Mùa Chay là gì? Tìm hiểu lịch sử, ý nghĩa Mùa Chay Thánh?

1. Mùa Chay là gì?

Căn cứ theo Những Quy Luật Tổng Quát về Năm Phụng Vụ và Niên Lịch, “Mùa Chay là sự chuẩn bị cho việc cử hành Lễ Phục Sinh. Phụng vụ Mùa Chay giúp các dự tòng và các tín hữu cử hành mầu nhiệm Phục Sinh: các dự tòng được chuẩn bị qua những giai đoạn khác nhau của việc nhập đạo; còn các tín hữu thì qua việc tưởng niệm Bí tích Thanh Tẩy và việc Sám hối.” 

Theo giáo luật hiện hành về nghi thức Tây phương của Giáo hội, ngày ăn chay là ngày mà người Công giáo từ mười tám đến sáu mươi tuổi phải ăn chay trong một thời gian giới hạn. Ở đất nước này (Mỹ), bạn có thể ăn một bữa chính và hai bữa phụ miễn là những bữa ăn nhẹ này không tạo thành bữa ăn thứ hai. Trẻ em không bắt buộc phải nhịn ăn, nhưng cha mẹ chúng phải đảm bảo rằng chúng được giáo dục đúng cách về việc thực hành nhịn ăn tinh thần.
 
Kiêng thịt là ngày mà người Công giáo từ mười bốn tuổi trở lên phải kiêng thịt. (Mặc dù theo kỷ luật phổ biến của nghi thức phương Tây của Giáo hội, cá, trứng, các sản phẩm từ sữa và thực phẩm làm từ mỡ động vật được cho phép, nhưng chúng không được đưa vào nghi thức phương Đông.) Tội phạm có thể tùy ý từ bỏ các yêu cầu về nhịn ăn và kiêng khem vì lý do y tế.

2. Nguồn gốc của Mùa Chay:

Trên thực tế, Mùa Chay là một định chế của Giáo hội không bắt nguồn từ Giáo hội sơ khai. Đối với những người theo đạo Thiên chúa vào thời các tông đồ, Chủ nhật nào cũng là Lễ Phục sinh, và mãi đến thế kỷ thứ 2, một ngày lễ đặc biệt mới được tổ chức để tưởng nhớ cái chết và sự phục sinh. Sau đó Chúa Kitô biến thành Tam nhật Phục sinh (Triduum pascal): Thứ Năm Tuần Thánh, Thứ Sáu Tuần Thánh, và Đêm Vọng Phục Sinh.

Trước sự kiện là một hoặc nhiều ngày ăn chay tùy theo khu vực, thường là từ chiều Thứ Năm Tuần Thánh cho đến sáng Phục Sinh, hoặc ít nhất là trong vòng bốn mươi giờ từ khi Chúa Kitô chết cho đến khi chết. Vào giữa thế kỷ thứ ba, ở Alexandria, việc ăn chay kéo dài suốt Tuần Thánh, và đến cuối thế kỷ thứ ba ở Ai Cập, cũng có một cuộc ăn chay kéo dài tới 40 ngày, với mục đích chính dường như là để phục sinh. Việc Chúa Giêsu ăn chay trong hoang địa giống như chuẩn bị cho lễ Phục sinh.

3. Mùa Chay có thực sự kéo dài 40 ngày không?

Chẳng bao lâu, Mùa Chay 40 ngày của người Ai Cập đã hình thành như một thời gian chuẩn bị cho Cuộc Tử nạn và Phục sinh của Chúa Kitô và lan rộng khắp Giáo hội. Vào nửa đầu thế kỷ thứ tư, ở Rome, thời kỳ ăn chay được thiết lập trong ba tuần trước Lễ Phục sinh, và từ năm 354 đến 384, họ cũng thêm ba tuần nữa. Như vậy, có đúng 40 ngày (quadragesima) giữa Chúa Nhật khai mạc Mùa Chay và bắt đầu Tam Nhật Thánh.

Nhưng vì không có việc ăn chay vào Chủ nhật, nên thực tế chỉ có 34 ngày ăn chay trong thời gian này. Cộng Thứ Năm và Thứ Sáu Tuần Thánh thành 36 ngày. Và cũng vì muốn chuẩn bị cho biến cố Phục Sinh bằng cách bắt chước 40 ngày ăn chay của Chúa Giêsu trong hoang địa, nên vào thế kỷ thứ 7, họ đã thêm vào 4 ngày còn thiếu, và từ đó, Mùa Chay bắt đầu. Mùa Chay với Thứ Tư trước Chủ nhật đầu tiên của Mùa Chay, sau này trở thành Thứ Tư Lễ Tro. Vào ngày này, các tín hữu ở Rôma tập trung tại Nhà thờ Thánh Anastasie ở chân Đồi Palatin, nơi Đức Giáo hoàng tuyên bố bắt đầu Mùa Chay. Sau đó mọi người đi rước đến Nhà thờ Saint Sabine trên đồi Aventin để cử hành Thánh lễ.

Trong Kinh thánh, bốn mươi ngày là con số truyền thống của kỷ luật, lòng đạo đức và sự chuẩn bị. Môi-se ở trên núi của Chúa bốn mươi ngày. Các trinh sát Y-sơ-ra-ên đã ở trong xứ Ca-na-an bốn mươi ngày. Ê-li đã đi bốn mươi ngày trước khi đến hang động, nơi ông nhận được sự mặc khải. Ni-ni-ve có bốn mươi ngày để ăn năn. Và điều quan trọng nhất đối với việc cử hành Mùa Chay của chúng ta là Chúa Giêsu đã ở trong hoang địa bốn mươi ngày để cầu nguyện và ăn chay trước khi thi hành sứ vụ của Người. Do đó, thật thích hợp khi các Kitô hữu noi gương ngài với thời gian bốn mươi ngày cầu nguyện và ăn chay để chuẩn bị cho cao điểm là cử hành sứ vụ của Chúa Kitô, Thứ Sáu Tuần Thánh và Easter Sunday (ngày lễ Phục sinh).
 
Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo dạy rằng, “Vì Thượng Tế của chúng ta không phải là Đấng không thông cảm với những yếu đuối của chúng ta, vì Người cũng như chúng ta, đã chịu thử thách về mọi phương diện, nhưng không phải là tội lỗi”. Với bốn mươi ngày Mùa Chay, Giáo hội được kết hiệp với mầu nhiệm Chúa Giêsu trong sa mạc.” 

4. Ý nghĩa của mùa Chay:

Trong tiếng Latinh, Mùa Chay là QUADRAGESIMA, có nghĩa là “40”. Trong Mùa Chay, chúng ta trải qua 40 ngày với Chúa Kitô trong sa mạc để trải nghiệm cuộc hành trình 40 năm của Israel hướng về Đất Hứa. Trong suốt thời gian dài này, dân tộc do Môi-se lãnh đạo đói khát triền miên, có lúc nản lòng, có lúc bất trung ngã quỵ xuống đất. Nhưng đặc biệt, chính trong cuộc “hành trình dài” này, các em đã có một cảm nghiệm độc đáo về giáo huấn và tình yêu nồng nàn của Chúa dành cho các em.

Đó cũng là kinh nghiệm về sự thân mật với Chúa mà mọi Tân Dân, những người đã được rửa tội, cũng như những người dự tòng, đều muốn sống một đời sống mới khi họ chuẩn bị cử hành Lễ Phục Sinh, và tìm thấy trong đó niềm vui của những tâm hồn được thanh tẩy, hiệp thông với Đức Kitô, Đấng đã hoàn tất Lễ Vượt Qua bằng cái chết và sự phục sinh của Người.

Trong Mùa Chay, Dân Chúa bắt đầu một nỗ lực đòi hỏi nhưng tự do, dẫn dắt họ lắng nghe tiếng gọi của Thiên Chúa và tiếng kêu của cộng đồng nhân loại. Khi họ cắt bỏ lương thực trần gian, dưới nhiều hình thức khác nhau, họ sẽ học cách trân trọng hơn Bánh Lời Chúa và Bánh Thánh Thể; đồng thời hiểu rõ hơn nghĩa vụ chia sẻ huynh đệ.

Xưa, khi bước vào Mùa Chay, Giáo hội nhấn mạnh đến những cách hy sinh quên mình. Hôm nay, hội thánh nhắc lại mục đích và ý nghĩa của nó. Hy lễ hãm mình trong Mùa Chay hướng về Thiên Chúa, tôn vinh Người, đồng thời hướng về tha nhân, quan tâm giúp đỡ và sống bác ái huynh đệ.

Trong việc ăn chay và hãm mình này, chúng ta chứng tỏ một cách hùng hồn sự vâng phục khiêm tốn của các môn đệ Chúa Kitô đối với hai giới răn yêu thương. Kinh Tiền Tụng Thứ Ba của Mùa Chay tìm thấy những từ thích hợp để mô tả nó như sau:

“Cha đã dạy chúng tôi là những kẻ tội lỗi phải kiêng ăn và hãm mình làm của lễ chuộc tội. Chỉ như vậy, chúng ta mới bớt kiêu căng, tự phụ và biết noi gương Cha nhân từ, bao dung, chia sẻ cơm ăn áo mặc cho người nghèo…”

Đối với tất cả những ai không đóng cửa lòng mình, nhưng biết lắng nghe Thiên Chúa, Giáo Hội hứa rằng từ nay, khi họ đã bước đi trọn đường trong ánh sáng của Đêm Thánh, “họ sẽ được tràn đầy ân sủng của Chúa.” 

Khi một người nào đó, vào một lúc nào đó trong đời, thức tỉnh đức tin và khám phá ra Chúa Kitô, nếu muốn hiệp thông trọn vẹn với Giáo hội, người ta cần phải chuẩn bị và học hỏi.

Hơn nữa, không một Kitô hữu nào có thể khoe khoang rằng đã sống trong đức tin lâu như vậy, nên biết đầy đủ mầu nhiệm phục sinh của Chúa Kitô và sẵn sàng tham dự vào mầu nhiệm ấy.

Vậy là chúng ta phải trải qua 6 tuần lễ liên tục, vượt qua hành trình 40 ngày để chuẩn bị đón lễ Phục sinh. Sáu tuần chăm chú lắng nghe Lời Chúa và củng cố việc thực hành đức tin là tâm điểm ý nghĩa thiêng liêng và thiêng liêng của mùa Chay.

Đối với các dự tòng sắp lãnh nhận các bí tích khai tâm Kitô giáo vào Lễ Phục Sinh, những tuần lễ này là thời gian quan trọng và cần thiết. Đây là lúc mà mầu nhiệm Kitô giáo, dưới ánh sáng của Lời Chúa, được trình bày cho họ trong tất cả vẻ huy hoàng của chân lý cứu độ, và với tất cả những đòi hỏi nghiêm trọng của hành trình đức tin. Vì đây cũng là lúc họ phải chấp nhận cuộc sống trong Giáo hội như một cam kết theo Chúa Kitô và phục vụ Người.

Chúng ta đã bước vào Mùa Chay. Như mọi năm, Mùa Chay bắt đầu từ Thứ Tư Lễ Tro và kéo dài 40 ngày. 40 ngày này chuẩn bị cho chúng ta sống mầu nhiệm Thương Khó của Chúa Giêsu, chấp nhận cái chết của Ngài và cử hành sự Phục Sinh của Ngài. Ngoài ra, Mùa Chay nhắc nhở chúng ta về 40 đêm ăn chay và cầu nguyện của Thiên Chúa, trước khi công khai rao giảng và mạc khải cho nhân loại sứ mạng cứu độ nhân loại của Ngài. Trong Mùa Chay, Giáo Hội muốn đón nhận sứ điệp cứu độ với con tim đặc biệt quảng đại. Vì thế, Hội Thánh rất chăm chú lắng nghe lời Đức Kitô loan báo về Nước Thiên Chúa.