Thế nào là cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật? Khiếu nại khi bị cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật?
Trong quá trình thu hồi đất đai của cơ quan có thẩm quyền, trường hợp người sử dụng đất không đồng ý thực hiện theo quyết định thu hồi đất thì cơ quan có thẩm quyền có quyền thực hiện việc cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật tuy nhiên không phải tất cả các quyết định cưỡng chế thu hồi đất đều đúng, với những trường hợp quyết định cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật thì người bị thu hồi đất có quyền khiếu nại đối với những quyết định này. Bài viết dưới đây sẽ đi vào tìm hiểu những vấn đề liên quan để giúp người đọc hiểu rõ hơn về quyền của người bị thu hồi đất khi bị cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật?
Luật sư
1. Thế nào là cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật?
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 71
+ Việc cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất phải được cơ quan có thẩm quyền tiến hành công khai, dân chủ, khách quan, bảo đảm trật tự, an toàn, đúng quy định của pháp luật. Điều khoản này nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của người bị thu hồi đất được đảm bảo, nguyên tắc công khai và minh bạch luôn là nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất.
+ Một nguyên tắc khác mà khi cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất phải thực hiện là việc đáp ứng yêu cầu về thời gian bắt đầu tiến hành cưỡng chế được thực hiện trong giờ hành chính đảm bảo tính công khai cho các bên.
Theo quy định của Luật đất đai thì Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm ban hành quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất và tổ chức thực hiện quyết định cưỡng chế.
Cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật là việc người có thẩm quyền khi tiến hành cưỡng chế thu hồi đất không đúng theo quy định của Luật Đất đai, cụ thể cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất được xem là trái pháp luật trong các trường hợp sau:
+ Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã nơi có đất thu hồi và tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng không thực hiện đúng trách nhiệm của mình trong quá trình vận động, thuyết phục các cá nhân có đất cần thu hồi;
+ Quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất không được niêm yết công khai tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi theo đúng quy định của pháp luật để công khai việc cưỡng chế theo quy định của pháp luật về cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất.
+ Các chủ thể tự ý thực hiện việc cưỡng chế khi chưa có quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất;
+ Người bị cưỡng chế đã không nhận được quyết định cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất có hiệu lực thi hành, không được biết về các thông tin cưỡng chế theo quy định của pháp luật.
2. Khiếu nại khi bị cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật?
Theo quy định tại Điều 204 Luật Đất đai 2013, người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền như sau:
“Người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai.“
Theo đó, người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất ngoài được thực hiện các quyền liên quan đến đất đai thuộc sở hữu của mình thì những chủ thể này có quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai. Điều này phù hợp với quyền khiếu nại, khởi kiện của các cá nhân, tổ chức theo quy định của Luật khiếu nại. Đối với các quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính về quản lý đất đai mà các người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan nhận thấy có sai phạm pháp luật, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của họ thì họ có quyền khiếu nại, khởi kiện đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết.
Cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật là hành vi hành chính do người, cơ quan có thẩm quyền thực hiện. Do đó, khi người dân bị hành vi hành chính trái luật này xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình thì có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện để yêu cầu giải quyết.
Như vậy, theo các quy định trên thì người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất khi bị cưỡng chế thực hiện quyết định thu hồi đất trái pháp luật thì những người này có quyền thực hiện khiếu nại, tố cáo đến cơ quan có thẩm quyền để được xem xét về việc cưỡng chế đất đai để được bảo vệ quyền và lợi ích của mình.
– Nguyên tắc giải quyết khiếu nại trong quản lí và sử dụng đất đai:
+ Nguyên tắc thứ nhất, việc giải quyết khiếu tố về đất đai phải được xử lý theo đúng pháp luật nhằm đảm bảo quyền và lợi ích của người sử dụng đất.
Đối với các nguyên tắc giải quyết khiếu nại thì nguyên tắc cơ bản nhất trong quá trình giải quyết khiếu nại, tố cáo là giải quyết đúng pháp luật. Mọi quá trình phải dựa trên các quy định của pháp luật mới có thể xác định được đúng, sai, tính chất, mức độ vi phạm; đưa ra các biện pháp đúng luật nhằm mục đích giải quyết triệt để, chấm dứt việc khiếu nại, tố cáo, bảo vệ những lợi ích hợp pháp.
Giải quyết khiếu nại phải được thực hiện theo nguyên tắc dân chủ, công khai. Nguyên tắc dân chủ công khai được hiểu rằng người được giao giải quyết khiếu nại, tố cáo phải lắng nghe ý kiến của các bên, đảm bảo dân chủ, bình đẳng trước pháp luật, tránh trường hợp giải quyết làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của người khiếu nại và những người có quyền và lợi ích liên quan.
Trong quá trình giải quyết khiếu nại, cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại phải thật sự khách quan, thận trọng và vô tư trong quá trình làm việc, tránh việc giải quyết không đúng thực tế. Để thực hiện được nguyên tắc này, chủ thể có thẩm quyền giải quyết khiếu nại cần nhìn nhận sự việc theo một cách trung thực và khách quan nhất, không phụ thuộc vào ý muốn của các bên đương sự.
Quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai cần có sự kết hợp giải quyết khiếu tố về đất đai với việc giáo dục, thuyết phục, tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai đến các đương sự thực hiện việc khiếu nại liên quan đến đất đai. Việc giáo dục, thuyết phục, tuyên truyền, phổ biến pháp luật đất đai làm cho mọi người hiểu, thừa nhận và nghiêm chỉnh chấp hành quyết định của cơ quan đã giải quyết khiếu tố.
Quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai cần giải quyết kịp thời, nhanh chóng, ngăn chặn và loại trừ các hành vi vi phạm pháp luật đất đai nhằm đảm bảo quyền và lợi ích cho các bên đồng thời loại bỏ các hành vi vi phạm pháp luật đất đai xâm phạm đến quyền và lợi ích của người sử dụng đất.
Theo quy định tại Khoản 3 Điều 71 Luật Đất đai 2013 thì thẩm quyền ra quyết định cưỡng chế thu hồi đất là Ủy ban nhân dân cấp huyện. Cơ quan này có trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện cưỡng chế thu hồi đất.
Về trình tự, thủ tục khiếu nại hành vi cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật tuân theo quy định tại Điều 7
– Khi có căn cứ cho rằng hành vi cưỡng chế thu hồi đất là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất thì những chủ thể này người khiếu nại khiếu nại lần đầu đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có đất hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.
– Sau khi Ủy ban nhân dân cấp huyện đã tiến hành giải quyết khiếu nại, nếu người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn mà không được giải quyết thì khiếu nại lần 2 đến Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc khởi kiện ra Tòa án.
– Sau khi có Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Tòa án nhân dân đã giải quyết nhưng người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất vẫn không đồng ý với quyết định giải quyết lần 2 hoặc hết thời hạn mà không được giải quyết thì có quyền khởi kiện ra Tòa án.
Như vậy, đối với các quyết định cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật thì người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất có quyền khiếu nại, khởi kiện để được giải quyết, bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Trình tự khiếu nại được thực hiện theo quy định của Luật khiếu nại.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Dương Gia về các nội dung khiếu nại quyết định cưỡng chế thu hồi đất trái pháp luật của người sử dụng đất, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến sử dụng đất, các nội dung về quyền cũng như trình tự thực hiện khiếu nại.
