Không có tư cách pháp nhân có được tham gia đấu thầu?

1. Những điều kiện phải đảm bảo nếu muốn có tư cách pháp nhân:

Tư cách pháp nhân là tư cách pháp lý của tổ chức được nhà nước công nhận, cho phép tổ chức này thực hiện một số quyền và nghĩa vụ một cách độc lập nhất định và chịu trách nhiệm trước pháp luật. Để trở thành pháp nhân thì cần đảm bảo các điều kiện được nêu dưới đây:

– Tổ chức khi được thành lập thì phải thực hiện theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 hoặc các văn bản pháp luật khác có liên quan;

– Đồng thời cũng cần có cơ cấu tổ chức theo quy định tại Điều 83 Bộ luật Dân sự 2015, cụ thể:

+ Pháp nhân phải được duy trì hoạt động thông qua cơ quan điều hành: Hoạt động tổ chức, nhiệm vụ và quyền hạn của cơ quan điều hành của pháp nhân được quy định trong điều lệ của pháp nhân hoặc trong quyết định thành lập pháp nhân;

+ Bên cạnh cơ cấu tổ chức thì pháp nhân có thể có cơ quan khác theo quyết định của pháp nhân hoặc theo quy định của pháp luật;

– Một trong những yếu tố quan trọng cần phải nhắc đến là có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;

– Có thể độc lập đứng ra, nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập.

Như vậy, doanh nghiệp tồn tại nếu thỏa mãn được điều kiện nêu trên thì sẽ có tư cách pháp nhân. Hiện nay, trong 5 loại hình doanh nghiệp thì có 4 loại hình có thể sẽ có tư cách pháp nhân gồm: Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên; Công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên; Công ty hợp danh; Công ty cổ phần.

2. Không có tư cách pháp nhân có được tham gia đấu thầu?

Tham gia đấu thầu là một trong những nhu cầu tất yếu, hỗ trợ quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng cung cấp dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, mua sắm hàng hóa, xây lắp; Lựa chọn nhà đầu tư để ký kết và thực hiện hợp đồng dự án đầu tư có sử dụng đất trên cơ sở bảo đảm cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, không phải đối tượng nào cũng được tham gia đấu thầu mà cần có những điều kiện cơ để tham gia, trong đó phải nhắc đến tư cách hợp lệ của nhà thầu, nhà đầu tư. Căn cứ theo Điều 5 Luật Đấu thầu năm 2023 thì có quy định về tư cách hợp lệ của nhà thầu, nhà đầu tư, cụ thể:

–  Đối với nhà thầu, nhà đầu tư là tổ chức có tư cách hợp lệ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

+ Liên quan đến điều kiện với nhà thầu, nhà đầu tư trong nước: thì những đối tượng này là doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài đăng ký thành lập, hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam. Còn trong trường hợp nhà thầu, nhà đầu tư nước ngoài: thì phải thực hiện hoạt động đăng ký hợp pháp, hoạt động theo pháp luật nước ngoài;

+ Về vấn đề hạch toán tài chính phải có yếu tố độc lập;

+ Phải đảm bảo rằng sẽ không nằm trong quá trình thực hiện thủ tục giải thể hoặc bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, giấy chứng nhận đăng ký hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã, tổ hợp tác; không thuộc trường hợp mất khả năng thanh toán theo quy định của pháp luật về phá sản;

+ Có tên trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia trước khi phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;

+ Bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu theo quy định tại Điều 6 của Luật này;

+ Phải chắc chắn rằng thì tổ chức này không đang trong thời gian bị cấm tham dự thầu theo quyết định của người có thẩm quyền, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định tại khoản 3 Điều 87 của Luật này;

+ Đồng thời cũng không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự;

+ Bắt buộc phải có tên trong danh sách ngắn đối với trường hợp đã lựa chọn được danh sách ngắn;

+ Còn trong trường hợp với nhà thầu nước ngoài, phải tiến hành liên danh với nhà thầu trong nước hoặc sử dụng nhà thầu phụ trong nước, trừ trường hợp nhà thầu trong nước không đủ năng lực tham gia vào bất kỳ phần công việc nào của gói thầu;

– Điều kiện áp dụng với nhà thầu là hộ kinh doanh có tư cách hợp lệ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

+ Bắt buộc hộ kinh doanh đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh theo quy định của pháp luật;

+ Đồng thời thì đối tượng này cũng không đang trong quá trình chấm dứt hoạt động hoặc bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh; Trường hợp chủ hộ kinh doanh phải đảm bảo là không đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự;

+ Cũng phải đáp ứng điều kiện quy định tại các điểm d, đ, e và h khoản 1 Điều này.

– Nhà thầu, nhà đầu tư là cá nhân có tư cách hợp lệ khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:

+ Cá nhân này phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ theo quy định pháp luật của nước mà cá nhân đó là công dân;

+ Nhà đầu tư hay nhà thầu đã được cấp chứng chỉ chuyên môn phù hợp trong trường hợp pháp luật có quy định;

+ Đồng thời cần đáp ứng điều kiện quy định tại điểm e và điểm g khoản 1 Điều 5.

– Theo ghi nhận của pháp luật thì nhà thầu, nhà đầu tư có tư cách hợp lệ theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này được tham dự thầu với tư cách độc lập hoặc liên danh.

Với quy định nêu trên thì khi tham dự thầu, nhà thầu được coi là có tư cách hợp lệ khi đáp ứng quy định tại khoản 1 Điều 5 Luật Đấu thầu nên nhà thầu, nhà đầu tư không có tư cách pháp nhân vẫn được thực hiện việc tham gia đấu thầu. 

3. Gây cản trở đối tượng đủ điều kiện tham gia đấu thầu bị xử phạt thế nào?

Hành vi cản trở tham gia đấu thầu là một trong những hành vi bị nghiêm cấm trong Luật Đấu thầu năm 2023, cụ thể được ghi nhận tại khoản 5 Điều 16 Luật Đấu thầu 2023 thì những hành vi được xem là cản trở hoạt động đấu thầu gồm:

– Thực hiện hành vi hủy hoại, lừa dối, thay đổi, che giấu chứng cứ hoặc báo cáo sai sự thật; đe dọa hoặc gợi ý đối với bất kỳ bên nào nhằm ngăn chặn việc làm rõ hành vi đưa, nhận, môi giới hối lộ, gian lận hoặc thông đồng với cơ quan có chức năng, thẩm quyền về giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán;

– Trực tiếp thực hiện việc cản trở người có thẩm quyền, chủ đầu tư, bên mời thầu, nhà thầu, nhà đầu tư trong lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;

– Có hành động cản trở cơ quan có thẩm quyền giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán đối với hoạt động đấu thầu;

– Việc cố tình khiếu nại, tố cáo, kiến nghị sai sự thật để cản trở hoạt động đấu thầu thì cũng nằm trong trường hợp bị nghiêm cấm thực hiện;

– Đồng thời cần có hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, an ninh mạng nhằm can thiệp, cản trở việc đấu thầu qua mạng.

Căn cứ khoản 4 Điều 37 Nghị định 122/2021/NĐ-CP quy định về vi phạm các điều cấm trong đấu thầu thì mức phạt tiền sẽ áp dụng từ 200.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng nếu thực hiện một trong các hành vi sau mà không phải là tội phạm theo quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự, đó là:

– Cá nhân, tổ chức có hành động cản thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu;

– Hoặc có hành động thông thầu;

– Phát hiện ra hành vi gian lận trong đấu thầu;

– Cản trở hoạt động đấu thầu;

– Trên thực tế phát hiện ra hành vi vi phạm quy định của pháp luật, gây ảnh hưởng nghiêm trong việc bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu;

– Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu;

– Tiến hành việc chuyển nhượng thầu trái phép.

Lưu ý: Mức phạt tiền đã được trình bày nêu trên là mức phạt áp dụng đối với tổ chức (trừ mức phạt quy định tại điểm c khoản 2 Điều 28; điểm a và điểm b khoản 2 Điều 38; Điều 62 và Điều 63 Nghị định này là mức phạt áp dụng đối với cá nhân). Khi cá nhân có hành vi vi phạm cùng tính chất thì mức phạt tiền đối với cá nhân bằng 1/2 (một phần hai) mức phạt tiền đối với tổ chức.

Theo quy định trên, tổ chức cản trở hoạt động đấu thầu mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự thì có thể bị xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 150.000.000 đồng, còn cá nhân có hành vi phạm thì mức phạt nằm trong khoảng 50.000.000 đến 75.000.000 triệu đồng.

Văn bản pháp luật được sử dụng:

– Luật Đấu thầu năm 2023;

– Nghị định số 122/2021/NĐ-CP của Chính phủ: Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư.