Tín ngưỡng thờ Mẫu là tín ngưỡng dân gian đã tồn tại lâu đời và phổ biến tại Việt Nam. Khởi nguồn của tín ngưỡng ngày xuất phát từ sự biết ơn đối với người phụ nữ, người mẹ trong nhận thức thuở khai sơ của con người. Bài viết sau đây về văn khấn Mẫu, khấn ban Mẫu khi đi Chùa, mời các độc giả tham khảo.
Mục lục bài viết
1. Ban thờ Mẫu là gì? Tại sao ban thờ Mẫu lại được đặt trong trong chùa?
Ban thờ Mẫu đối với người dân đất Bắc là hết sức quan trọng. Ban thờ này có thể được lập trong chùa để thờ phụng người được gọi là nữ thần mẹ. Hiện nay, có rất nhiều Mẫu đang được thờ phúng, đó là:
Đối với tín ngưỡng thờ Mẫu, người Việt thường mang đến một tính chất bản địa và nguyên thủy. Bởi vì, chế độ mẫu hệ đã được thành lập từ thời xa xưa. Đối với chế độ này, người giữ vai trò quan trọng và lớn nhất trong gia đình chính là người mẹ, người phụ nữ hay người vợ.
Nhiều người thắc mắc không biết tại sao Ban thờ Mẫu lại được đặt trong chùa. Bởi lý do này trong những ngôi chùa từ thời xa xưa, ngoài việc bài trí thờ Thần Phật còn có thêm bàn thờ Mẫu. Từ đó, tín ngưỡng thờ Mẫu đã bắt đầu ăn sâu vào trong tiềm thức của người Việt và mang ý nghĩa lớn tưởng nhớ đến cội nguồn. Đây cũng chính là nơi đã gửi gắm rất nhiều ước vọng được giải thoát khỏi những thành kiến của xã hội xưa. Với quá trình phát triển, những tín ngưỡng này đã bắt đầu được thích ứng với sự thay đổi của xã hội. Ngày nay có sự giao thoa mạnh mẽ nên cũng không tránh được những tác động đến đạo Phật và tín ngưỡng thờ Mẫu. Hai loại hình thờ cúng này đều hướng con người ta đến việc thiện, từ bi và diệt trừ cái ác. Đó là nguyên tắc ứng xử của xã hội cổ truyền của ta. Hai dòng tín ngưỡng này bổ sung và hoàn thiện cho nhau vì vậy mà trong nhiều ngôi chùa bàn thờ Mẫu cũng được xây dựng. Đây được xem là nguyên tắc ứng xử xã hội cổ truyền mà dân tộc ta truyền dạy lại từ đời này sang đời khác. Hai dòng tín ngưỡng tâm linh này sẽ góp phần tạo nên sự hoàn thiện và bổ sung cho nhau. Chính vì vậy, ban thờ Mẫu trong chùa dần dần được hình thành và ngày càng hoàn thiện cho đến nay.
Cho dù ở giai đoạn nào đi chăng nữa, tiên ngưỡng này vẫn sẽ được chuyển biến theo sự thay đổi trong xã hội. Tuy nhiên, dù thế nào đi nữa con người đều sẽ hướng đến những điều như: sức khỏe, tài lộc và may mắn.
2. Phân biệt ban Mẫu khi đi lễ:
Mỗi năm vào các dịp lễ tết, hay những ngày tuần tiết rằm mùng một, rất đông các tín đồ của Đạo Mẫu cũng như những người tín tâm khác thường đến lễ Thánh Mẫu cùng hội đồng Tam Tứ Phủ tại các đền, phủ, điện thờ…, cầu đảo bình an, hạnh phúc, lộc tài, may mắn….
Thực tế do trong nội điện, nội phủ thường có khá nhiều cung thờ, hay ngay trong một điện thờ nhỏ cũng có khá nhiều ban, nhiều tượng thánh gây khó khăn cho người hành lễ, không biết phải khấn sao cho đúng, cho đủ cũng như phải tu thiết sắm sửa lễ nghi sao cho cảm thấy đầy đủ, không bị thiếu sót kẻo lại bị trách phạt…
Bài trí trong một điện thờ:
Vào bất kì một điện thờ nào ta cũng dễ dàng nhận thấy là chia ra mấy tầng lớp, mấy hàng theo chiều từ cao xuống thấp:
– Hàng trên cùng: thường thờ một tượng bồ tát quán âm hoặc bồ tát chuẩn đề, tính chất đại diện cho chư Phật chư bồ tát
– Hàng tiếp theo: tượng 3 vị Thánh Mẫu, ngồi giữa là vị thần chủ áo đỏ tức Mẫu Liễu Hạnh, một bên là Mẫu thoải áo trắng, một bên là Mẫu thượng ngàn mặc áo xanh. Đôi khi có hai nàng hầu cận đi theo các Thánh Mẫu gọi là đôi cô Quỳnh cô Quế hầu cận.
– Hàng tiếp theo một số đền điện có thờ Đức Ngọc Hoàng cùng hai vị quan Nam Tào và Bắc Đẩu coi giữ sổ sinh sổ tử nhân gian, cũng có đền điện không có các vị này. Cũng có một số đền điện tượng ba vị ngồi trên tượng tam toà Thánh Mẫu.
– Hàng tiếp theo: ngũ vị tôn ông hay còn gọi là hội đồng quan lớn. Mỗi vị quan lớn mặc một áo mầu khác nhau tượng trưng cho vùng/phủ mà vị ấy cai quản: quan đệ nhất cai quản vùng trời/thiên phủ áo đỏ, quan đệ nhị cai quản vùng núi rừng/nhạc phủ áo xanh, quan đệ tam cai quản vùng sông nước/thoải phủ áo trắng, quan đệ tứ cai quản vùng đất/địa phủ áo vàng, quan đệ ngũ cai quản thiên binh thiên tướng/âm binh mặc áo mầu lam. Một số đền điện tượng các quan không khoác áo mà có thể giống nhau, cách phân biệt dựa vào cách giơ ngón tay của vị quan lớn đó.
– Hàng tiếp theo: tứ phủ thánh hoàng, thường có ba pho tượng thánh hoàng là thánh hoàng bơ mặc áo trắng, thánh hoàng bẩy mặc áo lam, thánh hoàng mười mặc áo vàng làm đại diện cho thập vị thánh hoàng.
– Phía dưới gầm bệ thờ: ngũ hổ tướng, hai tướng thanh xà, bạch xà. Đa phần đền điện hai vị tướng thanh xà bạch xà được treo trên cao. Đây được coi là các binh tướng của nhà Thánh.
Trên đây là chính cung hay còn gọi là cung công đồng, nằm ở chính giữa tất cả các điện thờ, qui mô to lớn nhất, trang trí lộng lẫy nhất.
3. Tại sao phải đọc văn khấn Mẫu và tục đi lễ chùa?
Ngày nay, theo nếp xưa người Việt Nam ở khắp mọi miền đất nước hàng năm vẫn xem ngày đi lễ, đi trẩy Hội ở các Đình, Đền, Miếu, Phủ vào các ngày lễ, tết, tuần tiết, sóc, vọng và ngày Hội, để tỏ lòng tôn kính, ngưỡng mộ biết ơn các bậc Tôn thần đã có công với đất nước.
Đình, Đền, Miếu, Phủ cùng với sự lưu truyền sự linh diệu của các thần trong nhiều trường hợp đã đi vào trang sử oai hùng của dân tộc Việt Nam góp phần không nhỏ vào việc duy trì tình cảm yêu nước. Nơi thờ tự Đình, Đền, Miếu, Phủ còn là những nơi sinh hoạt tâm linh, tín ngưỡng. Con người hy vọng rằng bằng những hành vi tín ngưỡng, có thể cầu viện đấng Thần linh phù hộ cho bản thân, cùng gia đình, cộng đồng được an khang, thành đạt và thịnh vượng, yên bình, biến hung thành cát, giải trừ tội lỗi…
Khi đi lễ chùa, mọi người có thể sắm được các lễ vật khác nhau tùy theo điều kiện kinh tế và tấm lòng của mình. Các quan trọng khi đến lễ chùa là cái tâm trong sáng và thành kính. Như vậy, các ước nguyện mới có thể thành.
4. Lưu ý khi đọc văn khấn tránh phạm phải điều kiêng kỵ:
– Đọc bài khấn thành tâm, rõ ràng
Khi đọc bài khấn, bạn nên đọc rõ ràng, từ tốn và cần nghiêm túc. Tuyệt đối không xảy ra tình trạng vừa đọc vừa đùa cợt làm mất sự linh thiêng và gây sự bất kính với thần linh. Điều này sẽ khiến bạn gặp nhiều điều không may mắn. Đặc biệt nên thể hiện được sự thành tâm của mình song không nên đọc quá to gây ảnh hưởng đến người khác. Bạn nên đọc thuộc bài khấn hoặc đọc qua một lần để ghi nhớ và không bị vấp trong quá trình đọc.
– Trang phục đi chùa phù hợp lễ nghi
Vào bên trong khu vực thờ với trang phục chỉnh tề. Nên mặc quần áo với quần dài qua đầu gối và không phải là loại váy bó sát và thiếu đi sự kín đáo. Đặc biệt là những dịp đầu năm, mọi người thường diện váy áo xúng xính, tuy nhiên vì chùa chiền là khu vực linh thiêng nên những trang phục dù đẹp mắt nhưng nếu không phù hợp thì không nên mặc.
– Ra vào bằng cửa phụ
Khi đến thăm chùa, đền không ra vào bằng cửa lớn mà nên dùng cửa phụ. Theo quy tắc bên tay phải, bạn nên đi vào bằng cửa bên tay phải và đi ra bằng cửa bên tay phải (Đó là bên trái của bạn khi bạn bước vào). Người Việt Nam quan niệm rằng tay phải sẽ mang lại những điều tốt đẹp.
5. Văn khấn ban Mẫu khi đi lễ chùa đầy đủ nhất:
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)
– Con kính lạy Đức Hiệu Thiên chí tôn kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao Thượng đế.
– Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con xin kính Cửu trùng Thanh Vân lục cung công chúa.
– Con kính lạy Đức thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng Công chúa, sắc phong Chế Thắng Hoà Diệu đại vương, gia phong Tiên Hương Thánh Mấu.
– Con kính lạy Đức đệ nhị đỉnh thượng cao sơn triều mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương.
– Con kính lạy Đức đệ tứ khâm sai Thánh Mẫu, tứ vi chầu bà, năm tòa quan lớn, mười dinh các quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng.
Hưởng tử (chúng) con là: ……………
Ngụ tại: …………….
Hôm nay là ngày ……. tháng …… năm ……
Hương tử con đến nơi Điện (Phủ, Đền) ……… chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin các Ngài xót thương phù hộ độ trì cho gia chung chúng con sức khỏe dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)
THAM KHẢO THÊM:
