Quyết định 838-TC/QĐ/TCDN năm 1996 về Quy chế tài chính mẫu của Tổng công ty Nhà nước do Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành

NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG

Điều 1.-
Tổng công ty nhà nước hoạt động kinh doanh (sau đây
gọi tắt là Tổng công ty) là doanh nghiệp nhà nước; có tư cách pháp nhân, hạch
toán kinh tế; được Nhà nước giao vốn, tài nguyên, đất đai và các nguồn lực
khác; có trách nhiệm sử dụng có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn được giao;
có các quyền và nghĩa vụ dân sự, tự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh
trong phạm vi số vốn nhà nước do Tổng công ty quản lý.

Điều 2.-
Tổng công ty có các đơn vị thành viên hạch toán độc lập,
hạch toán phụ thuộc và các đơn vị sự nghiệp. Tổng công ty giao vốn và các nguồn
lực khác cho các đơn vị thành viên trên cơ sở số vốn và nguồn lực nhà nước đã
giao cho Tổng công ty, phù hợp với nhiệm vụ kinh doanh của từng đơn vị thành
viên và phương án sử dụng vốn được Hội đồng quản trị phê duyệt. Các đơn vị
thành viên chịu trách nhiệm trước Nhà nước và Tổng công ty về hiệu quả sử dụng
vốn và các nguồn lực được giao.

Điều 3.-
Tổng công ty chịu sự kiểm tra, giám sát về mặt tài
chính của Bộ Tài chính với tư cách là cơ quan quản lý nhà nước và đại diện chủ
sở hữu về vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp theo uỷ quyền của Chính phủ.
Đơn vị thành viên chịu sự kiểm tra, giám sát của Tổng công ty theo nội dung đã
quy định tại Điều lệ của Tổng công ty và của cơ quan tài chính về các hoạt động
tài chính, quản lý vốn và tài sản nhà nước.

CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH TỔNG
CÔNG TY NHÀ NƯỚC

Điều 4.
Tổng công ty được Nhà nước cấp vốn điều lệ ban đầu khi thành lập phù hợp với mức
vốn pháp định quy định cho ngành nghề kinh doanh của Tổng công ty. Tổng công ty
có trách nhiệm không ngừng phát triển vốn được giao từ kết quả hoạt động kinh
doanh của mình. Tổng công ty chỉ được cấp bổ sung vốn khi Nhà nước thấy cần thiết
phải đầu tư để hỗ trợ phát triển kinh doanh hoặc để thực hiện nhiệm vụ Nhà nước
giao bổ sung.

Điều 5.

1. Nhà nước
thực hiện việc giao vốn thuộc sở hữu nhà nước cho Hội đồng quản trị Tổng công
ty. Việc giao vốn được thực hiện theo các quy định tại Chỉ
thị số 138/CT ngày 25/4/1991 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng
Chính phủ) và các quy định trong Quy chế quản lý
tài chính và hạch toán kinh doanh đối với doanh nghiệp nhà nước. Cụ thể là:

- Khi giao vốn phải đánh giá,
xác định giá trị tài sản và vốn theo mặt bằng giá thị trường tại thời điểm giao
vốn.

- Việc giao vốn được tiến hành
không chậm hơn 60 ngày sau khi Tổng công ty được cấp giấy chứng nhận đăng ký
kinh doanh.

- Bộ trưởng Bộ Tài chính hoặc
người được uỷ quyền ký giao vốn cho Tổng công ty. Người ký nhận vốn là Chủ tịch
Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc Tổng công ty. Đại diện chứng kiến việc giao
vốn là cơ quan quyết định thành lập doanh nghiệp.

2. Tổng giám đốc Tổng công ty
giao vốn cho các đơn vị thành viên theo phương án đã được Hội đồng quản trị phê
duyệt.

- Người giao vốn là Tổng giám đốc
Tổng công ty.

- Người ký nhận vốn là Giám đốc
doanh nghiệp thành viên Tổng công ty.

Chậm nhất là 30 ngày sau khi nhận
vốn của Nhà nước, Tổng công ty phải tiến hành giao vốn cho các doanh nghiệp
thành viên. Trong thời gian 15 ngày sau khi giao vốn xong cho các doanh nghiệp
thành viên, Tổng công ty phải tổng hợp báo cáo cho cơ quan quản lý vốn và tài sản
nhà nước tại doanh nghiệp, và cơ quan quyết định thành lập doanh nghiệp biết.

Điều 6.
Tổng công ty được sử dụng vốn và các quỹ của mình để phục
vụ kịp thời nhu cầu kinh doanh theo nguyên tắc bảo toàn và phát triển vốn. Trường
hợp sử dụng vốn và quỹ khác với mục đích quy định thì phải theo nguyên tắc hoàn
trả. Việc sử dụng vốn, quỹ để đầu tư xây dựng phải chấp hành đầy đủ các quy định
của Nhà nước về quản lý đầu tư và xây dựng.

Điều 7.
Tổng công ty được quyền:

- Thay đổi cơ cấu vốn, tài sản
phục vụ cho việc kinh doanh.

- Điều hoà vốn nhà nước giữa
doanh nghiệp thành viên thừa sang doanh nghiệp thành viên thiếu tướng ứng với
nhiệm vụ kinh doanh đã được Tổng công ty phê duyệt.

Tổng giám đốc xây dựng phương án
điều động, báo cáo Hội đồng quản trị phê duyệt và ra quyết định điều động theo
nguyên tắc ghi tăng, giảm vốn.

Trong thời gian 10 ngày sau khi
điều động, Tổng công ty báo cáo cho cơ quan quản lý vốn và tài sản nhà nước tại
doanh nghiệp, và cơ quan quyết định thành lập doanh nghiệp biết.

Điều 8.

1. Tổng
công ty được quyền sử dụng vốn, tài sản, quyền sử dụng đất thuộc quyền quản lý
của Tổng công ty để đầu tư ra ngoài Tổng công ty. Riêng việc sử dụng quyền sử dụng
đất để đầu tư ra ngoài Tổng công ty phải thực hiện theo các quy định của Luật đất
đai.

Việc đầu tư ra ngoài Tổng công
ty phải bảo đảm nguyên tắc có hiệu quả, bảo toàn và phát triển vốn, tăng thu nhập
và không làm ảnh hưởng đến nhiệm vụ kinh doanh của Tổng công ty.

2. Các hình thức đầu tư ra ngoài
Tổng công ty gồm:

- Mua trái phiếu, cổ phiếu;

- Liên doanh, góp vốn cổ phần với
doanh nghiệp khác; - Các hình thức đầu tư khác theo pháp luật quy định.

3. Trường hợp đầu tư vào các
doanh nghiệp khác trong nước, Hội đồng quản trị phê duyệt phương án đầu tư do Tổng
giám đốc đề nghị. Trong thời gian 15 ngày sau khi quyết định phải báo cáo cơ
quan quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cơ quan quyết định
thành lập doanh nghiệp biết.

Trường hợp liên doanh với nước
ngoài, Hội đồng quản trị báo cáo cơ quan quyết định thành lập duyệt dự án liên
doanh. Trường hợp được cơ quan này uỷ quyền thì Hội đồng quản trị quyết định.
Trong thời gian 15 ngày sau khi quyết định, Tổng công ty báo cáo cơ quan quản
lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp biết. Việc cấp giấy phép liên doanh
theo pháp luật hiện hành.

4. Tổng công ty không được phép
đầu tư vào các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác do bố, mẹ, vợ, chồng,
con của Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc là người quản lý hoặc điều
hành.

5. Hội đồng quản trị, Tổng giám
đốc kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn đầu tư vào các doanh nghiệp khác, chịu
trách nhiệm về hiệu quả sử dụng, bảo toàn, phát triển vốn đầu tư ra ngoài Tổng
công ty; thu lợi nhuận từ việc đầu tư này; cử người trực tiếp quản lý phần vốn
góp tại doanh nghiệp khác.

6. Tổng công ty có thể uỷ quyền
cho doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập nhân danh Tổng công ty thực hiện
một số hình thức và mức độ đầu tư ra ngoài Tổng công ty.

Điều 9.

1. Tổng
công ty có quyền cho thuê, thế chấp, nhượng bán tài sản thuộc quyền quản lý của
Tổng công ty để tái đầu tư, đổi mới công nghệ (trừ những tài sản đi thuê, đi mượn,
giữ hộ, nhận thế chấp. Những tài sản đi thuê, đi mượn nếu được bên cho thuê,
cho mượn đồng ý Tổng công ty có thể cho thuê lại) theo nguyên tắc có hiệu quả,
bảo toàn và phát triển vốn, bảo đảm các thủ tục theo pháp luật.

2. Những tài sản
sau đây:

a) Toàn bộ dây chuyền công nghệ
chính;

b) Những tài sản thuộc cơ sở hạ
tầng quan trọng như đường giao thông, sân bay, bến cảng, hệ thống viễn thông;

Khi cho thuê, cầm cố, thế chấp
phải được Thủ trưởng cơ quan quyết định thành lập doanh nghiệp xem xét, quyết định
sau khi thoả thuận với cơ quan quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp.

Khi nhượng bán phải được sự thoả
thuận bằng văn bản của cơ quan quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp
và cơ quan quyết định thành lập doanh nghiệp. Nếu nhượng bán cho tổ chức, cá
nhân người nước ngoài phải được Thủ tướng Chính phủ cho phép.

3. Tài sản trước khi nhượng bán
phải được định giá, thông báo rộng rãi trên phương tiện thông tin đại chúng; tổ
chức bán đấu giá công khai.

4. Khoản chênh
lệch giữa số tiền thu được do nhượng bán tài sản với giá trị còn lại của tài sản
và chi phí nhượng bán (nếu có) được hạch toán tăng, giảm vốn tại doanh nghiệp.

5. Tổng công ty phân cấp, uỷ quyền
cho các doanh nghiệp thành viên thực hiện việc nhượng bán, cho thuê, cầm cố, thế
chấp tài sản theo quy chế Nhà nước thể hiện cụ thể trong Điều lệ tổ chức và hoạt
động của doanh nghiệp thành viên.

Điều 10.

1. Tổng công
ty thực hiện đúng chế độ trích và sử dụng khấu hao tài sản cố định. Toàn bộ khấu
hao tài sản cố định thuộc vốn nhà nước để lại Tổng công ty để tái đầu tư, thay
thế, đổi mới tài sản cố định và sử dụng cho nhu cầu kinh doanh theo quy định của
Bộ Tài chính.

2. Tổng công ty có thể huy động
khấu hao của các doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập để phục vụ nhu cầu đầu
tư tập trung của Tổng công ty. Tổng giám đốc theo sự uỷ quyền của Hội đồng quản
trị quyết định việc huy động theo hình thức vay trả với lãi suất nội bộ. Hội đồng
quản trị quyết định mức lãi suất nội bộ. Đối với trường hợp đặc thù được quy định
trong Điều lệ cụ thể của một số Tổng công ty thì Tổng công ty được huy động khấu
hao (trừ khấu hao của những tài sản thuộc vốn vay chưa trả hết nợ) của các
doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập theo nguyên tắc ghi giảm vốn cho đơn
vị bị huy động. 3. Tổng công ty sử dụng khấu hao, các loại vốn và quỹ để đầu tư
xây dựng cơ bản phải tuân theo quy định của Nhà nước về quản lý đầu tư và xây dựng.

Điều 11.

1. Tổng
công ty được huy động vốn dưới mọi hình thức theo pháp luật quy định, như: vay
vốn Ngân hàng, các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và
ngoài nước, phát hành trái phiếu, vay khác để phục vụ nhu cầu hoạt động kinh
doanh. Việc huy động vốn phải quân theo pháp luật hiện hành và không được làm
thay đổi hình thức sở hữu nhà nước của Tổng công ty. Hạn mức một lần vay do Hội
đồng quản trị quyết định nhưng tổng dự nợ của Tổng công ty và các doanh nghiệp
thành viên không được vượt mức vốn điều lệ của Tổng công ty tại cùng thời điểm,
trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Tổng công ty phải chịu trách nhiệm
về mục đích và hiệu quả sử dụng vốn huy động, hoàn trả vốn và lãi theo đúng cam
kết trong hợp đồng huy động vốn.

2. Tổng công ty được vay vốn và
quỹ nhàn rỗi của các doanh nghiệp thành viên, cũng như cho các doanh nghiệp
thành viên vay lại với lãi suất nội bộ. Việc vay, trả theo các quy định của
pháp luật và Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tổng công ty. Hội đồng quản trị
quyết định mức lãi suất nội bộ.

3. Các doanh nghiệp thành viên
được huy động vốn theo sự phân cấp, uỷ quyền của Tổng công ty. Đối với việc huy
động vốn để đầu tư xây dựng, mua sắm thiết bị, máy móc do Hội đồng quản trị phê
duyệt theo phương án đề nghị của Tổng giám đốc. Hạn mức một lần vay do Giám đốc
quyết định và tổng dư nợ không vượt quá mức vốn điều lệ của doanh nghiệp thành
viên đó.

4. Tổng công ty được bảo lãnh
cho các doanh nghiệp thành viên vay vốn trong nước theo quy định của pháp luật
hiện hành.

Việc bảo lãnh vay vốn nước ngoài
của Tổng công ty và doanh nghiệp thành viên theo quy định hiện hành của Nhà nước.

Điều 12.
Tổng công ty thực hiện việc đánh giá lại tài sản trong
các trường hợp sau:

1. Kiểm kê đánh giá lại tài sản
theo quyết định của Nhà nước.

2. Thực hiện cổ phần hoá, đa dạng
hoá hình thức sở hữu. 3. Dùng tài sản để góp vốn liên doanh, góp vốn cổ phần.

4. Điều chỉnh giá để bảo đảm giá
trị thực tế tài sản của doanh nghiệp.

Việc kiểm kê, đánh giá phải theo
đúng quy định của Nhà nước. Các khoản chênh lệch tăng hoặc giảm giá trị tài sản
do đánh giá lại được ghi tăng, hoặc ghi giảm vốn nhà nước tại Tổng công ty.

Điều 13.
Khi xảy ra tổn thất tài sản (hư hỏng làm giảm giá trị
tài sản, mất) Tổng công ty phải lập hội đồng xác định nguyên nhân, mức độ tổn
thất, lập phương án xử lý báo cáo Hội đồng quản trị. Đối với trường hợp xác định
rõ trách nhiệm của cá nhân, tập thể thì cá nhân, tập thể gây ra tổn thất tài sản
phải bồi thường. Mức độ bồi thường do Hội đồng quản trị quyết định phù hợp với
pháp luật. Trường hợp tổn thất vì lý do bất khả kháng, Hội
đồng quản trị quyết định xử lý sau khi tham khảo ý kiến của cơ quan quản lý vốn
và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cơ quan quyết định thành lập.

Hội đồng quản trị có thể uỷ quyền
cho Tổng giám đốc quyết định mức bồi thường đối với tổn thất tài sản với mức độ
cụ thể ghi trong Quy chế tài chính của Tổng công ty.

Mọi trường hợp tổn thất tài sản
sau khi xử lý chậm nhất 10 ngày phải báo cáo bằng văn bản cho cơ quan quản lý vốn
và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp và cơ quan quyết định thành lập doanh nghiệp
biết.

Điều 14.

1. Tổng
công ty được chủ động thanh lý những tài sản kém, mất phẩm chất; lạc hậu kỹ thuật,
không còn nhu cầu sử dụng; tài sản hư hỏng không thể phục hồi được; tài sản đã
hết thời gian sử dụng.

Đối với những tài sản đã thu hồi
đủ vốn Tổng giám đốc quyết định việc thanh lý và báo cáo Hội đồng quản trị. Đối
với những tài sản chưa thu hồi đủ vốn, Tổng giám đốc lập phương án thanh lý
trình Hội đồng quản trị phê duyệt và tổ chức thanh lý. Đối với những tài sản
quy định tại khoản 2, Điều 9 Quy chế này, trước khi thanh lý phải có sự thoả
thuận bằng văn bản của cơ quan quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp
và cơ quan quyết định thành lập.

2. Phụ tùng, phế liệu thu hồi từ
tài sản thanh lý nếu sử dụng cho sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phải đánh
giá lại giá trị. Hội đồng quản trị quyết định giá trị tài sản thu hồi; nếu đem
nhượng bán phải thông báo công khai và tổ chức đấu giá theo quy định của Nhà nước.

3. Khoản chênh
lệch giữa giá trị thu được khi thanh lý tài sản với giá trị còn lại của tài sản
và chi phí thanh lý (nếu có) được hạch toán tăng giảm vốn tại doanh nghiệp.

4. Tổng công ty phân cấp, uỷ quyền
cho các doanh nghiệp thành viên trong việc thanh lý tài sản với mức độ cụ thể
ghi trong Điều lệ tổ chức và hoạt động của doanh nghiệp thành viên phù hợp với
Quy chế này.

5. Trong thời gian 10 ngày sau
khi thanh lý tài sản, Tổng công ty báo cáo cơ quan quản lý vốn và tài sản nhà
nước tại doanh nghiệp và cơ quan quyết định thành lập biết kết quả thanh lý.

Điều 15.

1. Tổng
công ty cần có quy chế cụ thể về việc quản lý nợ; quy định rõ trách nhiệm của từng
cấp trong việc quản lý, theo dõi, đối chiếu, thu hồi nợ, phân tích khả năng trả
nợ và phân cấp trong việc xử lý các khoản nợ khó đòi. Đối với các khoản nợ khó
đòi phải lập Hội đồng xử lý để xác định rõ số tiền không có khả năng thu hồi,
nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân và kiến nghị biện pháp xử lý. Hội
đồng quản trị quyết định phương án xử lý các khoản nợ khó đòi. Chênh lệch giữa
khoản nợ không thu hồi được và khoản bồi hoàn trách nhiệm của tập thể, cá nhân
(nếu có) được bù đắp bằng khoản dự phòng nợ khó đòi, nếu thiếu được hạch toán
vào chi phí kinh doanh hoặc vào kết quả kinh doanh tuỳ theo từng trường hợp cụ
thể theo quy định hiện hành.

2. Tổng công ty có thể phân cấp,
uỷ quyền cho các doanh nghiệp thành viên xử lý các khoản nợ khó đòi. Mức độ
phân cấp được thể hiện cụ thể trong Điều lệ của doanh nghiệp thành viên.

3. Trong thời gian 10 ngày sau
khi xử lý các khoản nợ khó đòi, Tổng công ty báo cáo bằng văn bản cho cơ quan
quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh nghiệp biết.

Điều 16.

1. Doanh
thu của Tổng công ty bao gồm doanh thu của các doanh nghiệp thành viên Tổng công
ty. Doanh thu gồm các loại:

a) Doanh thu từ hoạt động kinh
doanh, gồm: doanh thu bán sản phẩm, hàng hoá cung ứng dịch vụ trên thị trường
sau khi trừ các khoản chiết khấu bán hàng, giảm giá hàng bán, hàng bị trả lại;
thu từ trợ cấp, trợ giá của Nhà nước khi thực hiện các nhiệm vụ cung cấp hàng
hoá, dịch vụ theo yêu cầu của Nhà nước;

b) Doanh thu về hoạt động tài
chính, như: mua bán tín phiếu, trái phiếu, cổ phiếu, cho thuê tài sản, các hoạt
động liên doanh, thu tiền gửi, tiền lãi cho vay.

c) Doanh thu khác, như: thu các
khoản nợ đã xoá nay thu được, thu thanh lý, nhượng bán tài sản; và các khoản
thu khác.

2. Tổng công ty phân cấp, uỷ quyền
cho các doanh nghiệp thành viên quản lý các khoản thu theo quy định của Nhà nước
và Điều lệ cụ thể của các doanh nghiệp thành viên.

Điều 17.

1. Chi
phí của Tổng công ty bao gồm chi phí của các doanh nghiệp thành viên và chi phí
của cơ quan Tổng công ty. Chi phí của các doanh nghiệp thành viên được quy định
cụ thể theo Điều 24 của Quy chế này.

Kinh phí hoạt động của bộ máy quản
lý và điều hành của Tổng công ty được huy động từ các doanh nghiệp thành viên.
Mức huy động hàng năm do Tổng giám đốc đề nghị và Hội đồng quản trị phê duyệt
sau khi có ý kiến bằng văn bản của cơ quan tài chính. Tổng công ty quản lý và sử
dụng khoản kinh phí này theo chế độ hiện hành. Kinh phí huy động sử dụng không
hết trong năm được chuyển sang năm sau để chi và phải trừ số kinh phí kết dư
vào số kinh phí huy động của các đơn vị thành viên trong năm sau.

Việc phân cấp uỷ quyền cho các
doanh nghiệp thành viên trong việc quản lý chi phí sản xuất được thể hiện trong
Điều lệ cụ thể của Tổng công ty phù hợp với quy định hiện hành.

2. Tổng giám đốc Tổng công ty
xây dựng các định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí gián tiếp để trình Hội
đồng quản trị phê duyệt để làm căn cứ điều hành sản xuất và quản lý chi phí của
Tổng công ty.

Các Tổng công ty được xếp hạng
doanh nghiệp đặc biệt phải đăng ký định mức lao động với Bộ Lao động - Thương
binh và Xã hội. Trên cơ sở định mức lao động đăng ký và chế độ tiền lương do
Nhà nước quy định Tổng công ty xây dựng đơn giá tiền lương trên đơn vị sản phẩm
và hoạt động dịch vụ trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Tổng giám đốc phê duyệt các định
mức kinh tế - kỹ thuật, định mức lao động, định mức chi phí gián tiếp, đơn giá
tiền lương của các doanh nghiệp thành viên phù hợp với định mức, đơn giá của Tổng
công ty do Hội đồng quản trị hoặc cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

3. Đối với những khoản chi không
đúng chế độ, người nào quyết định khoản chi không đúng, người đó phải chịu
trách nhiệm bồi hoàn; các khoản chi vượt các định mức được duyệt phải xác định
rõ trách nhiệm và có phương án trình Hội đồng quản trị xử lý. Hội đồng quản trị
Tổng công ty chịu trách nhiệm trước pháp luật về các quyết định xử lý của mình
và báo cáo bằng văn bản cho cơ quan quản lý vốn và tài sản nhà nước tại doanh
nghiệp.

Điều 18.
Các bán thành phẩm luân chuyển nội bộ giữa các đơn vị
thành viên để tiếp tục hoàn chỉnh, các dịch vụ luân chuyển nội bộ giữa các đơn vị
thành viên để phục vụ sản xuất không phải nộp thuế doanh thu. Danh mục các bán
thành phẩm và các dịch vụ này do Bộ Tài chính quy định cụ thể cho từng Tổng
công ty.

Điều 19.
Lợi nhuận của Tổng công ty là tổng lợi nhuận của các
doanh nghiệp thành viên Tổng công ty. Nguyên tắc xác định các khoản lợi nhuận
theo quy định tại Điều 25 Quy chế này.

Điều 20.
Tổng công ty được trích lập và sử dụng các quỹ tập trung
sau đây:

1. Quỹ dự trữ tài chính: Tổng
công ty được điều động quỹ dự trữ tài chính được trích hàng năm của các doanh
nghiệp thành viên hạch toán độc lập để thành lập quỹ dự trữ tài chính tập trung
của Tổng công ty. Mức điều động cụ thể được quy định trong Quy chế tài chính của
từng Tổng công ty. Quỹ này được sử dụng để bù đắp, hỗ trợ trong các trường hợp
thiệt hại về vốn do thiên tại, địch hoạ, rủi ro trong kinh doanh của Tổng công
ty và các doanh nghiệp thành viên mà các khoản dự phòng được trích trong giá
thành, tiền đền bù của cơ quan bảo hiểm không đủ bù đắp. Trong trường hợp cần
thiết Tổng công ty có thể huy động dưới hình thức vay với lãi suất nội bộ quỹ dự
trữ tài chính của doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập để sử dụng chung
trong Tổng công ty hay hỗ trợ cho doanh nghiệp thành viên khi rủi ro mất vốn.

2. Quỹ đầu tư phát triển: Được
hình thành từ các nguồn sau:

- Huy động không hoàn lại quỹ đầu
tư phát triển được trích trong năm của doanh nghiệp hạch toán độc lập. Mức huy
động cụ thể được quy định trong Quy chế tài chính của từng Tổng công ty.

- Lợi nhuận còn lại sau thuế của
doanh nghiệp thành viên hạch toán phụ thuộc và phần lợi nhuận được chia từ liên
doanh do Tổng công ty trực tiếp quản lý. Mức cụ thể do Hội đồng quản trị phê
duyệt theo đề nghị của Tổng giám đốc.

- Tổng công ty được huy động dưới
hình thức vay với lãi suất nội bộ quỹ đầu tư phát triển và nguồn vốn khấu hao
cơ bản để lại tái đầu tư của doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập. Mức huy
động do Tổng giám đốc quyết định theo uỷ quyền của Hội đồng quản trị. Lãi suất
nội bộ do Hội đồng quản trị quyết định nhưng không được thấp hơn mức thu về sử
dụng vốn ngân sách do Nhà nước quy định.

- Ngoài ra, đối với một số trường
hợp đặc thù được quy định trong Điều lệ của một số Tổng công ty thì Tổng công
ty được huy động vốn khấu hao cơ bản (trừ khấu hao cơ bản của tài sản cố định
mua bằng nguồn vốn vay mà chưa trả hết nợ) của các đơn vị thành viên hạch toán
độc lập theo nguyên tắc ghi giảm vốn cho đơn vị bị huy động vốn khấu hao cơ bản.

Quỹ đầu tư phát triển được dùng
để đầu tư tập trung, kể cả bổ sung vốn điều lệ cho Tổng công ty và các doanh
nghiệp thành viên nhằm phát triển kinh doanh theo định hướng chiến lược của Tổng
công ty.

3. Quỹ nghiên cứu khoa học và
đào tạo: Hình thành từ các nguồn:

a) Huy động quỹ đầu tư phát triển
được trích trong năm của các doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập. Mức huy
động cụ thể được quy định trong Quy chế tài chính của từng Tổng công ty.

b) Một phần chênh lệch thu và
chi từ các hoạt động nghiên cứu khoa học, đào tạo do các đơn vị sự nghiệp trong
Tổng công ty ký với các đơn vị trong và ngoài Tổng công ty. Mức trích cụ thể được
quy định trong Quy chế tài chính của từng Tổng công ty.

c) Kinh phí nghiên cứu khoa học,
đào tạo do ngân sách nhà nước hỗ trợ (nếu có).

Quỹ được sử dụng để chi cho công
tác nghiên cứu khoa học và đào tạo tập trung của Tổng công ty và hỗ trợ cho các
doanh nghiệp thành viên trong công tác nghiên cứu khoa học và đào tạo.

4. Quỹ phúc lợi: Tổng công ty được
huy động một phần quỹ phúc lợi trích trong năm của các doanh nghiệp thành viên
để lập quỹ phúc lợi của Tổng công ty. Mức huy động cụ thể được quy định trong
Quy chế tài chính của từng Tổng công ty.

Quỹ được dùng để chi phúc lợi
cho bộ phận quản lý và điều hành Tổng công ty theo quy định hiện hành và hỗ trợ
cho quỹ phúc lợi của các đơn vị thành viên khác. Trường hợp cần huy động mức
cao để xây dựng công trình phúc lợi chung toàn Tổng công ty, Tổng giám đốc xây
dựng phương án huy động của các doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập trình
Hội đồng quản trị phê duyệt để tổ chức thực hiện.

5. Quỹ khen thưởng: Tổng công ty
được huy động quỹ khen thưởng được trích trong năm của doanh nghiệp thành viên
hạch toán độc lập để lập quỹ khen thưởng của Tổng công ty. Mức cụ thể được quy
định trong Quy chế tài chính của từng Tổng công ty. Quỹ này được dùng để chi
khen thưởng cho bộ máy quản lý và điều hành của Tổng công ty; chi khen thưởng
cho đơn vị thành viên có thành tích xuất sắc và hỗ trợ quỹ khen thưởng của đơn
vị thành viên trong trường hợp cần thiết do Hội đồng quản trị quyết định.

Điều 21.
Tổng công ty có nghĩa vụ thực hiện đúng Pháp lệnh Kế
toán thống kê, chế độ kế toán, kiểm toán, lập và gửi báo cáo quyết toán quý,
năm đúng mẫu biểu, thời gian quy định; chịu trách nhiệm về tính trung thực,
chính xác của số liệu, tài liệu. Báo cáo quyết toán tài chính tổng hợp năm của
Tổng công ty gồm các mẫu biểu như báo cáo quyết toán tài chính doanh nghiệp ban
hành kèm theo Quyết định số 1141 TC/QĐ/CĐKT ngày 01/11/1995 của Bộ trưởng Bộ
Tài chính. Trong báo cáo quyết toán có phân định rõ phần hạch toán tập trung của
Tổng công ty và phần tổng hợp báo cáo quyết toán của các doanh nghiệp thành
viên hạch toán độc lập, các đơn vị sự nghiệp.

Tổng giám đốc chịu trách nhiệm lập
quyết toán năm của toàn Tổng công ty, bao gồm cả các đơn vị thành viên để trình
Hội đồng quản trị thông qua, công bố công khai tình hình tài chính của Tổng
công ty theo hướng dẫn của Bộ Tài chính và chịu trách nhiệm trước pháp luật về
các số liệu đã công bố.

Tổng công ty và doanh nghiệp
thành viên hạch toán độc lập thực hiện chế độ kiểm toán, công bố kết quả hoạt động
tài chính hàng năm của mình theo hướng dẫn của Bộ Tài chính và chịu trách nhiệm
trước pháp luật về nội dung đã công bố.

Cơ quan tài chính thực hiện nhiệm
vụ thanh tra, kiểm tra nội dung những công bố này của Tổng công ty và doanh
nghiệp thành viên hạch toán độc lập.

Điều 22.-
Tổng giám đốc Tổng công ty xây dựng kế hoạch tài chính
hàng năm phù hợp với kế hoạch kinh doanh trình Hội đồng quản trị thông qua và
đăng ký với Bộ Tài chính. Hàng quý và cuối năm, Tổng công ty báo cáo Bộ Tài
chính tình hình thực hiện kế hoạch kinh doanh và kế hoạch tài chính theo biểu mẫu
Nhà nước quy định. Tổng giám đốc duyệt kế hoạch tài chính cho các đơn vị thành
viên trên cơ sở kế hoạch tài chính của Tổng công ty; kiểm tra, giám sát, tổng hợp
tình hình thực hiện kế hoạch của các đơn vị thành viên.

CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH DOANH
NGHIỆP THÀNH VIÊN TỔNG CÔNG TY

Điều 23.
Trong việc quản lý vốn và tài sản, doanh nghiệp:

1. Được Tổng công ty giao vốn để
quản lý và sử dụng phù hợp với quy mô và nhiệm vụ kinh doanh của doanh nghiệp
được Hội đồng quản trị phê duyệt. Doanh nghiệp thành viên chịu trách nhiệm trước
Tổng giám đốc về hiệu quả quả sử dụng, bảo toàn và phát triển số vốn được giao.

2. Ngoài số vốn được Tổng công
ty giao, doanh nghiệp được huy động vốn để hoạt động kinh doanh nhưng không làm
thay đổi hình thức sở hữu của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật và phù hợp
với sự phân cấp của Tổng công ty; tự chịu trách nhiệm về hiệu quả việc huy động
vốn. Đối với việc vay vốn để đầu tư xây dựng cơ bản, mua thiết bị, máy móc phải
lập phương án báo cáo Tổng giám đốc trình Hội đồng quản trị phê duyệt trước khi
thực hiện. Doanh nghiệp phải chấp hành nghiêm chỉnh chế độ quản lý đầu tư và
xây dựng của Nhà nước; hạn mức một lần vay và tổng dư nợ vay như quy định ở Điều
11, Quy chế này.

3. Được nhượng bán, cho thuê, cầm
cố, thế chấp, thanh lý tài sản thuộc quyền quản lý của doanh nghiệp để phục vụ
hoạt động kinh doanh theo nguyên tắc bảo toàn, phát triển vốn và phấn cấp của Tổng
công ty. Đối với những tài sản được quy định trong khoản 2, Điều 9 Quy chế này
doanh nghiệp chỉ được nhượng bán, cho thuê, cầm cố, thế chấp sau khi được cấp
có thẩm quyền đồng ý.

4. Được chủ động thay đổi cơ cấu
vốn và tài sản của doanh nghiệp theo yêu cầu kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn,
tài sản; việc đầu tư ra ngoài doanh nghiệp tuân theo quy định của pháp luật và
sự phân cấp, uỷ quyền của Tổng công ty. Doanh nghiệp chịu trách nhiệm trước Tổng
công ty về hiệu quả việc đầu tư ra ngoài doanh nghiệp; bảo toàn và phát triển số
vốn đó; cử người trực tiếp quản lý phần vốn góp của doanh nghiệp tại doanh nghiệp
khác; thu lợi nhuận từ phần vốn góp.

5. Đối với vốn và tài sản tổn thất,
công nợ khó đòi doanh nghiệp được xử lý theo sự phân cấp, uỷ quyền của Tổng
công ty và theo quy định của pháp luật. Doanh nghiệp chịu trách nhiệm trước Tổng
công ty và pháp luật về các quyết định của mình. Sau khi xử lý doanh nghiệp phải
báo cáo bằng văn bản với Tổng công ty và cơ quan quản lý vốn và tài sản nhà nước
tại doanh nghiệp.

6. Chịu sự điều động vốn và tài
sản của Tổng công ty theo phương án được Hội đồng quản trị phê duyệt. Nếu Tổng
công ty huy động theo hình thức vay, doanh nghiệp được thu lãi theo lãi suất Hội
đồng quản trị quy định.

Điều 24.

1. Doanh
thu của doanh nghiệp bao gồm doanh thu về kinh doanh, doanh thu về hoạt động
tài chính và doanh thu khác. Nội dung các khoản doanh thu được quy định tại Điều
16, Quy chế này.

2. Chi phí của doanh nghiệp gồm
chi phí hoạt động kinh doanh, chi phí hoạt động tài chính và chi phí hoạt động
khác; các chi phí phải theo đúng chế độ, định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá được
Hội đồng quản trị phê duyệt, phải có hoá đơn chứng từ hợp pháp, hợp lệ.

Chi phí hoạt động kinh doanh bao
gồm các yếu tố: nguyên, nhiên, vật liệu; tiền lương và phụ cấp lương, các khoản
nộp tính theo lương như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn; khấu
hao tài sản cố định, các khoản dịch vụ thuê ngoài và chi phí khác bằng tiền.

Chi phí bán hàng và chi phí quản
lý doanh nghiệp (bao gồm cả kinh phí nộp lên cấp trên) phát sinh trong năm được
phân bổ cho hàng hoá, dịch vụ bán ra trong năm.

Chi phí hoạt động tài chính là
các khoản chi cho việc mua bán trái phiếu, tín phiếu, cổ phiếu, tiền khấu hao
cơ bản tài sản cố định cho thuê, chi phí cho hoạt động liên doanh...

Chi phí hoạt động khác bao gồm
chi phí cho việc thu hồi các khoản nợ đã xoá, chi cho việc thu tiền phạt, và
chi phí nhượng bán, thanh lý tài sản...

Khoản chi hoa hồng môi giới
không được áp dụng cho các đối tượng là đại lý của doanh nghiệp, các khách hàng
được chỉ định, các chức danh quản lý doanh nghiệp, những nhân viên làm nhiệm vụ
cung ứng vật tư, tiêu thụ sản phẩm. Mức hoa hồng môi giới do Giám đốc quyết định
và chịu trách nhiệm trước Tổng công ty và pháp luật về quyết định đó.

Mức khống chế các khoản chi hội
họp, tiếp khách, giao dịch do Hội đồng quản trị phê duyệt cho các doanh nghiệp
thành viên nhưng không được vượt mức khống chế của Nhà nước quy định.

Ngoài các khoản chi trên doanh
nghiệp được tính vào chi phí:

- Các khoản dự phòng giảm giá
hàng tồn kho, dự phòng công nợ khó đòi, dự phòng giảm giá các khoản đầu tư tài
chính theo hướng dẫn của Bộ Tài chính.

- Khoản trợ cấp thôi việc cho
người lao động theo quy định tại Nghị định số 198/CP ngày 31/12/1994 của Chính
phủ hướng dẫn một số điều trong Bộ luật lao động.

- Khoản chi để bảo hành sản phẩm
hàng hoá, dịch vụ tiêu thụ trong kỳ.

Đối với các khoản chi mà chế độ
không cho phép, doanh nghiệp không được hạch toán vào trong chi phí.

Những khoản chi sai chế độ, người
nào quyết định chi người đó phải bồi hoàn.

Những khoản chi vượt mức quy định,
Hội đồng quản trị quyết định xử lý theo chế độ hiện hành của Nhà nước.

Điều 25.
Lợi nhuận và phân phối lợi nhuận.

Lợi nhuận của doanh nghiệp là
chênh lệch giữa tổng số thu và tổng chi phí bao gồm cả các khoản thuế theo luật
định của hoạt động kinh doanh, hoạt động tài chính và hoạt động khác. Lợi nhuận
phát sinh còn bao gồm lợi nhuận năm trước phát hiện trong năm và được trừ đi
khoản lỗ của 2 năm trước (nếu có) đã được xác định trong quyết toán.

Việc phân phối lợi nhuận được thực
hiện theo quy định tại Quy chế quản lý tài chính và hạch toán kinh doanh của
doanh nghiệp nhà nước.

Điều 26.
Doanh nghiệp lập kế hoạch tài chính gắn liền với kế hoạch
kinh doanh trình Tổng công ty phê duyệt, tổ chức thực hiện; định kỳ báo cáo
tình hình thực hiện kế hoạch tài chính năm cho Tổng công ty.

Điều 27.
Ngoài những quy định trên đây, về mặt tài chính doanh
nghiệp thành viên có quyền và nghĩa vụ theo luật định như doanh nghiệp nhà nước
độc lập khác.

Điều 28.
Doanh nghiệp thành viên hạch toán phụ thuộc thực hiện
quyền và nghĩa vụ theo phân cấp của Tổng công ty.

Điều 29.
Các đơn vị sự nghiệp trong Tổng công ty hoạt động
theo chế độ Nhà nước hiện hành và Quy chế tổ chức và hoạt động của đơn vị được
Hội đồng quản trị phê chuẩn. Cơ chế tài chính của các đơn vị này là lấy thu bù
chi. Nguồn thu từ nguồn kinh phí sự nghiệp kinh tế, đào tạo, nghiên cứu khoa học,
y tế, giáo dục và các hoạt động đào tạo, dịch vụ ký với các đơn vị trong và
ngoài Tổng công ty. Các đơn vị này được hưởng quỹ phúc lợi và khen thưởng theo
các quy định hiện hành đối với đơn vị lấy thu bù chi.

Điều 30.
Các đơn vị thành viên của Tổng công ty có bộ máy tài
chính kế toán thống kê; thực hiện chế độ hạch toán kế toán theo đúng Pháp lệnh
Kế toán - Thống kê và Điều lệ kế toán Nhà nước, Chế độ kế toán do Bộ Tài chính
ban hành. Báo cáo tài chính của doanh nghiệp thành viên phải bảo đảm tính trung
thực, chính xác, lập và gửi đúng thời gian, địa chỉ quy định.

Điều 31.
Các đơn vị thành viên có trách nhiệm thực hiện đúng các
Quy chế quản lý tài chính, quản lý vốn và tài sản hiện hành của Nhà nước và quy
định trong Điều lệ Tổng công ty; chịu sự kiểm tra, giám sát về hoạt động tài
chính, quản lý vốn và tài sản của cơ quan tài chính và Tổng công ty theo nội
dung quy định trong Điều lệ Tổng công ty.

ĐIỀU KHOẢN THI HÀNH

Điều 32.
Trên cơ sở các quy định của Quy chế tài chính mẫu này,
các Tổng công ty nhà nước xây dựng Quy chế tài chính cụ thể của từng Tổng công
ty.

Quy chế tài chính của Tổng công
ty do Tổng giám đốc xây dựng và Hội đồng quản trị ban hành sau khi có ý kiến bằng
văn bản của Bộ Tài chính. Trường hợp cần bổ sung, sửa đổi Quy chế tài chính, Tổng
giám đốc phải trình Hội đồng quản trị báo cáo Bộ Tài chính thông qua trước khi
ký sửa đổi, bổ sung.

Điều 33.
Ngoài những quy định trên đây, Tổng công ty và các
đơn vị thành viên của Tổng công ty phải thực hiện đầy đủ các Quy chế tài chính
hiện hành của Nhà nước.