Việt Nam trong những năm gần đây, cùng với gần 200 quốc gia trên thế giới, đã cùng tham gia vào xu hướng toàn cầu hóa và thực hiện các chiến dịch quốc gia theo hướng phát triển chung về các khía cạnh kinh tế, chính trị, xã hội và văn hóa. Trong đó dây chuyền sản xuất hàng hóa đóng vai trò quan trọng với nhân tố quyết định là lượng giá trị hàng hóa.
Mục lục bài viết
1. Giá trị hàng hóa là gì?
Giá trị hàng hóa, theo nghĩa đen, là giá trị chứa đựng trong hàng hóa. Tuy nhiên, trong “Das Kapital” của Marx, khái niệm này đã được thảo luận sâu hơn, ông tin rằng giá trị hàng hóa chỉ sức lao động bừa bãi của con người được cô đọng trong hàng hóa. Lao động không phân hóa của con người được đo bằng thời gian lao động xã hội cần thiết. Hàng hóa có giá trị và giá trị sử dụng. Giá trị hàng hóa là lao động không phân biệt của con người cô đọng lại trong hàng hóa, bao gồm cả lao động thể chất và lao động trí óc.
Giá trị sử dụng chỉ tính hữu dụng của một vật nào đó đối với con người. Ví dụ, bánh mì có thể no bụng, quần áo có thể giữ ấm;
Giá trị hàng hóa vượt mức là giá trị sử dụng của hàng hóa quá độ, chẳng hạn như quần áo do mình sản xuất ra không mặc để giữ ấm mà bán cho người khác để lấy một phần thưởng nào đó. Trong quá trình bán làm mất giá trị sử dụng quá mức và chiếm dụng giá trị;
Giá trị và giá trị sử dụng không thể đồng thời sở hữu. Đối với người mua, giá trị sử dụng được chiếm đoạt thông qua quá trình mua, trong khi cái mà người bán sở hữu là giá trị.
Một loại hàng hóa, với mỗi người đều có những đánh giá khác nhau về giá trị của nó, cái này được gọi là định giá cá nhân trong kinh tế học, dùng để chỉ số tiền cao nhất trong các loại hàng hóa khác mà mọi người sẵn sàng trả cho hàng hóa này. Định giá cá nhân của mọi người sẽ hình thành sự đồng thuận tập thể và cho hàng hóa này một giá trị, giá trị này hoàn toàn mang tính chủ quan, bởi vì chỉ có con người mới có thể định giá cho một hàng hóa.
2. Yếu tố quyết định giá trị của hàng hóa:
Từ quan điểm này, điều gì quyết định giá trị của hàng hóa? Có hai quan điểm trong kinh tế học, một là kinh tế chính trị mácxít. Ông cho rằng mọi sự vật trên thế giới đều có giá trị khách quan, bản chất của nó, không phụ thuộc vào ý muốn của con người. Và giá trị dao động xung quanh giá trị. Đây là lý thuyết khách quan về giá trị. Một loại lý thuyết giá trị chủ quan khác, ông cho rằng bản thân mọi thứ không có giá trị, và một số chỉ là phán đoán giá trị chủ quan của cá nhân, và nếu mọi người đều nghĩ rằng chúng có giá trị, thì chúng có giá trị. Lý thuyết chủ quan về giá trị nghe có vẻ hơi đáng tin cậy, bạn nghĩ lý thuyết nào đúng? Hãy so sánh sự khác biệt của họ.
Một là, thuyết giá trị chủ quan có thể giải thích mọi hiện tượng mà thuyết giá trị khách quan có thể giải thích được. Túi LV rất đắt, lý thuyết khách quan về giá trị giải thích rằng đó là do vật liệu chúng sử dụng tốt, thiết kế và tay nghề thể hiện sức lao động bình thường hơn của con người. Lý thuyết giá trị chủ quan sẽ nói rằng mọi người thích nó và có nhu cầu lớn về nó, vì vậy nó đắt tiền.
Hai là, lý thuyết giá trị chủ quan không thể giải thích bằng lý thuyết giá trị khách quan có thể giải thích rằng không có nhiều khác biệt giữa lao động bừa bãi của con người được cô đọng bằng cách ký một ngôi sao và ký tên của tôi, có thể tên tôi có nhiều nét hơn, nhưng kết quả rõ ràng là của một ngôi sao Chữ ký rất có giá trị, và không ai muốn chữ ký miễn phí của tôi. Việc giải thích nó dựa trên lý thuyết giá trị chủ quan sẽ dễ dàng hơn nhiều. Các ngôi sao là một nguồn tài nguyên khan hiếm và những người như tôi không khan hiếm, vì vậy chữ ký của tôi là vô giá trị.
Ba là, học thuyết giá trị chủ quan có thể chỉ đạo sản xuất, nếu con người chỉ cần bỏ thời gian và sức lực để sản xuất và bán ra tiền thì e rằng trên thế giới sẽ không còn người nghèo. Giá trị của hàng hóa sản xuất ra là do giá trị chủ quan của người khác quyết định, có bao nhiêu hàng hóa cũng không được thị trường thừa nhận thì cũng là lãng phí, cho nên chỉ có lý luận giá trị chủ quan mới có thể định hướng cho sản xuất. Đây cũng là nhược điểm của nền kinh tế kế hoạch hóa. Nền kinh tế kế hoạch hóa là mô hình kinh tế hướng vào đầu vào, người sản xuất không cần biết nhu cầu thực sự của người tiêu dùng mà chỉ cần hoàn thành nhiệm vụ theo kế hoạch. Nhà máy sản xuất và mọi người làm việc chăm chỉ, ngay cả khi sự giàu có được tạo ra. Trong nền kinh tế hàng hóa là cầu định hướng, nếu không ai muốn hàng hóa thì sản xuất ra bao nhiêu cũng là lãng phí.
3. Hình thái giá trị hàng hóa là gì?
Hình thái giá trị của hàng hóa là những biểu hiện giá trị khác nhau trong lịch sử phát triển của sản xuất và trao đổi hàng hóa:
– Hình thái giá trị giản đơn, trao đổi hàng đổi hàng, hình thái giá trị giản đơn, ngẫu nhiên, cá biệt;
– Hình thái giá trị mở rộng xã hội. Sau quá trình mở rộng và sâu sắc của phân công lao động, một loại hàng hóa và nhiều loại hàng hóa được trao đổi, tức là bề rộng của trao đổi được mở rộng;
– Hình thái giá trị chung: Sự xuất hiện những vật ngang giá chung. Vật ngang giá chung đóng vai trò trung gian của hàng hóa trao đổi, và giá trị của tất cả hàng hóa được trao đổi thông qua vật ngang giá chung;
– Hình thức tiền tệ biểu hiện giá trị: Giai đoạn phát triển tiên tiến của trao đổi hàng hóa tạo ra tiền tệ, là vật ngang giá chung cố định (trong quá trình phát triển của vật ngang giá chung, nó được cố định là các kim loại quý như vàng, bạc). Hàng hóa nói chung trước hết được trao đổi bằng tiền, và tiền tệ được dùng để biểu hiện hình thái giá trị hàng hóa. Nhìn chung, hình thái giá trị của hàng hóa là phương thức phản ánh giá trị của hàng hóa, với sự phát triển không ngừng của sản xuất và trao đổi hàng hóa, phương thức biểu hiện giá trị của nó ngày càng thuận tiện hơn, giao dịch giá trị ngày càng thuận tiện và trở nên năng động hơn.
4. Lượng giá trị của hàng hóa:
Lượng giá trị của hàng hóa được đo bằng thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hóa đó, thời gian lao động xã hội cần thiết tiêu hao càng nhiều thì giá trị đơn vị hàng hóa càng cao và ngược lại.
Khi đó giá trị của một đơn vị hàng hóa tỷ lệ nghịch với năng suất lao động xã hội, tức là năng suất lao động xã hội càng cao thì giá trị của một đơn vị hàng hóa càng thấp và ngược lại. Vì giá trị của một đơn vị hàng hóa được xác định bởi thời gian lao động cần thiết về mặt xã hội, nó không liên quan gì đến thời gian lao động của cá nhân, nghĩa là dù một người lao động cá biệt phải mất bao lâu để sản xuất ra một loại hàng hóa nhất định thì hàng hóa mà anh ta sản xuất ra vẫn được xác định bằng thời gian lao động xã hội cần thiết.
5. Ý nghĩa của các nhân tố ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa:
– Thước đo lượng giá trị hàng hóa: Một số thước đo thời gian như một giờ làm việc, một ngày làm việc, … Thực tế, do có sự khác nhau về người sản xuất, điều kiện sản xuất, tay nghề trình độ nên thời gian lao động của mỗi cá nhân là khác nhau nên ảnh hưởng đến lượng giá trị hàng hóa khác nhau.
– Giá trị của một đơn vị hàng hóa không liên quan gì đến năng suất lao động cá nhân được biểu hiện qua những ví dụ sau đây:
Giả sử rằng thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất một chiếc cốc là 4 giờ, và một giờ trị giá 10.000, thì chiếc cốc được bán với giá 40.000 vào thời điểm này và sản xuất được 6 chiếc cốc mỗi ngày (năng suất lao động xã hội), vì vậy tổng giá trị là 40.000 × 6 = 240.000
Giả sử rằng thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất một chiếc cốc là 3 giờ, và một giờ trị giá 10.000, thì chiếc cốc được bán với giá 30.000 vào thời điểm này và sản xuất được 8 chiếc cốc mỗi ngày (năng suất lao động xã hội), vì vậy tổng giá trị là 30.000 × 8 = 240.000
Giả sử rằng thời gian lao động cần thiết về mặt xã hội để sản xuất ra một chiếc cốc là 6 giờ và một giờ trị giá 10.000, thì chiếc cốc được bán với giá 60.000 vào thời điểm này và sản xuất được 4 chiếc cốc mỗi ngày (năng suất lao động xã hội), vì vậy tổng giá trị là 60.000 × 4 = 240.000
– Thời gian lao động cá biệt là yếu tố quyết định lượng giá trị của mỗi cá nhân sản xuất ra. Thời gian lao động xã hội cần thiết là thước đo hiệu quả của thời gian lao động cá biệt, nếu hai loại thời gian này bằng nhau tức là vừa đủ, còn nếu thời gian lao động cá biệt lớn hơn là lao động thiếu hiệu quả, và nếu ít hơn thì sẽ là hiệu quả. Điều đó cũng có thể được chứng minh qua các ví dụ trên.
– Mức độ phức tạp của quá trình lao động ảnh hưởng đến lượng giá trị của hàng hóa. Theo đó với lao động giản đơn thì không cần đào tạo cũng làm được, còn lao động phức tạp đòi hỏi phải được đào tạo, huấn luyện vì thế có thể nói lao động phức tạp mang lại nhiều giá trị hơn. Lao động phức tạp bản chất là lao động giản đơn nhân lên nhiều lần.
