Trong đời sống xã hội của con người Việt Nam từ bao đời nay luôn có sự tồn tại nhất định của tín ngưỡng, tâm linh. Xem bói là hoạt động tâm linh diễn ra phổ biến ở nước ta. Nó có những tác động nhất định đến đời sống của con người. Vậy xem bói có bị cấm không? Tổ chức xem bói có vi phạm không?
Mục lục bài viết
1. Thế nào là xem bói? Thực trạng của việc xem bói tại nước ta hiện nay:
– Xem bói là hình thức dự đoán tương lai. Đây là hoạt động diễn ra giữa hai chủ thể: Một bên là người xem bói và một bên là người đi xem bói. Người đi xem bói sẽ nhận được những nhận xét về tướng số, tương lai của mình.
– Hiện nay, thực trạng xem bói đang diễn ra hết sức phổ biến tại nước ta. Điều này xuất phát từ nhu cầu, mong muốn xem bói của người dân là tương đối lớn.
+ Vào mỗi dịp tết đến xuân về, người dân Việt Nam sẽ có truyền thống đi xem bói đầu năm, để xem trong năm tới công việc, gia đình sẽ ra sao. Nếu có hạn sẽ tìm cách phòng tránh.
+ Khi chuẩn bị tiến hành thực hiện các sự kiện trọng đại trong đời, như: Kết hôn, xây nhà, mua xe,.. người dân cũng thường đi xem bói. Xem bói được xem là một trong những cách thức để người dân giải tỏa được nỗi lo tâm lý cho mình, đưa ra phương hướng hỗ trợ hoạt động động cho tương lai.
Ví dụ: Anh Nguyễn Văn A và chị Nguyễn Thị B yêu nhau được 3 năm. Đầu năm 2022, hai người quyết định tiến tới hôn nhân. Hai bên gia đình đã gặp mặt, nói chuyện và bàn bạc với nhau về hon sự cho hai người. Gia đình hai bên đã thống nhất đi xem bói, xem tuổi của hai người có hợp nhau không, ngày giờ nào đẹp để tiến hành kết hôn.
– Xem bói được xem là hoạt động mang tính tín ngưỡng, bởi nó xuất phát từ ý chí, mong muốn chủ quan của các cá nhân về vấn đề tâm linh.
2. Xem bói có bị cấm không?
– Như phân tích ở trên, xem bói thực chất là hoạt động xuất phát từ lòng tin, tín ngưỡng của con người. Khi con người ta tin tưởng vào nhân số học, yếu tố tâm linh hay tướng số, người ta có thể tìm đến hoạt động xem bói.
– Thực tế, xem bói là hoạt động chứa đựng yếu tố văn hóa của người dân Việt Nam từ bao đời nay. Mỗi khi vào các dịp lễ đặc biệt, tết đến xuân về, người dân thường đi xem bói. Trong tín ngưỡng văn hóa của người dân Việt Nam, xem bói có những ý nghĩa sau:
+ Về lịch sử văn hóa, Việt Nam ta là một quốc gia có tỷ lệ dân số theo đạo phật tương đối lớn. Tức, người dân tin tưởng vào sự tồn tại của đức phật, của luật nhân quả, của số kiếp. Do đó, vào những dịp lễ tết đặc biệt, con người Việt Nam thường đi xem bói. Họ xem bói để giải đáp được những khúc mắc, băn khoăn trong tâm lý về những gì sẽ diễn ra với mình. Họ muốn nhận được sự dự đoán về tương lai. Người viết không bàn về tính đúng sai của kết quả xem bói, mà chỉ muốn nhấn mạnh rằng, trong tiềm thức của người dân, xem bói là hoạt động tác động trực tiếp vào tiềm thức của người dân. Họ giúp người dân gỡ giải được những khúc mắc tâm lý trong lòng. Thực tế, có những trường hợp người dân xem bói không phải vì mục đích nhìn được vận mệnh, định hướng hành động trong tương lai, mà họ xem bói chỉ với mục đích thỏa mãi được ý chí trong tiềm thức, với những câu hỏi về cuộc sống mà họ đặt ra cho chính mình.
+ Người dân tin xem bói sẽ giúp họ có được may mắn trong năm mới. Vào dịp tết, khởi đầu một năm mới, người ta thường đi xem bói. Xem bói ở đây đôi khi chỉ mang hình thức là thủ tục của giá trị truyền thống. Có người quan niệm rằng, tết đến xuân về là phải đi xem bói. Xem bói đem lại niềm vui, lộc lá cho người xem và người người được xem. Người ta quan niệm rằng, người xem bói sẽ dùng khả năng của mình để đưa ra những phán đoán về cuộc sống cho người đi xem. Những phán đoán đó mang tính chất cổ vũ, động viên, giúp người đi xem có những định hướng cho tương lai. Bởi lẽ, mọi hoạt động của con người, thành bại một phần dựa vào tinh thần hứng khởi, niềm tin khi thực hiện.
+ Có những người có khả năng nhìn nhận tướng số của người khác, đưa ra lời khuyên cho người khác về những kế hoạch trong từng giai đoạn trong cuộc đời. Vậy nên, việc xem bói còn mang ý nghĩa là những lời khuyên chân thành, mang giá trị tích cực mà người xem dành cho người đi xem. Nó giúp hình thành nên tư duy hành động khách quan, kế hoạch hoạt động rõ ràng cho tương lai ở người dân.
Chính vì những lý do đó, từ bao đời nay, xem bói luôn được xem là hoạt động tín ngưỡng được người dân thực hiện thường xuyên tại nước ta.
– Một câu hỏi được rất nhiều người quan tâm, là xem bói có bị cấm hay không? Để trả lời cho câu hỏi này, thì theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 15 Nghị định 158/2013/NĐ-CP, lợi dụng hoạt động lên đồng, xem bói, gọi hồn, xin xăm, xóc thẻ, yểm bùa, phù chú, truyền bá sấm trạng và các hình thức tương tự khác để trục lợi thì sẽ bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng.
Như vậy, theo quy định tại điều luật này, việc lợi dụng xem bói để chuộc lợi mới được xem là hành vi vi phạm pháp luật. Không có quy định nào của pháp luật về việc cấm xem bói, mà chỉ những hành vi xem bói nhằm mục đích truyền bá tư tưởng mê tín dị đoan, chuộc lợi thì mới vi phạm pháp luật.
Pháp luật đưa ra những chế tài điều chỉnh hoạt động của con người dựa trên thực tiễn đời sống xã hội của họ. Vậy nên, Nhà nước cũng thấy được giá trị nguyên gốc của xem bói là giải đáp thắc mắc của con người về những vấn đề liên quan đến tướng số, vận mệnh. Nó chỉ là những lời khuyên mang tính chất chủ quan, không màng mục đích sinh lợi hay truyền bá những tư tưởng sai lệch, lạc hậu. Vậy nên, nếu người dân xem bói với mục đích sơ nguyên này, sẽ không bị pháp luật cấm.
3. Tổ chức xem bói có vi phạm không?
– Xem bói chỉ là những hoạt động tự phát, xuất phát từ ý chí chủ quan tích cực của các bên. Tức bên xem bói có những khả năng nhất định về việc nhìn nhận tướng số, bên đi xem có mong muốn được nhận những lời khuyên để định hướng hoạt động cho tương lai, làm thoải mái tinh thần, tư tưởng của mình. Nó là hoạt động dựa trên tinh thần hoàn toàn vô tư, không vì mục đích tư lợi.
– Người ta thường nhắc đến khái niệm “tổ chức” khi một dự án, công việc hay hoạt động nào đó đã được chuẩn bị và lên kế hoạch từ trước. “Tổ chức” là nhằm mục đích thu về lợi ích nhất định đó. Vậy nên, có thể khẳng định, mọi hoạt động liên quan đến việc tổ chức đều là trái với ý nghĩa “sơ nguyên” của xem bói.
– Tổ chức xem bói là hành vi cố tình sử dụng tín ngưỡng xem bói của người dân để chuộc lợi cá nhân cho mình. Do đó, hành vi tổ chức xem bói sẽ bị xử lý theo chế tài của pháp luật.
– Theo quy định tại điểm a, khoản 2, Điều 15 nghị định 158/2013/NĐ-CP, đối với các cá nhân có hành vi lợi dụng hoạt động lên đồng, xem bói, gọi hồn, xin xăm, xóc thẻ, yểm bùa, phù chú, truyền bá sấm trạng và các hình thức tương tự khác để trục lợi thì sẽ bị phạt tiền từ 03 – 05 triệu đồng. Bên cạnh đó, đối tượng vi phạm còn phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường đối với thiệt hại do hành vi của mình gây lên.
– Theo quy định tại Điều 320 Bộ luật hình sự 2015, nếu người hành nghề bói toán từng bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã từng bị kết án về hoạt động mê tín dị đoan mà tiếp tục vi phạm thì có thể bị xử lý như sau:
+ Đối tượng vi phạm có thể bị phạt tiền từ 10 – 100 triệu đồng.
+ Đối tượng vi phạm có thể bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
+ Nếu làm chết người; Thu lợi bất chính 200 đồng trở lên; Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm
Như vậy đối tượng hành nghề xem bói nhằm mục đích thu lợi, lợi dụng tín ngưỡng, niềm tin của người dân để chuộc lợi thì sẽ bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự, với mức phạt tù lên đến 10 năm.
Theo quy định tại các điều luật trên, nếu hành vi tổ chức xem bói nhằm mục đích thu lợi nhuận, truyền bá tưởng mê tín dị đoan để chuộc lợi cá nhân, thì được xem là hành vi vi phạm.
Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:
– Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017
– Nghị định 158/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hoá, thể thao, du lịch và quảng cáo.
