Tâm lý và cảm xúc của mỗi con người, nhất là tâm lý chưa còn đang phát triển của học sinh ảnh hưởng rất lớn đến đời sống con người. Dưới đây xin chia sẻ một số tình huống tư vấn tâm lý học đường thường gặp và cách giải quyết hay nhất. Mời các bạn tham khảo.
Mục lục bài viết
1. Tình huống tư vấn tâm lý học đường cho học sinh rụt rè, ngại giao tiếp:
Biểu hiện: Qua quan sát cũng như tìm hiểu, thấy học sinh nhút nhát và không tích cực tham gia các hoạt động của trường. Học sinh có biểu hiện chán nản và không thích học.
Sau khi thu thập thông tin từ giáo viên, học sinh và người nhà, xác định học sinh X là trẻ mồ côi, sống với bà ngoại đã ngoài 80 tuổi. Em thiếu thốn tình yêu thương gia đình và không nhận được nhiều sự quan tâm, chăm sóc như những học sinh khác.
Diễn biến buổi tư vấn
+ Giáo viên: (Mời học sinh vào phòng) X đấy à. Em hãy ngồi đây nhé! (Kỹ năng xây dựng và thiết lập mối quan hệ)
+ Học sinh: Dạ em chào cô ạ.
+ Giáo viên: Gần đây em thế nào, sức khỏe vẫn ổn chứ? (Kỹ năng xây dựng mối quan hệ, kỹ năng đặt câu hỏi)
+ Học sinh: Dạ vâng. Em vẫn bình thường thưa cô.
+ Giáo viên: Gần đây cô thấy X có vẻ hơi sụt cân một chút. Em nhớ giữ gìn sức khỏe, ăn uống đầy đủ nhé. (kỹ năng quan sát, kỹ năng đồng cảm)
+ Học sinh: Dạ vâng ạ.
+ Giáo viên: Lúc trước khi tập múa bài hát chủ điểm, cô có quan sát và nhận thấy em chưa tham gia nhiệt tình lắm. Và em có vẻ dường như không thích làm theo các bạn. Liệu có phải các chuyển động của bài hát làm em không được thoải mái à? (Kỹ năng quan sát)
+ Học sinh: Không phải đâu thưa cô. Em thực sự rất thích những động tác cô đã dạy cho em. Nhưng vì bản thân em đang mệt mỏi và buồn chán nên có biểu hiện như vậy thôi ạ.
+ Giáo viên: Thế tại sao em lại mệt, em có thể nói cho cô biết được không? (Kỹ năng hỏi, Kỹ năng nghe)
+ Học sinh: Em rất buồn kể từ khi mẹ em qua đời. Em cảm thấy như mình không được như các bạn.
+ Giáo viên: Cô hiểu sự mất mát của em và những gì em phải chịu đựng. Cô thương em rất nhiều và đồng cảm với em. Tuy nhiên, mọi người đều có những thử thách trong cuộc sống và phải vượt qua chúng. Tiếp tục đau buồn sẽ không thay đổi được thực tế mà sẽ khiến người thân, ông bà của em càng lo lắng hơn. (kỹ năng đồng cảm)
+ Học sinh: Thưa cô, vậy bây giờ em phải làm sao đây ạ?
+ Giáo viên: Việc đầu tiên em cần làm bây giờ là ổn định tinh thần để có thể học tập tốt. Em cũng có thể tích cực tham gia các hoạt động của lớp hoặc nhóm và vui chơi cùng bạn bè. Và khi về đến nhà, em nên giúp đỡ và làm những việc gì đó để có thể làm vui lòng bà. Nếu em có bất kỳ vấn đề hay khó khăn gì cứ nói cho cô biết. Cô luôn ở bên cạnh em. Bên cạnh em còn có gia đình và bạn bè nữa. (kỹ năng phản hồi, kỹ năng đồng cảm)
+ Học sinh: Dạ.
+ Giáo viên: Cô biết trước đây em luôn là học sinh giỏi về mọi mặt của trường, lớp. Gần đây có một số chuyện xảy ra khiến em có chút bối rối. Nhưng không sao, cô biết em sẽ vượt qua được và cố gắng lấy lại những gì mình đã có. Cô tin em có thể làm được và thậm chí có thể làm rất tốt. Hãy cố gắng lên nhé! (kỹ năng đồng cảm)
+ Học sinh: Vâng thưa cô. Em cảm ơn cô vì đã động viên em. Em hứa sẽ cố gắng hết sức trong học tập và sinh hoạt để không phụ lòng cô và gia đình.
+ Giáo viên: Được rồi, cô rất vui vì em có thể hứa với cô điều đó. Bây giờ về nhà ăn uống nghỉ ngơi để ngày mai đi học nhé. (Kỹ năng phản hồi)
+ Học sinh: Dạ vâng. Em chào cô ạ.
Kỹ năng được sử dụng trong tình huống:
– Kỹ năng xây dựng mối quan hệ: Giáo viên xây dựng mối quan hệ với học sinh bằng cách tạo sự thân mật thông qua ánh mắt, cử chỉ, hành động, câu hỏi. Làm cho học viên cảm thấy thoải mái và cởi mở trong suốt cuộc trò chuyện.
– Kỹ năng quan sát: Giáo viên quan sát nét mặt, tư thế, ánh mắt của học sinh khi nói. Hãy quan sát cẩn thận khi tham gia các hoạt động nhóm.
– Kỹ năng lắng nghe: Khuyến khích học sinh bày tỏ những khó khăn, nỗi buồn mình gặp phải.
– Kỹ năng đặt câu hỏi: Đặt cho học sinh những câu hỏi mở để giải thích vấn đề và tìm cách giải quyết.
– Kỹ năng phản hồi: Dùng từ ngữ để đưa ra lời khuyên và thay đổi cách nghĩ của học sinh về vấn đề của bản thân.
– Kỹ năng đồng cảm: Đây là kỹ năng quan trọng xuyên suốt quá trình tư vấn. Giáo viên lắng nghe học sinh, im lặng phân tích vấn đề và đưa ra phản hồi cho học sinh. Có thái độ thân thiện và đồng cảm về hoàn cảnh của học sinh.
2. Tình huống tư vấn tâm lý học đường trường hợp học sinh cá biệt:
– Cách thu thập thông tin:
+ Điều tra: Học sinh cùng lớp, học sinh cùng xóm, học sinh lớp dưới, thông qua giáo viên trong lớp, thông qua giáo viên chủ nhiệm.
+ Quan sát: Hành động, hành vi cụ thể: Trong giờ học, Giải lao, giờ ra về ở những nơi em Nguyễn Văn A có mặt
– Thông tin được thu thập:
Nguyễn Văn A là một học sinh cá biệt của lớp. Em học sinh ấy thích bạo lực và thích thể hiện, thể hiện rằng mình lớn tuổi hơn. Em thường xuyên đòi tiền, đe dọa, đánh đập và bắt nạt các học sinh khác ở lớp dưới. Theo tìm hiểu, hoàn cảnh gia đình của em là bố mẹ đi làm xa, không có thời gian ở bên chăm sóc, gần gũi, quan tâm em nhưng khi về thường xuyên la mắng, đánh đập em
– Các bước tư vấn:
+ Thiết lập quan hệ: Gặp gỡ, tìm hiểu qua gia đình, giáo viên chủ nhiệm, bạn bè khác học trong lớp,…
+ Đánh giá: Đưa ra nhận định và nhận xét về vấn đề xem học sinh này gặp phải ở mức nào (khổ tâm, nhiễu tâm)
+ Tìm hiểu và lựa chọn giải pháp cho học sinh bằng cách Tư vấn cho học sinh.
– Thực hiện:
+ Chỉ ra cho học sinh rằng bắt nạt học sinh ở các lớp dưới là hành vi sai lệch.
– Cho học sinh biết đây là hành vi chưa đúng và sai trái.
– Giúp; hỗ trợ học sinh có những hành động để có hành động giúp đỡ những người yếu thế hơn, nhỏ bé hơn và gặp khó khăn trong cuộc sống. Đó mới là một hành động tốt và đáng khen ngợi nhằm hướng dẫn học sinh hướng tới những giá trị tốt đẹp hơn.
+ Khen ngợi và động viên học sinh theo những cách cụ thể hơn để em có thể nỗ lực hơn trong học tập và cuộc sống.
– Điểm mấu chốt: Hứa hẹn và động viên học sinh để em có động lực và cư xử tốt.
– Xác định kết quả tư vấn cho học sinh.
+ Giúp học sinh nhận biết những dấu hiệu bất thường trong hành vi của bản thân.
+ Ghi nhận, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi của học sinh và tìm giải pháp phù hợp.
3. Tình huống tư vấn tâm lý học đường cho học sinh tiểu học:
Những vấn đề học sinh gặp phải: ít nói, sống độc lập.
Học sinh A vốn là một đứa trẻ ngoan ngoãn. Khi em học lớp 2, bố mẹ em ly hôn và em phải chuyển về quê sống với mẹ và ông bà ngoại. Có thời gian, mẹ phải đi làm xa kiếm tiền nên em phải ở với ông bà ngoại. Từ đó, em bắt đầu sống khép kín, ít nói, sống độc lập và thường chơi một mình. Đôi mắt em luôn buồn bã và những hoạt động ngoại khóa em tham gia dường như chỉ cho có mặt mà không có hứng thú.
Các hình thức tư vấn:
– Hẹn gặp học sinh tại Phòng Truyền thống Đội vào cuối buổi học để trao đổi về những vấn đề em gặp phải.
– Tìm hiểu lý do tại sao em sống một mình, thường chơi một mình và không giao lưu nhiều với bạn bè.
+ Học sinh trả lời: Về nhà em không có ai chơi cùng, ông bà ngoại đã quá tuổi để giúp em học tập và em cũng không có ai để tâm sự hay trò chuyện. Đến giờ ăn, học, tắm, ông bà chỉ cần gọi và nhắc nhở để em làm theo.
– Giáo viên tư vấn cho học sinh: Chia sẻ sự mất mát và thiếu thốn tình cảm mà học sinh đang phải đối mặt. Hãy là một người anh, một người bạn tốt và nói chuyện với học sinh khi em cần giúp đỡ. Đăng ký cho em vào một nhóm học tập tại khu dân cư và bố trí học sinh lớp trên giúp đỡ.
– Bố trí giáo viên, đoàn viên thanh niên hỗ trợ các hoạt động học tập ngoài giờ học.
– Phân công cho em tham gia các nhiệm vụ nhỏ, chia thành các đội măng non, sao đỏ, cờ đỏ và giao nhiệm vụ cùng nhóm hoàn thành để giúp em tự tin giao tiếp.
– Phân công các bạn cùng nhóm giúp đỡ trong từng bài học và tham gia hoạt động nhóm để học sinh tự tin, dũng cảm hơn, học cách phân biệt và bảo vệ bản thân tốt hơn.
– Xin số điện thoại của ba mẹ để gọi điện an ủi cho em gặp riêng ông bà để chia sẻ cho ông bà về tình trạng hiện tại ở trường. Mong ông bà khuyên răn, tạo niềm tin cho cháu một môi trường tâm lý thoải mái khi đến trường và về nhà.
