Cô bé Thượng Ngàn là một trong số những vị thánh cô linh thiêng và được người dân kính trọng trong Đạo thờ Mẫu. Dưới đây là bài viết tham khảo về Cô Bé Thượng Ngàn là ai? Sự tích về Cô Bé Thượng Ngàn?
Mục lục bài viết
1. Cô Bé Thượng Ngàn là ai?
Cô bé Thượng Ngàn là một trong những vị tiên cô bé vô cùng linh thiêng nhất của đạo thờ Mẫu. Cô bé Thượng Ngàn Là vị tiên cô ngụ tại tòa Sơn Trang, là người hầu cận của Mẫu thượng ngàn. Cô bé Thượng Ngàn rất linh thiêng và thường xuyên về ngự đồng. Khi về ngự đồng, cô bé thường mặc một áo có màu xanh lục, đôi chân đi hài màu xanh, lưng đeo chiếc gù giống với muôn ngàn loài hoa giống hiện lên một hình ảnh người thiếu nữ xinh đẹp duyên dáng ở trên thượng ngàn.
Theo truyền thuyết dân gian kể lại rằng, cô bé Thượng Ngàn thường rất vui vẻ, dễ tính, hòa đồng và có chút tinh nghịch như một đứa trẻ vậy. Những người được cô phù hộ cho lộc sẽ làm ăn thuận lợi tiến tới hơn, có của ăn của để tài sản gia tăng và cuộc sống sung túc hơn, hạnh phúc hơn.
2. Sự tích về Cô Bé Thượng Ngàn:
Cô bé Thượng Ngàn được thờ cúng ở nhiều nơi, và mỗi vùng lại có một sự tích riêng biệt về cô. Chính vì lẽ ấy mà ở mỗi vùng sẽ có cách gọi tên cô khác nhau.
2.1 Sự tích Cô Bé Tân An:
Cô bé Thượng Ngàn được người dân nơi đây gọi với tên gọi khác là cô bé Tân An, cô được lập đền thờ tại địa bàn xã Tân An, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Đền thờ nơi đây thờ tự vị nữ chúa có hiệu là Hoàng Bà Xa. Theo dân gian truyền miệng lại, bà đã có công rất lớn trong công cuộc dựng và giữ nước yên bình và bảo vệ cho quê hương nơi đây cùng với đức cha là quan Hoàng bảy. Do đó, người dân bản địa đã lập đền thờ tại nơi đây để có thể tưởng nhớ công ơn.
2.2 Sự tích Cô Bé Minh Lương:
Đền thờ cô bé Thượng Ngàn ở Tuyên Quang được gọi là đền thờ Cô Bé Minh Lương. Đây là ngôi đền toạ lạc trên một quả đồi ở Tuyên Quang, ba phía được bao bọc bởi hai dòng suối với tên gọi là ngòi Lịch và ngòi Cơi. Hai dòng suối ấy quanh năm trong, mát giao nhau trước cửa đền thờ Cô Bé, chảy qua cầu Cơi rồi hoà mình vào dòng sông Lô. Đền Cô Bé riêng một quả đồi với gió lùa hiu hắt, mây trôi hững hờ.
Theo truyền thuyết gian gian kể rằng, vào thời nhà Trần (khoảng thế kỷ XV), tại tổng Minh Lương, thuộc xã Lang Quán ngày nay, thuộc Tuyên Quang có hai vợ chồng nọ, người chồng là người Dao, còn người vợ là người Mường tuy tuổi đã cao mà chưa vẫn có con. Công việc hàng ngày của ông bà ra con ngòi Lịch để xúc tôm tép sống lần hồi. Đến một hôm nọ, khi người chồng ở nhà, người vợ đi xúc tép như mọi hôm, nhưng xúc mãi lại không được con gì mà chỉ vớt được hai quả trứng lạ. Bực mình, người vợ vứt hai quả trứng đi và xuống hạ nguồn xúc tôm mà không có gì rồi lên tận thượng nguồn ngòi Lịch xúc tôm mà vẫn chỉ được hai quả trứng ấy. Vì thế bà đành mang hai quả trứng về về thả vào chum nước dưới cầu thang của nhà. Ít lâu sau, người vợ mang thai và sinh ra một cô con gái bụ bẫm, đáng yêu đặt tên là Minh Lương. Cùng lúc đó, trong chum nước dưới cầu thang hai quả trứng lạ thả nở ra hai con rắn. Tcừ đó hai con rắn và con gái của họ là Cô bé Minh Lương cùng nhau lớn lên, quấn quýt vui chơi làm bạn với nhau. Đến một buổi chiều, khi ông bà đi làm về thấy cảnh hai con rắn đã quấn chết cô bé. Người chồng sẵn con dao rựa đeo bên người, đã tức giận lấy dao chém và đuổi hai con rắn đó đi. Vì thương xót thương cô bé, Ông bà không nỡ chôn cắt, nên đặt cô bé nằm ở trên sàn. Đến sáng ngày hôm sau đã thấy mối đùn lên và đắp mộ cho cô bé Minh Lương. Dân làng thấy sự việc như vậy đều cho rằng là cô bé đã linh hoá nên lập đền thờ. Đến t hời kỳ giặc Cờ đen xâm chiếm ngôi àng, cô bé Minh Lương đã hiển linh giúp đỡ quân lính triều đình thoát khỏi cảnh phải chạy trốn trong rừng rậm, sau đó dũng mãnh đứng lên dẹp sạch giặc Cờ đen. Sau này Cô bé Minh Lương còn hiển linh để cứu người bốc thuốc, giúp dân chữa khỏi bệnh tật.
3. Văn Cô Bé Tân An:
Ngày tiệc: 17/1 âm lịch hàng năm
Đất Tân An địa linh chung tú
Châu Văn Bàn cảnh thú sơn trang
non xanh nước biếc trăng ngàn
Thỉnh mời cô bé Tân An ngự về.
Thú non tiên bốn bề sông núi
Dấu sơn hà tụ hội khí thiêng
Tân An cổ tích lưu truyền tiếng thơm.
Cô bé khắp miền gần xa.
Có phen chơi Bảo Hà Trái Hút
Dạo tiếng đàn thánh thót nhặt khoan.
Chiềng Ken, Tân Thượng, Tân An,
Năm Tha, Nậm Rạng, Làn Giàng, Khánh Yên…
Ngàn núi đá nọ miền sơn thủy
Ngôi đền thờ tú khí danh lam
Trăm hoa đua nở trên ngàn
Mẫu đơn đua sắc, phong lan khoe màu.
Bay chim non bên lầu ríu rít
Cảnh rừng chiều mờ mịt sương giăng.
Non xa thấp thoáng bóng trăng
Ngàn mây lấp ló cung Hằng nhởn nhơ
Dưới suối khe lững lờ nước chảy
Ông hổ gầm vang dậy sơn lâm
Nhớ xưa có giặc ngoại xâm
Nữ trung anh kiệt dẹp quân bạo tàn
Danh thắng tích Tân An thiên cổ
Dẫu biến dời vẫn tỏ sử xanh
Thượng ngàn ghi dấu oai linh
Chữ tâm ẩn hiện phân minh tỏ tường
Chữ trung hiếu cương thường gìn giữ
Nghiệp tham sân tân khổ còn đâu
Chữ tâm linh ứng nhiệm mầu
Cải tà quy chính trước sau mới là
Khắp bốn phương gần xa nô nức
Chư thanh đồng đệ tử con nhang
Đèn hương võng tía quạt vàng
Thỉnh mời cô bé đào đàn chứng minh
Nay đệ tử văn trình tấu đối
Dốc lòng thành sám hối cửa thiêng
Thỉnh Cô trắc giáng bản đền
Khuông phù đệ tử thiên niên thọ trường
Phép linh ứng ra tay tế độ
Nguyện vì đời cứu khổ độ mê
4. Văn Cô bé Minh Lương:
Minh nhật nguyệt soi đường chính đạo
Lương càn khôn xét kẻ ngay gian
Nhớ xưa Lăng Quán – Tuyên Quang
Minh Lương lại có Cô Ngàn Tiên Y
Diệu thánh dược thần kì đẩu số
Đóa phù dung vừa độ tốt tươi
Nên trang sắc nước hương trời
Đã trong hiếu kính, lại ngoài cần chuyên
Đôi thung huyên ngày thường nâng giấc
Ví so bằng vàng ngọc nết na
Tảo tần nội trợ tề gia
Lên non hái thuốc về nhà luyện đan
Bầu thánh dược tiên hoàn cứu thế
Đất Tuyên Quang già trẻ đội ơn
Công Người như núi như non
Trọn đời giữ tấm lòng son vì đời
Ai hay nhẽ sao dời vật đổi
Lánh bụi hồng về cõi hư không
Đồi cao còn dấu tiên dung
Nhân dân kỷ niệm nhớ công lập đền
Tiên Cô Bé trấn miền
Bắc Địa Xã Minh Lương hòa khí xuân phong
Núi Dùm điệp điệp trùng trùng
Suối trong uốn khúc đồi thông rườm rà
Đêm thanh vắng hiện ra bẻ lái
Mảng nứa xanh vượt suối tay chèo
Sông Lô nước chảy lưng đèo
Mảng Cô xuôi ngược sớm chiều lênh đênh
Kim quy tướng hiện hình chầu phục
Cá bạc vàng suối ngọc long lanh
Minh Lương cảnh trí hữu tình
Tiên Cô bẻ lái lênh đênh trước đền
Mảng chở khách hữu duyên hữu phúc
Mảng chở người trong lúc gian nan
Mảng Cô chở thuốc trên ngàn
Mảng Cô cứu kẻ cơ hàn tai ương
Mảng chở khách lên đường chính đạo
Mảng chở người cảm mạo phong sương
Rau măng, cháo bẹ, cơm lam
Độ người phá núi, khai mương, bắc cầu
Vai nặng trĩu gánh bầu tiên dược
Túi Hoa Đà, Biển Thước linh đan
Thảnh thơi gió núi mây ngàn
Minh Lương chính trực, cương thường, hiếu trung
Giận những kẻ thoát vòng bội nghĩa
Giận những loài tà quỷ yêu ma
Thương người hiếu kính mẹ cha
Thương người vì nước, vì nhà, vì dân
Niềm son sắt kiệm cần liêm chính
Điểm tô cho nước Việt dài lâu
Lời Cô ghi nhớ làm đầu
Nhớ lời mà sửa cho nhau tốt lành
Tiên Cô Bé anh linh giáng thế
Nhớ lời Cô đuốc tuệ sáng soi
Dù cho vận đổi sao dời
Lời Cô vẫn tỏ muôn đời chẳng phai
Gương Cô để cho đời soi mãi
Chữ “Minh Lương” chói lọi trời đông
Cô về trắc giáng đền trung
Khuông trì đệ tử tăng long thọ trường.
5. Đền thờ Cô Bé Thượng Ngàn:
Có rất nhiều nơi trên đất nước ta thờ cúng cô bé Thượng Ngàn nhưng địa điểm thờ cúng nổi tiếng nhất là ở gần ngôi đền Quan Đệ Tam trên đoạn đường Hùng Vương thuộc tỉnh Lạng Sơn.
Một địa điểm thờ Cô khác cũng nổi tiếng và thu hút nhiều người hàng hương chính là tại đền Chí Mìu, tại tỉnh Bắc Giang. Tại đây, người dân địa phương gọi cô bằng cái tên gọi khác là Cô Bé Chí Mìu.
Cô bé Thượng Ngàn là một trong số những vị thánh cô linh thiêng và được người dân kính trọng trong Đạo thờ Mẫu. Do đó, nếu du khách muốn cầu khấn điều gì chính đáng với tâm chân thành, nhất kính đều được cô phù hộ và giúp hóa điều đó thành hiện thực.