Các trường hợp chỉ khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại

Theo quy định tại Điều 100 Bộ luật Tố tụng Hình sự 2003, chỉ được khởi tố vụ án hình sự khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những cơ sở sau đây:

“1. Tố giác của công dân;

2. Tin báo của cơ quan, tổ chức;

3. Tin báo trên các phương tiện thông tin đại chúng;

4. Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án, Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm, lực lượng Cảnh sát biển và các cơ quan khác của Công an nhân dân, Quân đội nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trực tiếp phát hiện dấu hiệu của tội phạm;

5. Người phạm tội tự thú.”

Điều này có nghĩa là khi tiến hành điều tra một vụ việc để xét xem có dấu hiệu tội phạm trong vụ việc đó hay không, cơ quan điều tra phải căn cứ vào một trong những cơ sở trên thì mới có thể tiến hành điều tra và khởi tố vụ án.

>>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

Tuy nhiên, Bộ luật Tố tụng hình sự 2003 cũng quy định trong một số trường hợp, chỉ được khởi tố vụ án khi có yêu cầu của người bị hại. Điều này được quy định tại Điều 105 BLTTHS 2003. Theo đó:

“1. Những vụ án về các tội phạm được quy định tại khoản 1 các điều 104, 105, 106, 108, 109, 111, 113, 121, 122, 131 và 171 của Bộ luật hình sự chỉ được khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại hoặc của người đại diện hợp pháp của người bị hại là người chưa thành niên, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất.

2. Trong trường hợp người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu trước ngày mở phiên tòa sơ thẩm thì vụ án phải được đình chỉ.

Trong trường hợp có căn cứ để xác định người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức thì tuy người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án vẫn có thể tiếp tục tiến hành tố tụng đối với vụ án.

Người bị hại đã rút yêu cầu khởi tố thì không có quyền yêu cầu lại, trừ trường hợp rút yêu cầu do bị ép buộc, cưỡng bức.”

Như vậy, các hành vi phạm tội thuộc khung hình phạt tại khoản 1 của các tội sau sẽ chỉ bị khởi tố khi có yêu cầu của người bị hại:

– Điều 104. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác;

– Điều 105. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh;

– Điều 106. Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng;

– Điều 108. Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;

– Điều 109. Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính;

– Điều 111. Tội hiếp dâm;

– Điều 113. Tội cưỡng dâm;

– Điều 121. Tội làm nhục người khác;

– Điều 122. Tội vu khống;

– Điều 131. Tội xâm phạm quyền tác giả;

– Điều 171. Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Theo quy định này, cơ quan điều tra chỉ được khởi tố vụ án nếu có yêu cầu của người bị hại, ngay cả người thân thích, người đại diện của người bị hại cũng không có quyền yêu cầu khởi tố vụ án trong những trường hợp luật định này.