Ý nghĩa giá trị của nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc trong lịch sử Việt Nam?

25/08/202425/08/2024

25/08/2024

Mỗi quốc gia đều có nền văn hóa đặc trưng của riêng mình, và Việt Nam không phải là ngoại lệ. Trên đất nước này, nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc đã có ý nghĩa và giá trị vô cùng quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển của quốc gia và dân tộc. Hãy cùng tìm hiểu về những điều thú vị về nền văn minh này.

Mục lục bài viết

1 1. Ý nghĩa giá trị của nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc trong lịch sử Việt Nam:
2 2. Bài tập tự luận liên quan:
3 3. Câu hỏi trắc nghiệm kèm đáp án:

1. Ý nghĩa giá trị của nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc trong lịch sử Việt Nam:

Câu hỏi 2 trang 99 Lịch Sử 10:

Khai thác Tư liệu 1 (tr.98), hãy cho biết ý nghĩa, giá trị của nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc trong lịch sử Việt Nam.

Tư liệu 1: Nền văn minh của người Việt cổ với biểu tượng trống đồng Đông Sơn đậm chất là một nền văn minh nông nghiệp trồng lúa nước dựa trên nền tảng cộng đồng xóm làng và một cơ cấu chính trị nhà nước phôi thai; không những đã vươn tới một trình độ phát triển khá cao mà còn xác lập lối sống Việt Nam, truyền thống Việt Nam, đặt cơ sở vững chắc cho toàn bộ sự tồn tại và phát triển của quốc gia dân tộc sau đó.

(Theo Phan Huy Lê (chủ biên), Lịch sử Việt Nam, Tập I, Sđd, tr.173).

Hướng dẫn trả lời:

Văn minh lúa nước đột phá: Nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc mang đậm nét đặc trưng của văn minh lúa nước vốn đã đạt đến trình độ phát triển cao đáng kể. Cách sống và sản xuất của người dân được xác lập trên nền tảng lúa nước đánh dấu sự khai sinh của một đời sống văn minh mới.
Hình thành cộng đồng gắn bó: Qua quá trình phát triển, nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc đã tạo nên sự gắn kết và tinh thần tương ái trong cộng đồng làng xóm. Những mô hình tổ chức xã hội như nhà nước phôi thai đã khẳng định sự phát triển về chính trị và xã hội trong quá trình hình thành của nền văn minh này.
Lối sống mang đậm nét Việt Nam: Nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc đã xác lập một lối sống đặc trưng mang đậm nét Việt Nam. Qua việc khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên tự nhiên, người Việt Nam đã xây dựng nhà ở và các công trình công cộng, tạo nên một không gian sống độc đáo, phát triển bền vững.
Đặt nền tảng cho phát triển đất nước: Nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc là cơ sở để nhân dân Việt Nam đấu tranh bảo vệ và phát triển văn hóa ở những giai đoạn sau đó.

2. Bài tập tự luận liên quan:

Mở đầu trang 93 Lịch Sử 10:

Từ hơn 2000 năm trước, trên lãnh thổ Việt Nam đã từng bước hình thành ba trung tâm văn minh gắn với ba quốc gia cổ. Các hiện vật trong Hình 1 là những tư liệu quý giúp các em tìm hiểu về các nền văn minh cổ trên đất nước Việt Nam một cách chân thực và sinh động. Em hãy cho biết những hiện vật đó gợi cho em liên tưởng đến những nền văn minh nào? Những nền văn minh ấy có những thành tựu gì nổi bật?

Hướng dẫn trả lời:

Những hình ảnh trên gợi cho em liên tưởng đến: nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc, văn minh Chăm-pa và văn minh Phù Nam.
Cái nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc và văn minh Chăm-pa và văn minh Phù Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong các lĩnh vực: tổ chức bộ máy nhà nước, hoạt động kinh tế, đời sống vật chất và tinh thần,…

Câu hỏi trang 95 Lịch Sử 10:

Em hãy cho biết: Nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc được hình thành và phát triển dựa trên những cơ sở nào?

Hướng dẫn trả lời:

Cơ sở về điều kiện tự nhiên:

+ Vị trí địa lý: Nền văn minh này chủ yếu hình thành trên lưu vực các sông lớn như sông Hồng, sông Mã, và sông Cả, khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ Việt Nam ngày nay.

+ Đất đai màu mỡ: Hệ thống sông ngòi bồi đắp phù sa đã tạo nên các vùng đồng bằng màu mỡ, thuận lợi cho việc định cư và phát triển nông nghiệp.

+ Khí hậu nhiệt đới gió mùa: Đặc điểm khí hậu nóng ẩm, mưa nhiều theo mùa tạo điều kiện lý tưởng cho việc trồng trọt và chăn nuôi.

+ Phương tiện di chuyển: Sông ngòi cũng là phương tiện giao thông chính, giúp cho việc di chuyển và giao lưu văn hóa, thương mại giữa các cộng đồng.

+ Khoáng sản phong phú: Khoáng sản có các mỏ đồng, sắt, thiếc, chì,… thuận lợi cho nghề luyện kim phát triển sớm.

Cơ sở xã hội:

+ Văn minh Văn Lang – Âu Lạc có cội nguồn từ văn hóa Phùng Nguyên (khoảng 4000 năm trước), phát triển rực rỡ trong thời kỳ Văn Hóa Đông Sơn.

+ Trong hơn hay thiên niên kỷ, sự phát triển của các công cụ lao động, các hoạt động sản xuất các dẫn đến sự tan rã của xã hội nguyên thủy, phân hóa xã hội và sự ra đời của nhà nước.

+ Cư dân Việt cổ sống thành từng làng, xuất phát từ yêu cầu phát triển kinh tế nông nghiệp, yêu cầu bảo vệ cuộc sống chung của cộng đồng, các làng đã liên kết với nhau sự tuân thủ lĩnh chung.

Câu hỏi 1 trang 99 Lịch Sử 10:

Trình bày những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc.

Hướng dẫn trả lời:

Chính trị – Xã hội: Xây dựng được một cơ cấu nhà nước có tổ chức, với sự ra đời của nhà nước Văn Lang và sau đó là Âu Lạc.
Kinh tế: Cư dân Văn Lang – Âu Lạc đã phát triển nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa nước, và có những kỹ thuật canh tác tiên tiến.
Kỹ thuật: Cư dân Văn Lang – Âu Lạc sáng tạo ra nhiều công cụ lao động từ đá, gỗ và kim loại, phản ánh sự phát triển của kỹ thuật luyện kim.
Văn hóa – Nghệ thuật: Nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc nổi tiếng với nghệ thuật chế tác trống đồng Đông Sơn, một biểu tượng quan trọng của văn hóa và tinh thần dân tộc.
Tín ngưỡng: Cư dân Văn Lang – Âu Lạc có tục thờ cúng tổ tiên và các vị thần tự nhiên, phản ánh một nền tín ngưỡng phong phú và đa dạng.
Thành Cổ Loa: Đây là một công trình kiến trúc quân sự vĩ đại, thể hiện trình độ cao của kỹ thuật xây dựng và chiến thuật quốc phòng của cư dân Văn Lang – Âu Lạc.

Câu hỏi trang 100 Lịch Sử 10:

Em hãy cho biết: Nền văn minh Chăm-pa được hình thành trên những cơ sở nào?

Hướng dẫn trả lời:

Điều kiện tự nhiên:

+ Văn minh Chăm-pa phát triển trên địa bàn các tỉnh miền Trung và một phần cao nguyên Trường Sơn của Việt Nam hiện nay.

+ Có đường bờ biển dài, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao thương và vận chuyển hàng hải.

Cơ sở xã hội:

+ Khoảng thế kỷ V TCN, cư dân văn hóa Sa Huỳnh đã đến cư trú ở vùng duyên hải, lưu vực các con sông và sâu trong nội địa.

+ Xã hội Chăm-pa có cơ cấu là dạng lãnh địa hay liên minh cụm làng với thủ lĩnh tối cao đứng đầu.

Văn hóa và tôn giáo:

+ Văn minh Chăm-pa chịu ảnh hưởng lớn từ văn hóa Ấn Độ, đặc biệt là trong lĩnh vực tôn giáo, nghệ thuật và kiến trúc.

+ Hệ thống tín ngưỡng đa thần với các ngôi đền tháp là biểu tượng nổi bật của văn hóa Chăm-pa.

Kinh tế:

+ Nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, với những cánh đồng màu mỡ ven sông Thu Bồn và các vùng đồng bằng khác.

+ Thương mại phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là thương mại đường biển, kết nối Chăm-pa với các nền văn minh khác trong khu vực và xa hơn.

Câu hỏi trang 103 Lịch Sử 10:

Hãy nêu một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Chăm-pa.

Hướng dẫn trả lời:

Sự ra đời của nhà nước Chăm-pa: Vào năm 192, dưới sự lãnh đạo của Khu Liên, cư dân huyện Tượng Lâm đã lật đổ ách thống trị của nhà Hán và lập ra nước Lâm Ấp, sau này được biết đến là Chăm-pa, với kinh đô là Sin-ha-pu-ra (Trà Kiệu, Quảng Nam).
Tổ chức nhà nước:

+ Chăm-pa có một hệ thống quản lý từ trung ương đến địa phương với vua đứng đầu và quyền lực tối cao, theo chế độ cha truyền con nối.

+ Dưới vua là các quan đại thần và hệ thống châu, huyện, làng được quản lý bởi các vị quan.

Kinh tế: Người Chăm-pa phát triển nền kinh tế dựa trên nông nghiệp, chăn nuôi, thủ công nghiệp như làm gốm, dệt, luyện kim và hoạt động buôn bán qua đường biển.
Chữ viết: Người Chăm-pa sáng tạo ra chữ viết riêng dựa trên chữ Phạn của Ấn Độ, được coi là loại chữ viết cổ nhất ở Đông Nam Á và đã được cải tiến qua thời gian.
Đời sống vật chất:

+ Trang phục chính của người Chăm là một mảnh vải quấn quanh người, họ thường đi chân đất.

+ Phụ nữ Chăm đeo trang sức như hoa tai, vòng cổ.

+ Nhà cửa được xây bằng gạch nung, tường quét vôi.

Đời sống tinh thần: Người Chăm-pa có nhiều tín ngưỡng truyền thống và tiếp thu nhiều tôn giáo khác nhau như Phật giáo, Hin-đu giáo, Hồi giáo với các lễ hội đặc sắc được tổ chức hàng năm.
Kiến trúc và điêu khắc:

+ Vương quốc Chăm-pa để lại nhiều di tích kiến trúc và tôn giáo quan trọng như Thánh địa Mỹ Sơn, Phật viện Đồng Dương, các tháp như Mỹ Khánh, Cánh Tiên, Dương Long, Bà Pô Na-ga.

+ Nghệ thuật điêu khắc Chăm-pa thể hiện qua các bức tượng và phù điêu trang trí trên các đài thờ, đền tháp.

Câu hỏi trang 104 Lịch Sử 10:

Hãy cho biết những cơ sở hình thành văn minh Phù Nam.

Hướng dẫn trả lời:

Cơ sở về điều kiện tự nhiên:

+ Văn minh Phù Nam được hình thành trên lưu vực châu thổ sông Cửu Long với hệ thống sông ngòi, kênh rạch chằng chịt đổ ra biển, tạo điều kiện thuận lợi cho canh tác nông nghiệp và phát triển thương mại.

+ Khu vực chủ yếu là Nam Bộ Việt Nam ngày nay thuộc vùng hạ Mê Công, có đất đai màu mỡ và nguồn nước dồi dào, thuận lợi cho việc trồng lúa nước.

+ Biển đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối Phù Nam với nền thương mại biển quốc tế, thông qua các con đường tơ lụa và hồ tiêu, giúp thúc đẩy sự phát triển kinh tế.

Cơ sở về xã hội:

+ Tổ tiên người Phù Nam là các nhóm dân cư bản địa phát triển từ thời kì đồ đá với nền văn hóa tiền Óc Eo, sau đó tiếp xúc và tiếp thu nhiều giá trị văn minh từ Ấn Độ.

+ Sự ảnh hưởng của văn minh Ấn Độ qua thương nhân và nhà truyền giáo, Phù Nam đã tiếp thu chữ viết, tư tưởng, tôn giáo, tổ chức nhà nước và chế độ đẳng cấp từ Ấn Độ, tạo nên một xã hội đa tầng lớp với sự phân hóa giàu nghèo rõ rệt.

Câu hỏi 1 trang 107 Lịch Sử 10:

Trình bày một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam.

Hướng dẫn trả lời:

Tổ chức nhà nước: Vương quốc Phù Nam có một hệ thống chính quyền được tổ chức tốt: vua đứng đầu và các quan lại giúp việc, thể hiện sự hoàn thiện của tổ chức nhà nước từ thế kỉ III đến thế kỉ V.
Tín ngưỡng và tôn giáo: Cư dân Phù Nam có nhiều tín ngưỡng và đã tiếp nhận các tôn giáo như Phật giáo và Hin-đu giáo trong quá trình giao lưu với Ấn Độ.
Hoạt động kinh tế:

+ Phù Nam trở thành một trong những trung tâm buôn bán thương mại quan trọng bậc nhất lúc mấy giờ.

+ Một số nghề thủ công và nông nghiệp ở vùng Nam khá phát triển.

Đời sống vật chất:

+ Nhà ở: Cư dân Phù Nam chủ yếu sống trong những ngôi nhà sàn rộng làm bằng gỗ, lợp mái lá, phù hợp với môi trường sông nước và khí hậu nóng ẩm.

+ Ẩm thực: Văn minh Phù Nam có nguồn lương thực chủ yếu từ lúa gạo và các loại rau củ quả, cùng với việc chăn nuôi gia súc, gia cầm, đánh bắt thủy hải sản.

+ Trang phục: đàn ông đóng khố, ở trần; phụ nữ mặc váy và đeo một số đồ trang sức như vòng tay khuyên tai,…

+ Phương tiện đi lại: Cư dân phố Nam đi lại chủ yếu bằng thuyền trên kênh, rạch, sông ngòi.

Câu hỏi 2 trang 107 Lịch Sử 10:

Hãy giới thiệu về một thành tựu mà em ấn tượng nhất.

Hướng dẫn trả lời:

Em ấn tượng nhất về các sản phẩm kim hoàn và trang sức của cư dân Phù Nam

Các hiện vật trang sức cổ Phù Nam phản ánh sự phát triển cao độ của nghệ thuật chế tác kim hoàn, với các kỹ thuật chạm khắc và đúc kim loại phức tạp.
Những chuỗi hạt được làm từ đá quý, đá màu, mã não, thủy tinh và đất nung cho thấy sự đa dạng trong việc sử dụng nguyên liệu.
Các mẫu vật con dấu, trang sức nhẫn, mặt dây chuyền bằng vàng và đá quý thể hiện sự tinh tế và phong phú về mặt thiết kế.
Lá vàng dát mỏng với kỹ thuật chạm, khắc chìm, thúc nổi thể hiện ảnh hưởng của Bà La Môn giáo và Phật giáo trong nghệ thuật chế tác.
Sự tinh tế của đồ trang sức bằng kim loại và đá quý không chỉ minh chứng cho sự phát triển của thủ công nghiệp mà còn cho thấy vai trò quan trọng của thành thị Phù Nam trong tổ chức xã hội cổ đại.