Yêu cầu và kiến nghị đối với việc kiểm sát tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện
Mục lục bài viết
1. Yêu cầu kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện:
Luật Thi hành án hình sự năm 2019 đã đánh dấu bước phát triển quan trọng trong hoạt động lập pháp của Nhà nước ta nói chung, trong lĩnh vực thi hành án hình sự nói riêng, thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Nhà nước ta đối với người chấp hành án, góp phần đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp cũng như bảo đảm tốt hơn quyền tự do, dân chủ của công dân.
Giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện là những chế định hình sự quan trọng của BLHS, thể hiện chính sách hình sự nhân đạo của Nhà nước ta đối với người chấp hành án phạt tù cải tạo tiến bộ, qua đó góp phần động viên, khuyến khích người phạm tội bị kết án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để sớm trở về tái hòa nhập cộng đồng.
Kiểm sát việc xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện là những hoạt động kiểm sát quan trọng góp phần bảo đảm chính sách hình sự thi hành có hiệu quả, đảm bảo quyền con người, quyền công dân và quyền của người chấp hành án. Do đó, việc hoàn thiện quy trình, kỹ năng kiểm sát việc xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện là rất cần thiết, giúp chuyển biến chất lượng, hiệu quả và khắc phục sự tùy tiện, hình thức trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện, đảm bảo việc thực hiện thống nhất theo quy định của pháp luật, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn hiện nay.
Việc hoàn thiện pháp luật kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện ở Việt Nam trong thời gian tới cần đảm bảo một số yêu cầu sau:
Một là, bảo đảm yêu cầu của cải cách tư pháp, đảm bảo sự thống nhất, phù hợp trong các quy định của BLHS, BLTTHS, LTHAHS, Luật Tổ chức VKSND, quy định khác của pháp luật có liên quan và quy định của ngành Kiểm sát nhân dân. Đúng vậy, từ khi bước vào sự nghiệp đổi mới đất nước cho đến nay, Đảng và Nhà nước ta luôn chú trọng đến việc xây dựng và phát triển đất nước theo định hướng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đặc biệt là vấn đề quản lý kinh tế – xã hội bằng pháp luật; xây dựng nhà nước theo hướng của dân, do dân và vì dân đúng theo tinh thần của Hiến pháp, tất cả quyền lợi hợp pháp của nhân dân được Nhà nước bảo vệ, các tội phạm thì được xử lý kịp thời, không để oan sai, không để lọt tội phạm. Để xây dựng và phát triển đất nước theo hướng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nhà nước đã cụ thể hoá Hiến pháp và cho đến nay, đã có rất nhiều luật đã được xây dựng và ban hành như: BLHS, BLTTHS, LTHAHS, Luật Tổ chức VKSND… Do vậy, hoàn thiện pháp luật kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện bảo đảm phù hợp, thống nhất với các quy định của BLHS, BLTTHS, LTHAHS, Luật Tổ chức VKSND.
Hai là, quy trình, kỹ năng kiểm sát xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện phải xây dựng đầy đủ, chi tiết, dễ hiểu, dễ áp dụng. Để đảm bảo đáp ứng được yêu cầu về xây dựng nhà nước pháp quyền trong tình hình mới thì Đảng và Nhà nước phải tiến hành xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đổi mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật; phát huy vai trò và hiệu lực của pháp luật để góp phần quản lý xã hội, giữ vững ổn định chính trị, không để lọt tội phạm và không làm oan người vô tội. Đồng thời, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế, xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh, thực hiện quyền con người, quyền tự do, dân chủ của công dân.
Ba là, việc hoàn thiện các quy định của pháp luật về kiểm sát tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện cần phải phù hợp với yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Theo đó, các quy định về kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện phải thể hiện sự công bằng, công khai, bảo đảm quyền lợi hợp pháp của các phạm nhân chấp hành; bảo đảm sự phân công và phối hợp, xác định rõ vai trò của một cơ quan chủ quản trong công tác điều hành toàn bộ hoạt động hoàn thiện các quy định của pháp luật.
2. Kiến nghị:
2.1. Kiến nghị Quốc hội:
Quy định mới của pháp luật về giảm mức hình phạt đã tuyên tại Điều 63 BLHS năm 2015, trong đó chính sách hình sự mới về giảm thời hạn chấp hành án phạt tù quy định người chấp hành án ngoài đủ các điều kiện về thời gian, về xếp loại cải tạo thì phải bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự. Tuy nhiên, chưa có Nghị quyết hướng dẫn quy định về điều kiện để được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù, đặc biệt là điều kiện đã chấp hành được một phần nghĩa vụ dân sự là quy định mới của pháp luật dẫn tới thời gian qua thực tiễn thi hành tại các địa phương gặp nhiều vướng mắc, bất cập trong tổ chức thi hành hoặc chưa có văn bản hướng dẫn của Liên ngành tư pháp trung ương trong việc phạm nhân được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù trong thời gian chấp hành án nhưng bản án đã bị hủy… Do đó, trong thời gian tới, Quốc hội cần sớm có Nghị quyết về vấn đề này để có cơ sở pháp lý cho các cơ quan tư pháp thực hiện.
2.2. Kiến nghị Chính phủ:
Cần chú trọng hơn trong việc đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động cho ngành Kiểm sát làm việc được tốt hơn. Cần có sự ưu đãi nghề nhiều hơn về chế độ chính sách đối với cán bộ, kiểm sát viên… những người hằng ngày phải tiếp xúc với công việc có tính chất đặc thù. Bên cạnh đó, Chính phủ cần có sự quan tâm hơn nữa về chính sách tiền lương, phụ cấp đối với những cán bộ, KSV làm việc ở vùng sâu, vùng xa… để họ yên tâm công tác, có trách nhiệm hơn với công việc, hạn chế tối đa nhất cơ sở vật chất, không bị các thế lực bên ngoài mua chuộc.
2.3. Kiến nghị Viện trưởng VKSND tối cao:
Một là, hoạt động kiểm sát xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện phải có quy trình, theo thứ tự để đạt hiệu quả cao hơn. Theo đó, những nội dung quy định về Quy trình kiểm sát xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện có thể thực hiện bằng một trong hai phương án đó là: Viện trưởng VKSND tối cao ban hành Quyết định quy định về Quy trình kiểm sát xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện hoặc Viện trưởng VKSND tối cao ban hành văn bản hướng dẫn về quy trình, kỹ năng kiểm sát xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và kiểm sát việc tha tù trước thời hạn có điều kiện. Qua đó, góp phần bảo đảm tính chặt chẽ, hiệu lực, hiệu quả và tính quy phạm trong tổ chức triển khai thực hiện Quy trình kiểm sát trên thực tế.
Hai là, việc nhận thức pháp luật về bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù chưa có sự thống nhất, nhất là
Ba là, trong thực tiễn thực hiện công tác kiến nghị trong thời gian qua cho thấy, khi ban hành văn bản kiến nghị khắc phục vi phạm kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện, các Viện kiểm sát địa phương xây dựng văn bản kiến nghị không theo mẫu thống nhất. Có đơn vị ban hành văn bản kiến nghị theo hình thức công văn; có đơn vị vận dụng theo mẫu của khâu công tác khác. Do đó, phần nào đã làm giảm hiệu quả của văn bản kiến nghị. Trong khi đó, ở một số khâu công tác khác như kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự, thi hành án dân sự, VKSND tối cao đã ban hành mẫu văn bản kiến nghị. Vì vậy, đề nghị VKSND tối cao ban hành mẫu văn bản kiến nghị khắc phục vi phạm trong kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện để các Viện kiểm sát địa phương thống nhất thực hiện.
Bốn là, VKSND tối cao thường xuyên tổ chức tập huấn chuyên sâu cho các VKSND địa phương về công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử các vụ án hình sự nói chung, công tác kiến nghị trong kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và tha tù trước thời hạn có điều kiện nói riêng; đồng thời có
