Đền thờ Chầu Đệ Tứ ở đâu? Cách sắm lễ và văn khấn chuẩn?

1. Sự tích Bà Chầu Đệ Tứ:

Theo các tài liệu còn ghi lại, ở xã Thiên Lộc, huyện Thiên Lộc, phủ Đức Quang xưa (nay là xã Hoàng Diệu, huyện Chương Mỹ, Hà Nội) có một thủ lĩnh tên là Đặng Công Thành lấy vợ là Lý Thị Ngọc. Ông bà vốn là người nhân từ, luôn làm việc thiện cho người dân trong vùng. Họ sinh được 5 người con trai. Sau khi chồng mất, bà ở vậy nuôi con một mình. Sống trong chế độ tàn bạo của quân Hán, bà đã sớm nuôi dưỡng ý chí yêu nước và truyền cho các con lòng yêu nước.

 Khi các con đã lớn, mẹ con bà vận động nhân dân trong vùng đóng đồn, ngày đêm luyện quân, tích trữ lương thực. Bà và con trưởng đóng ở giữa làng Cốc, đồn Cốc Thượng do Đặng Nghiêm, Đặng Liễu chỉ huy, đồn Cốc Hạ do Đặng Diễn, Đặng Tiến trấn giữ.

Khi hay tin Thái tử Tô Định đem quân sang đàn áp, bà đã cùng các con dẫn quân ra trận, tiêu diệt hàng trăm quân địch. Bị quân Hán tấn công và công phá thành Đất Cốc, bà Ngọc Ba cùng các con phải rút về ẩn náu ở chùa Hương Lãng. Được thiền sư Đạo Uẩn che giấu, mẹ con bà ban ngày tụng kinh niệm Phật, ban đêm luyện võ. 

Nghe tin Hai Bà Trưng dấy binh khởi nghĩa, bà cùng các con đưa quân đi chiêu tập vì sự nghiệp. Thấy hai mẹ con có khí phách phi thường, Hai Bà Trưng vui mừng khôn xiết, đặt tên cho nàng là Lý Thị Ngọc Ba – muốn thờ người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa, trước là Trưng Trắc, sau là Trưng Nhị và thứ ba là Lý Thị Ngọc.  

Sau lễ thượng cờ ở Hát Môn, quân Hai Bà Trưng ra trận, quân Nam đánh dũng mãnh, đánh ngang trời, cờ bay rợp đất, quân Hán đại phá Tô Định, đại tướng Nhị Vương Hai Bà đại bại. Trưng thu phục 65 thành, lập nước Lĩnh Nam.

 Vua Hai Bà Trưng thứ hai đã sắc phong cho bà Lý Thị Ngọc. Bà là Chiêu Dung công chúa, để cai quản nghĩa quân và căn cứ Đất Cốc. Sau chiến thắng, bà được Hai Bà Trưng tôn là đất thang. Từ đó cô cùng các em tổ chức cho nhân dân trong vùng xây dựng quê hương. Tương truyền, một hôm (mồng 6 tháng Chạp), trời đất bỗng nổi mây mù, gió nổi lên một vùng sông Đáy, người ta thấy hai mẹ con nàng xuống thuyền.

Khi sóng yên biển lặng, hai mẹ con không trở về, biết hai mẹ con đã hóa, Hai Bà Trưng nhớ ơn nên sai nhân dân trong vùng lập đền thờ để thờ bà và con gái.

Từ đó, để tưởng nhớ công ơn của bà và con cháu trong vùng, ngày 6 tháng Chạp hàng năm là ngày giỗ Tổ và mở hội của dân làng Kim Cốc. Dưới thời Lê Trung Hưng, nhà vua đã từng cử các quan đại thần đến đây dâng hương tưởng nhớ công đức của bà và các con.

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, danh tướng Lý Thị Ngọc Ba – Chiêu Dung Công chúa được nhân dân suy tôn là Chầu Bà Đệ Tứ Khâm sai và được thờ cúng ở nhiều nơi.

2. Đền thờ Chầu Đệ Tứ ở đâu?

2.1. Đền Cây Thị ở Thanh Hóa:

Đền Cây Thị được lập tại xã Hà Ngọc, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa, cũng là nơi năm xưa Chầu anh dũng đánh giặc. Chùa đã được công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh năm 1996.

Khu đền thờ chính gồm:

 Cung Đệ Nhất thờ Tam Tòa Thánh Mẫu.

 Cung Đệ Nhị thờ Chầu Đệ Tứ và hội đồng Thánh Chầu.

Cung Đệ Tam thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế và Hội Đồng Quan Lớn. Ngoài ra, hai lầu của đền thờ Hội Đồng Thánh Cô và Thánh Cậu.

2.2. Đình Làng Kim Cốc:

Đình làng Kim Cốc là nơi tụ họp của nhân dân. Để tỏ lòng biết ơn bà Chúa, sau khi bà được phong thánh, nhân dân và con cháu trong họ đã thờ cúng bà tại 3 ngôi đình làng Kim Cốc là Quan Trung, Quan Thượng và Quan Hạ. Tọa lạc tại xã Hoàng Diệu, huyện Chương Mỹ, Hà Nội, hàng năm người dân đều tổ chức lễ hội chùa và tế lễ long trọng. Đình làng Kim Cốc đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố Hà Nội năm 1994.

Lễ hội của ba làng Kim Cốc gồm Cốc Trung, Cốc Thượng, Cốc Hạ cũng thu hút đông đảo du khách thập phương về dự. Ba năm một lần vào ngày 14-16 tháng 2 âm lịch, lễ hội được tổ chức, lưu giữ những nét truyền thống của dân tộc. Đình chính tổ chức lễ hội là đình Quan Trung ở thôn Cốc Trung, cũng là nơi chính thờ Lý Thị Ngọc Ba và người con út của bà.

2.3. Đền Chầu Đệ Tứ ở Bồ Đề:

Đền Bà Đệ Tứ nằm cạnh sông Hồng thuộc phường Bồ Đề, quận Long Biên, Hà Nội. Những ngày thu tới, khách hành hương cảm nhận rõ hơn sự linh thiêng của Tứ Phủ Thánh Mẫu Việt Nam. Đền Bà Đệ Tứ là một trong những điểm tâm linh nổi bật của Hà Nội về Tứ Phủ Thánh Mẫu Việt Nam.

Ngôi đền nằm sát sông Hồng, phong cảnh hữu tình, vào những ngày thu, nắng chiếu xiên từ sông vào trong đền tạo nên một không gian thơ mộng.

Cổng vào chùa có tượng hai vị tướng cầm hai thanh kiếm đứng uy nghiêm, bước vào cổng là một vài cây khế, tán rộng và nhiều loại cây đẹp khác. Ngôi chùa không rộng lắm, nhưng gọn gàng và yên tĩnh. Khi chúng tôi đến đây, một nghi lễ tâm linh đang diễn ra, đó là lễ tiễn căn đồng.

Đền còn thờ bà chúa Liễu Hạnh – một trong “Tứ bất tử” trên chùa và trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam (bên cạnh Tản Viên Sơn Thánh, Chử Đồng Tử, Phù Đổng Thiên Vương). Bà được các triều đại nhà Lê, nhà Nguyễn sắc phong là “Đệ nhất Thượng đẳng thần ” và được nhân dân nhiều nơi ở đồng bằng Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ tôn thờ. Ngoài ra, đền Chầu còn là nơi lưu giữ, bảo tồn truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc, là trung tâm sinh hoạt văn hóa tinh thần của cộng đồng làng xã, nơi giáo dục truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, hướng con người hướng thiện, tránh xa điều ác.

2.4. Đền Chầu Đệ Tứ ở Nam Định:

Đền thờ ở xã An Thái, tổng An Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định (cũng là quê hương của Châu): Là bề tôi của cận Mẫu, Chầu Đệ Tứ cũng được xây dựng tại quần thể Phủ Dầy, thuộc thôn Quy Hướng Xã An Thái, tổng An Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.

3. Dâng lễ Chầu Đệ Tứ như thế nào cho đúng?

Ngày 14 tháng 3 âm lịch hàng năm được nhiều nơi thống nhất là ngày lễ chính của Chùa. Vào thời điểm này, khách hành hương từ khắp nơi thường đến chiêm bái trước ngôi chùa thứ tư để tỏ lòng biết ơn đối với ông, đồng thời cũng để cầu bình an, may mắn và thuận lợi. Mọi người sốt sắng chuẩn bị mọi lễ vật, thành tâm cầu xin Chầu Bà Đệ Tứ.

Lễ Chầu thường có màu vàng giống với màu áo Chầu mặc khi về Hầu Đồng. Thấu hiểu điều đó, những vật phẩm được dâng lên Chầu Đệ Tứ luôn là những món quả màu vàng mang sắc thái trang nhã, thể hiện sự thành tâm của người đến xin lễ.

Tuy nhiên, dù sắm gì để dâng lên Chầu Đệ Tứ đi chăng nữa, thì lòng thành tâm, hướng về cái thiện vẫn luôn phải là điều cốt lõi. Chỉ khi tâm tịnh, chúng ta mới có được cuộc sống an nhiên.

4. Bản Văn Chầu Đệ Tứ:

Đấng Nam thiên, nữ trung Nghiêu Thuấn

Đất Sơn Nam có đấng trâm oanh

Quý hương An Thái xã danh

Có chầu đệ tứ hách danh dõi truyền.

Điều thời phụng mệnh Hoàng thiên

Ngự đồng ánh bóng khắp miền gần xa.

Ra uy sát quỷ trừ tà

Chiêu tài tiếp lộc gần xa cho đồng.

Khâm sai đệ tứ tuỳ tòng

Chiêu Dung công chúa ngự đồng cứu dân.

Trong nghĩa thân ngoài thời nghĩa dưỡng

Nương uy trời độ lượng bao dung

Mặt hoa tươi tốt má hồng

Gồm lo tứ đức tam tòng vẻ vang.

Mày ngài tóc phượng vấn ngang

Lưng ong má phấn xem càng tốt tươi.

Miệng chầu cười trăm hoa đua nở

Đáng lên tài tiên nữ bồng lai

Vào chầu ra giọng khoan thai

Đã trong hiển ứng lại ngoài tối linh.

Chốn thiên đình ca ngâm chầu chực

Các bộ nàng náo nức dâng huê

Chầu thôi lại trở ra về

Khi ra Thiên Bản lúc về Đồi Ngang.

Miếu giữa đường gia ban sắc chỉ

Bốn chữ vàng chính khí nghiêm trang

Lân vờn phượng múa tòa vàng

Thị tòng bộ chúng tiên nàng đôi bên.

Có phen lên thanh sơn tú thuỷ

Hoá phép mầu lục trí thần thông

Quản cai tam phủ công đồng

Quyền chầu coi sóc đền rồng vào ra.

Sổ tam toà chép biên sau trước

Lại sửa sang gương lược trầu cau

Dù ai tiến cúng khẩn cầu

Quyền chầu ra rộng vào tâu thông hành.

Lên thiên đình ngự về thuỷ phủ

Tiến văn chầu kích cổ tam không

Mời chầu trắc giáng điện trung

Hay còn nam bắc tây đông chốn nào.

Trên thiên tào còn đang tra sổ

Hay chầu còn đổi số cho ai

Có phen chơi cảnh bồng lai

Hay về An Thái là nơi quê nhà.

Có phen ra kinh đô thành thị

Vào kính thiên toạ vị hồng lâu

Rong chơi năm cửa nhà lầu

Hay chơi Phố Mới, cầu Châu, cầu Rền.

Lên trên đến Cầu Đông, cầu Giác

Trở ra về Hàng Bạc, Hàng Ngang

Hàng Buồm chầu lại dạo sang

Mã Mây, Phố Mới, Hàng Đường, Đồng Xuân.

Dạo chơi khắp hết xa gần

Hàng Đồng, Hàng Thiếc, Hàng Cân, Hàng Đào

Chợ huyện, Chùa Tháp,Đình Ngang

Cấm chỉ, đền Cờn các vạn dưới sông.

Có phen chầu ngự thuyền rồng

Qua hồ Trúc Bạch lại dong Tây Hồ.

Lệnh truyền tiên nữ chèo đua

Qua đền Trấn Võ lên chùa Huyền Thiên.

Vực Kim Ngưu có đền An Thái

Cảnh hội đồng có dải Tô giang

Thiên Tích chầu lại dạo sang

Sai các tiên nàng chầu chực dâng hoa.

Phút thôi chầu chở ra về

Ngự trong bản điện sớm khuya hội đồng

Có phen chầu ngự đường trong

Dạo khắp phủ tía lầu hồng vào ra.

Có phen chơi Đồi Ngang,Phố Cát

Đứng nhởn nhơ bóng mát cây cao

Nghệ An chầu lại từng vào

Dạo chơi các chốn lầu cao Kinh Thành.

Có phen chầu chực tỉnh Thanh

Sòng Sơn Ba Dội tập tành vui chơi.

Thường vãng lai bán hàng chiều khách

Thấy ai là ngang ngược ra tay

Mặc ai phù phép tìm thầy

Thành tâm lễ bái chầu dày lại tha.

Lòng kính chúc hương hoa tịnh thuỷ

Hoá phép màu lục trí thần thông

Kiêm tri tam phủ công đồng

Tốc lai giáng hạ từ trung thay là

Ngôi đền thờ khâm sai công chúa

Chầu Mai Hoa tối tú chứng minh

Đền thờ phượng cổ anh linh

Khuông phù đệ tử khang ninh thọ trường