Xác định tội danh và khung hình phạt

Xác định tội danh và khung hình phạt. Tội hủy hoại tài sản, vô ý làm chết người phải chịu trách nhiệm như thế nào?

Tóm tắt câu hỏi:

Em có 1 tình huống, mong luật sư tư vấn giúp em. Do có mâu thuẫn trong kinh doanh, P đã nhờ Q đến đốt xưởng sản xuất gỗ của N vào ban đêm. Hậu quả là toàn bộ nhà xưởng và máy móc của N đã bị thiêu huỷ, thiệt hại 350 triệu đồng. Hỏi:

1. Xác định tội danh và khung hình phạt áp dụng đối với hành vi của P, Q.

2. Giả sử khi đốt xưởng gỗ, Q không biết còn 1 công nhân là H bị say rượu đang ngủ trong xưởng nên đã gây ra hậu quả chết người, thì Q có phải chịu trách nhiệm hình sự về cái chết của người công nhân này không? Tại sao?

3. Giả sử Q vừa chấp hành xong bản án 3 năm tù về tội cướp tài sản, chưa được xoá án tích lại thực hiện hành vi phạm tội nêu trên thì trường hợp phạm tội của Q là tái phạm hay tái phạm nguy hiểm? Tại sao? 

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Cơ sở pháp lý

– Bộ luật hình sự năm 1985

Xem thêm: Bài tập tình huống về tội trộm cắp và cướp giật tài sản

– Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009

– Bộ luật dân sự năm 2015

– Nghị quyết 01/2000/NQ-HĐTP

2. Nội dung tư vấn

1. Xác định tội danh và khung hình phạt áp dụng đối với hành vi của P, Q. 

– Căn cứ Điều 143 Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 quy định về tội huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản như sau:

"Điều 143. Tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản

1. Người nào hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản của người khác gây thiệt hại từ hai triệu đồng đến dưới năm mươi triệu đồng hoặc dưới hai triệu đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xoá án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ  sáu tháng đến ba năm.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm:

a) Có tổ chức;

b) Dùng chất nổ, chất cháy hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác;

c) Gây hậu quả nghiêm trọng;

d) Để che giấu tội phạm khác;

đ) Vì lý do công vụ của người bị hại;

e) Tái phạm nguy hiểm;

g) Gây thiệt hại cho tài sản có giá trị từ năm mươi triệu đồng đến dưới hai trăm triệu đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm:

a) Gây thiệt hại cho tài sản có giá trị từ hai trăm triệu đồng đến dưới năm trăm triệu đồng;

b)  Gây hậu quả rất nghiêm trọng.

4. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm hoặc tù chung thân:

a) Gây thiệt hại cho tài sản có giá trị từ năm trăm triệu đồng trở lên;

b)  Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

5. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một trăm triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm."

– Căn cứ Điều 20 Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 quy định về đồng phạm như sau:

"Điều 20. Đồng phạm

1. Đồng phạm là trường hợp có hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm.

2.  Người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức đều là những người đồng phạm.

Người thực hành là người trực tiếp thực hiện tội phạm.

Người tổ chức là người chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy việc thực hiện tội phạm.

Người xúi giục là người kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện tội phạm.

Người giúp sức là người tạo những điều kiện tinh thần hoặc vật chất cho việc thực hiện tội phạm.

3. Phạm tội có tổ chức là hình thức đồng phạm có sự câu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm."

– Trách nhiệm hình sự đối với Q: Q đã có hành vi đốt xưởng sản xuất gỗ của N, gây thiệt hại 350 triệu đồng. Do đó, hành vi của Q đã đủ cấu thành tội phạm hình sự tại Khoản 3 Điều 143 Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 về tội huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản nêu trên.

Xem thêm: Xử phạt hành vi trộm cắp điện? Câu trộm điện có bị đi tù không?

– Trách nhiệm hình sự đối với P: P là người tổ chức thực hiện hành vi phạm tội của Q, là người cố ý, có ý định và mong muốn đốt xưởng sản xuất gỗ của anh N, tuy không trực tiếp thực hiện hành vi đốt xưởng, nhưng P là người lên ý tưởng, xác định địa điểm và nhờ Q thực hiện giúp mình. Do đó, P là đồng phạm của Q theo quy định tại Khoản 2 Điều 20 Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 nêu trên.

P và Q phạm tội theo Khoản 3 Điều 143 Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 về tội huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản, khung hình phạt tù từ bảy năm đến mười lăm năm. Ngoài ra, P và Q còn phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015.

– Căn cứ Điều 584 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại như sau:

"Điều 584. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại

1. Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác.

2. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác.

3. Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này."

2. Giả sử khi đốt xưởng gỗ, Q không biết còn một công nhân là H bị say rượu đang ngủ trong xưởng nên đã gây ra hậu quả chết người, thì Q có phải chịu trách nhiệm hình sự về cái chết của người công nhân này không? Tại sao?

– Căn cứ Điều 98  Bộ luật hình sự năm 1999 quy định về tội vô ý làm chết người như sau:

"Điều 98. Tội vô ý làm chết người

1. Người nào vô ý làm chết người thì bị phạt tù từ sáu tháng đến năm năm.

2. Phạm tội làm chết nhiều người thì bị phạt tù từ ba năm đến mười năm."

Trong trường hợp hành vi đốt xưởng gỗ của Q dẫn đến hậu quả chết người mà việc gây ra cái chết cho anh H không nằm trong mục đích của Q, Q không hề biết trong xưởng gỗ còn có anh H thì cấu thành tội phạm hình sự về tội vô ý làm chết người theo quy định tại Khoản 1 Điều 98 Bộ luật hình sự năm 1999.

>>> Luật sư tư vấn pháp luật hình sự qua tổng đài: 1900.6568

Xem thêm: Mức xử phạt hành chính đối với hành vi trộm cắp tài sản mới nhất

3. Giả sử Q vừa chấp hành xong bản án 3 năm tù về tội cướp tài sản, chưa được xoá án tích lại thực hiện hành vi phạm tội nêu trên thì trường hợp phạm tội của Q là tái phạm hay tái phạm nguy hiểm? Tại sao? 

– Căn cứ Điều 49 Bộ luật hình sự năm 1999 quy định về tái phạm, tái phạm nguy hiểm như sau:

"Điều 49. Tái phạm, tái phạm nguy hiểm

1. Tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý hoặc phạm tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý.

2. Những trường hợp sau đây được coi là tái phạm nguy hiểm:

a) Đã bị kết án về tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do cố ý;

b) Đã tái phạm, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý."

– Căn cứ Mục 7 Nghị quyết 01/2000/NQ-HĐTP của Hội đông thẩm phán toà án nhân dân tối cao về tái phạm như sau:

"7. Tái phạm (khoản 1 Điều 49)

Khoản 1 Điều 49 Bộ luật hình sự năm 1999 quy định: "Tái phạm là trường hợp đã bị kết án, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý hoặc phạm tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý".

Quy định này mở rộng đối tượng là tái phạm, tức là không có lợi cho người phạm tội so với quy định tại khoản 1 Điều 40 Bộ luật hình sự năm 1985. Theo khoản 1 Điều 40 Bộ luật hình sự năm 1985 thì điều kiện để coi là tái phạm khi người phạm tội "đã bị phạt tù…, chưa được xoá án mà lại phạm tội…", còn theo quy định tại khoản 1 Điều 49 Bộ luật hình sự năm 1999 điều kiện để coi là tái phạm nếu người phạm tội "đã bị kết án, chưa được xoá án tích mà lại phạm tội…". Điều đó có nghĩa là người bị Toà án xử phạt với bất cứ hình phạt chính nào (cảnh cáo, phạt tiền, cải tạo không giam giữ…) chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý hoặc tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý đều bị coi là tái phạm. Cần chú ý là việc xác định tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghỉêm trọng là căn cứ vào mức cao nhất của khung hình phạt được quy định trong điều luật tương ứng cả Bộ luật hình sự năm 1999.

Vì vậy, đối với người bị kết án trước 0 giờ 00 ngày 01-7-2000 mà không phải bị phạt tù có thời hạn, tù chung thân, tử hình về tội do cố ý hoặc về tội nghiêm trọng do vô ý, nhưng sau thời điểm này chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý hoặc tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý, thì không áp dụng khoản 1 Điều 49 Bộ luật hình sự năm 1999 để coi là họ tái phạm.

Ví dụ: Một người bị Toà án phạt cảnh cáo vào ngày 30-6-2000, ngày 30-5-2001 người này lại phạm tội do cố ý, thì Toà án không coi là họ tái phạm."

Trường hợp Q đã bị kết án 3 năm tù về tội cướp tài sản, chưa được xoá án tích và tiếp tục phạm tội thì thuộc trường hợp tái phạm theo quy định tại Khoản 1 Điều 49 Bộ luật hình sự năm 1999 nêu trên. Vì Q bị kết án 3 năm tù về tội cướp tài sản thuộc loại tội phạm ít nghiêm trọng và tiếp tục phạm tội huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản theo quy định tại Điều 143 Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009. Tuy nhiên, đối với người bị kết án trước 0 giờ 00 ngày 01-7-2000 mà không phải bị phạt tù có thời hạn, tù chung thân, tử hình về tội do cố ý hoặc về tội nghiêm trọng do vô ý, nhưng sau thời điểm này chưa được xoá án tích mà lại phạm tội do cố ý hoặc tội rất nghiêm trọng, tội đặc biệt nghiêm trọng do vô ý, thì không áp dụng khoản 1 Điều 49 Bộ luật hình sự năm 1999 để coi là họ tái phạm.