Chiến thắng Vạn Tường: Hoàn cảnh, diễn biến và kết quả?

1. Hoàn cảnh dẫn đến chiến thắng trận Vạn Tường:

Đế quốc Mỹ sau hàng loạt các thất bại ở Bình Giã, Ba Gia, Đồng Xoài vào mùa hè năm 1965; Mỹ đã phải đổi chiến lược từ chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” sang chiến lược “Chiến tranh cục bộ”.

 “Chiến tranh cục bộ”, là một hình thức chiên lược chiến tranh mới của Mỹ với sự góp mặt trực tiếp của quân viễn chinh và quân các nước đồng minh vào tham chiến trên chiến trường miền Nam. Tự tin với ưu thế quân sự vượt trội, lực lượng quân đội đông đảo, hoàng loạt các vũ khí hiện đại được trang bị, sức cơ động nhanh, vừa vào miền Nam, Mỹ đã cho quân viễn chinh mở ngay cuộc hành quân “tìm diệt”, tiến công vào đơn vị Quân giải phóng của ta.

Đến khoảng đầu tháng 8 năm 1965, Từ thông tin tình báo của lực lượng trinh sát Sư đoàn 3 lính thủy đánh bộ Mỹ, đóng quân tại căn cứ Chu Lai, chúng phát giác được đơn vị chủ lực của Quân giải phóng của ta (gọi là Trung đoàn 1 với cái tên Ba Gia, đơn vị chủ lực của Liên khu 5) đóng quân tại Vạn Tường, Tướng Westmoreland – Tư lệnh bộ chỉ huy cố vấn quân sự Mỹ tại miền Nam ngay lập tức hạ lệnh cho lính thủy đánh bộ mở cuộc truy quét với cái tên “Ánh sáng sao” đánh vào Vạn Tường, nhằm tìm diệt Trung đoàn Ba Gia, lấy lại uy danh cho quân Mỹ. 

2. Diễn biến quá trình chiến thắng trận Vạn Tường:

2.1. Lực lượng các bên tham chiến:

Trận Vạn Tường xảy ra ngày 18 tháng 8 năm1965, tại thôn Vạn Tường, xã Bình Thiện, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi; là cuộc đấu tranh hết sức quyết liệt giữa quân Mỹ với bộ đội chủ lực Quân giải phóng Việt Nam cùng lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Ngãi.

Về bên quân Mỹ, chúng có sự tham gia của gần 8.000 quân Mỹ của một lữ đoàn lính thủy đánh bộ Mỹ tăng cường, trong đó gồm 1 tiểu đoàn xe tăng, 4 tiểu đoàn lính thủy đánh bộ, 105 xe bọc thép lội nước và một số đại đội bảo đảm truyền tin, trinh sát, vận tải và công binh. Về phương tiện đổ bộ và chi viện, có 6 tàu đổ bộ được trang bị kỹ thuật; 5 tàu chi viện chiến đấu (gồm 1 tuần dương hạm, 2 khu trục hạm và 2 tàu hộ vệ); hàng loạt các thiết bị máy bay chiến đấu phản lực; 30 khẩu pháo 152mm, 76mm; 8 khẩu lựu pháo 105mm ở Bình Sơn và 12,7mm trên Hạm đội 7 sẵn sàng chi viện hỏa lực. Tất cả nhiêu đây được trang hòng bao vây tiêu diệt bộ đội chủ lực ta ở Vạn Tường.

Về phía Quân giải phóng của ta, có Trung đoàn Bộ binh 1 (là một trong 2 trung đoàn mạnh của Quân khu 5) biên chế 4 tiểu đoàn, 3 đại đội hỏa lực cối, ĐKZ và 12,7 ly, các đại đội công binh, thông tin và đặc công, trinh sát, 1 đại đội quân y, 1 đại đội vận tải. 

2.2. Diễn biến trận đánh:

Đêm 17-8-1965, khoảng chục tàu chiến của Hạm đội 7 – Mỹ đậu thành vòng cung ngoài khơi bắn đại bác liên tục vào thôn Vạn Tường và các điểm cao. Sáng ngày 18-8-1965, một lực lượng lớn gồm 4 tiểu đoàn lính thuỷ đánh bộ, 1 tiểu đoàn xe tăng và xe bọc thép, 2 tiểu đoàn pháo 105 ly, 6 tàu đổ bộ và pháo hạm cùng hàng trăm máy bay chiến đấu của quân Mỹ mở cuộc hành quân kết hợp giữ các lực lượng hải quân, lục quân và không quân tiến đánh Vạn Tường. Sau khi dùng pháo, máy bay bắn phá dọn đường, quân Mỹ liền chia làm bốn mũi tiến đánh Vạn Tường: Một mũi từ Chu lai theo đường bộ vào, hai mũi đổ bộ đường biển và 1 mũi đường không đổ bộ. Với tự tin sẽ tiêu diệt lực lượng chủ lực của quân giải phóng trong thời gian ngắn nhất, quân Mỹ từng bước thu hẹp vòng vây, dồn quân ta vào Vạn Tường rồi dùng hỏa lực tiêu diệt. 

Trước tình hình đó,  Trung đoàn 1 đã thông báo và lệnh cho các đơn vị sẵn sàng chiến đấu. Tất cả đơn vị ở Trung đoàn một đồng tâm phối hợp chặt chẽ với dân quân du kích đánh trả quân địch. Kế hoạch tác chiến của Trung đoàn là cản bước tiến của các cánh quân Mỹ hướng Bắc và Đông Nam, khiến chúng không thể nhanh chóng đánh tiến thuận lợi, dựa vào các hầm sâu và các vị trí chiến đấu ngụy trang kín đáo để tập trung lực lượng ở hướng Tây Nam tiêu diệt mạn quân đổ bộ bằng đường không. Đến sáng ngày 18 tháng 8 năm 1965,  trung đoàn 1 lệnh cho các đơn vị triển khai kế hoạch đánh địch tại chỗ và tổ chức lực lượng, nhanh chóng vận động chiếm các vị trí có lợi, đánh địch trên các hướng đổ bộ đường không, đường biển, trên bộ của Mỹ.

Từ thế bị động bất ngờ, ta đã thành công lật ngược tình thế, giành được quyền chủ động tiến công. Từng mũi tiến công của quân Mỹ đều trúng phải hệ thống bẫy từ bãi mìn, hố chông, vật cản làm đội hình địch bị dồn ứ và bị bộ đội ta vận động tới đánh hoặc dùng hỏa lực tiêu diệt.

Trận đánh kéo dài đến chiều tốì ngày 18 tháng 8 năm 1965, phía địch bị đánh tổn thất mất 4 đại đội. Lính thuỷ đánh bộ Mỹ rơi vào nguy cơ bị sa lầy, bị diệt lớn và thất bại trong việc hợp điểm được tại thôn Vạn Tường theo kế hoạch ban đầu. Tuy nhiên, chưa từ bỏ, nhằm làm giảm áp lực từ thất bại của lính thủy đánh bộ, hải quân Mỹ tấn công loạt pháo kích dữ dội và dùng máy bay lên thẳng chở lực lượng dự bị từ hạm đội đang đậu ngoài khơi đổ xuống Vạn Tường. Quân ta với tinh thân chiến đấu thừa thắng xông lên, ngoan cường chiến đấu, ta không ngừng  tiến công cho đến khi màn đêm buông xuống thì trận đánh kết thúc. Quân Mỹ chính thức bị loại khỏi vòng chiến đấu. Đêm 18 rạng 19 tháng 08 năm 1965 lực lượng Trung đoàn 1 bí mật rút khỏi Vạn Tường an toàn.

3. Kết quả và ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Vạn Tường:

Quân Mỹ bị loại khỏi vòng chiến đấu với hơn 900 tên lính Mỹ bị bại trong vòng chiến, 13 máy bay cùng 22 xe bọc thép, xe tăng  bị bắn hạ và các phương tiện chiến tranh hiện đại đồng thời bị phá hủy. Chiến dịch  “Ánh sáng sao” của Mỹ từ đây chính thức đặt dấu chấm hết,  mang lại nhiều tổn thất nặng nề cả người và tài sản của quân đội Mỹ.

Chiến thắng Vạn Tường có ý nghĩa lịch sử hết sức to lớn. Là mốc son chói lọi thể hiện khí thế cách mạng của lực luocngự Quân giải phóng, sự kiên cường, mưu trí, dũng cảm, tinh thần đoàn kết chiến đấu của quân và dân Quảng Ngãi với bộ đội chủ lực Quân khu 5. Chiến thắng Vạn Tường khẳng định chúng ta hoàn toàn có khả năng giành chiến thắng trước giặc Mỹ xâm lược, dù chúng có thể đông quân, hùng hậu về vũ khí trang bị và khả năng cơ động nhanh.

Chiến thắng Vạn Tường vào tháng 8 năm 1965 là một cuộc đòn đánh phủ đầu oanh liệt mà quân Giải phóng miền Nam đã tiến đánh vào lực lượng thủy quân lục chiến – binh chủng được xem là ưu tú nhất thời bấy giờ của quân đội Mỹ. Trận chiến là một minh chứng sống về quan điểm lực lượng quân Giải phóng của ta có đủ khả năng đảo ngược thế trận, đánh bại quân Mỹ, dù quân Mỹ có ưu thế rõ rệt về số lượng, hỏa lực và trang bị.

Chiến thắng Vạn Tường còn thể hiện tinh thần dũng cảm, mưu trí và tài năng chiến đấu của quân và dân Quảng Ngãi trong việc đối đầu với quân Mỹ. Sau chiến thắng này, quân đội Mỹ chính thức coi quân Giải phóng trở thành một đối thủ đáng gờm và đáng xem trọng bởi khả năng chiến đấu mạnh mẽ của lực lượng ta.

Đồng thời, một lần nữa khẳng định truyền thống đoàn kết dân tộc mạnh mẽ của nhân dân Việt Nam, khi quân và dân đồng lòng hợp sức đánh bại quân Mỹ xâm lược. Chiến thắng này đã góp phần củng cố niềm vào chiến thắng giành độc lập cho nhân dân miền Nam thẳng đến cuộc thắng lợi cuối cùng thống nhất đất nước.

Kết thúc lại dòng ý nghĩa lịch sử, chúng tôi xin trích lại đánh giá của Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn chiến thắng Vạn Tường: “Nếu trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của Liên Xô, trận Stalingrad là một bước ngoặt chứng minh quân phát xít Hitler không phải là không đánh được, thì chúng ta cũng có thể coi trận Vạn Tường là một bước ngoặt chứng minh một cách hùng hồn rằng quân giải phóng miền Nam hoàn toàn có khả năng đánh bại được quân đội Mỹ trong điều kiện chúng có mọi ưu thế tuyệt đối về binh khí và hỏa lực so với quân giải phóng”.

Cùng với chiến thắng Ba Gia, chiến thắng Vạn Tường cũng để lại cho thế hệ sau nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về nghệ thuật quân sự Việt Nam. Bài học nổi bật nhất trong đó là bài học lớn về phát huy sức mạnh đoàn kết mặt trận của chiến tranh nhân dân và sự kết hợp, tác chiến giữa lực lượng vũ trang địa phương và bộ đội chủ lực; giữa sự đúng lên giành quyền làm chủ của quần chúng với tiến công tiêu diệt địch của lực lượng vũ trang; giữa kế hoạch tiêu diệt quân chủ lực địch với chống phá “bình định”; thể hiện mưu trí nhanh nhạy trong nghệ thuật điều hành,chỉ huy chiến dịch của Bộ Tư lệnh Quân khu 5; tinh thần chiến đấu kiên cường, dũng cảm, mưu trí, sáng tạo của lực lượng cán bộ, chiến sĩ và nhân dân Quảng Ngãi. Chiến thắng Vạn Tường mãi mãi đi vào lịch sử đất nước như một chiến công chói lọi của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.