Bằng Việt là một nhà thơ tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Ông bắt đầu sáng tác thơ từ những năm 60 và từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong Hội Nhà văn Việt Nam, cùng tìm hiểu nhà văn Bằng Việt:
Mục lục bài viết
1. Tiểu sử tác giả Bằng Việt:
– Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
– Đến năm 1969, ông chuyển sang công tác ở Hội Nhà văn Việt Nam.
– Năm 1970, ông tham gia công tác ở chiến trường Bình Trị Thiên, với tư cách là một phóng viên chiến trường và làm tại Bảo tàng truyền thống cho đoàn Trường Sơn.
– Năm 1975, ông công tác ở Nhà xuất bản Tác phẩm mới.
– Sau đó được bầu làm Uỷ viên Uỷ ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, làm tổng biên tập tờ tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam (1989-1991).
– Năm 2001, ông được bầu làm Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội và được bầu lại làm Chủ tịch Hội nhiệm kỳ 2006 – 2010.
– Ông cũng từng làm Thư ký thường trực, rồi Phó Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố Hà Nội (1991-2000).
2. Sự nghiệp sáng tác của Bằng Việt:
Bằng Việt là một nhà thơ tiêu biểu của thế hệ nhà thơ trưởng thành trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Ông bắt đầu sáng tác thơ từ những năm 60 và từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Văn học nghệ thuật Hà Nội và là một trong những người sáng lập tờ báo văn nghệ Người Hà Nội (1985).
Thơ của Bằng Việt được đánh giá là trẻ trung, hồn nhiên và tài hoa, với cảm xúc tinh tế, giọng điệu tâm tình, trầm lắng, suy tư và giàu triết lí. Ông sử dụng nhiều loại thơ không vần và các hình thức thơ đã có trong thơ Việt Nam và thế giới. Ngoài sáng tác thơ, ông còn dịch thơ và biên soạn một số từ điển văn học.
Tập thơ đầu tiên của Bằng Việt, Hương Cây-Bếp Lửa (1968), được viết cùng với Lưu Quang Vũ. Sau đó, ông đã xuất bản nhiều tập thơ nổi tiếng khác như Những Gương Mặt – Những Khoảng Trời (1973), Đất Sau Mưa (1977), Khoảng Cách Giữa Lời (1984), Cát Sáng (1985) được viết chung với Vũ Quần Phương, Bếp Lửa – Khoảng Trời (1986) và Ném Câu Thơ Vào Gió (2001).
Những đóng góp của Bằng Việt cho văn học Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mỹ và giai đoạn sau đó đã giúp ông nhận được nhiều giải thưởng văn học trong và ngoài nước. Ông còn dịch thơ của nhiều nhà thơ nổi tiếng từ nhiều quốc gia khác nhau và tham gia biên soạn một số từ điển văn học.
Tóm lại, Bằng Việt là một nhà thơ tài năng, ảnh hưởng và để lại di sản sâu sắc trong văn học Việt Nam.
3. Phong cách sáng tác tác giả Bằng Việt:
3.1. Đặc điểm chung của thơ Bằng Việt:
Bằng Việt – một trong những nhà thơ tiêu biểu cho thế hệ nhà thơ trẻ thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Thơ của ông đậm những đặc điểm của thời kỳ này, nhưng vẫn có những nét khác biệt riêng. Bằng Việt là một nhà thơ tài năng và sáng tạo. Phong cách thơ của ông đa dạng, giàu sáng tạo và trẻ trung. Nội dung thơ của Bằng Việt đầy cảm hứng về đất nước và con người trong chiến tranh. Ông đã có nhiều đóng góp đáng kể trong việc phát triển thể thơ tự do, xây dựng ngôn ngữ thơ hiện đại, bình dị và gần gũi với người đọc. Ngôn ngữ thơ của Bằng Việt được chọn lọc từ thực tế đời sống, vận dụng tài hoa và khéo léo trong các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa giàu hình ảnh. Các liên tưởng, so sánh trong thơ Bằng Việt thường thể hiện tư duy hiện đại đậm chất trí tuệ phương Tây.
3.2. Đặc điểm phong cách của Bằng Việt thời chiến:
Phong cách thơ của Bằng Việt trong thời kỳ chiến tranh mang đậm dấu ấn cá nhân, phản ánh sâu sắc tinh thần, tư tưởng của một người thanh niên yêu nước, gắn bó sâu sắc với con người và cảnh vật quê hương. Những tác phẩm như “Tình yêu và báo động”, “Thư gửi người bạn xa đất nước”, “Trở lại trái tim mình” đã thể hiện rõ nét tình yêu, sự trăn trở và lòng nhiệt huyết của Bằng Việt trước tình hình đất nước trong giai đoạn đầy biến động. Hà Nội, nơi in đậm trong tâm hồn nhà thơ, hiện lên qua từng câu thơ với vẻ thanh lịch, hào hoa, nhưng cũng đầy khắc khoải giữa những chia cắt của chiến tranh. Bằng Việt đã tạo nên một phong cách thơ mang đậm tính chất thời sự, gắn liền với bối cảnh chính trị những năm 1963-1964, khi đất nước đang đối mặt với nhiều thách thức.
Một điểm đặc biệt trong phong cách thơ của Bằng Việt là ông không trực tiếp miêu tả những cảnh chiến đấu oai hùng mà thay vào đó, tập trung vào sự biến chuyển nội tâm, những cảm xúc lắng đọng trong tâm hồn con người. Bài thơ “Về Nghệ An thăm con” là một ví dụ tiêu biểu cho lối tiếp cận này. Qua những bồi hồi, nhớ nhung của người cha ở xa, Bằng Việt đã khắc họa một cách tinh tế sự lớn lên của đứa con trong hoàn cảnh chiến tranh, điều mà thoạt nhìn có vẻ là chuyện thường ngày nhưng lại ẩn chứa những giá trị tinh thần cao đẹp, đặc biệt trong bối cảnh kháng chiến.
Thơ ca của Bằng Việt mang trong mình một nguồn cảm hứng dồi dào về đất nước và con người Việt Nam. Với bài thơ “Đất nước”, được sáng tác trong thời điểm chiến tranh chống Mỹ đang diễn ra khốc liệt, Bằng Việt đã khái quát được những nét tiêu biểu của đất nước và dân tộc trong giai đoạn lịch sử đáng nhớ này. Thông qua hình ảnh chiến trường và những đoàn quân chiến đấu kiên cường, nhà thơ không chỉ tái hiện được sự khốc liệt của chiến tranh mà còn tôn vinh vẻ đẹp của quê hương, từ những địa danh quen thuộc đến những người lính bình dị nhưng đầy anh dũng. Sự kết hợp giữa khung cảnh chiến trường và tình yêu quê hương đã tạo nên những câu thơ đầy cảm xúc, mang đến cho người đọc một cái nhìn sâu sắc về sự hy sinh và tinh thần kiên cường của người Việt Nam trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Phong cách thơ của Bằng Việt không chỉ dừng lại ở việc miêu tả những hình ảnh chiến tranh mà còn thể hiện sâu sắc chân dung của người lính và nhân dân Việt Nam qua những hình ảnh giản dị, đời thường nhưng chứa đựng sự anh dũng, kiên cường. Những người lính và người phụ nữ Việt Nam trong thơ của Bằng Việt luôn hiện lên với tinh thần kiên định, dũng cảm, luôn tiến bước trên con đường mà họ đã chọn, bất chấp những khó khăn, gian khổ. Bên cạnh đó, nhà thơ cũng dành nhiều tình cảm, sự trìu mến cho hình ảnh những cô gái Việt Nam, những em thơ – biểu tượng của tương lai đất nước, mang trong mình sức sống mãnh liệt và tinh thần bất khuất của dân tộc.
Thơ của Bằng Việt ấn tượng với người đọc bởi sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố hiện thực và chất văn xuôi trong ngôn ngữ thơ ca. Ông đã tạo ra những câu thơ dài, tự nhiên như lời kể, lời nói của những con người bình dị trong thời kỳ bom đạn, nhưng vẫn giữ được chất thơ mộc mạc, gần gũi và đầy nghệ thuật. Ví dụ trong bài thơ “Bếp lửa”, Bằng Việt đã khéo léo sử dụng ngôn ngữ giản dị, đậm chất văn xuôi nhưng khi đọc lên vẫn toát lên sự trau chuốt và tinh tế, khiến người đọc cảm nhận được sự gần gũi và chân thực trong từng câu chữ.
Bằng Việt còn rất tài tình trong việc sử dụng ngôn từ gợi hình, gợi cảm. Ông thường sử dụng nhiều tính từ trong các bài thơ của mình, giúp các sự vật, hình ảnh trở nên sinh động, chân thực và dễ dàng khơi gợi những liên tưởng tinh tế đối với độc giả. Nhà thơ không chỉ tái hiện lại hiện thực mà còn sáng tạo nên những biểu tượng giàu ý nghĩa như người lính, hoa, ngọn lửa, đất mẹ, tạo nên một thế giới thơ đầy màu sắc và sâu lắng.
Tóm lại, phong cách thơ của Bằng Việt trong thời kỳ chiến tranh đã tạo nên một nét riêng biệt, độc đáo. Với sự kết hợp giữa hiện thực và chất văn xuôi, giữa cảm xúc chân thực và nghệ thuật tinh tế, Bằng Việt đã mang đến cho người đọc những tác phẩm thơ đầy sáng tạo, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người yêu thơ. Thơ ca của ông không chỉ là tiếng nói của một người yêu nước, mà còn là tiếng lòng của cả một thế hệ thanh niên Việt Nam trong cuộc chiến đấu vì độc lập, tự do của dân tộc.
