điểm giao dịch khác ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, có hành vi thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ngoài hoạt động công chứng đã đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền hoặc hoạt động không đúng nội dung đã đăng ký trước đó;
– Không thỏa thuận với người lập di chúc về việc chuyển cho các tổ chức hành nghề công chứng khác để tiến hành thủ tục lưu giữ di chúc, không trả lại di chúc và phí lưu giữ di chúc trong trường hợp không có thỏa thuận với người lập di chúc trước khi tổ chức hành nghề công chứng chấm dứt hoạt động, tiến hành thủ tục chuyển đổi, chuyển nhượng hoặc giải thể;
– Không đăng ký hành nghề cho công chứng viên của các tổ chức hành nghề công chứng theo quy định của pháp luật, có hành vi quảng cáo trên các phương tiện thông tin đại chúng về công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng;
– Không niêm yết việc thụ lý công chứng
– Không thông báo để xóa đăng ký hành nghề đối với công chứng viên không còn làm việc tại tổ chức hành nghề công chứng, hoặc không lưu giữ hồ sơ công chứng;
– Làm mất di chúc đã lưu giữ, trừ trường hợp vì lý do bất khả kháng;
– Làm mất hồ sơ công chứng, trừ những trường hợp xuất phát từ lý do bất khả kháng;
– Trả tiền hoa hồng hoặc trả tiền chiết khấu cho người yêu cầu công chứng phải cho người môi giới công chứng.
Như vậy, theo như phân tích nêu trên thì có thể nói, hành vi mở chi nhánh văn phòng công chứng được xem là một trong những hành vi bị nghiêm cấm như đã phân tích nêu trên. Hành vi này sẽ bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Văn bản hợp nhất Luật Công chứng năm 2018;
–
– Nghị định 82/2020/NĐ-CP của Chính phủ về việc quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp; hành chính tư pháp; hôn nhân và gia đình; thi hành án dân sự; phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.
