Yếu tố lỗi trong luật hình sự? Có những loại hình thức lỗi nào?

Đối với xác định trách nhiệm hình sự thì việc xác định các yếu tố về lỗi là rất quan trọng, tùy từng trường hợp và tình huống để xác định xem lỗi thuộc loại nào và lỗi cũng là yếu tố để cấu thành tội phạm. Vậy yếu tố lỗi trong luật hình sự được hiểu như thế nào? Có những loại hình thức lỗi nào? Bài viết dưới đây chúng tôi xin hướng dẫn cụ thể hơn cho bạn đọc nhé.

Cơ sở pháp lý: Bộ luật hình sự 2015

Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568

1. Yếu tố lỗi trong luật hình sự:

Như chúng ta đã biết thì đối với mỗ một tội trên thực tế sẽ căn cứ dụa trên yếu tố lỗi có thể nói đây chính là một trong những dấu hiệu quan trọng trong mặt chủ quan, là nội dung cơ bản thể hiện mặt chủ quan của cấu thành tội phạm, không xác định được lỗi thì không thể cấu thành tội phạm.

Nếu chúng ta xét lỗi dựa trên mặt chủ quan của tội phạm được biểu hiện thông qua ba yếu tố cụ thể như đối với lỗi, động cơ phạm tội và mục đích phạm tội.

“Lỗi là thái độ tâm lý bên trong của người phạm tội đối với hành vi nguy hiểm cho xã hội và hậu quả nguy hiểm cho xã hội của mình cũng như khả năng gây ra hậu quả từ hành vi đó”.

Nếu chúng ta xét yếu tố lỗi dựa trên mặt chủ quan của tội phạm được biểu hiện thông qua ba yếu tố cụ thể bao gồm các yếu tố lỗi, động cơ phạm tội và mục đích phạm tội trong đó thì dấu hiệu lỗi là dấu hiệu quan trọng nhất, là nội dung cơ bản thể hiện mặt chủ quan của cấu thành tội phạm, không xác định được lỗi thì không thể cấu thành tội phạm. Yếu tố lỗi được xác định theo pháp luật hình sự khi hội tụ đủ 02 điều kiện cụ thể như sau:

– Không mắc bệnh tâm thần, các bệnh làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi (tức là không bị mất năng lực hành vi)

– Đạt độ tuổi theo quy định hiện hành:

” Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự với mọi tội phạm.

Người từ đủ 14 tuổi trở lên mà chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự vè tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng”.

Ví dụ: A và B có mâu thuẫn với nhau trong chuyện tình cảm, A đã ra tay sát hại B rồi tìm cách tự sát theo B nhưng do có người phát hiện kịp thời nên A không thể thực hiện hành vi tự sát của mình để 2 người được bên nhau mãi theo ý định ban đầu của A. Hành vi của A là trái pháp luật hình sự (căn cứ theo quy định tại Điều 123 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định về tội giết người). Đây là kết quả của sự tự lựa chọn và quyết định của A trong khi A có thể lựa chọn và quyết định khác không trái pháp luật để giải quyết mâu thuẫn của mình (A đã chấm dứt sự sống của B). Như vậy trong hành vi gây ra hậu quả này, A là người có lỗi.

Đẻ hiểu hơn về vấn đề này ta có thể thấy rằng khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội họ cần phải thoả mãn hai điều kiện cụ thể đó là không mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi. Đạt độ tuổi theo quy định của pháp luật tại Điều 12 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự cụ thể.

Tội phạm tuy có chung các dấu hiệu nhưng những hành vi phạm tội cụ thể có tính nguy hiểm cho xã hội rất khác nhau. Sự khác nhau đó xuất phát từ nhiều cơ sở, có thể là nguyên nhân, điều kiện phát sinh phạm tội, tính chất của khách thể bị xâm hại, tính nguy hiểm của hành vi phạm tội…Trong đó phải kể đến một yếu tố hết sức quan trọng là yếu tố chủ quan. Nó là cơ sở làm tiền đề cho việc triển khai và thực hiện có hiệu quả nguyên tắc phân hoá trách nhiệm hình sự, đảm bảo áp dụng hình phạt đạt hiệu quả.

2. Có những loại hình thức lỗi nào?

Căn cứ dựa trên quy định của pháp luật hình sự, cụ thể theo Điều 10, Điều 11 Bộ luật Hình sự năm 2015 lỗi được chia thành 04 loại: lỗi cố ý trực tiếp và cấu thành nên lỗi cố ý gián tiếp, lỗi vô ý vì quá tự tin và lỗi vô ý do cẩu thả. Để tiện cho việc tìm hiểu và phân biệt các lỗi, chúng tôi sẽ so sánh các lỗi này cụ thể các loại lôi dưới đây cụ thể như sau: