Dân phòng là gì? Vai trò, nhiệm vụ của lực lượng dân phòng?

1. Dân phòng gì?

– Lực lượng dân phòng là tổ chức được thành lập dựa trên sự tự nguyện của quần chúng nhân dân, làm nòng cốt trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.

– Pháp luật hiện nay không quy định cụ thể về lực lượng dân phòng phối hợp với các tổ chức, ban, bảo mật an ninh trật tự nông thôn, bảo vệ tổ dân phố hoạt động nhân dân và trực tiếp tham gia vào nhiệm vụ giữ gìn bảo mật an ninh, trật tự trên địa bàn.

– Hiện nay pháp luật không có quy định cụ thể về lực lượng dân phòng mà tại Khoản 5 Điều 3 Luật phòng cháy chữa cháy 2001 có quy định về đội dân phòng là tổ chức gồm những người tham gia hoạt động phòng cháy và chữa cháy, giữ gìn an ninh trật tự ở nơi cư trú.

– Luật phòng cháy chữa cháy cũng quy định tại mỗi thôn, tổ dân phố phải thành lập 1 Đội dân phòng, được biên chế từ 10 đến 30 đội viên. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm quyết định việc thành lập, quản lý hoạt động đối với lực lượng này.

2. Nhiệm vụ của lực lượng dân phòng:

Lực lượng dân phòng có nhiệm vụ là phòng cháy chữa cháy và giữ gìn an ninh trật tự tại nơi cư trú:

2.1. Nhiệm vụ của lực lượng dân phòng trong công tác phòng cháy, chữa cháy tại địa phương:

– Tại thôn, ấp, bản, tổ dân phố phải thành lập đội dân phòng và Đội dân phòng do Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã thành lập, quản lý và chỉ đạo. Lực lượng dân phòng chính là lực lượng phòng cháy và chữa cháy nòng cốt tại các địa phương và có những nhiệm vụ như sau:

+  Đề xuất việc ban hành quy định, nội quy an toàn về phòng cháy và chữa cháy.

+ Tổ chức tuyên truyền, phổ biến pháp luật và kiến thức phòng cháy và chữa cháy; xây dựng phong trào quần chúng tham gia phòng cháy và chữa cháy.

+ Kiểm tra, đôn đốc việc chấp hành các quy định, nội quy an toàn về phòng cháy và chữa cháy.

+ Tổ chức huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ phòng cháy và chữa cháy.

+ Xây dựng phương án, chuẩn bị lực lượng, phương tiện và thực hiện nhiệm vụ chữa cháy khi có cháy xảy ra; tham gia chữa cháy ở địa phương, cơ sở khác khi có yêu cầu

– Lực lượng dân phòng được huấn luyện, bồi dưỡng, chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ, điều động chế độ, chính sách.Cán bộ, đội viên đội dân phòng được huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ về phòng cháy và chữa cháy theo nội dung sau đây:

+  Kiến thức pháp luật, kiến thức về phòng cháy và chữa cháy phù hợp với từng đối tượng.

+ Phương pháp tuyên truyền, xây dựng phong trào quần chúng phòng cháy và chữa cháy.

+ Biện pháp phòng cháy.

+ Phương pháp xây dựng và thực tập phương án chữa cháy. biện pháp, chiến thuật, kỹ thuật chữa cháy.

+ Phương pháp bảo quản, sử dụng các phương tiện phòng cháy và chữa cháy.

+ Phương pháp kiểm tra an toàn về phòng cháy và chữa cháy.

2.2. Nhiệm vụ của lực lượng dân phòng trong công tác giữ gìn an ninh trật tự nơi cư trú:

– Bảo vệ dân phố phối hợp với lực lượng dân phòng và bảo vệ chuyên trách các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đóng trên địa bàn để bảo vệ an ninh, trật tự theo chỉ đạo của Ủy ban nhân dân và Công an phường. Tổ chức tuần tra kiểm soát và tham gia các hoạt động phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh chống tội phạm, tệ nạn xã hội và các vi phạm khác về trật tự, an toàn xã hội theo quy định của pháp luật.

– Bắt, tước hung khí và áp giải người phạm tội quả tang, người đang bị truy nã, trốn thi hành án phạt tù đến trụ sở Công an phường theo quy định của pháp luật.

– Yêu cầu chấm dứt ngay hành vi vi phạm và báo cáo với Ủy ban nhân dân, Công an phường để có biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật đối với những người đang có hành vi vi phạm trật tự công cộng, trật tự xây dựng, trật tự an toàn giao thông, các vi phạm quy định an toàn cháy nổ và những người vi phạm các quy định khác về trật tự, an toàn xã hội.

– Tham gia với lực lượng Công an hoặc lực lượng chức năng để truy bắt người phạm tội, người đang bị truy nã, trốn thi hành án; kiểm tra tạm trú, tạm vắng; kiểm tra giấy chứng minh nhân dân hoặc giấy tờ tuỳ thân khác của những người tạm trú, người có nghi vấn đến địa bàn khu phố được phân công phụ trách.

3. Vai trò của lực lượng dân phòng:

– Trong thời kì đô thị hóa hiện đại hóa đất nước như hiện nay, nhu cầu sử dụng khí đốt, xăng dầu ngày càng tăng cao dẫn đến tiềm ẩn nhiều nguy cơ cháy nổ cao. Khi xảy ra cháy nổ lực lượng dân phòng luôn là lực lượng cơ sở đầu tiên phát hiện và tổ chức cứu chữa các tình huống cháy, nổ giai đoạn đầu, khi sử dụng phương tiện chữa cháy đã được trang bị tại chỗ để xử lý thì hiệu suất thành công sẽ rất cao.

– Lực lượng dân phòng là cánh tay nối dài là cánh tay nối dài của Ủy ban nhân dân và công an cấp xã trong công tác đảm bảo an toàn về phòng cháy chữa cháy tại địa phương, nhất là đối với khu dân cư, hộ gia đình. Trong công tác cứu nạn cứu hộ, lực lượng dân phòng đã phối hợp, hỗ trợ Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và  cứu nạn cứu hộ hướng dẫn người dân thoát khỏi nguy hiểm, di chuyển và bảo vệ tài sản, đảm bảo an ninh trật tự phục vụ công tác phòng cháy chữa cháy.

– Vai trò của lực lượng dân phòng trong công tác phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ tại địa phương là rất quan trọng. Cần đầu tư hiệu quả hoạt động này của lực lượng dân phòng để giảm thiểu số vụ cháy xảy ra, kịp thời dập tắt đám cháy khi mới phát sinh, không để đám cháy lan rộng gây thiệt hại lớn về người và của.

– Ngoài ra lực lượng dân phòng cũng đóng vai trò rất lớn trong việc bảo đảm an ninh trật tự tại địa phương. Kịp thời ngăn chặn những mâu thuẫn phát sinh và phát hiện những hành vi vi phạm pháp luật trên địa bàn.

4. Danh mục phương tiện phòng cháy chữa cháy trang bị cho một đội dân phòng:

Tại phụ lục số 1 thông tư 150/2020/TT-BCA quy định danh mục, số lượng phương tiện phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ trang bị cho lực lượng dân phòng như sau:

STT	DANH MỤC	SỐ LƯỢNG	ĐƠN VỊ	NIÊN HẠN SỬ DỤNG
1	Bình bột chữa cháy xách tay có khối lượng chất chữa cháy không nhỏ hơn 04 kg	05	Bình	Theo quy định của nhà sản xuất
2	Bình khí chữa cháy xách tay có khối lượng chất chữa cháy không nhỏ hơn 03 kg hoặc bình chữa cháy gốc nước xách tay có dung tích chất chữa cháy không nhỏ hơn 06 lít	05	Bình	Theo quy định của nhà sản xuất
3	Đèn pin (độ sáng 200 lm, chịu nước IPX4)	02	Chiếc	Hỏng thay thế
4	Rìu cứu nạn (trọng lượng 2 kg, cán dài 90 cm, chất liệu thép cacbon cường độ cao)	01	Chiếc	Hỏng thay thế
5	Xà beng (một đầu nhọn, một đầu dẹt; dài 100 cm)	01	Chiếc	Hỏng thay thế
6	Búa tạ (thép cacbon cường độ cao, nặng 5 kg, cán dài 50 cm)	01	Chiếc	Hỏng thay thế
7	Kìm cộng lực (dài 60 cm, tải cắt 60 kg)	01	Chiếc	Hỏng thay thế
8	Túi sơ cứu loại A (Theo Thông tư số 19/2016/TT-BYT ngày 30 tháng 6 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Y tế)	01	Túi	Hỏng thay thế
9	Cáng cứu thương (kích thước 186 cm x 51 cm x 17 cm; tải trọng 160 kg.	01	Chiếc	Hỏng thay thế

5. Lực lượng dân phòng có quyền điều khiển, xử phạt giao thông không?

Cảnh sát giao thông là lực lượng tiến hành điều khiển, tuần tra và xử phạt giao thông theo quy định tại Điều 7 Thông tư 65/2020/TT-BCA quy định. Trong các trường hợp cần thiết khác thì lực lượng cảnh sát khác như cơ động, thanh tra giao thông,… công an xã, phường thị trấn được huy động để tiến hành hỗ trợ lực lượng cảnh sát giao thông trong công tác điều phối giao thông, kiểm soát trật tự. Tuy nhiên các lực lượng hỗ trợ này phải thực  hiện theo đúng nguyên tắc quy định tại Nghị định 27/2010/NĐ-CP

Những trường hợp cần thiết phải huy động các lực lượng Cảnh sát khác và Công an xã phối hợp với Cảnh sát giao thông đường bộ tham gia tuần tra, kiểm soát trật tự, an toàn giao thông đường bộ như sau:

+ Trong thời gian diễn ra các ngày lễ kỷ niệm; sự kiện chính trị – xã hội; hoạt động văn hóa, thể thao lớn của Nhà nước và địa phương.

+ Các đợt cao điểm đảm bảo trật tự, an toàn giao thông theo chỉ đạo của Bộ Công an, Tổng cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự, an toàn xã hội hoặc của Giám đốc Công an tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

+ Khi tình hình vi phạm trật tự, an toàn giao thông, tai nạn giao thông và ùn tắc giao thông có diễn biến phức tạp.

+ Trường hợp khác mà trật tự, an toàn giao thông đường bộ gây ảnh hưởng xấu đến an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội.

Theo đó lực lượng dân phòng không thuộc các đối tượng được điều động hỗ trợ cảnh sát giao thông kiểm soát trật tự và cũng không có quyền xử phạt sai phạm đối với người tham gia giao thông bị vi phạm.

6. Dân phòng bị mất xe khi đang làm nhiệm vụ có được hỗ trợ không?

Chào luật sư: Tôi đang làm dân phòng. Vào tối ngày 27/7 tôi có bị mất 1 chiếc xe sirutrc 2015 tại chốt, nhưng tối hôm đó chỉ huy và bên dân quân không có ai trực cả mà chỉ có một mình tôi trực đêm đó. Vậy luật sư cho tôi hỏi liệu tôi có được hỗ trợ gì không? Nếu được hỗ trợ thì được bao nhiêu %?

Luật sư tư vấn:

Dân phòng, hay còn được gọi là bảo vệ dân phố, là một thành phần không thể thiếu trong mọi phường dân cư nhằm đảm bảo trật tư, an ninh của khu phố. Dân phòng là lực lượng thường tham gia với công an phường trong việc giữ trật tự an toàn xã hội ở các phường, thị trấn.

Mỗi Tổ bảo vệ dân phố ở mỗi cụm dân cư bao gồm Tổ trưởng và các Tổ viên, mỗi Ban bảo vệ dân phố ở mỗi phường bao gồm Trưởng ban, các Phó trưởng ban và các Ủy viên. Không giống như nghề bảo vệ hay vệ sĩ làm dịch vụ với khách hàng theo từng gói hợp đồng khác nhau, tổ chức bảo vệ dân phòng ở các khu xóm, phố phường chủ yếu tập hợp những người dân làm tình nguyện viên hoặc những trường hợp đi nghĩa vụ quân sự về phường được chuyển sang làm bảo vệ dân phòng.

Như vậy dân phòng không phải một nghề nghiệp mang tính chất chuyên nghiệp, mà dân phòng là lực lượng quần chúng tự nguyện làm nòng cốt trong phong trào bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội, được thành lập ở các phường, thị trấn nơi bố trí lực lượng Công an chính quy, do Ủy ban nhân dân phường quyết định thành lập.

Tại những cơ quan, tổ chức, công ty, xí nghiệp… có người bảo vệ thì trách nhiệm trông giữ xe của cán bộ, công chức, nhân viên.. được giao cho người bảo vệ. Theo đó người bảo vệ sẽ có trách nhiệm trông giữ xe và nếu xảy ra thiệt hại thì phải chịu trách nhiệm.

Còn tại chốt dân phòng, do thường được xây tại những vỉa hè, công viên, góc ngã tư hoặc gần bến xe, gần những điểm đen về tệ nạn xã hội… và không có bảo vệ riêng để giao trách nhiệm trông giữ xe giống các cơ quan, công ty, tổ chức như UBND, trường học, bệnh viện… Như vậy người trực tại chốt phải kiêm nhiệm chức năng bảo vệ, tự có trách nhiệm bảo vệ tài sản chung của chốt dân phòng cũng như tài sản riêng của mình.

Trong trường hợp của bạn,  giữa bạn và cơ quan quản lý không có thỏa thuận về việc bảo quản tài sản nên về nguyên tắc, tài sản của ai người đó có trách nhiệm giữ và tự chịu việc mất mát tài sản của mình. Như vậy nếu không tìm thấy xe thì tổ dân phòng/ UBND phường sẽ không phải bồi thường giá trị xe cho bạn.

Khi mất xe, việc đầu tiên bạn cần làm là đến ngay trụ sở công an để khai báo mất, mang theo giấy tờ và chìa khóa xe và làm Đơn tố cáo/ Đơn trình báo về nội dung sự việc trên và gửi Cơ quan cảnh sát điều tra Công an quận/huyện/thị xã/Thành phố thuộc tỉnh nơi bạn sinh sống để Cơ quan chức năng điều tra, xử lý cho bạn.

Hiện nay không có quy định về việc hỗ trợ khi bị mất xe đối với dân phòng, nếu có thì đây là chế độ riêng của địa phương bạn, bạn nên hỏi rõ tại Ủy ban nhân dân xã có chính sách này hay không?

Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:

– Luật phòng cháy chữa cháy 2001 sửa đổi bổ sung năm 2013

– Nghị định 79/2014/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng cháy chữa cháy và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng cháy chữa cháy;

– Nghị định 38/2006/NĐ-CP về bảo vệ dân phố;

– Nghị định 27/2010/NĐ-CP quy định việc huy động các lực lượng cảnh sát khác và công an xã phối hợp với cảnh sát giao thông đường bộ tham gia tuần tra, kiểm soát trật tự, an toàn giao thông đường bộ trong trường hợp cần thiết.