Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực được quy định tại Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015 nhằm xử lý những hành vi xâm phạm quy định về bảo đảm an toàn trong quá trình xây dựng, quản lý, sử dụng và bảo vệ công trình điện lực. Quy định này góp phần bảo vệ tính mạng, sức khỏe con người, tài sản của tổ chức, cá nhân và giữ gìn an ninh năng lượng quốc gia.
Mục lục bài viết
- 1 1. Khái quát của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
- 2 2. Cấu thành Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
- 3 3. Khung hình phạt của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
- 4 4. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
- 5 5. Phân biệt với Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia:
- 6 6. Bản án điển hình của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
1. Khái quát của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
1.1. Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực là gì?
Trong những năm gần đây, tình trạng vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực vẫn diễn ra ở nhiều địa phương. Không ít trường hợp người dân tự ý xây dựng nhà cửa, trồng cây, đào bới trong hành lang an toàn lưới điện hoặc thực hiện các hoạt động đốt rừng, đốt nương rẫy gây cháy nổ, làm đổ cây vào đường dây điện. Ngoài ra, việc thi công và lắp đặt các công trình điện không bảo đảm an toàn kỹ thuật đã dẫn đến nhiều vụ tai nạn điện nghiêm trọng, gây thiệt hại về người, tài sản, làm gián đoạn cung cấp điện, ảnh hưởng đến đời sống và sản xuất, thậm chí đe dọa an ninh năng lượng quốc gia. Vì vậy pháp luật đã có những quy định xử lý nghiêm khắc đối với hành vi vi phạm.
Có thể đưa ra khái niệm về Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
“Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực là hành vi của cá nhân có lỗi, thực hiện trái các quy định của pháp luật về bảo đảm an toàn cho công trình điện lực (như hành lang an toàn lưới điện, bảo quản, vận hành đường dây, trạm điện, cáp điện ngầm…); từ đó gây hậu quả nghiêm trọng về tính mạng, sức khỏe con người hoặc thiệt hại lớn về tài sản. Đây là tội phạm xâm phạm đến chế độ quản lý an toàn trong lĩnh vực năng lượng điện, đồng thời đe dọa trực tiếp đến lợi ích công cộng.”
1.2. Ý nghĩa của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực trong pháp luật hình sự:
- Thứ nhất, về mặt pháp lý: Quy định về Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực nhằm tạo cơ sở pháp lý để xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm, góp phần bảo vệ hệ thống điện lực – một hạ tầng thiết yếu của quốc gia.
- Thứ hai, về mặt xã hội: Việc xử lý hành vi vi phạm giúp ngăn ngừa tai nạn điện và bảo vệ tính mạng, sức khỏe của nhân dân và tài sản của Nhà nước, tổ chức, cá nhân.
- Thứ ba, về mặt quản lý nhà nước: Quy định hình sự góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, bảo đảm trật tự an toàn xã hội và an ninh năng lượng, phục vụ ổn định phát triển kinh tế xã hội.
1.3. Cơ sở pháp lý của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực hiện nay được quy định tại Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:
“1. Người nào cho phép xây nhà, công trình hoặc tự ý xây nhà, công trình trong phạm vi hành lang an toàn của công trình điện lực; gây nổ, gây cháy, đốt rừng làm nương rẫy, trồng cây, làm đổ cây ảnh hưởng đến an toàn vận hành công trình điện lực; đào hố, đóng cọc, xây nhà trong hành lang bảo vệ đường cáp điện ngầm; thả neo tàu, thuyền trong hành lang bảo vệ đường cáp điện ngầm đặt ở lòng sông, lòng biển đã có thông báo hoặc biển báo; lắp các thiết bị điện hoặc thi công đường điện không bảo đảm an toàn hoặc các hành vi khác gây mất an toàn vận hành công trình điện lực theo quy định của pháp luật thuộc một trong các trường hợp sau đây hoặc đã bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính về một trong các hành vi quy định tại Điều này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm:
a) Làm chết người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:
a) Làm chết 02 người;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;
c) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 06 năm đến 10 năm:
a) Làm chết 03 người trở lên;
b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;
c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.
4. Vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
2. Cấu thành Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
2.1. Khách thể:
Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực xâm phạm trực tiếp đến: Các quy định của Nhà nước về an toàn vận hành công trình điện.
Đối tượng tác động của tội phạm này là hành lang bảo vệ an toàn vận hành công trình điện. Hành lang bảo vệ an toàn vận hành công trình điện là giải đất hoặc khoảng không gian được quy định bắt buộc xung quanh công trình điện nhằm bảo đảm an toàn vận hành cho công trình điện như:
- Hành lang bảo vệ an toàn đường dây tải điện 500kV Bắc – Nam;
- Hành lang bảo vệ trạm biến áp;
- Hành lang bảo vệ đường dây dân điện dưới lòng đất, dưới biển, dưới sông, ngòi, kênh, rạch…
Công trình điện là các công trình sản xuất ra nguồn điện bao gồm: Nhà máy thủy điện hoặc nhiệt điện, các máy phát điện chạy bằng năng lượng mặt trời, năng lượng nguyên tử, sức gió… và các hệ thống tải điện như: Đường giây tải điện, các cột đỡ dây điện và các thiết bị phục vụ cho việc tải điện…
Đối với các công trình điện đã hư hỏng không còn được sử dụng để vận hành điện thì không thuộc đối tượng tác động của tội phạm này.
2.2. Mặt khách quan:
Hành vi khách quan của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực bao gồm:
- Cho phép xây nhà, công trình hoặc tự ý xây nhà, công trình trong phạm vi hành lang an toàn của công trình điện lực;
- Gây nổ, gây cháy, đốt rừng làm nương rẫy, trồng cây, làm đổ cây ảnh hưởng đến an toàn vận hành công trình điện lực;
- Đào hố, đóng cọc, xây nhà trong hành lang bảo vệ đường cáp điện ngầm;
- Thả neo tàu, thuyền trong hành lang bảo vệ đường cáp điện ngầm đặt ở lòng sông, lòng biển đã có thông báo hoặc biển báo;
- Lắp các thiết bị điện hoặc thi công đường điện không bảo đảm an toàn;
- Các hành vi khác gây mất an toàn vận hành công trình điện lực theo quy định của pháp luật.
Các hành vi trên có thể là hành vi khách quan của một số tội phạm khác trong Bộ luật Hình sự 2015. Nếu các hành vi trên vừa cấu thành tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện, vừa cấu thành tội phạm khác thì tùy trường hợp mà người phạm tội có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về cả 02 tội hoặc chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về một tội. Về nguyên tắc, nếu hành vi cấu thành nhiều tội khác nhau thì người phạm tội bị truy cứu trách nhiệm hình sự về một tội nặng nhất, nhưng cũng có thể người phạm tội phải bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tất cả các tội mà họ đã thực hiện.
Hậu quả: Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm. Người thực hiện tội phạm chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự trong trường hợp hậu quả nghiêm trọng xảy ra:
- Làm chết người;
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
- Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.
Trường hợp hậu quả nghiêm trọng chưa xảy ra thì người phạm tội tuy không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội danh này nhưng vẫn phải chịu xử lý vi phạm hành chính theo Nghị định 134/2013/NĐ-CP (sửa đổi tại Nghị định 17/2022/NĐ-CP).
2.3. Chủ thể:
Chủ thể của tội phạm phải đến một độ tuổi nhất định và có năng lực trách nhiệm hình sự là có thể là chủ thể của tội phạm này. Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 thì người từ đủ 16 tuổi trở lên có thể là chủ thể của tội phạm này. Chủ thể thực hiện tội phạm không bị mất năng lực nhận thức và điều khiển hành vi mà xã hội yêu cầu.
2.4. Mặt chủ quan:
Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực được thực hiện với lỗi vô ý. Tức là người phạm tội tuy thấy hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được hoặc không thấy hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội, mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó (Điều 11 Bộ luật Hình sự năm 2015).
3. Khung hình phạt của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực theo Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015 quy định những khung hình phạt như sau:
- Khung 1: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm.
- Khung 2: Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
- Khung 3: Phạt tù từ 06 năm đến 10 năm.
- Khung 4: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
- Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
4. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực được quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
4.1. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 2 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
- Làm chết 02 người theo điểm a khoản 2 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
Trường hợp hành vi vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực dẫn đến hậu quả làm chết 02 người thì tính chất và mức độ nguy hiểm tăng cao, không chỉ xâm phạm đến quy định quản lý Nhà nước mà còn gây thiệt hại nghiêm trọng về tính mạng con người. Đây là tình tiết đặc biệt nghiêm trọng, phản ánh hậu quả không thể khắc phục. Do đó khung hình phạt bị nâng lên mức từ 02 năm đến 07 năm tù theo khoản 2 Điều 314.
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200% theo điểm b khoản 2 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
Khi hậu quả là nhiều người cùng bị thương với mức độ tổn hại sức khỏe cao (tổng cộng từ 122% đến 200%) thì điều đó cho thấy mức độ nguy hiểm lớn hơn so với trường hợp đơn lẻ. Tình tiết này phản ánh hậu quả tập thể, phạm vi tác động rộng, làm gia tăng trách nhiệm hình sự và đòi hỏi hình phạt nghiêm khắc hơn để răn đe. Do đó cần xử lý ở khung hình phạt nặng hơn của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực.
- Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng theo điểm c khoản 2 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
Thiệt hại tài sản ở mức từ 500 triệu đồng trở lên cho thấy hành vi vi phạm có quy mô lớn, tác động mạnh đến an toàn công trình điện lực và lợi ích kinh tế xã hội. Đây là yếu tố định khung tăng nặng của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực vì hậu quả kinh tế nặng nề, đòi hỏi áp dụng hình phạt cao hơn để bảo đảm tính răn đe.
4.2. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 3 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
- Làm chết 03 người trở lên theo điểm a khoản 3 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
Hậu quả làm chết 03 người trở lên được xem là đặc biệt nghiêm trọng. Đây là mức thiệt hại tối đa về tính mạng trong điều luật này và thể hiện sự nguy hiểm cao độ của hành vi vi phạm. Pháp luật quy định khung hình phạt từ 06 đến 10 năm tù để bảo đảm xử lý nghiêm khắc, tương xứng với tính chất đặc biệt nghiêm trọng của hậu quả và hành vi vi phạm.
- Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên theo điểm b khoản 3 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
Trường hợp nhiều người bị thương tích nghiêm trọng với tổng tỷ lệ từ 201% trở lên phản ánh mức độ tàn phá nặng nề của hành vi vi phạm. Tính chất nguy hiểm tăng lên cả về phạm vi và mức độ tác động đến sức khỏe cộng đồng, do đó khung hình phạt được nâng lên mức cao nhất của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực.
- Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên theo điểm c khoản 3 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015:
Hậu quả về tài sản ở mức đặc biệt lớn (cụ thể là từ 1.5 tỷ đồng trở lên) thể hiện quy mô thiệt hại nặng nề, có thể ảnh hưởng đến vận hành của cả hệ thống điện lực, an ninh năng lượng và nền kinh tế. Đây là tình tiết định khung tăng nặng cao nhất cảu Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực theo khoản 3 Điều 314 với khung hình phạt từ 06 năm đến 10 năm tù.
5. Phân biệt với Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia:
Tiêu chí | Tội phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia (Điều 303 Bộ luật Hình sự 2015) | Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực (Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015) |
Khách thể bị xâm phạm | An ninh quốc gia, an toàn của các công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng thuộc quốc phòng, an ninh, kinh tế, khoa học – kỹ thuật, văn hóa, xã hội. | An toàn vận hành của hệ thống công trình điện lực (đường dây, trạm biến áp, cáp ngầm…); liên quan trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe, tài sản và an ninh năng lượng. |
Hành vi vi phạm | Hành vi phá hủy công trình, cơ sở hoặc phương tiện quan trọng (giao thông, thông tin liên lạc, điện lực, thủy lợi, chất đốt…). | Hành vi vi phạm quy định về an toàn: Xây dựng trong hành lang bảo vệ, gây cháy nổ, trồng cây, thả neo, đào hố, lắp thiết bị điện không an toàn… |
Mức độ nguy hiểm | Tính chất đặc biệt nghiêm trọng và trực tiếp đe dọa an ninh quốc gia, trật tự xã hội. | Chủ yếu xâm phạm đến sự an toàn vận hành công trình điện lực, ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe con người và tài sản. |
Khung hình phạt | Khung 1: Phạt tù từ 03 năm đến 12 năm. Khung 2: Phạt tù từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân. | Khung 1: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 05 năm. Khung 2: Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm. Khung 3: Phạt tù từ 06 năm đến 10 năm. Khung 4: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. |
Xử lý đối với hành vi chuẩn bị phạm tội | Người chuẩn bị phạm tội này thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. | Có quy định xử lý nếu hành vi có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, phạt tiền hoặc tù đến 02 năm. |
Hình phạt bổ sung | Người phạm tội còn có thể bị phạt quản chế từ 01 năm đến 05 năm. | Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm. |
6. Bản án điển hình của Tội vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực:
- Tên bản án:
Bản án về tội vi phạm quy định an toàn vận hành công trình điện lực số 03/2022/HS-ST ngày 21/01/2022 của Tòa án nhân dân huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng.
- Nội dung vụ án:
Ngày 29/4/2021, Điện lực Hòa an đi kiểm tra an toàn hành lang lưới điện trung thế 35KV, tại khu vực Km 12 + 530 đường tỉnh lộ 216 từ thị trấn N, huyện H đi thị trấn T, huyện H (thuộc địa phận xóm G, xã T, huyện H) do mưa lũ nên đất từ ta luy dương thường xuyên bị sạt lở xuống mặt đường không bảo đảm an toàn giao thông. Khi phát hiện, sự việc sạt lở đất không đảm bảo an toàn, Điện lực Hòa An đã thông báo cho nên Đỗ Huy H, Hạt trưởng thuộc Công ty Cổ phần Quản lý đường bộ tỉnh Cao Bằng biết để khắc phục sự cố, giải phóng mặt đường, bảo đảm an toàn lưới điện. Khi được Điện lực Hòa An nhắc nhở, thông báo vi phạm Đỗ Huy H đã không kịp thời chỉ đạo khắc phục nên ngày 02/5/2021, chị Nông Bích T người dân trong xóm khi chăn thả gia súc đi qua bãi đất bị điện trên đường dây trung thế phóng xuống người gây thương tích, tỷ lệ tổn thương cơ thể là 96% (Chín mươi sáu phần trăm). Như vậy, đã có đủ căn cứ kết luận bị cáo Đỗ Huy H về tội “Vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực” quy định tại khoản 1 Điều 314 Bộ luật Hình sự 2015.
- Quyết định của Tòa án:
+ Tuyên bố: Bị cáo Đỗ Huy H phạm tội “Vi phạm quy định về an toàn vận hành công trình điện lực”.
+ Xử phạt: Bị cáo Đỗ Huy H 40 (Bốn mươi triệu đồng) để sung quỹ nhà nước.
THAM KHẢO THÊM:
