Khi học và ôn thi môn Ngữ văn muốn hiệu quả, các bạn học sinh cần đặt ra cho mình những mục tiêu, và từ đó xác định phương pháp học tập thích hợp. Việc tham khảo đề thi trước là một trong những cách làm rất hiệu quả. Dưới đây là Các dạng đề nghị luận văn học hay gặp đề thi THPTQG.
Mục lục bài viết
- 1 1. So sánh hai tác phẩm văn học:
- 2 2. Bàn luận về một ý kiến, nhận định văn học:
- 3 3. Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn thơ, đoạn văn:
- 4 4. Dạng đề Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn trích:
- 5 5. Nghị luận về một tình huống truyện:
- 6 6. Nghị luận (phân tích/cảm nhận) nhân vật trong tác phẩm:
- 7 7. Nghị luận hai ý kiến bàn về văn học:
- 8 8. Đề tích hợp nghị luận xã hội:
1. So sánh hai tác phẩm văn học:
a. Mở đầu:
Mặc dù phần mở đầu không phải là phần sẽ nhận được nhiều điểm nhất trong toàn bộ bài luận văn học nhưng lại là phần sẽ để lại ấn tượng lớn nhất cho người đánh giá. Chính vì vậy các bạn học sinh cần đầu tư vào những màn mở đầu hấp dẫn và đúng trọng tâm. Lưu ý hình thức so sánh hai tác phẩm văn học yêu cầu bạn phải giới thiệu hai tác phẩm cần so sánh và đặt câu hỏi so sánh hai tác phẩm.
b. Nội dung chính:
Đối với bất kỳ bài luận văn học nào so sánh hai tác phẩm, nên đảm bảo rằng các ý tưởng sau đây được đưa vào nội dung bài luận.
– Bước 1: Mô tả chi tiết bối cảnh sáng tạo, tác giả, nội dung khái quát và những nét độc đáo của hai tác phẩm văn học mà bạn đang so sánh.
– Bước 2: Chỉ ra những điểm tương đồng giữa hai tác phẩm về sự tương đồng về chủ đề, nội dung, nét nghệ thuật và phong cách viết của hai tác giả.
– Bước 3: Phân tích từng bài một
– Bước 4: So sánh hai tác phẩm để làm nổi bật sự khác biệt của chúng.
– Bước 5: Tóm tắt những điểm tương đồng, đặc điểm của hai tác phẩm
Khi so sánh hai tác phẩm trong một bài luận văn học, nên cân nhắc những điều sau:
– Thường xuyên kết hợp phân tích bài làm của mình với dẫn chứng để tăng tính thuyết phục. Để làm được điều này, bạn cần ghi nhớ những bằng chứng quan trọng.
c. Kết luận
Cuối bài văn so sánh hai tác phẩm, phải tóm tắt chủ đề đã phân tích, đưa ra quan điểm, nhận xét cá nhân về hai tác phẩm.
2. Bàn luận về một ý kiến, nhận định văn học:
Để viết một bài nghị luận văn học về một quan điểm, bạn cần chú ý những điểm sau:
– Các ý kiến và đánh giá về chủ đề này sẽ được đánh giá từ góc độ nào? Nội dung tổng thể, tính nghệ thuật của bài viết với các chi tiết trong bài?
– Những ý kiến, nhận định được đưa ra đúng hay sai?
– Hãy tìm hiểu chi tiết trong tác phẩm để làm rõ và nhấn mạnh xem ý kiến hay nhận định có đúng hay không. Nếu một quan điểm hoặc ý kiến về một chủ đề nào đó không chính xác, hãy tìm kiếm chi tiết trong tác phẩm để bác bỏ quan điểm hoặc ý kiến về chủ đề đó (thường gặp là dạng ý kiến, nhận định của đề bài là đúng).
– Khi phân tích và thảo luận, hãy đảm bảo bám sát các quan điểm và nhận định mà đề bài đưa ra. Bất kể ý kiến hay nhận xét của bạn về tác phẩm hoặc chủ đề như thế nào, hãy tránh phân tích quá mức toàn bộ nội dung của cả bài.
– Cụ thể về cách tạo dàn ý cho một bài nghị luận văn học thảo luận về quan điểm hoặc ý kiến, nhận định về văn học.
a. Mở bài:
– Giới thiệu về tác giả
– Giới thiệu về tác phẩm
b. Thân bài:
– Bước 1: Giới thiệu hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm, nội dung chính của tác phẩm, tác giả. Từ đó đưa ra ý kiến, nhận xét của mình về chủ đề đó.
– Bước 2: Giải thích chi tiết nội dung ý kiến và nhận định.
– Bước 3: Chứng minh – Phân tích ý kiến và phát biểu của đối tượng. Khi viết loại văn nghị luận này, các bạn học sinh phải lưu ý không đi sâu quá vào những chi tiết không liên quan đến nhận định, ý kiến. Hãy tập trung vào việc phân tích các chi tiết trong tác phẩm có liên quan đến ý kiến, nhận định. Nên nhắc lại ý kiến, nhận định khi kết thúc mỗi luận điểm.
– Bước 4: Đưa ra bình luận cá nhân, làm nổi bật sự đánh giá, quan điểm của bản thân về ý kiến, nhận định của vấn đề.
3. Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn thơ, đoạn văn:
Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn thơ, đoạn văn là một dạng văn bản phổ biến trong các bài thi THPTQG. Để nghị luận một đoạn thơ, đoạn văn, ta cần tuân theo các bước sau:
– Đọc kỹ đoạn thơ, đoạn văn và hiểu nội dung, ý nghĩa, tác giả, thời gian, bối cảnh của nó.
– Xác định chủ đề và quan điểm của tác giả về chủ đề đó. Chủ đề có thể là một khái niệm, một sự kiện, một hiện tượng, một nhân vật, một tình cảm, một ý kiến… Quan điểm của tác giả có thể là tán thành, phản đối, trung lập, hoặc phức tạp hơn.
– Phân tích cách thể hiện chủ đề và quan điểm của tác giả qua các phương tiện ngôn ngữ như từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ, cấu trúc câu, cách sắp xếp ý… Cần chú ý đến những chi tiết có ý nghĩa nhất và những mối liên hệ giữa chúng.
– Cảm nhận cá nhân về đoạn thơ, đoạn văn dựa trên sự phân tích đã làm. Có thể bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ, nhận xét, đánh giá về nội dung, hình thức và giá trị của đoạn thơ, đoạn văn. Cần có lập luận rõ ràng và chứng minh hợp lý cho quan điểm của mình.
– Viết lại nội dung đã phân tích và cảm nhận theo dạng văn bản nghị luận. Cần có sự liên kết chặt chẽ giữa các ý và các đoạn. Dùng ngôn ngữ trau chuốt, chính xác và giàu biểu cảm.
4. Dạng đề Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn trích:
Để làm dạng đề Nghị luận (phân tích/cảm nhận) đoạn trích, bạn cần thực hiện các bước sau:
– Đọc kỹ đoạn trích và xác định chủ đề, ý chính, quan điểm của tác giả.
– Phân tích cách tác giả sử dụng ngôn ngữ, phương pháp biểu đạt, phong cách viết để thuyết phục người đọc về quan điểm của mình.
– Cảm nhận về nội dung, hình thức và giá trị của đoạn trích, đồng tình hay phản biện với quan điểm của tác giả.
– Viết bài văn theo cấu trúc: Mở bài (giới thiệu đoạn trích, tác giả, chủ đề, ý chính), Thân bài (phân tích và cảm nhận đoạn trích), Kết bài (tổng kết ý kiến, đưa ra nhận xét chung về đoạn trích).
– Sử dụng ngôn ngữ chính xác, rõ ràng, logic, có dẫn chứng và ví dụ minh họa cho các ý kiến.
– Tránh sao chép nguyên văn hoặc trích dẫn quá nhiều từ đoạn trích, chỉ nêu những chi tiết cần thiết để bổ sung cho bài viết của mình.
5. Nghị luận về một tình huống truyện:
Bài nghị luận về một tình huống truyện là một dạng bài viết phổ biến trong các kỳ thi học sinh giỏi, thi tốt nghiệp hoặc thi đại học. Để làm tốt bài nghị luận này, bạn cần tuân theo các bước sau:
– Đọc kỹ đề bài và xác định tình huống truyện cần nghị luận, nhân vật chính, mục đích và khán giả của bài viết.
– Phân tích tình huống truyện theo các góc độ khác nhau, như nguyên nhân, hậu quả, giá trị, ý nghĩa, bài học… Bạn có thể tham khảo các tài liệu liên quan để bổ sung kiến thức và lập luận.
– Xây dựng ý chính và ý phụ cho bài nghị luận. Ý chính là quan điểm cá nhân của bạn về tình huống truyện, còn ý phụ là các lý do, ví dụ, minh chứng để bảo vệ quan điểm đó.
– Viết bài nghị luận theo cấu trúc gồm ba phần: mở bài, thân bài và kết bài. Mở bài giới thiệu tình huống truyện và ý chính của bài viết. Thân bài trình bày các ý phụ theo thứ tự logic và thuyết phục. Kết bài tóm tắt lại nội dung chính và đưa ra nhận xét, đánh giá hoặc gợi ý giải pháp cho tình huống truyện.
– Kiểm tra lại bài viết về nội dung, ngôn ngữ, chính tả và trình bày. Sửa chữa những lỗi sai và hoàn thiện bài viết.
6. Nghị luận (phân tích/cảm nhận) nhân vật trong tác phẩm:
– Bước 1: Đọc kỹ tác phẩm và tìm hiểu nhân vật cần nghị luận. Bạn cần nắm rõ tính cách, hành động, lời nói, suy nghĩ, cảm xúc và quan hệ của nhân vật với các nhân vật khác trong tác phẩm. Xác định được những đặc điểm nổi bật, ưu điểm và nhược điểm của nhân vật.
– Bước 2: Lập dàn ý cho bài nghị luận. Xác định mục đích, quan điểm và phương pháp nghị luận của mình. Chọn ra những chi tiết trong tác phẩm để làm chứng minh cho quan điểm của mình. Một bài nghị luận nhân vật thường gồm ba phần: mở bài, thân bài và kết bài.
– Bước 3: Viết bài nghị luận theo dàn ý đã lập. Viết rõ ràng, logic và súc tích. Dùng ngôn ngữ trung lập, khách quan và có tính thuyết phục. Không nên viết quá dài hoặc quá ngắn, mà phải tuân thủ yêu cầu về số từ hoặc số trang của bài thi.
– Bước 4: Kiểm tra và chỉnh sửa bài nghị luận. Kiểm tra lại nội dung, ngôn ngữ và hình thức của bài viết. Sửa chữa những lỗi chính tả, ngữ pháp, câu từ hoặc lập luận và đảm bảo rằng bài viết của mình có tính nhất quán, mạch lạc và thống nhất.
7. Nghị luận hai ý kiến bàn về văn học:
Để làm dạng đề Nghị luận hai ý kiến bàn về văn học, bạn cần thực hiện các bước sau:
– Đọc kỹ đề bài và xác định chủ đề, quan điểm và lập trình của mình.
– Tìm kiếm các tài liệu tham khảo liên quan đến chủ đề, như các tác phẩm văn học, các bài phê bình, các bài viết trên báo chí, internet, …
– Phân tích các tài liệu tham khảo và lựa chọn những thông tin, dẫn chứng, ví dụ phù hợp với quan điểm và lập trình của mình.
– Xây dựng bố cục cho bài viết, gồm có ba phần chính: mở bài, thân bài và kết bài.
+ Mở bài: Giới thiệu chủ đề, đưa ra quan điểm và lập trình của mình một cách rõ ràng và ngắn gọn.
+ Thân bài: Trình bày hai ý kiến trái chiều về chủ đề, mỗi ý kiến nên có ít nhất hai đoạn văn. Trong mỗi đoạn văn, bạn nên sử dụng các thông tin, dẫn chứng, ví dụ để bảo vệ quan điểm của mình và phản biện quan điểm đối lập. Bạn cũng nên sử dụng các từ nối, từ chuyển ý để tạo sự liên kết giữa các đoạn văn.
+ Kết bài: Tổng kết lại hai ý kiến trái chiều, nhấn mạnh lại quan điểm và lập trình của mình. Bạn có thể đưa ra một khuyến nghị, một giải pháp hoặc một câu hỏi mở để kết thúc bài viết.
8. Đề tích hợp nghị luận xã hội:
– Bước 1: Đọc kỹ đề bài và xác định chủ đề, quan điểm và yêu cầu của đề bài. Phân biệt được chủ đề là gì, quan điểm là gì và yêu cầu là gì để tránh nhầm lẫn hoặc lệch lạc.
– Bước 2: Tìm kiếm và sắp xếp các ý kiến, lập luận và ví dụ liên quan đến chủ đề và quan điểm của đề bài. Có thể tham khảo các nguồn tư liệu như sách, báo, internet hoặc kinh nghiệm cá nhân để bổ sung cho bài viết của mình. Chọn lọc và sắp xếp các ý kiến, lập luận và ví dụ một cách logic, rõ ràng và thuyết phục.
– Bước 3: Viết bài theo cấu trúc gồm ba phần: mở bài, thân bài và kết bài. Trong mở bài, bạn cần giới thiệu chủ đề, quan điểm và mục đích của bài viết. Trong thân bài, trình bày các ý kiến, lập luận và ví dụ để bảo vệ quan điểm của mình. Trong kết bài, tóm tắt lại nội dung chính của bài viết và đưa ra nhận xét hoặc khuyến nghị về vấn đề được nêu ra trong đề bài.
– Bước 4: Kiểm tra lại bài viết để sửa chữa các lỗi chính tả, ngữ pháp, từ vựng hoặc logic.
