Văn biểu cảm là gì? Đặc điểm của văn biểu cảm? Lấy ví dụ?

1. Văn biểu cảm là gì?

Văn biểu cảm là một cách để tạo ra văn học. Văn biểu cảm được viết để bày tỏ cảm xúc cũng như nhận thức, đánh giá và ý kiến ​​của con người về thế giới xung quanh, các đối tượng cảm xúc và các vấn đề khác nhau trong cuộc sống. Những cảm xúc có thể được thể hiện qua lối viết, cách biểu đạt trong văn biểu cảm. Đó thường là những cảm xúc của chân thật của con người như tình yêu quê hương đất nước, thiên nhiên, con người.

Các chủ đề viết biểu cảm trong trường học bao gồm:

– Biểu cảm về ai đó, một cá nhân nào đó (người thân, bạn bè, giáo viên, v.v.).

– Biểu cảm về các hiện tượng, sự vật, vẻ đẹp của thiên nhiên (đêm trăng, sông, dãy núi, cánh đồng, vườn cây…); hay

2. Đặc điểm chung của văn biểu cảm là gì?

Với khái niệm, cách hiểu về văn biểu cảm, có thể đưa ra các đặc điểm của văn biểu cảm như sau:

– Đối tượng trong văn biểu cảm thường là những đối tượng, sự vật, hiện tượng gợi lên cảm xúc, suy tư, suy nghĩ ở chủ thể. Trong văn biểu cảm, chủ thể có thể là một người, nhưng sự kiện có thể là một vật thể hoặc hiện tượng tự nhiên.

– Nội dung biểu đạt: Vì đời sống tâm hồn con người vốn dĩ rất phong phú và sống động nên nội dung biểu hiện cũng phong phú và sinh động như chính tâm hồn con người vậy.

Cảm xúc về thiên nhiên là một trong những nội dung phổ biến nhất của văn biểu cảm. Khi con người có cơ hội chiêm ngưỡng những cảnh đẹp như bầu trời, mặt trăng, núi non, sông ngòi…, họ thường lấy cảm hứng từ những cảnh đẹp đó và bộc lộ tâm tư, cảm xúc của mình.

Học sinh cũng có thể viết nội dung về những cảm xúc tốt đẹp trong các mối quan hệ hàng ngày. Ví dụ: tình yêu gia đình, tình bạn, hay lòng bao dung, sự nhân ái.

3. Ví dụ văn biểu cảm:

Trong chương trình ngữ văn bậc Trung học cơ sở, đã có rất nhiều tác giả sử dụng lối văn biểu cảm để bày tỏ tình cảm gắn bó, nỗi niềm của mình vào thiên nhiên. Ví dụ như:

“Trong tù không rượu cũng không hoa

Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ

Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ

Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.”

(“Ngắm trăng” – Hồ Chí Minh)

Trong ca dao, có thể thấy, thời xa xưa ông bà ta đã gửi gắm vào các câu ca dao rất nhiều tình cảm tốt đẹp, trong sáng thuần khiết, cuộc sống con người như được tái hiện tại thông qua những lời nhắc nhở về việc biết trân trọng ơn nghĩa của những người xưng quang ta:

“Công cha như núi ngất trời

Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông

Núi cao biển rộng mênh mông

Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi”

Biết nâng đỡ, sẻ chia để anh em luôn sống trong sự thuận hòa, vui vẻ:

“Anh em nào phải người xa

Cùng chung bác mẹ một nhà cùng thân

Yêu nhau như thể tay chân

Anh em hòa thuận hai thân vui vầy”

5. Bí kíp trong các bước làm bài văn biểu cảm:

Sau khi hiểu được khái niệm về văn biểu cảm và đặc điểm của văn biểu cảm, điều quan trọng là phải hiểu rõ các mẹo viết văn biểu cảm sau đây.

Bước 1: Tìm hiểu chủ đề bài luận biểu cảm của bạn là gì.

Thông thường, trong một đề tài văn biểu cảm sẽ có một gợi ý biểu cảm và một đối tượng biểu cảm.

Ví dụ: Chủ đề “Suy nghĩ về những món quà tuổi thơ”. Bài văn trên coi đối tượng biểu cảm là một món quà thuở còn thơ ấu. Yêu cầu của đề là học sinh bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc của mình về món quà này.

Ví dụ: Một loại chủ đề khác: “Loại yêu thích của tôi.” Mặc dù không có từ khóa thể hiện yêu cầu diễn đạt như “cảm xúc” hay “cảm nghĩ” nhưng từ “thích” xuất hiện trong câu hỏi trên cho thấy đây là loại câu hỏi để viết bài văn biểu cảm và mang tính biểu cảm cao.

Kết luận: Để đạt được kết quả tốt với một bài văn biểu cảm, trước tiên bạn phải xác định rõ ràng yêu cầu của đề tài. Nếu một chủ đề không yêu cầu một dạng bài viết cụ thể, thì có những “dấu hiệu” nhận dạng có thể giúp xác định ngôn ngữ của bài viết.

Bước 2: Ý tưởng bài văn biểu đạt là gì?

Để tạo ra những ý tưởng bài văn biểu cảm, học sinh có thể xác định cảm xúc, suy nghĩ của mình dựa trên những quan sát hàng ngày về chủ đề kết hợp với những ký ức và suy nghĩ trong quá khứ về tuổi thơ của mình đến tương lai để từ đó có thể cụ thể hóa các chi tiết đó thành ý và trình bày chúng trong bài văn biểu cảm của mình.

Ví dụ, dựa vào chủ đề trên (“Suy nghĩ về những món quà tuổi thơ”), học sinh có thể thấy rằng nguồn cảm hứng chính của các em là niềm yêu thích những món quà gợi lên nhiều kỷ niệm tuổi thơ, đó có thể là một món quà do mẹ mua tặng dịp sinh nhật, bố mua tặng em nhân dịp năm học mới. Từ nguồn cảm hứng này, học sinh có thể đưa ra những ý tưởng có thể viết ra trong các bài viết như:

– Bạn nghĩ sao về món quà này? Bạn nghĩ sao về những tính năng mà chúng mang lại cho bạn? (Giới thiệu ngắn gọn về tính năng, đặc điểm của quà tặng).

– Sao bạn lại có món quà này? Bạn cảm thấy thế nào khi nhận được một món quà?

– Bạn nghĩ sao về món quà này?

– Món quà này gợi cho em kỷ niệm tuổi thơ nào?

– Hiện nay bạn còn giữ món quà không? Nó còn có thể sử dụng tốt không?…