Quyết định 4021/2003/QĐ-BYT ban hành “Quy định đánh giá vệ sinh an toàn 20 chất phụ gia thực phẩm” do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC BAN HÀNH “QUY ĐỊNH
ĐÁNH GIÁ VỆ SINH AN TOÀN 20 CHẤT PHỤ GIA THỰC PHẨM”

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn
cứ Nghị định số 49/CP ngày 15/5/2003 của Chính phủ quy định chức năng nhiệm vụ,
quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế;
Căn cứ Nghị định số 86/CP ngày 08/12/1995 của Chính phủ về việc phân công trách
nhiệm quản lý nhà nước đối với chất lượng hàng hóa;
Căn cứ Quyết định số 14/1999/QĐ-TTg ngày 14/02/1999 của Thủ tướng Chính phủ về
việc thành lập Cục Quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm thuộc Bộ Y tế;
Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ Khoa học đào tạo, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế
và Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm,

QUYẾT ĐỊNH

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định
này “Quy định đánh giá vệ sinh an toàn 20 chất phụ gia thực phẩm”.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực
sau 15 ngày, kể từ ngày đăng Công báo.

Điều 3. Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh
thực phẩm có trách nhiệm tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai và kiểm tra
việc thực hiện Quyết định này.

Điều 4. Các Ông, Bà: Chánh Văn phòng;
Chánh Thanh tra, Vụ trưởng Khoa học đào tạo, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế,
Cục trưởng Cục An toàn vệ sinh thực phẩm; Giám đốc Sở Y tế tỉnh, thành phố trực
thuộc Trung ương, Thủ trưởng các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, Thủ trưởng Y tế
ngành chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này.

QUY ĐỊNH

ĐÁNH GIÁ VỆ SINH AN TOÀN
20 CHẤT PHỤ GIA THỰC PHẨM
(ban hành kèm theo Quyết định số
4021/2003/QĐ-BYT ngày 30 tháng 7 năm 2003 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

I. QUY ĐỊNH
CHUNG

1.
Phạm vi điều chỉnh: Quy định này đưa ra các yêu cầu bắt buộc về vệ sinh an toàn
đối với các chất phụ gia thực phẩm, được sản xuất, nhập khẩu và lưu thông trên
lãnh thổ Việt Nam.

2.
Đối tượng áp dụng: Quy định này bắt buộc áp dụng đối với các tổ chức cá nhân
sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh phụ gia thực phẩm trên lãnh thổ Việt Nam.

3.
Giải thích từ ngữ: Trong Quy định này các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

a.
Phụ gia thực phẩm: Là những chất không được coi là thực phẩm hoặc một thành phần
của thực phẩm. Phụ gia thực phẩm có ít hoặc không có giá trị dinh dưỡng, được
chủ động cho vào với mục đích đáp ứng yêu cầu công nghệ trong quá trình sản
xuất, chế biến, xử lý, bao gói, vận chuyển và bảo quản thực phẩm. Phụ gia thực
phẩm không bao gồm các chất ô nhiễm, các chất bổ sung vào thực phẩm với mục đích
tăng thêm giá trị dinh dưỡng của thực phẩm.

Phụ
gia thực phẩm trong danh mục là các chất phụ gia trong Quy định danh mục các chất
phụ gia được phép sử dụng trong thực phẩm theo quy định hiện hành của Bộ Y tế;

b.
Yêu cầu vệ sinh an toàn đối với phụ gia thực phẩm: Là việc đảm bảo các phụ gia
thực phẩm được sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh có hàm lượng các chất độc hại, định
lượng chất chính không vượt quá giới hạn cho phép theo Quy định này;

c.
Phương pháp thử: Là các phương pháp phát hiện, xác định hàm lượng chất chính, đánh
giá hàm lượng các chất độc hại trong sản phẩm phụ gia thực phẩm đáp ứng yêu cầu
vệ sinh an toàn theo Quy định này.

4.
Các tổ chức cá nhân chỉ được phép sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh các phụ gia
thực phẩm trong danh mục theo quy định hiện hành của Bộ Y tế và có chứng nhận
phù hợp các yêu cầu về vệ sinh an toàn theo Quy định này do cơ quan có thẩm
quyền cấp.

II. QUY ĐỊNH CỤ
THỂ

1.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Acid sorbic                                                        Phụ
lục 1

2.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Kali sorbat                                                         Phụ
lục 2

3.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Calci sorbat                                                       Phụ
lục 3

4.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Natri benzoat                                                      Phụ
lục 4

5.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Kali benzoat                                                       Phụ
lục 5

6.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Etyl p-hydroxybenzoat                                        Phụ
lục 6

7.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Propyl p-hydroxybenzoat                                    Phụ
lục 7

8.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Metyl p-hydroxybenzoat                                     Phụ
lục 8

9.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Kali nitrat                                                           Phụ
lục 9

10.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn ter-Butyl hydroquinon (TBHQ)                            Phụ
lục 10

11.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Butyl hydroxyanisol (BHA)                                Phụ
lục 11

12.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Butyl hydroxytoluen (BHT)                                 Phụ
lục 12

13.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Mannitol                                                           Phụ
lục 13

14.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Aspartam                                                         Phụ
lục 14

15.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Isomalt                                                             Phụ
lục 15

16.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Sucraloza                                                         Phụ
lục 16

17.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Red 2G                                                            Phụ
lục 17

18.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Green S                                                           Phụ
lục 18

19.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Brilliant black                                                    Phụ
lục 19

20.
Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Brown HT                                                         Phụ
lục 20

III. HƯỚNG DẪN
CHUNG CÁC PHƯƠNG PHÁP THỬ

Các
phương pháp thử được áp dụng cho việc đánh giá hàm lượng các chất độc hại của
20 chất phụ gia thực phẩm tại mục 2 nêu trên (Phụ lục 21).

IV. XỬ LÝ VI
PHẠM

Các
tổ chức cá nhân sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh phụ gia thực phẩm vi phạm Quy
định này, tuỳ theo mức độ vi phạm sẽ bị xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu
trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp
luật.

MỤC LỤC

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ
VỆ SINH AN TOÀN CÁC CHẤT PHỤ GIA THỰC PHẨM

Phụ
lục 1.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Acid sorbic

Phụ
lục 2.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Kali sorbat

Phụ
lục 3.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Calci sorbat

Phụ
lục 4.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Natri benzoat

Phụ
lục 5.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Kali benzoat

Phụ
lục 6.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Etyl p-hydroxybenzoat

Phụ
lục 7.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Propyl p-hydroxybenzoat

Phụ
lục 8.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Metyl p-hydroxybenzoat

Phụ
lục 9.         Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Kali nitra

Phụ
lục 10.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn ter-Butyl hydroquinon (TBHQ)

Phụ
lục 11.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Butyl hydroxyanisol (BHA)

Phụ
lục 12.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Butyl hydroxytoluen (BHT)

Phụ
lục 13.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Mannitol

Phụ
lục 14.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Aspartam

Phụ
lục 15.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Isomalt

Phụ
lục 16.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Sucraloza

Phụ
lục 17.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Red 2G

Phụ
lục 18.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Green S

Phụ
lục 19.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Brilliant black

Phụ
lục 20.       Quy định đánh giá vệ sinh an toàn Brown HT

Phụ
lục 21.       Hướng dẫn chung các phương pháp thử

P.VL.
              Hướng dẫn phương pháp thử các tính chất vật lý

P.VL.01            Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

P.VL.02            Xác
định nhiệt độ đông đặc

P.VL.03            Xác
định góc quay cực riêng

P.VC.               Hướng
dẫn phương pháp xác định các thành phần vô cơ

P.VC.01           Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

P.VC.02           Xác
định giảm khối lượng khi nung

P.VC.03           Xác
định hàm lượng nước (phương pháp Karl-fischer)

P.VC.04           Xác
định hàm lượng clorid

P.VC.05           Xác
định hàm lượng sulfat

P.VC.06           Xác
định hàm lượng flo

P.VC.07           Xác
định hàm lượng chì

P.VC.08           Xác
định hàm lượng asen

P.VC.09           Xác định hàm lượng một số kim loại
nặng bằng phương pháp Quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS)

P.VC.10           Xác định hàm lượng tổng các kim
loại nặng

P.VC.11           Xác định tro sulfat

P.HC.               Hướng dẫn các phương pháp xác
định thành phần hữu cơ

P.HC.01           Xác định các hợp chất hữu cơ clo

P.HC.02           Xác định các hợp chất hữu cơ dễ
cacbon hóa

P.HC.03           Xác định các hợp chất khử

P.PM.              Hướng dẫn phương pháp xác định
cho phẩm màu thực phẩm

P.PM.01           Định tính các chất màu

P.PM.02           Xác định giảm khối lượng khi sấy

P.PM.03           Xác định hàm lượng clorid

P.PM.04           Xác định hàm lượng sulfat

P.PM.05           Xác định hàm lượng các chất không
tan trong nước

P.PM.06           Xác định hàm lượng các chất màu phụ

P.PM.07           Xác định hàm lượng các chất hữu cơ
ngoài chất tạo màu

P.PM.08           Xác định hàm lượng các chất có thể
chiết bằng ete.

P.PM.09           Xác định hàm lượng các amin thơm bậc
nhất không sulphonat hóa

P.PM.10           Xác định hàm lượng leuso base
trong chất màu triarylmetan sulphonat hóa

P.PM.11           Định lượng thành phần màu chính

TT.                   Các dung dịch thuốc thử

PHỤ
LỤC 1.

QUY
ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ SINH AN TOÀN ACID SORBIC

1. Tên khác, ký hiệu                   Chỉ số INS:
200; Chỉ số EEC: E200

2. Định danh

Tên
hoá học                              Acid sorbic; Acid 2,4 hexadienoic; acid
2-propenylacrylic

Mã
số C.A.S                             110-44-1

Công
thức hoá học                    C₆H₈O₂

Khối
lượng phân tử                   111,12

3. Mô tả ngoại quan                   Tinh thể hình
kim không màu hoặc bột mịn màu trắng, có mùi đặc trưng nhẹ.

4. Chức năng                            Bảo quản chống
vi sinh vật, chống nấm mốc.

5. Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1. Định tính

Tính tan                                     Tan ít
trong nước, tan trong etanol

Khoảng nhiệt độ nóng chảy       132⁰C -
135⁰C

Quang phổ                                Dung dịch mẫu
thử trong isopropnol (1 trong 400.000) phải có độ hấp thụ quang cực đại tại bước
sóng 254 ± 2nm

Định tính liên kết đôi                  Đạt (mô tả
trong phần phương pháp thử)

5.2. Độ tinh khiết

Hàm lượng nước                       Không lớn hơn
0,5%

Trosulfat                                   Không lớn
hơn 0,2%

Asen                                         Không lớn
hơn 3mg/kg

Tổng các kim loại nặng              Không lớn hơn
10mg/kg

Aldehyd                                    Không lớn
hơn 0,1%

5.3. Định lượng C₆H₈O₂­              Không
nhỏ hơn 99,0% C₆H₈O₂­ (tính theo chế phẩm
khan)

6. Phương pháp thử

6.1. Thử định tính

Xác định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01)

Chú ý: Thiết bị đo độ chảy cần được gia nhiệt trước
tới 125⁰C.

Đo quang phổ

Dung
dịch mẫu thử trong isopropnol (1 trong 400.000) có độ hấp thụ quang cực đại tại
bước sóng 254 ± 2nm

Thử
định tính liên kết đôi

Lắc
khoảng 0,02g mẫu với 1ml dung dịch brom (nước brom) TT.048, màu nâu của nước
brom sẽ mất.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định hàm lượng nước

Phương
pháp chuẩn độ Karl-Fischer

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.03).

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11).

Chú
ý: lấy 2g mẫu thử

Xác
định Asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.08).

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10 - Phương pháp 2).

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định aldehyd

Tiến
hành:

- Ống
thử: Lấy 1ml dung dịch mẫu bão hòa trong nước cất cho vào ống nghiệm và thêm vào
đó 0,5ml dung dịch thuốc thử Schif TT.211, để yên trong 10 đến 15 phút.

- Ống
chuẩn: Lấy 1ml dung dịch formaldehyd có nồng độ 2μg/ml cho vào ống nghiệm, thêm
vào đó 0,5ml dung dịch thuốc thử Schiff TT.211, để yên trong 10 đến 15 phút.

-
Màu của ống thử không được đậm hơn màu của ống chuẩn.

6.3.
Định lượng C₆H₈O₂

Phương
pháp chuẩn độ trung hòa

Hòa
tan 0,25g mẫu (chính xác đến 0,1mg) vào trong 50ml metanol khan, dung dịch
metanol đã được trung hòa trước bằng dung dịch NaOH 0,1N với chỉ thị là dung
dịch phenolphtalein TT.179. Chuẩn độ dung dịch mẫu bằng NaOH 0,1N cho đến khi
dung dịch có màu hồng bền trong 30 giây. 1ml dung dịch NaOH 0,1N tương đương với
11,21mg C₆H₈O₂

PHỤ LỤC 2.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN KALI SORBAT

1. Tên khác, ký hiệu                   Chỉ số INS:
202; Chỉ số EEC: E202

2. Định danh

                                                Kali
sorbat, kali (E.E) - 2,4 - hexadienoat; muối kali của acid trans 2,4-hexadienoic

Mã
số C.A.S                             24634-61-5

Công
thức hoá học                    C₆H₇KO₂

Khối
lượng phân tử                   150,22

3. Mô tả ngoại quan                   Tinh thể trắng
hoặc trắng vàng, hoặc dạng bột tinh thể.

4. Chức năng                            Chất bảo quản

5. Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1. Định tính

Tính tan                                     Tan tốt
trong nước, tan trong etanol

Định tính kali                              Đạt (Xem
phương pháp thử).

Định tính liên kết chưa bão hòa  Đạt (Xem phương
pháp thử)

5.2. Độ tinh khiết

Giảm khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 1%
(105⁰C; 3 giờ)

Độ acid hoặc độ kiềm                Không lớn hơn 1%
(tính theo acid sorbic hoặc kali cacbonat - Xem phương pháp thử)

Aldehyd                                    Không lớn
hơn 0,1% (tính theo formaldehyd).

Chì                                            Không
lớn hơn 2 mg/kg.

5.3. Hàm lượng C₆H₇KO₂            Không
nhỏ hơn 98% C₆H₇KO₂­ (tính theo chế phẩm khan)

6. Phương pháp thử

6.1. Thử định tính

Thử định tính kali

-
Các hợp chất chứa kali thường cho ngọn lửa màu tím. Trong trường hợp mẫu có vi
lượng natri màu ngọn lửa của kali sẽ bị che phủ bởi ngọn lửa của natri.

-
Pha dung dịch mẫu thử có nồng độ đặc, cho vào ống nghiệm. Trong môi trường
trung tính, cho dung dịch natri bitartrat TT.221 vào ống nghiệm chứa dung dịch
mẫu đã chuẩn bị, trong dung dịch phải tạo kết tủa tinh thể trắng, tốc độ kết tủa
chậm. Tinh thể này tan được trong môi trường dung dịch amoniac TT.009, natri hydroxid
hoặc carbonat. Có thể thúc đẩy tốc độ kết tinh bằng cách khuấy dung dịch trong ống
nghiệm bằng đũa thủy tinh thêm bi thủy tinh, hoặc thêm lượng nhỏ acid acetic băng
hoặc etanol.

Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01).

Ghi
chú:

Dẫn
xuất hóa acid sorbic từ mẫu thử; Acid hóa dung dịch mẫu thử bằng dung dịch acid
hydrocloric loãng TT.127. Lọc thu kết tủa acid sorbic. Rửa kết tủa sạch Clo bằng
nước cất. Làm khan kết tủa thu được trong chân không trên H₂SO₄.

Thử
định tính liên kết chưa bão hòa

Pha
dung dịch mẫu thử (1/10). Lấy 2ml dung dịch mẫu thử lắc với vài giọt dung dịch
brom (nước brom) TT.048, màu nâu của nước brom sẽ mất.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01).

Chú
ý: Sấy ở nhiệt độ 105⁰C trong 3 giờ.

Xác
định độ acid hoặc độ kiềm

-
Hòa tan 1,1g mẫu vào trong 20ml nước cất và thêm 3 giọt chỉ thị là dung dịch
phenolphtalein TT.179.

-
Nếu dung dịch không màu, tiến hành chuẩn độ bằng dung dịch NaOH 0,1N đến khi xuất
hiện màu hồng bền vững trong 15 giây. Lượng NaOH 0,1N sử dụng không quá 1,1ml.

-
Nếu dung dịch có màu hồng, tiến hành chuẩn độ bằng dung dịch HCl 0,1N. Thể tích
dung dịch HCl 0,1N sử dụng không quá 0,8ml.

Xác
định hàm lượng aldehyd

-
Chuẩn bị dung dịch mẫu thử 0,3%, điều chỉnh pH của dung dịch thử về 4 bằng HCl
1N, lọc dung dịch.

- Ống
thử: Lấy 5ml dung dịch mẫu thử cho vào ống nghiệm và thêm vào đó 2,5ml dung
dịch thuốc thử Schiff TT.211, để yên từ 10 đến 15 phút.

- Ống
chuẩn: Lấy 5ml dung dịch formaldehyd có nồng độ 3μg/ml cho vào ống nghiệm, thêm
vào đó 2,5ml dung dịch thuốc thử Schiff TT.211, để yên trong 10 đến 15 phút.

-
Màu của ống thử không được đậm hơn màu của ống chuẩn.

Xác
định hàm lượng chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09).

6.3.
Định lượng C₆H₇KO₂

Cân
chính xác 0,25g mẫu thử kali sorbat đã được làm khô. Hòa tan vào 36ml acid
acetic băng và 4ml anhydrid acetic trong bình thủy tinh có nút 250ml, làm ấm
dung dịch, để nguội về nhiệt độ phòng, thêm 2 giọt dung dịch metyl tím TT.265 và
chuẩn độ với dung dịch acid percloric 0,1N trong acid acetic băng tới khi dung
dịch chuẩn độ có màu xanh bền ít nhất 30 giây.Thao tác tương tự với mẫu trắng để
xác định hệ số điều chỉnh, 1ml acid percloric 0,1N tương đương với 15,02mg C₆H₇KO₂

PHỤ LỤC 3.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN CALCI SORBAT

1.
Tên khác, ký hiệu                   Chỉ số INS: 203; Chỉ số EEC: E203

2.
Định danh

Tên
hóa học                              Calci sorbat, muối calci của tran, tran
2,4-hexadienoic acid.

Mã
số C.A.S.                            7492-55-9

Công
thức hóa học                    C₁₂H₁₄CaO₄

Khối
lượng phân tử                   262,32

3.
Mô tả ngoại quan                   Bột tinh thể trắng mịn

4.
Chức năng                            Chất bảo quản

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, hầu như không tan trong
etanol

Định
tính calci                            Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Định
tính liên kết chưa bão hòa  Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử).

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 3% (trên H₂SO₄
trong chân không, 4 giờ).

Flo                                            Không
lớn hơn 10mg/kg.

Aldehyd                                    Không
lớn hơn 0,1% (tính theo formaldehyd)

Chì                                            Không
lớn hơn 2mg/kg.

5.3. Định lượng C₁₂H₁₄O₄Ca        Không
nhỏ hơn 98% và 102% C₁₂H₁₄CaO₄ (tính theo chế
phẩm khan)

6. Phương pháp thử

6.1. Thử định tính

Thử định tính Calci

Hoà
tan mẫu thử vào nước cất (tỷ lệ 1/20), cho 2 giọt chỉ thị là dung dịch metyl đỏ
TT.160, trung hòa dung dịch này bằng dung dịch amoniac TT.009, nhỏ giọt dung
dịch amoni oxalat TT.023 vào dung dịch thử, trong dung dịch thử phải có kết tủa
trắng. Kết tủa này không tan trong nước, acid acetic nhưng tan trong acid
hydrocloric.

Muối
của calci tẩm ướt bằng acid hydrocloric tạo ngọn lửa màu đỏ ánh vàng khi đốt bằng
ngọn lửa đèn khí

Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01).

Ghi
chú:

Dẫn
xuất hóa acid sorbic từ mẫu thử: Acid hóa dung dịch mẫu thử bằng dung dịch acid
hydrocloric loãng TT.127. Lọc thu kết tủa acid sorbic. Rửa kết tủa sạch Clo bằng
nước cất. Làm khan kết tủa thu được trong chân không trên H₂SO₄.

Thử
định tính liên kết chưa bão hòa.

Lắc
khoảng 0,02g mẫu với 1ml dung dịch brom (nước brom) TT.048, màu nâu của nước
brom sẽ mất.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Làm
khô trong chân không, trên H₂SO₄ đặc trong 4 giờ.

Xác
định flo

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.06).

Ghi
chú: Lấy 5g mẫu thử.

Xác
định aldehyd

-
Chuẩn bị dung dịch mẫu thử 0,3%, điều chỉnh pH của dung dịch thử về 4 bằng HCl
1N, lọc dung dịch.

- Ống
thử: Lấy 5ml dung dịch mẫu thử cho vào ống nghiệm và thêm vào đó 2,5ml dung
dịch thuốc thử Schiff TT.211, để yên từ 10 đến 15 phút.

- Ống
chuẩn: Lấy 5ml dung dịch formaldehyd có nồng độ 3μg/ml cho vào ống nghiệm, thêm
vào đó 2,5ml dung dịch thuốc thử Schiff TT.211, để yên trong 10 đến 15 phút.

-
Màu của ống thử không được đậm hơn màu của ống chuẩn.

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09).

6.3.
Định lượng C₁₂H₁₄O₄Ca

Tiến
hành:

Cân
chính xác 0,25g mẫu thử calci sorbat đã được làm khô. Hòa tan vào trong 35ml
acid acetic băng và 4ml anhydrid acetic trong bình thủy tinh có nút 250ml, làm ấm
dung dịch, để nguội về nhiệt độ phòng, thêm 2 giọt dung dịch metyl tím TT.265 và
chuẩn độ bằng dung dịch acid percloric 0,1N trong acid acetic băng tới khi dung
dịch chuẩn độ có màu xanh bền ít nhất 30 giây. Thao tác tương tự với mẫu trắng để
xác định hệ số điều hành, 1ml acid percloric 0,1N tương đương với 13,12mg C₁₂H₁₄CaO₄.

PHỤ LỤC 4.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN NATRI BENZOAT

1.
Tên khác, ký hiệu                   Chỉ số INS: 211; Chỉ số EEC: E211

2.
Định danh

Tên hóa học                              Natri
benzoat, muối natri của acid benzencacboxylic; muối natri của acid phenylcacboxylic.

Mã
số C.A.S                             532-32-1

Công
thức hóa học                    C₇H₅NaO₂

Khối
lượng phân tử                   144,11

3.
Mô tả ngoại quan                   Bột tinh thể màu trắng hoặc dạng hạt nhỏ, hầu
như không mùi

4.
Chức năng                            Chất bảo quản

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan tốt trong nước, ít tan trong etanol

Định
tính gốc benzoat                Đạt (Xem phương pháp thử)

Định
tính natri                            Đạt (Xem phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Tính
acid hoặc tính kiềm             Đạt (xem phương pháp thử)

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 1,5% (105⁰C, 4 giờ)

Tổng
kim loại nặng                    Không lớn hơn 10mg/kg

Các
hợp chất dễ cacbon hóa     Đạt (xem phương pháp thử)

Các
hợp chất hữu cơ cơ clo      Không lớn hơn 0,07%

Các
hợp chất dễ oxy hóa           Đạt (xem phương pháp thử)

5.3.
Định lượng C₇H₅NaO₂          Không nhỏ hơn 99%
C₇H₅NaO₂ (tính theo chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Thử
định tính gốc benzoat

Dịch
thử: Cân 1g mẫu pha với 10ml nước cất.

Thêm
dung dịch sắt (III) clorid TT.112 vào dung dịch thử. Trong dung dịch thử phải
xuất hiện kết tủa màu da bò.

Thử
định tính natri

Acid
hóa dung dịch mẫu bằng HNO₃ loãng, cho dung dịch Coban uranyl acetat
TT.071, lắc nhẹ trong vài phút. Trong dung dịch thử phải xuất hiện kết tủa màu
vàng.

Các
hợp chất chứa natri cho ngọn lửa màu vàng khi đốt bằng ngọn lửa đèn khí.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định độ acid (hoặc độ kiềm)

Hòa
tan 2g mẫu (cân chính xác đến mg) vào 20ml nước cất vừa đun sôi.

Chuẩn
độ dung dịch này bằng NaOH 0,1N (hoặc HCl 0,1N) dùng phenolphatein (TT) làm chất
chỉ thị màu.

Thể
tích NaOH 0,1N (hoặc HCl 0,1N) dùng để chuẩn độ không được lớn hơn 0,5ml

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01)

Ghi
chú: Sấy ở nhiệt độ 105⁰C trong 4 giờ.

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10 - Phương pháp 1)

Chú
ý: Cân 4g mẫu thử, hòa tan trong 40ml nước cất. Thêm từng giọt 10ml dung dịch
acid hydrocloric loãng TT.127, vừa thêm vừa khuấy đều, lọc. Lấy 25ml dịch lọc
tiến hành thử nghiệm.

Xác
định các hợp chất dễ cacbon hóa

Hoà
tan 0,5g mẫu (cân chính xác đến mg) vào 5ml dung dịch acid sulfuric TT.245,
dung dịch có màu hồng. So sánh cường độ màu của dung dịch thử với cường độ màu
của dung dịch đối chứng “Q" (xem hướng dẫn chung các phương pháp thử). Cường
độ màu của dung dịch thử không được đậm hơn cường độ màu của dung dịch đối
chứng “Q". Xem Hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.02).

Xác
định các hợp chất hữu cơ cơ clo.

Cân
chính xác 0,25g mẫu, hòa tan vào trong 10ml nước cất. Acid hóa bằng HNO₃
10%, lọc lấy kết tủa. Trộn kết tủa với 0,5g CaCO₃, sấy khô hỗn hợp và
nung. Cho vào cặn sau nung 20ml HNO₃ 10% khuấy kỹ và lọc. Trộn dịch
lọc với 0,5m AgNO₃ 0,1N.

Độ
đục của dung dịch này không được lớn hơn độ đục của hỗn hợp: 19,5ml nước cất +
0,5ml HCl 0,01N và 0,5ml AgNO₃ 0,1N.

Xem
Hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.01)

Xác
định các hợp chất dễ oxy hóa.

Thêm
1,5ml H₂SO₄ vào 100ml nước cất, đun sôi và thêm từng giọt
KMnO₄ 0,1N cho tới khi màu hồng bền trong 30 giây. Hòa 1g mẫu (cân
chính xác tới mg) vào dung dịch đã được đun nóng và chuẩn độ bằng KMnO₄
0,1N tới khi màu hồng bền trong 15 giây. Thể tích dung dịch KMnO₄
0,1N dùng chuẩn độ không lớn hơn 0,5ml.

6.3.
Định lượng C₇H₅NaO₂

Cân
chính xác 3g mẫu đã sấy khô trong 4 giờ ở 105⁰C, chuyển vào bình nón
250ml. Thêm 50ml nước cất để hòa tan mẫu. Trung hòa dung dịch bằng HCl 0,1N với
chỉ thị là dung dịch phenolphtalein TT.179 (nếu cần). Thêm 50ml ete và vài giọt
dung dịch bromophenol xanh TT.057. Chuẩn độ với dung dịch HCl 0,5N lắc bình cho
tới khi màu của chỉ thị bắt đầu thay đổi. Chiết lớp nước ở dưới vào bình khác,
rửa lớp ete với 10ml nước cất. Gộp dịch rửa vào bình chứa lớp nước chiết. Thêm
20ml ete vào dịch này. Tiếp tục chuẩn độ bằng dung dịch HCl 0,5N và lắc liên tục.

1ml
dung dịch HCl 0,5N dùng để chuẩn độ tương ứng với 72,05mg C₇H₅NaO₂

PHỤ LỤC 5.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN KALI BENZOAT

1.
Tên khác, ký hiệu                   Chỉ số INS: 212; Chỉ số EEC: E212, Kali
benzoat

2.
Định danh

Tên hóa học                              muối kali
của acid benzencacboxylic, muối kali của acid phenylcacboxylic.

Mã
số C.A.S.                            582-25-2

Công
thức hóa học                    C₇H₅KO₂.3H₂O

Khối
lượng phân tử                   214,27

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng bột hoặc tinh thể màu trắng

4.
Chức năng                            Chất bảo quản

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan tốt trong nước, tan trong etanol

Định
tính gốc benzoat                Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Định
tính kali                              Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 26,5% (105⁰C, 4h)

Độ
acid và độ kiềm                   Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 10mg/kg.

Các
hợp chất dễ cacbon hóa     Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Các
hợp chất dễ oxy hóa           Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Các
hợp chất hữu cơ clo           Không lớn hơn 0,07% (tính theo Cl)

5.3.
Định lượng C₇H₅KO₂            Không nhỏ hơn
99% C₇H₅KO₂ tính theo chế phẩm khan

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Thử
định tính kali

-
Các hợp chất chứa kali thường cho ngọn lửa màu tím. Trong trường hợp mẫu có vi
lượng natri màu ngọn lửa của kali sẽ bị che phủ bởi ngọn lửa của natri.

-
Pha dung dịch mẫu thử có nồng độ 10%, cho vào ống nghiệm. Trong môi trường
trung tính, cho dung dịch natri bitartrat TT.221 vào ống nghiệm chứa dung dịch
mẫu đã chuẩn bị, trong dung dịch phải tạo kết tủa tinh thể trắng, tốc độ kết tủa
chậm. Tinh thể này tan được trong môi trường dung dịch amoniac TT.009, natri
hydroxid hoặc carbonat. Có thể thúc đẩy tốc độ kết tinh bằng cách khuấy dung
dịch trong ống nghiệm bằng đũa thuỷ tinh thêm bi thuỷ tinh, hoặc thêm lượng nhỏ
acid acetic băng hoặc etanol

Thử
định tính gốc benzoat

Dịch
thử: Cân 1g mẫu pha với 10ml nước cất

Thêm
dung dịch sắt (III) clorid TT.112 vào dung dịch thử. Trong dung dịch thử phải
xuất hiện kết tủa màu da bò.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định độ acid và độ kiềm

Hòa
tan 2g mẫu (cân chính xác đến mg) vào 20ml nước cất vừa đun sôi

Chuẩn
độ dung dịch này bằng NaOH 0,1N (hoặc HCl 0,1N) dùng dung dịch phenolphtalein
TT.179 làm chất chỉ thị màu.

Lượng
NaOH 0,1N (hoặc HCl 0,1N) dùng để chuẩn độ không được lớn hơn 0,5ml.

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10 - phương pháp 1)

Chú
ý: Cân 4g mẫu thử, hòa tan trong 40ml nước cất. Thêm từng giọt 10ml dung dịch
acid hydrocloric loãng TT.127, vừa thêm vừa khuấy đều, lọc. Lấy 25ml dịch lọc
tiến hành thử nghiệm.

Xác
định các hợp chất dễ cácbon hóa.

Cân
0,5g mẫu (chính xác đến mg), hòa tan trong 5ml dung dịch acid sulfuric TT.245.
Dung dịch thử có màu hồng, so sánh cường độ màu của dung dịch thử với cường độ
màu của dung dịch đối chứng “Q" (Xem hướng dẫn chung các phương pháp thử),
màu của dung dịch thử không được đậm hơn màu của dung dịch đối chứng “Q".
Xem hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.02).

Xác
định các hợp chất dễ oxi hóa

Thêm
1,5ml H₂SO₄ vào 100ml nước cất, đun sôi và thêm từng giọt
KMnO₄ 0,1N cho tới khi màu hồng bền trong 30 giây. Hòa tan 1g mẫu (cân
chính xác tới mg) vào dung dịch đã được đun nóng và chuẩn độ bằng KMnO₄
0,1N tới khi màu hồng bền trong 15 giây. Lượng KMnO₄ 0,1N dùng chuẩn
độ không lớn hơn 0,5ml

Xác
định các hợp chất hữu cơ cơ clo

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.01).

Ghi
chú: cân 0,25g mẫu thử. Sử dụng 0,5ml dung dịch HCl 0,01N làm dung dịch chuẩn
so sánh.

6.3.
Định lượng C₇H₅KO₂

Cân
chính xác 3g mẫu đã sấy khô trong 4 giờ ở 105⁰C, chuyển vào bình nón
250ml. Thêm 50ml nước cất để hòa tan mẫu. Trung hòa dung dịch bằng HCl 0,1N với
chỉ thị là dung dịch phenolphtalein TT.179. Thêm 50ml ete và vài giọt dung dịch
bromophenol xanh TT.057. Chuẩn độ với acid HCl 0,5N lắc bình cho tới khi màu
của chỉ thị bắt đầu thay đổi. Chiết lớp nước ở dưới vào bình khác, rửa lớp ete
với 10ml nước cất. Gộp dịch rửa vào bình chứa lớp nước chiết. Thêm 20ml ete vào
dịch này. Tiếp tục chuẩn độ với HCl 0,5N và lắc liên tục.

1ml
HCl 05N dùng để chuẩn độ tương ứng với 80,11 mg C₇H₅KO₂.

PHỤ LỤC 6.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN ETYL P - HYDROXYBENZOAT

1. Tên khác, ký hiệu                   Etylparaben,
etyl p- hydroxybenzoat. Chỉ số INS: 214; Chỉ số EEC: E218

2.
Định danh

Tên
hóa học                              Etyl p - hydroxy benzoat, Etyl este của
acid p - hydroxybenzoic.

Mã
số C.A.S.                            120-47-8

Công
thức hoá học                    C₉H₁₀O₃

Khối
lượng phân tử                   166,18

3.
Mô tả ngoại quan                   Bột tinh thể nhỏ, không mùi, không màu hoặc
màu trắng

4.
Chức năng                            Chất bảo quản

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong etanol, ete và propylen
glycol

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy       115 - 118⁰C

Định
tính p-hydroxybenzoat        Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 0,5% (80⁰C; 2 giờ)

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,05%.

Độ
acid                                     Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Chì                                            Không
lớn hơn 2mg/kg.

5.3.
Định lượng C₉H₁₀O₃             Không nhỏ hơn
99% C₉H₁₀O₃ (tính theo chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Xác
định khoảng nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01).

Thử
định tính p-hydroxybenzoat

Cân
0,5g mẫu thử thêm vào 10ml dung dịch natri hydroxid TT.230, đun sôi 30 phút và
cô đặc đến còn khoảng 5ml, để nguội, acid hóa bằng dung dịch acid sulfuric loãng
TT.246. Lọc lấy kết tủa, rửa kỹ kết tủa bằng nước cất. Làm khô trong bình hút ẩm
với H₂SO₄ đặc. Xác định khoảng nhiệt độ nóng chảy của kết
tủa thu được (acid p-hydroxybenzoic).

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy phải đạt: 212⁰C - 217⁰C

6.2.
Thử độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01)

Ghi
chú: Sấy ở 80⁰C, trong 2 giờ.

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.11-Phương pháp 1)

Chú
ý: Cân 2g mẫu thử

Xác
định độ acid

Đun
nóng 750mg mẫu thử với 15ml nước cất ở 80⁰C trong 1 phút, để nguội và
lọc. Thử dịch lọc bằng giấy quỳ, pH dịch lọc có thể acid hoặc trung tính. Lấy
10ml dịch lọc, thêm 0,2ml NaOH 0,1N và 2 giọt dung dịch metyl đỏ TT.160. Dung
dịch phải có màu vàng (không có màu hồng).

Xác
định acid p-hydroxybenzoic và acid salicilic

Hòa
tan 0,5g mẫu thử vào trong 30ml ete, thêm 20ml dung dịch NaHCO₃ 1%,
lắc đều, tách lấy lớp nước. Rửa lớp nước hai lần bằng ete (mỗi lần 20ml), thêm
5ml dung dịch acid sulfuric loãng TT.246 và 30ml ete, lắc kỹ. Tách lấy lớp ete,
thêm 10ml nước cất và lắc kỹ. Lọc lớp ete, tráng rửa bình và màng lọc bằng một ít
ete. Gộp dịch rửa và dịch lọc (dịch ete), cất quay loại ete trong nồi cách thủy,
làm khô cặn thu được trên H₂SO₄ đặc tới khối lượng không đổi.
Khối lượng của cặn không được quá 5mg.

Hoà
tan cặn này trong 25ml nước cất, đun nóng tới khoảng 700⁰C, lọc và
nhỏ vài giọt dung dịch sắt (III) clorid loãng TT.114. Dung dịch mẫu thử phải
chuyển thành màu tím đỏ.

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.09)

6.3.
Định lượng C₉H₁₀O₃

Dung
dịch đệm pH =6,5:

Trộn
50ml dung dịch kali dihydro phosphat 0,2M với 15,2ml dung dịch natri hydroxid
0,2M. Định mức đến 200ml bằng nước cất.

Tiến
hành:

Cân
chính xác 2g mẫu thử khan và chuyển vào bình thủy tinh. Thêm 40ml NaOH 1N và rửa
thành bình bằng nước cất. Đậy mặt kính hoặc nắp hộp lồng, đun sôi dung dịch
trong 1 giờ và để nguội. Thêm 5 giọt dung dịch bromothymol xanh TT.060 và chuẩn
độ lượng NaOH dư bằng H₂SO₄ 1N, so sánh màu của dung dịch
thu được với màu của dung dịch đệm pH = 6,5 (TT) có chứa cùng tỷ lệ chất chỉ thị.

Tiến
hành tương tự với mẫu trắng để xác định hệ số hiệu chỉnh (nếu cần).

1ml
NaOH 1N tương đương với 166,18mg C₉H₁₀O₃.

PHỤ LỤC 7.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN PROPYL P-HYDROXYBENZOAT

1. Tên khác, ký hiệu                   Propylparaben,
propyl p-hydroxybenzoat, Chỉ số INS: 216; Chỉ số EEC: E216

2.
Định danh

Tên hóa học                              Propyl
p-hydroxybenzoat, este của acid p-hydroxybenzoic và n-propyl

Mã
số C.A.S                             94-13-3

Công
thức hóa học                    C₁₀H₁₂O₃

Khối
lượng phân tử                   180,21

3. Mô tả ngoại quan                   Tinh thể không
màu, tinh thể nhỏ hoặc bột tinh thể màu trắng và hầu như không mùi

4.
Chức năng                            Chất bảo quản

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong etanol, ete và propylen
glycol

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy       95⁰C đến 98⁰C

Định
tính p-hydroxybenzoat        Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 0,5% (trên silicagel; 5 giờ)

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,05%

Độ
acid                                     Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Chì                                            Không
lớn hơn 2mg/kg

5.3.
Định lượng C₁₀H₁₂O₃            Không nhỏ hơn
99% C₁₀H₁₂O₃ (tính theo chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01)

Thử
định tính p-hydroxybenzoat

Cân
0,5g mẫu thử thêm vào 10ml dung dịch natri hydroxid TT.230, đun sôi 30 phút và
cô đặc đến còn khoảng 5ml, để nguội, acid hóa bằng dung dịch acid sulfuric loãng
TT.246. Lọc lấy kết tủa, rửa kỹ kết tủa bằng nước cất. Làm khô trong bình hút ẩm
với H₂SO₄ đặc. Xác định khoảng nhiệt độ nóng chảy của kết
tủa thu được (acid p - hydroxybenzoic).

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy phải đạt: 212⁰C - 217⁰C.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01)

Ghi
chú: Mẫu được làm khô bằng Silicagel trong 4 giờ

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11-Phương pháp 2)

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định độ acid

Đun
nóng 750mg mẫu thử với 15ml nước cất ở 80⁰C trong 1 phút, để nguội và
lọc. Thử dịch lọc bằng giấy quỳ, pH dịch lọc có thể acid hoặc trung tính. Lấy
10ml dịch lọc, thêm 0,2ml NaOH 0,1N và 2 giọt dung dịch metyl đỏ TT.160. Dung
dịch phải có màu vàng (không có màu hồng).

Xác
định acid p-hydroxybenzoic và acid salicylic

Hòa
tan 0,5g mẫu thử vào trong 30ml ete, thêm 20ml dung dịch NaHCO₃ 1%,
lắc đều, tách lấy lớp nước. Rửa lớp nước hai lần bằng ete (mỗi lần 20ml), thêm
5ml dung dịch acid sulfuric loãng TT.246 và 30ml ete, lắc kỹ. Tách lấy lớp ete,
thêm 10ml nước cất và lắc kỹ. Lọc lớp ete, tráng rửa bình và màng lọc bằng một ít
ete. Gộp dịch rửa và dich lọc (dịch ete), cất quay loại ete trong nồi cách thuỷ,
làm khô cặn thu được trên H₂SO₄ đặc tới khối lượng không đổi.
Khối lượng của cặn không được quá 5mg

Hòa
tan cặn này trong 25ml nước cất, đun nóng tới khoảng 700⁰C, lọc và
nhỏ vài giọt dung dịch sắt (III) clorid loãng TT.114. Dung dịch mẫu thử phải
chuyển thành màu tím đỏ.

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

6.3.
Định lượng C₁₀H₁₂O₃

Dung
dịch đệm pH = 6,5:

Trộn
50ml dung dịch kali dihydro phosphat 0,2M với 15,2ml dung dịch natri hydroxid
0,2M. Định mức đến 200ml bằng nước cất.

Tiến
hành:

Cân
chính xác 2g mẫu thử khan và chuyển vào trong bình thủy tinh. Thêm 40ml NaOH 1N
và rửa thành bình bằng nước cất. Đậy nắp (mặt kính hoặc nắp hộp lồng), đun sôi
dung dịch trong 1 giờ và để nguội. Thêm 5 giọt dung dịch bromothymol xanh
TT.060 và chuẩn độ lượng NaOH dư bằng H₂SO₄ 1N, so sánh màu
của dung dịch thu được với màu của dung dịch đệm pH = 6,5 (TT) có chứa cùng tỷ
lệ chất chỉ thị.

Tiến
hành xác định mẫu trắng với thuốc thử và điều chỉnh nếu cần thiết.

1ml
NaOH 1N tương đương với 180,2mg C₁₀H₁₂O₃.

PHỤ LỤC 8.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN METYL P - HYDROXYBENZOAT.

1. Tên khác, ký hiệu                   Metyl p-hydroxybenzoat,
Metyl paraben, metyl p - oxybenzoat. Chỉ số INS: 218; Chỉ số EEC: E218

2.
Định danh

Tên hóa học                              Metyl
p-hydroxybenzoat, metyl este của acid p-hydroxybenzoic

Mã số C.A.S                             99-76-3

Công
thức hóa học                    C₈H₈O₃

Khối
lượng phân tử                   152,15

3. Mô tả ngoại quan                   Tinh thể nhỏ hầu
như không mùi, không màu hoặc bột tinh thể màu trắng

4.
Chức năng                            Chất bảo quản

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong etanol, ete; ít tan trong
nước và propyl glycol

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy       125 đến 128⁰C

Định
tính p-hydroxybenzoat        Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 0,5% (trên silicagel; 5 giờ)

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,05%

Độ
acid                                     Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Chì                                            Không
lớn hơn 2mg/kg

5.3.
Định lượng C₈H₈O₃              Không nhỏ hơn
99% C₈H₈O₃ (tính theo chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01)

Thử
định tính p-hydroxybenzoat

Cân
0,5g mẫu thử thêm vào 10ml dung dịch natri hydroxid TT.230, đun sôi 30 phút và
cô đặc đến còn khoảng 5ml, để nguội, acid hóa bằng dung dịch acid sulfuric loãng
TT.246. Lọc lấy kết tủa, rửa kỹ kết tủa bằng nước cất. Làm khô trong bình hút ẩm
với H₂SO₄ đặc. Xác định khoảng nhiệt độ nóng chảy của kết
tủa thu được (acid p - hydroxybenzoic).

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy phải đạt: 212⁰C - 217⁰C.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01)

Mẫu
được làm khô bằng Silicagel trong 5 giờ

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.11-Phương pháp 1)

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định độ acid

Đun
nóng 750mg mẫu thử với 15ml nước cất ở 80⁰C trong 1 phút, để nguội và
lọc. Thử dịch lọc bằng giấy quỳ, pH dịch lọc có thể acid hoặc trung tính. Lấy
10ml dịch lọc, thêm 0,2ml NaOH 0,1N và 2 giọt dung dịch metyl đỏ TT.160. Dung
dịch phải có màu vàng (không có ánh hồng).

Xác
định acid p-hydroxybenzoic và acid salicilic

Hòa
tan 0,5g mẫu thử vào trong 30ml ete, thêm 20ml dung dịch NaHCO₃ 1%,
lắc đều, tách lấy lớp nước. Rửa lớp nước hai lần bằng ete (mỗi lần 20ml), thêm 5ml
dung dịch acid sulfuric loãng TT.246 và 30ml ete, lắc kỹ. Tách lấy lớp ete, thêm
10ml nước cất và lắc kỹ. Lọc lớp ete, tráng rửa bình và màng lọc bằng một ít ete.
Gộp dịch rửa và dich lọc (dịch ete), cất quay loại ete trong nồi cách thuỷ, làm
khô cặn thu được trên H₂SO₄ đặc tới khối lượng không đổi.
Khối lượng của cặn không được quá 5mg

Hòa
tan cặn này trong 25ml nước cất, đun nóng tới khoảng 70⁰C, lọc và nhỏ
vài giọt dung dịch sắt (III) clorid loãng TT.114. Dung dịch mẫu thử phải chuyển
thành màu tím đỏ.

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.09)

6.3.
Định lượng C₈H₈O₃

Dung
dịch đệm pH = 6,5:

Trộn
50ml dung dịch kali dihydro phosphat 0,2M với 15,2ml dung dịch natri hydroxid
0,2M. Định mức đến 200ml bằng nước cất.

Tiến
hành:

Cân
chính xác 2g mẫu thử khan và chuyển vào trong bình thủy tinh. Thêm 40ml NaOH 1N
và rửa thành bình bằng nước cất. Đậy mặt kính hoặc nắp hộp lồng, đun sôi dung
dịch trong 1 giờ và để nguội. Thêm 5 giọt dung dịch bromothymol xanh TT.060 và
chuẩn độ lượng NaOH dư bằng H₂SO₄ 1N, so sánh màu của
dung dịch thu được với màu của dung dịch đệm pH = 6,5 (TT) có chứa cùng tỷ lệ
chất chỉ thị.

Tiến
hành tương tự với mẫu trắng để xác định hệ số điều chỉnh (nếu cần).

1ml
NaOH 1N tương đương với 152,2mg C₈H₈O₃.

PHỤ LỤC 9.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN KALI NITRAT

1.
Tên khác, ký hiệu                   INS No. 252; EEC No. E252

2.
Định danh

Tên
hóa học                              Kali nitrat

Mã
số C.A.S.                            7757-79-1

Công
thức hóa học                    KNO₃

Công
thức phân tử                    KNO₃

Khối
lượng phân tử                   101.11

3. Mô tả ngoại quan                   Không mùi,
không màu, tinh thể hình trụ trong suốt hoặc tinh thể trắng

4.
Chức năng                            Chất bảo quản, chất ổn định màu

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, ít tan trong etanol

Định
tính kali                              Đạt (xem phương pháp thử)

Định
tính gốc nitrat                     Đạt (xem phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 1% (105⁰C; 4 giờ)

Nitrit                                          Không
lớn hơn 20mg/kg

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Chì                                            Không
lớn hơn 10mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 20mg/kg

5.3.
Định lượng KNO₃                Không nhỏ hơn 99% KNO₃ (tính
theo chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Thử
định tính kali

-
Các hợp chất chứa kali thường cho ngọn lửa màu tím. Trong trường hợp mẫu có vi
lượng natri màu ngọn lửa của kali sẽ bị che phủ bởi ngọn lửa của natri.

-
Pha dung dịch mẫu thử có nồng độ đặc, cho vào ống nghiệm. Trong môi trường
trung tính, cho dung dịch natri bitartrat TT.221 vào ống nghiệm chứa dung dịch
mẫu đã chuẩn bị, trong dung dịch phải tạo kết tủa tinh thể trắng, tốc độ kết tủa
chậm. Tinh thể này tan được trong môi trường dung dịch amoniac TT.009, natri
hydroxid hoặc carbonat. Có thể thúc đẩy tốc độ kết tinh bằng cách khuấy dung
dịch trong ống nghiệm bằng đũa thủy tinh thêm bi thủy tinh, hoặc thêm lượng nhỏ
acid acetic băng hoặc etanol.

Thử
định tính gốc nitrat.

Hóa
chất:

-
Thuốc thử sắt (II) sulfat: hoà tan 8g tinh thể (FeSO₄.7H₂O)
trong 100ml nước cất. Chuẩn bị dung dịch trước khi dùng.

Tiến
hành:

Thêm
vào 3ml dung dịch mẫu thử 3ml axit sunfuric đặc, để nguội, trộn đều. Thêm từ từ
dung dịch thuốc thử sắt (II) sulfat, tại ranh giới tiếp xúc của 2 dung dịch
phải xuất hiện màu nâu.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
Hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01)

Ghi
chú: Mẫu được sấy ở 105⁰C trong 4 giờ.

Xác
định nitrit

Nguyên
tắc:

Nitrit
phản ứng với sulphanilamit và N-(1-naphtyl) etylendiamin dihydroclorid tạo phức
có màu hồng. Xác định hàm lượng nitrit dựa trên độ hấp thụ quang của phức này tại
bước sóng 540nm.

Hóa
chất, thuốc thử: Tất cả các hóa chất thuốc có chất lượng tinh khiết phân tích

-
Dung dịch sulphanilamit: hoà tan 2g sulphanilamit vào 1000ml dung dịch acid
hydrloric loãng TT.127.

-
Thuốc thử tạo phức: hoà tan 2g N-(1-naphtyl) etylendiamin dihydroclorid trong
nước cất, định mức đến 100ml. Giữ dung dịch trong chai màu và trong tủ lạnh.

-
Chuẩn Nitrit:

Dung
dịch chuẩn gốc (500μg NO₂^-/ml): Hoà tan 0,750g
NaNO₂ (đã được làm khô trong bình hút ẩm silicagel trong 4 giờ) vào
nước cất, định mức đến 1000ml.

Dung
dịch chuẩn trung gian (50μg NO₂^-/ml): Hút 10ml chuẩn gốc,
định mức đến 100ml bằng nước cất.

Dung
dịch chuẩn trung gian (0,5μg NO₂^-/ml): Hút 10ml chuẩn trung
gian, định mức đến 1000ml bằng nước cất.

Xây
dựng đường chuẩn:

Lần
lượt hút 0; 5; 10; 20; 50ml chuẩn làm việc (tương ứng với 0; 2,5; 5; 10; 25 μg NO₂^-),
cho vào các bình định mức 100ml. Thêm nước cất đến khoảng 80ml, thêm vào mỗi bình
10ml dung dịch sulphanilamit, lắc đều. Sau 3 phút thêm vào mỗi bình 1ml dung
dịch thuốc thử tạo phức, định mức đến vạch bằng nước cất. Trộn đều và để yên
trong 15 phút. Đo độ hấp thụ quan của dãy dung dịch chuẩn tại bước sóng 540nm
(cuvet đo quang 10mm). Dựng đường chuẩn biểu thị mối tương quan giữa độ hấp thụ
quang và lượng NO₂^- của dung dịch (đường chuẩn là đường
thẳng).

Tiến
hành:

Cân
1g (chính xác đến mg) mẫu thử. Hòa tan trong nước cất và định mức đến 100ml. Hút
20ml dung dịch này cho vào bình định mức 100ml, thêm nước cất tới khoảng 80ml,
thêm 10ml dung dịch sulphanilamit, lắc đều. Sau 3 phút thêm 1ml dung dịch thuốc
thử tạo phức, định mức đến vạch bằng nước cất. Trộn đều và để yên trong 15 phút.
Đo độ hấp thụ quan của dãy dung dịch chuẩn tại bước sóng 540nm (cuvet đo quang
10nm). Dựa vào đường chuẩn tính lượng NO₂^- có trong dung
dịch thử.

Tính
kết quả:

Hàm lượng Nitrit (mg/kg) =

Trong
đó:

m_x:
Lượng NO₂^- trong dịch thử (μg)

m:
khối lượng mẫu thử

Xác
định Asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.08)

Chú
ý: hoà tan 1g mẫu vào 3ml nước cất, thêm 2ml H₂SO₄. Đun
cho đến khi có khói SO₃ bay ra mạnh. Làm mát và rửa thành bình bằng
nước cất. Tiếp tục đun cho đến khi có khói bay ra. Tiếp tục làm như vậy 3 lần.
Làm nguội bình và pha loãng tới 35ml. Lấy dịch này tiến hành thử nghiệm.

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.07)

Chú
ý:

Chuẩn
bị dung dịch thử: hoà tan 1g mẫu vào 10ml

Dung
dịch chuẩn Pb: chứa 10μg Pb²⁺

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.02-Phương pháp 1)

Chú
ý: Dung dịch thử: hòa tan 2g mẫu vào 25ml nước cất

6.3.
Định lượng KNO₃

Cân
chính xác 0,4g mẫu thử đã được làm khô ở 105⁰C trong 4 giờ và hòa
tan với khoảng 300ml nước trong bình cầu thể tích 500ml. Thêm 3g bột hợp kim Devada
và 15ml dung dịch NaOH 40% vào bình, nối bộ phận chống phun và sinh hàn vào bình
cầu. Cho 50ml H₂SO₄­ 0,1N vào trong bình hứng, để yên
trong 2 giờ. Chưng cất lấy 250ml dịch chưng cất. Chuẩn độ H₂SO₄
dư bằng NaOH 0,1N  dùng 3 giọt dung dịch metyl đỏ/metylen xanh TT.161 làm chất
chỉ thị. Tiến hành phân tích mẫu trắng như với mẫu thử để hiệu chỉnh kết quả.
1ml H₂SO₄­ 0,1N tương ứng với 10,11mg KNO₃.

PHỤ LỤC 10.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN TERT-BUTYLHYDROQUINON

1.
Tên khác, ký hiệu                   TBHQ, Chỉ số INS: 319

2.
Định danh

Tên hóa học                              Mono-tert-butylhydroquinon;
t-butylhydroquinon 2-(1,1-dimethylethyl)-1,4-benzenediol

Mã
số C.A.S.                            1948-33-0

Công
thức hóa học                    C₁₀H₁₄O₂

Khối
lượng phân tử                   166,22

3.
Mô tả ngoại quan                   Tinh thể màu trắng rắn và có mùi đặc trưng

4.
Chức năng                            Chất chống oxy hóa

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Hầu như không tan trong nước, tan trong
etanol

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy       126,5⁰C - 128,5⁰C

Định
tính Phenol                        Đạt yêu cầu (Xem phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 10mg/kg

t-butyl-p-benzoquinon                Không
lớn hơn 0,2%

2,5-di-t-butyl-hydroquinon          Không
lớn hơn 0,2%

Hydroquinon                             Không
lớn hơn 0,1%

Toluen                                       Không
lớn hơn 25mg/kg

5.3.
Định lượng C₁₀H₁₄O₂            Không nhỏ hơn
99,0% C₁₀H₁₄O₂

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01)

Thử
định tính Phenol

Hòa
tan khoảng 5mg mẫu vào 10ml metanol sau đó thêm 10.5ml dung dịch dimetylamin
(1/4). Dung dịch phải xuất hiện màu đỏ (hồng).

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10-Phương pháp 2)

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định t-Butyl-p-benzoquinon

Thiết
bị:

Sử
dụng máy quang phổ hồng ngoại hai chùm tia. Cuvet có cửa sổ CaF₂ với
chiều dày lớp mẫu lỏng là 0,4mm.

Hóa
chất và thuốc thử:

Chuẩn
bị dung dịch chuẩn: Cân chính xác 10mg mono-tert-butyl-p-benzoquinon chuẩn và
chuyển vào trong bình định mức 10ml, hòa tan trong cacbon tetraclorua, pha loãng
và định mức đến 10ml bằng dung môi trên rồi trộn đều.

Chuẩn
bị mẫu thử: Cân chính xác 1g mẫu đã được nghiền thành bột mịn trong máy xay cao
tốc rồi cho vào bình định mức 10ml, hòa tan trong cacbon tetraclorua, pha loãng
cho đủ 10ml bằng dung môi trên rồi trộn đều. Lọc dung dịch qua màng lọc (UHWPO
1300) hoặc tương đương trước khi tiến hành thử.

Tiến
hành:

Cho
CCl₄ vào cuvet so sánh và cho dung dịch chuẩn vào cuvet đo mẫu thử. Đặt
lần lượt các cuvet này vào vị trí đo của máy. Ghi lại phổ hồng ngoại từ 1600 đến
1775cm^-1. Trên phổ, vẽ đường nền từ 1612 đến 1750cm^-1 và
xác định độ hấp thụ (đã trừ nền) A₀ của dung dịch chuẩn tại bước sóng
1659cm^-1, xác định độ hấp thụ của dung dịch mẫu tại bước sóng 1659cm^-1.

Tính
kết quả:

Z =

Trong
đó:

Z:
Hàm lượng t-butyl-p-benzoquinon trong mẫu thử (%)

W₀:
khối lượng thực của dung dịch mono tertiary-butyl-p benzoquinon chuẩn (mg).

W₁:
khối lượng thực của mẫu thử (mg)

A₀:
độ hấp thụ của dung dịch chuẩn

A₁:
độ hấp thụ của dung dịch mẫu

Xác
định 2,5-Di-t-butyl hydroquinon và hydroxyquinon

Thiết
bị:

Máy
sắc ký khí có detertor dẫn nhiệt (loại 810 F, M hoặc tương đương) gồm cột thép
không gỉ có kích thước 0,61m (2ft) x 6,35mm (đường kính ngoài). Chất nhồi cột là
20% silicon SE -30 và 80% là diatoport S (60/80mesh) hoặc các vật liệu tương đương.

•
Điều kiện vận hành:

Các
thông số vận hành có thể biến đổi tuỳ thuộc vào từng thiết bị. Tuy nhiên có thể
sử dụng máy sắc ký với các điều kiện sau:

-
Nhiệt độ cột: lập chương trình từ 100⁰C đến 270⁰C, với 15⁰C/1
phút.

-
Nhiệt độ buồng bơm mẫu: 300⁰C

-
Khí mang: He, tốc độ dòng là 100ml/phút

-
Dòng cầu đo: 140mA

- Độ
nhạy: 1x đối với tích phân kế (Infotronics CRS-100), 2x cho máy ghi

Hóa
chất và thuốc thử:

-
Dung dịch gốc: cân chính xác 50mg hydroquinon (HQ), 50mg
2,5-di-t-butylhydroquinon (DTBHQ) và 50mg metyl benzoat (chất nội chuẩn) rồi
chuyển vào 3 bình định mức 50ml riêng biệt, pha loãng cho đủ 50ml bằng pyridin
và trộn đều.

-
Dãy dung dịch chuẩn: cho 0,5ml; 1ml; 2ml và 3ml dung dịch gốc HQ vào 4 bình định
mức 10ml riêng biệt, cho thêm 2ml dung dịch metyl benzoat (chất nội chuẩn) vào
mỗi bình, pha loãng cho đủ 10ml bằng pyridin rồi trộn đều. Tương tự, chuẩn bị 4
dung dịch chuẩn DTBHQ. Chuẩn bị dẫn xuất trimetylsilyl cho mỗi dung dịch như
sau: Thêm 9 giọt dung dịch chuẩn vào xilanh khí kích thước 2ml, cho thêm 250μl
của N,O bis-trimethylsilyl-acetamit rồi đun nóng ở 80⁰C trong 10 phút.
Chạy sắc ký hai lần, mỗi lần 10μl của mỗi dung dịch chuẩn và vẽ đồ thị tỷ lệ nồng
độ của HQ trên nồng độ chất nội chuẩn (trục X) dựa vào tỷ lệ đáp ứng của nồng độ
HQ trên nồng độ chất nội chuẩn (trục Y). Tương tự, vẽ đồ thị biểu thị mối quan
hệ giữa DBHQ và chất nội chuẩn.

Tiến
hành thử:

Cân
chính xác khoảng 1g mẫu rồi chuyển vào bình định mức 10ml, cho thêm 2ml dung
dịch gốc nội chuẩn metyl benzoat, pha loãng cho đủ 10ml bằng pyridin rồi trộn đều.
Chuẩn bị dẫn xuất trimetylsilyl giống như trong phần chuẩn bị dãy dung dịch chuẩn
ở trên. Sau đó chạy sắc ký hai lần, bơm 10μl/mỗi lần để ghi phổ sắc ký. Thời
gian lưu của pic xấp xỉ nhau: metyl benzoat: 2,5 phút; dẫn xuất TMS của HQ: 5,5
phút; dẫn xuất TMS của TBHQ: 7,3 phút; dẫn xuất TMS của DTBHQ: 8,4 phút

Tính
kết quả:

Xác
định diện tích pic (đáp ứng). Tính tỷ lệ diện tích pic của HQ và DTBHQ trên chất
nội chuẩn

Từ
đường chuẩn, xác định tỷ lệ nồng độ của HQ và DTBHQ trên chất nội chuẩn và tính
% của HQ và % DTBHQ trong mẫu theo công thức:

Z =

Trong
đó:

Z
là % HQ hoặc DTBHQ trong mẫu

Y
là tỷ lệ nồng độ (trục X trên đường chuẩn).

I
là % (m/v) của chất nội chuẩn trong mẫu thử

M
là khối lượng của mẫu thử (g).

Xác
định toluen

Thiết
bị:

Máy
sắc ký khí có detertor ion hóa ngọn lửa (loại F, M 810 hoặc tương đương) gồm cột
thép không gỉ có kích thước 3,66m (12ft) x 3,18mm (đường kính ngoài). Pha tĩnh là
10% sillicon SE - 30 và 90% diatoport S (60/80mesh) (theo trọng lượng) hoặc các
vật liệu tương đương.

•
Điều kiện vận hành

Các
thông số vận hành có thể thay đổi tùy thuộc vào từng loại thiết bị, nhưng chủ yếu
dùng máy sắc ký với các điều kiện sau:

-
Nhiệt độ cột: chương trình nhiệt từ 70⁰C đến 280⁰C với tốc
độ gia nhiệt là 15⁰C/phút và giữ yên.

-
Nhiệt độ buồng bơm mẫu: 275⁰C.

-
Nhiệt độ cell: 300⁰C

- Đặt
H₂ và O₂: 1,4atm (20 Psi).

Hóa
chất và thuốc thử:

-
Dung dịch chuẩn: Chuẩn bị dung dịch toluen trong octanol chứa khoảng 50μg/ml. Tính
nồng độ thực (C_r) (%, m/v)

-
Dung dịch mẫu: cân chính xác 2g mẫu rồi chuyển vào trong bình định mức 10ml, hoà
tan trong octanol, pha loãng cho đủ 10ml bằng dung môi trên và trộn đều. Tính nồng
độ thực của dung dịch (C_s) (%, m/v)

Tiến
hành:

Bơm
5μl dung dịch chuẩn vào trong máy sắc ký và đo chiều cao pic toluen (H_r)
trên sắc đồ. Thời gian lưu của toluen là 3,3 phút. Những pic khác là không cần
quan tâm đến trong phép phân tích này.

Tương
tự bơm 5μl dung dịch chuẩn và 5μl mẫu trắng có octanol vào máy sắc ký rồi đo
chiều cao pic của toluen (H_s).

Tính
kết quả:

T
= H_S / C_R x C_R / C_S x 10⁶

6.3.
Định lượng C₁₀H₁₄O₂

Cân
chính xác 170mg mẫu đã nghiền thành bột mịn, chuyển vào bình nón miệng rộng
250ml, hoà tan trong 10ml metanol. Cho thêm 150ml nước cất, 1ml H­₂SO₄
1N và 4 giọt chỉ thị diphenylamin (3mg Natri p-diphenylamin sunfonat trong 1ml
H₂SO₄ 0,1N). Chuẩn độ bằng ceri sulfat 0,1N tới khi màu
dung dịch chuyển từ màu vàng sang tím đỏ. Ghi lại thể tích của ceri sulfat 0,1N
(V; ml).

Tính
% của C₁₀H₁₄O₂ trong mẫu, không hiệu chỉnh đối
với hydroquinon (HQ) và 2,5 di-tert-butylhydro-quinon (DTBHQ) theo công thức
sau:

Trong
đó:

-
0,1ml: Thể tích của ceri sulfat tiêu hao do các sản phẩm oxy hóa sơ cấp của tert-butylhydroquinon
có trong mẫu.

-
N: nồng độ thực của dung dịch ceri sulfat

- W:
khối lượng của mẫu lấy phân tích (g).

Ghi
lại % chưa hiệu chỉnh được hiệu chỉnh là A. Nếu HQ và DTBHQ có mặt trong mẫu,
chúng cũng tham gia vào phản ứng chuẩn độ. Tính % thực của C₁₀H₁₄O₂
trong mẫu theo công thức sau:

% thực của C₁₀H₁₄O₂
= A - (%HQ x 1,51) - (% DTBHQ x 0,75)

Hàm
lượng % HQ và % DTBHQ đã được xác định ở trên.

PHỤ LỤC 11.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN BUTYL HYDROXYANISOL

1. Tên khác, ký hiệu                   BHA; Chỉ số INS:
320; Chỉ số EEC: E320; Butylated hydroxyanisol;

2.
Định danh

Tên hóa học                              2 (3) - Tertiary-butyl-4-hydroxyanisol;
hỗn hợp của 3 và 2- tertiary-butyl-4-hydroxyanisol

Mã
số C.A.S.                            25013-16-5

Công
thức hóa học                    C₁₁H₁₆O₂

Khối
lượng phân tử                   180,25

3. Mô tả ngoại quan                   Tinh thể trắng,
vàng nhạt hoặc là dạng sáp rắn, có mùi đặc trưng nhẹ

4.
Chức năng                            Chất chống oxy hóa

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Không tan trong nước, tan tốt trong
etanol và propan-1,2-diol

Phản
ứng màu                           Đạt yêu cầu (mô tả trong phương pháp kiểm thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,05%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 10mg/kg

Tạp
phenol                                Không lớn hơn 0,5%

5.3. Định lượng C₁₁H₁₆O₂            Không
nhỏ hơn 98,5% C₁₁H₁₆O₂ và không nhỏ hơn 85%
3-Tert-butyl-4-hydroxyanisol

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Thử
phản ứng màu

Hóa
chất:

Dung
dịch 2,6 - dicloroquinonclorimit 0,01%: Cân 0,5g 2,6 - dicloroquinon-clorimit
pha trong cồn tuyệt đối, định mức tới 50ml bằng cồn tuyệt đối. Lấy 1ml dung
dịch này pha loãng bằng cồn tuyệt đối và định mức tới 100ml

Tiến
hành

Hòa
tan 1 mẫu trong 100ml etanol 72%. (Dung dịch A)

Lấy
1ml dung dịch A cho vào bình định mức 100ml, định mức tới vạch bằng etanol 72%
(dung dịch thử)

Lấy
5ml dung dịch thử, thêm 2ml dung dịch natri borat TT.222 và 1ml dung dịch 2,6 -
dicloroquinonclorimid 0,01%, trộn đều hỗn hợp. Dung dịch phải xuất hiện mầu
xanh.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11)

Chú
ý: Lấy 5g mẫu thử

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.08)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10-Phương pháp 2)

Xác
định tạp phenol

Xác
định bằng sắc ký lớp mỏng: dùng bản mỏng silicagel G.

Thuốc
thử:

-
Sắt (3) clorid 2%: Cân 2g FeCl₃ hoà tan và định mức tới 100ml bằng
nước cất

-
Kali ferocyanid 1%: Cân 1g kali ferocyanid hoà tan và định mức tới 100ml bằng
nước cất.

-
Dung dịch thuốc hiện màu: Trộn dung dịch sắt clorid 2% với dung dịch kali ferocyanid
1% với tỷ lệ 1/1

Tiến
hành:

-
Dung dịch 1: Hòa tan 0,25g mẫu thử cần xác định trong 10ml ete

-
Dung dịch 2: Pha loãng 1ml dung dịch 1 tới 10ml với ete và tiếp theo pha loãng
1ml dung dịch này tới 20ml với ete. Sử dụng dung dịch pha loãng cuối cùng là
dung dịch 2.

Lần
lượt chấm 2μl dung dịch 1 và dung dịch 2 trên các bản sắc ký riêng biệt. Đặt bản
mỏng vào trong bình khai triển sắc ký có bão hòa dung môi cloroform. Để dung môi
khai triển cách vạch xuất phát 15cm. Lấy bản mỏng ra khỏi bình sắc ký, để ráo bản
mỏng, rồi phun sương thuốc thử hiện màu. Trên bản mỏng xuất hiện các đốm màu
xanh, các đốm này sẽ hiện rõ hơn bằng cách phun sương acid hydrocloric 2N lên bản
mỏng.

Bất
kỳ vết mầu xanh xuất hiện trên sắc ký đồ của dung dịch 1 (ngoài vết chính và vết
có R_f = 0,35) phải nhạt màu hơn so với vết chính xuất hiện trong sắc
ký đồ của dung dịch 2.

6.3.
Định lượng C₁₁H₁₆O₂

Phương
pháp sắc ký khí

Dung
dịch nội chuẩn: (có thể tuỳ chọn Diphenylamin hoặc 4-tert-butylphenol)

Cân
chính xác 500mg chất nội chuẩn hòa tan và định mức tới 250ml bằng aceton

Dung
dịch chuẩn:

Cân
chính xác 90mg 3-butyl hydroxyanisol và 10mg 2-butyl hydroxyanisol, hòa tan và
định mức đến 100ml trong dung dịch nội chuẩn. Pha các nồng độ để xây dựng đường
chuẩn theo yêu cầu.

Tiến
hành:

•
Cân chính xác 10mg mẫu thử BHA, hòa tan và định mức đến 50ml bằng trong dung
dịch nội chuẩn.

•
Sử dụng thiết bị sắc ký khí với detetor ion hóa ngọn lửa. Điều kiện làm việc như
sau:

-
Điều kiện để chất nội chuẩn rửa giải ra sau 3-tert-butyl-4-hydroxyanisol:

Cột:
Cột thủy tinh kích thước 2mm x 1,5m

Chất
nhồi: 10%XE-60 cỡ hạt 100 - 200mesh

Nhiệt
độ cột: 155⁰C

Nhiệt
độ detector: 250⁰C

Nhiệt
độ buồng bơm mẫu: 250⁰C

Khí
mang: N₂, tốc độ dòng 30ml/phút

-
Điều kiện để chất nội chuẩn rửa giải ra trước 3-ter-butyl-4-hydroxyanisol:

Cột:
Cột thuỷ tinh kích thước 3mm x 2m

Chất
nhồi: 5% Versamit-900 cỡ hạt 80/100 mesh cromosorb W-AW-DMCS

Nhiệt
độ cột: 170⁰C

Nhiệt
độ buồng bơm: 225⁰C

Nhiệt
độ detector: 250⁰C

Khí
mang: N₂, tốc độ dòng 30ml/phút

Lần
lượt bơm các dung dịch chuẩn theo nồng độ tăng dần. Dựng đường chuẩn biểu thị tương
quan giữa chiều cao pic sắc ký với nồng độ dung dịch chuẩn.

Bơm
dung dịch mẫu. Dựa vào đường chuẩn xác định Nồng độ 2- và 3-butyl hydroxyanisol

•
Chuẩn bị mẫu thử: cân chính xác khoảng100mg mẫu hòa tan và pha loãng tới 10ml với
dung dịch chuẩn nội.

•
Hệ thống sắc ký: Hệ thống sắc ký khí bao gồm detector ion hóa ngọn lửa và cột bằng
thép không gỉ kích thước 1,8m x 2mm, được nhồi chất mang tẩm 10% pha tĩnh lỏng,
cột được luyện trong chế độ đẳng nhiệt ở nhiệt độ trong khoảng 175 đến 185⁰C,
khí mang sử dụng là heli. Bơm dung dịch chuẩn vào máy, ghi lại pic để đảm bảo
chắc chắn rằng độ lệch chuẩn không vượt quá 2% với đồng phân 3-tert-butyl-4-hydroxyanisol
và không vượt quá 6% với đồng phân 2-tert-butyl-4-hydroxyanisol. Hệ số phân giải
giữa các đồng phân không nhỏ hơn 1,3 và hệ số roãng pic không được vượt quá 2%.

•
Pha tĩnh lỏng: 25% 2-cyanoethyl và 75% methyl-polysiloxan

•
Chất mang: Đất silic dùng cho sắc ký được nung chảy bằng cách trộn hỗn hợp
diatomit với Na₂CO₃ nung chảy và nung ở 900⁰C.
Đất silic được rửa bằng acid, sau đó được rửa bằng nước cho đến khi trung tính
nhưng không được rửa bằng bazơ. Đất silic được silan hóa bằng cách xử lý với hóa
chất như dimetyldiclorosil để che phủ cho nhóm hoạt động bề mặt silanol.

•
Tiến hành: bơm lần lượt (khoảng 5μl) dung dịch chuẩn và dung dịch chuẩn bị thử
nghiệm vào máy sắc ký khí, ghi lại sắc ký đồ. Đo diện tích peak của mỗi đồng phân
và dung dịch chuẩn nội trong mỗi sắc ký đồ.

Tính
kết quả:

Khối
lượng (mg) của mỗi đồng phân trong mẫu thử theo công thức:

Lượng đồng phân trong mẫu thử = (mg)

Trong
đó:

C_s:
nồng độ của đồng phân trong dung dịch chuẩn

R_s:
tỷ số diện tích của mỗi đồng phân so với chất nội chuẩn trong sắc ký đồ với
dung dịch chuẩn.

R₀:
tỷ số diện tích của mỗi đồng phân của dung dịch nội chuẩn trong sắc ký đồ với
dung dịch thử nghiệm.

PHỤ LỤC 12.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN BUTYL HYDROXYTOLUEN

1. Tên khác, ký hiệu                   BHT; Chỉ số INS:
321; Chỉ số EEC: E 321; Butylated hydroxytoluen;

2.
Định danh

Tên
hóa học                              2,6-ditertiary-butyl-p-cresol,
4-metyl-2,6-ditertiary-butyl-phenol

Mã
số C.A.S                             128-37-0

Công
thức hóa học                    C₁₅H₂₄O

Khối
lượng phân tử                   220,36

3. Mô tả ngoại quan                   Dạng tinh thể hoặc
vảy rắn, màu trắng, không mùi hoặc có mùi thơm nhẹ đặc trưng

4.
Chức năng                            Chống oxy hóa

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Không tan trong nước và propan-1,2-diol.
Tan tốt trong etanol

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy       69⁰ - 72⁰C

Bước
sóng hấp thụ cực đại       Đạt yêu cầu (mô tả trong phần phương pháp thử)

Phản
ứng mầu                           Đạt yêu cầu (mô tả trong phần phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Nhiệt
độ đông đặc                     Không nhỏ hơn 69,2⁰

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,005%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 10mg/kg

Tạp
phenol                                Không lớn hơn 0,5%

5.3.
Định lượng C₁₅H₂₄O             Không nhỏ hơn 99,0%

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử

Xác
định bước sóng hấp thụ cực đại

Pha
dịch mẫu thử trong etanol khan nồng độ 1/100.000 (dịch thử)

Đo
độ hấp thụ quang của dịch thử trên toàn dải bước sóng từ 230nm đến 320nm (cuvet
đo quang có chiều dày 2cm). Phổ hấp thụ quang của dịch thử chỉ đạt 1 cực đại hấp
thụ duy nhất tại 278nm.

Phản
ứng màu

Hóa
chất:

-
Dung dịch NaNO₂ 0,3%: Cân 0,3g NaNO₂ hoà tan và định mức
tới 100ml bằng nước cất.

-
Thuốc thử dianisidin dihydroclorid: Cân 200mg 3,3 dimetoxy - benzidin dihydroclorid
hòa tan trong hỗn hợp 40ml metanol và 60ml HCl 1N

Tiến
hành:

Hoà
tan 10ml dung dịch mẫu thử 0,001% trong metanol thêm 10ml nước cất, 2ml dung
dịch NaNO₂ 0,3% và 5ml thuốc thử dianisidin dihydroclorid. Trong 3
phút dung dịch sẽ xuất hiện sẽ xuất hiện màu đỏ cam. Thêm 5ml cloroform và lắc đều.
Lớp cloroform xuất hiện mầu tím hoặc đỏ tươi, mầu này bị phai dần khi đưa ra ánh
sáng.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định nhiệt độ đông đặc

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.02)

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11)

Chú
ý: Lấy 20g mẫu thử

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.08)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10-Phương pháp 2)

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định tạp phenol

Xác
định bằng sắc ký lớp mỏng: dùng bản mỏng silicagel G.

Chuẩn
bị thuốc thử:

-
Sắt (3) clorid 2%: cân 2g FeCl₃ hòa tan và định mức tới 100ml bằng
nước cất.

-
Kali ferocyanid 1%: Cân 1g Kali ferocyanid hòa tan và định mức tới 100ml bằng
nước cất.

-
Dung dịch thuốc hiện màu: Trộn dung dịch sắt clorid 2% với dung dịch kali ferocyanid
1% với tỷ lệ 1/1

Tiến
hành:

-
Dung dịch 1: Hoà tan 0,25g mẫu thử cần xác định trong 10ml ete

-
Dung dịch 2: pha loãng 1ml dung dịch 1 tới 10ml với ete và tiếp theo pha loãng
1ml dung dịch này tới 20ml với ete. Sử dụng dung dịch pha loãng cuối cùng là
dung dịch 2.

-
Lần lượt chấm 2μl dung dịch 1 và dung dịch 2 trên các bản sắc ký riêng biệt. Đặt
bản mỏng vào trong bình khai triển sắc ký đã bão hòa dung môi cloroform. Để
dung môi khai triển cách vạch xuất phát 15cm. Lấy bản mỏng ra khỏi bình sắc ký,
để ráo bản mỏng, rồi phun sương thuốc thử hiện màu. Trên bản mỏng xuất hiện các
đốm màu xanh, các đốm này sẽ hiện rõ hơn bằng cách phun sương acid hydrocloric
2N lên bản mỏng.

Bất
kỳ vết mầu xanh xuất hiện trên Sắc ký đồ của dung dịch 1 (ngoài vết chính và vết
có R_f = 0,35) phải nhạt màu hơn so với vết chính xuất hiện trong sắc
ký đồ của dung dịch 2.

6.3.
Định lượng C₁₅H₂₄O

Phương
pháp sắc ký khí

Dung
dịch nội chuẩn:

(chất
nội chuẩn tuỳ chọn diphenylamin hoặc 4-tert butylphenol)

Cân
chính xác 50mg butyl hydroxytoluen hoà tan trong aceton và dùng aceton định mức
cho đủ 250ml

Dung
dịch chuẩn:

Cân
chính xác 100mg butyl hydroxytoluen hòa tan trong aceton và dùng aceton định mức
cho đủ 50ml

Tiến
hành thử:

Cân
chính xác 10mg mẫu thử, hoà tan vào dung dịch nội chuẩn và định mức đến 50ml. Bơm
dung dịch này vào sắc ký khí với detector ion hóa ngọn lửa hydro. Cột thuỷ tinh
kích thước 1,5m x 3mm 10% XE - 60 trên 100 - 2000 mesh aeropak 30, hoặc thiết bị
tương đương, cột được luyện với chế độ đẳng nhiệt tại 155⁰C. Nhiệt độ
của buồng bơm mẫu và của detector tương ứng là 225⁰C và 250⁰C.
Khí mang là nitơ với tốc độ dòng 30ml/phút.

Dựng
đồ thị biểu diễn tỷ số chiều cao pic butyl hydroxytoluen/chiều cao pic của dung
dịch nội chuẩn tại các nồng độ xác định khác nhau. Nồng độ của butyl hydroxytoluen
được xác định bằng nội suy từ đồ thị chuẩn.

PHỤ LỤC 13.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN MANNITOL

1.
Tên khác, ký hiệu                   d-mannitol, mannit; Chỉ số INS: 421; Chỉ số
EEC: E421

2.
Định danh

Tên
hóa học                              D-mannitol

Mã
số C.A.S.                            69-65-8

Công
thức hóa học                    C₆H₁₄O₆

Khối
lượng phân tử                   182,17

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng bột tinh thể, không mùi, màu trắng, vị
ngọt

4.
Chức năng                            Tạo ngọt, làm ẩm, ổn định, chất độn

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, rất ít tan trong
etanol, hầu như không tan ete

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy       Từ 165⁰C đến 169⁰C

Sắc ký bản mỏng                      Vết chính trong
sắc ký đồ bản mỏng của mẫu thử phải tương ứng về R_f, màu sắc và kích
cỡ với vết chính trong sắc ký đồ bản mỏng của chất chuẩn.

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 0,3% (105⁰C; 4 giờ)

Góc
quay cực riêng                   α²⁰_D = +23⁰ đến
+25⁰ (trong dung dịch Borat)

Độ
pH                                       5 - 8 (dung dịch 10% m/v)

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,1%

Clorid                                        Không
lớn hơn 70mg/kg

Sulfat                                        Không
lớn hơn 100mg/kg

Niken                                        Không
lớn hơn 2mg/kg

Chì                                            Không
lớn hơn 1mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 10mg/kg

Đường
thử                                Không lớn hơn 0,3%

Đường
tổng số                         Không lớn hơn 1,0%

5.3.
Định lượng C₆H₁₄­O₆             Từ 96,0% đến
102% D-mannitol (tính theo chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Xác
định khoảng nhiệt độ nóng chảy

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.01)

Kiểm
tra sắc ký bản mỏng

Bản
mỏng:

Bản
mỏng tráng sẵn pha tĩnh là silicagen

Pha
động

Propanol:
etyl acetat: nước (70: 20: 10 - v:v:v)

Dung
dịch chuẩn:

Hòa
tan 50mg Mannitol trong 20ml nước cất.

Dung
dịch thuốc thử:

-
Thuốc thử Acid 4-aminobenzoic: cân 1g acid 4-aminobenzoic hòa tan trong dung môi
gồm: 18ml acid acetic, 20ml nước và 1ml acid phosphoric. Sau đó trộn dung dịch
này với aceton tỷ lệ 2:3 (v:v).

-
Thuốc thử Natri periodat: pha dung dịch Natri periodat trong nước cất nồng độ
0,2% (m/v)

Tiến
hành:

Hoà
tan 50mg mẫu thử trong 20ml nước cất. Chấm khoảng 2μl chất chuẩn và dung dịch mẫu
thử vào vạch xuất phát của bản mỏng. Khai triển sắc ký lên đến độ cao cách vạch
xuất phát khoảng 17cm. Để bản mỏng khô trong không khí và phun thuốc thử acid
4-aminobenzoic lên bản mỏng. Sấy bản mỏng tại 100⁰C, trong 15 phút.
Phun sương thuốc thử natri periodat. Sấy bản mỏng tại 100⁰C, trong
15 phút.

Đánh
giá kết quả:

Vết
chính trong sắc ký đồ của mẫu phải tương đương về vị trí, màu và kích thước so
với vết chính trong sắc ký đồ của chuẩn.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01)

Chú
ý: Mẫu được sấy tại 105⁰C trong 4 giờ

Xác
định góc quay cực riêng

Cân
chính xác 2g mẫu và 2,6g dinatri tetraborat, hoà tan trong 20ml nước nóng khoảng
30⁰C, lắc đều trong 15 - 30 phút (không đun nóng tiếp) thu được dung
dịch trong. Pha loãng tới 25ml bằng nước cất.

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.03)

Xác
định độ pH

Pha
dung dịch mẫu 10% (m/v), thêm 0,5ml KCl bão hoà. Tiến hành đo pH.

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11)

Chú
ý: lấy 2g mẫu thử

Xác
định clorid

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.04)

Chú
ý: Lấy 10g mẫu thử. Dùng 2ml dung dịch HCl 0,01N làm dung dịch chuẩn.

Xác
định sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.05)

Chú
ý: Lấy 10g mẫu thử. Dùng 2ml dung dịch H₂SO₄ 0,01N làm
dung dịch chuẩn

Xác
định niken

Phương
pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa

Hóa
chất:

Dung
dịch amoni pyrolidin-dithiocacbamat

Thiết
bị:

Máy
quang phổ hấp thụ nguyên tử: hoạt động theo các điều kiện sau:

-
Vạch phổ đo: 232,0nm.

-
Cường độ đèn: 70% I_max

-
Khe đo: 0,5nm

-
Tốc độ không khí nén: 4,5ml/phút

-
Tốc độ axetylen: 1,2ml/phút

-
Các điều kiện khác tuỳ theo yêu cầu riêng cho mỗi loại thiết bị

Dung
dịch thử

Hoà
tan 20g mẫu thử vào hỗn hợp của dung dịch acid acetic loãng TT.002 và nước cất
(1:1) và định mức tới 100ml bằng hỗn hợp đó. Thêm 2ml dung dịch ammoni pyrolidin
dithiocacbamat 1% và 10ml metyl isobutyl keton. Lắc, để yên cho tách lớp. Sử
dụng lớp metyl isobutyl keton.

Dung
dịch chuẩn:

Thêm
0,5ml; 1ml; 1,5ml dung dịch chuẩn nickel nồng độ 10mg/kg tương ứng vào 3 dung
dịch chuẩn được chuẩn bị giống như dung dịch thử.

Tiến
hành:

Sử
dụng metyl isobutyl keton làm mẫu trắng, hiệu chỉnh máy về 0. Tiến hành đo mẫu
tại điều kiện mô tả như trên.

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09).

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10 - Phương pháp 1).

Chú
ý: Dung dịch thử: Hoà tan 2g mẫu trong 25ml nước cất.

Xác
định đường thử

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.03)

Đánh
giá kết quả:

Lượng
Cu₂O thu được không được vượt quá 50mg

Xác
định đường tổng số

Cho
2,1g mẫu thử vào bình 250ml, thêm 40ml HCl 0,1N. Nối bình với sinh hàn hồi lưu,
cất hồi lưu trong 4 giờ. Chuyển dung dịch vào cốc có mỏ 400ml, rửa bình bằng
10ml nước cất. Trung hòa dung dịch bằng NaOH 6N.

Tiến
hành tiếp như chi tiết đã mô tả ở phần xác định hàm lượng đường thử.

Đánh
giá kết quả:

Lượng
Cu₂O thu được không vượt quá 50mg.

6.3.
Định lượng mannitol

Phương
pháp sắc ký lỏng phân giải cao (HPLC)

Thiết
bị:

•
Máy Sắc ký lỏng (HPLC)

-
Detector: detector khúc xạ đo ở nhiệt độ không đổi

-
Cột sắc ký: AMINEX HPX 87C, L = 30cm, ID = 9mm

-
Dung môi và nước cất 2 lần đã deion hóa (đã được lọc qua màng lọc cỡ 0,45μm)

•
Điều kiện sắc ký:

-
Nhiệt độ cột: 85 ± 0,5⁰C

-
Tốc độ dòng: 0,5ml/phút

Dung
dịch chuẩn:

Hòa
tan khối lượng chính xác của chuẩn mannitol trong nước cất để thu được một dung
dịch có nồng độ 10mg/ml

Dung
dịch mẫu thử:

Cân
chính xác 1g mẫu thử, cho vào bình định mức 50ml, hoà tan và định mức đến vạch
bằng nước cất.

Tiến
hành đo:

Bơm
lần lượt 20μl dung dịch chuẩn và dung dịch mẫu thử đã chuẩn bị vào máy sắc ký,
ghi lại sắc ký đồ và đo độ đáp ứng của pik mannitol

Tính
kết quả:

Hàm
lượng mannitol trong phần mẫu thử đã lấy ra theo công thức:

Trong
đó:

m_s:
khối lượng mannitol trong mẫu thử (mg).

C:
Nồng độ mannitol (mg/ml) trong dung dịch chuẩn

R_U:
diện tích pik thu được trên sắc ký đồ của dung dịch mẫu thử

R_s:
diện tích pik thu được trên sắc ký đồ của dung dịch chuẩn.

PHỤ LỤC 14.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN ASPARTAM

1.
Tên khác, ký hiệu                   Aspartyl phenylalanin metyl este, APM; Chỉ
số INS: 951

2.
Định danh

Tên hóa học                              3-Amino-N-(α-cacbomethoxy-phenetyl)-acid
succinamic, N-L-α-aspartyl-L-phenylalanin-1-metyl este

Mã
số C.A.S                             22389-47-0

Công
thức hóa học                    C₁₄H₁₈N₂O₅

Khối
lượng phân tử                   294,31

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng bột tinh thể màu trắng, không mùi, có vị
ngọt mạnh

4.
Chức năng                            Chất tạo ngọt

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     ít tan trong nước và etanol

Định
tính nhóm amin                  Đạt (mô tả trong phương pháp thử)

Định
tính nhóm este                   Đạt (mô tả trong phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô     Không lớn hơn 4,5% (105⁰C; 4 giờ)

Độ
pH                                       4,5 đến 6,0

Góc
quay cực riêng                   [α]_D²⁰: +14,5⁰
đến 16,5⁰ (tính theo chế phẩm khan)

Độ
truyền qua                            Đạt (mô tả trong phương pháp thử)

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,2%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 10mg/kg

Đồng phân quang học khác       Tổng hàm lượng L-α-aspartyl-D-phenylalanin
metyl este và D-α-aspartyl-L-phenylalanin metyl este không lớn hơn
1mg/kg.

5.3.
Định lượng C₁₄H₁₈N₂O₅                  Không
nhỏ hơn 98% C₁₄H₁₈N₂O₅ (tính theo
chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Thử
định tính nhóm amino

Thuốc
thử:

Hoà
tan 2g ninhydrin trong 75ml dimetylsunfoxid, cho vào bình định mức 100ml, thêm
62mg hydrindantin, thêm dung dịch đệm lithi acetat 4M (pH = 9) tới 100ml lắc kỹ
và lọc.

Tiến
hành:

Cho
10g mẫu thử vào ống nghiệm, thêm 2ml dung dịch thuốc thử và đun nóng. Dung dịch
phải chuyển thành màu tím đậm.

Thử
định tính nhóm este

Hoà
tan khoảng 20mg mẫu trong 1ml metanol thêm 0,5ml dung dịch metanol bão hòa hydroxylamin
clohydric, trộn hỗn hợp và tiếp tục thêm 0,3ml KOH 5N. Đun sôi hỗn hợp, để nguội,
điều chỉnh tới pH =1-1,5 bằng dung dịch acid hydrocloric TT.266, thêm 0,1ml
dung dịch sắt (III) clorid TT.112. Dung dịch phải tạo thành màu đỏ tía.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.01)

Ghi
chú: Mẫu được sấy tại 105⁰C trong 4 giờ

Xác
định độ pH

Dịch
thử pH: dung dịch mẫu thử nồng độ 1/125

Xác
định góc quay cực riêng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.03)

Ghi
chú: Pha dung dịch mẫu thử 4% trong acid formic 15N; tiến hành đo trong 30 phút
sau khi pha dung dịch mẫu thử.

Xác
định độ truyền qua

Chuẩn
bị dung dịch thử:

Cân
1g mẫu thử, hòa tan trong HCl 2N, cho vào bình định mức 100ml, định mức đến
100ml bằng HCl 2N.

Đo
độ truyền qua của dung dịch thử trên máy. Dung dịch so sánh là HCl 2N

Đánh
giá kết quả:

Hệ
số truyền qua không nhỏ hơn 0,95 tương ứng với độ hấp thụ không lớn hơn 0,022

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11)

Chú
ý: Lấy 1g mẫu thử

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.08)

Xác
định tổng kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10-Phương pháp 2)

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định 5-benzyl-3-6-dioxo-2-piperazineacetic

Thiết
bị:

• Sử dụng thiết bị sắc ký khí, detector ion hóa ngọn
lửa và được thiết kế cột thủy tinh với buồng bơm thẳng (Micro-Tex 220 hoặc tương
đương). Cột thuỷ tinh kích thước 1,83m x 4mm, pha tĩnh nhồi diatomit trơ (3%
OV-1 trên nền pha tĩnh supelcoport cỡ hạt 80/100mesh). Thiết bị được cần được
chạy ổn định tại 250⁰C qua đêm. Để ngăn ngừa sự cháy của oxid silic,
làm sạch detector với aceton thường xuyên.

• Điều kiện làm việc: Thông số hoạt động có thể biến đổi,
tuỳ thuộc vào hệ thống thiết bị sử dụng, nhưng thông thường sử dụng những điều
kiện sau:

-
Nhiệt độ cột: 200⁰C

-
Nhiệt độ buồng bơm: 200⁰C

-
Nhiệt độ detector: 275⁰C

-
Khí mang: heli với tốc độ dòng 75ml/phút

-
Dòng hydro và không khí nén cho detector, đặt tốc độ sao cho độ nhạy detector đạt
lớn nhất.

Thuốc
thử silan hóa:

Chỉ
chuẩn bị trước khi dùng: Pha loãng 3 phần, theo thể tích, của N,O-bis-(trimetylsilyl)
axetamit với 2 phần dimetylformamit.

Dung
dịch chuẩn:

Cân
chính xác 25mg acid 5-benzyl-3,6-dioxo-2-piperazon acetic chuẩn chuyển vào bình
định mức 50ml, pha loãng đến vạch mức bằng metanol, trộn hỗn hợp. Hút 10ml dung
dịch này vào bình định mức 100ml, pha loãng đến vạch với metanol, trộn hỗn hợp.
Lấy 3ml dung dịch thứ hai cho vào ống đựng mẫu, đóng nắp teflon rồi cô đến khô
trong nồi cách thủy. Thêm 1ml thuốc thử silan hóa vào phần cặn, đậy nắp ống đựng
mẫu, lắc rồi đun nóng trong lò ở 80⁰C trong 30 phút. Nhấc ống đựng
mẫu ra khỏi lò, lắc 15 giây và làm nguội tới nhiệt độ phòng.

Dung
dịch mẫu thử:

Cân
chính xác khoảng 10mg mẫu Aspartam chuyển vào trong ống đựng mẫu với nắp kín teflon,
thêm 1ml thuốc thử silla hóa, đậy nắp, lắc và làm nóng trong lò với 80⁰C
trong 30 phút. Chuyển ống đựng mẫu ra khỏi lò và làm nguội đến nhiệt độ phòng.

Tiến
hành:

Bơm
3μl
dung dịch chuẩn vào máy sắc ký khí, ghi sắc ký đồ, đo chiều cao pic của acid
5-benzyl-3,6-dioxo-2-piperazine acetic (hs). Ở cùng điều kiện, thời gian rửa giải
khoảng 7-9 phút. Bơm 3μl của dung dịch
mẫu thử, ghi sắc đồ, đo chiều cao pic của acid 5-benzyl-3,6-dioxo-2-piperazin acetic có trong mẫu thử (h).

Tính
kết quả:

Tính
% của acid 5-benzyl-3,6-dioxo-2-piperazin acetic trong mẫu bằng công thức sau:

% acid 5-benzyl-3,6-dioxo-2-piperazin acetic =  x 100

Trong
đó:

m_s:
khối lượng của chuẩn (mg)

m:
khối lượng của mẫu Aspartam (mg)

Xác
định đồng phân quang học khác

Thiết
bị:

Sử
dụng thiết bị phân tích acid amin (VD: Hitachi KLA-5 hoặc tương đương). Cột tách:
550mm, đường kính 9mm; pha tĩnh là nhựa trao đổi cation mạnh (khoảng 50g) (Nhựa
trao đổi ion của Hitachi No.2613 hoặc tương đương). Cột phản ứng dài 29m, đường
kính 0,5mm, detector đo quang có thể đo được ở bước sóng 570nm.

Điều
kiện hoạt động:

Các
thông số hoạt động có thể thay đổi tuỳ thuộc vào hệ thống thiết bị sử dụng

-
Nhiệt độ cột tách: 55⁰C

-
Nhiệt độ buồng phản ứng dẫn xuất sau cột: 100⁰C

-
Dung môi rửa giải: dung dịch đệm citrat có pH = 5,28

- Áp
suất rửa giải: 8 - 10kg/cm²

-
Tốc độ dòng: 60ml/phút

- Áp
suất của dung dịch ninhydrin: 2 - 5 kg/cm²

-
Tốc độ dòng của dung dịch ninhydrin: 30ml/giờ

-
Detector: đo ở bước sóng 570nm

Sơ
đồ thiết bị như sau:

Hóa
chất và thuốc thử:

-
Dung dịch đệm citrat pH = 5,28: hòa tan 34,3g natri citrat (C₆H₅Na₃O₂.2H₂O)
trong khoảng 400ml nước cất, thêm 7,5ml dung dịch acid hydrocloric TT.266 và
5ml benzyl alcohol, và thêm nước cất đủ đến mức 1000ml.

-
Dung dịch đệm citrat pH = 2,2; Hoà tan 1,4g natri citrat (C₆H₅Na₃O₂.2H₂O),
13g acid citric (C₆H₈O₂.H₂O) và
10,9g NaCl trong khoảng 400ml nước cất và định mức vừa đủ tới 1000ml.

-
Dung dịch ninhydrin: Rót 140ml nước cất vào bình tam giác 500ml, thêm 82,0g natri
acetat (C₂H₃NaO₂), khuấy cho hòa tan hoàn toàn,
thêm 25ml acid acetic băng và pha loãng tới 250ml với nước cất. Điều chỉnh dung
dịch tới pH = 5,51 ± 0,03 bằng acid acetic băng hoặc dung dịch natri
acetat TT.218 (dung dịch đệm acetat). Rót 750ml dung dịch metyl-cellosolven vào
trong lọ thuỷ tinh nấu 1000ml và thêm 250ml dung dịch đệm acetat. Cho khí nitơ đi
qua dung dịch trong khi vẫn lắc hỗn hợp. Hòa tan 20g ninhydrin và 0,38g thiếc
clorid (SnCl₂.H₂O) vào trong dung dịch. Để yên dung dịch
24 giờ trước khi dùng.

Dung
dịch chuẩn:

Chuyển
0,25mg L-α-aspartyl-D-phenylalanin metyl este chuẩn vào trong
bình định mức 100ml. Hòa tan và định mức với nước cất (dung dịch A). Chuyển
250mg của L-α-aspartyl-D-phenylalanin metyl este chuẩn vào trong
bình định mức 100ml khác, hòa tan trong dung dịch đệm pH = 2,2. Thêm 10ml dung
dịch A và pha loãng tới mức với dung dịch đệm pH = 2,2. Giữ dung dịch này ở nhiệt
độ dưới 5⁰C.

Dung
dịch mẫu thử:

Chuyển
250mg mẫu thử Aspartam cần xác định vào bình định mức 100ml, hòa tan và pha loãng
tới mức với dung dịch đệm pH = 2,2.

Tiến
hành:

Luyện
cột bằng dung dịch NaOH 0,2N và tiếp theo với dung dịch đệm citrat pH = 5,28.
Sau đó dẫn dung dịch ninhydrin vào hệ thống. Bơm 500μl dung dịch
chuẩn vừa chuẩn bị ở trên vào máy phân tích acid amin, ghi sắc đồ. Trong cùng
một điều kiện, thời gian lưu tương ứng của L-α-aspartyl-D-phenylalanin metyl
este là 100 phút, của L-α-aspartyl-L-phenylalanin metyl este là 115 phút.

Bơm
500μl dung dịch mẫu thử vừa chuẩn bị và ghi sắc đồ. So sánh sắc đồ này với
sắc đồ dung dịch chuẩn và xác định thành phần bằng cách so sánh thời gian lưu.
Không được có pic phù hợp với L-α-aspartyl-D-phenylalanine metyl este. (Phương pháp này
cũng áp dụng cho D-α-aspartyl-L-phenylalanin metyl este). Giới hạn phát
hiện của tổng L-α-aspartyl-D-phenylalanin metyl este và D-α-aspartyl-L-phenylalanin
metyl este là 1μg/ml.

6.3.
Định lượng Aspartam

Cân
chính xác khoảng 150mg mẫu thử Aspartam cần xác định, làm khô ở 150⁰C
trong 4 giờ, hoà tan trong 35ml dimetylformamit, thêm 5 giọt thuốc thử thymol
xanh TT.251 và chuẩn độ bằng microburet với dung dịch liti methoxid 0,1N tới màu
xanh đậm. Thực hiện đối với màu trắng để xác định hệ số điều chỉnh cần thiết.

1ml
dung dịch liti methoxid 0,1N tương đương với 29,43mg C₁₄H₁₈N₂O₅

Chú
ý: Để tránh dung dịch không hấp thụ CO₂ và hút ẩm, khi hòa tan mẫu và
trong quá trình chuẩn độ phải bọc bình chuẩn độ bằng giấy nhôm.

PHỤ LỤC 15.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN ISOMALT

1. Tên khác, ký hiệu                   Isomanitol,
hydrogenated isomaltulose, hydrogenerated palatinose; Chỉ số INS: 953

2.
Định danh

Tên hóa học                              Isomalt là
hỗn hợp của mono- và di-saccarid hydro hóa, thành phần chính là những disaccarid
sau: 6-O-α-D-Glucopyranosyl-D-sorbitol
(1,6-GPS) và 1-O-α-D-Glucopyranosyl-D-mannitol dihydrat (1,1-GPM)

Mã
số C.A.S.                            64519-82-0

Công thức hóa học                    6-O-α-D-Glucopyranosyl-D-sorbitol:
C₁₂H₂₄O₁₁; 1-O-α-D-Glucopyranosyl-D-mannitol dihydrat:
C₁₂H₂₄O₁₁.2H₂O

Công
thức phân tử

Khối
lượng phân tử                   1,6-GPS: 344.32; 1,1-GPM: 380.32

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng tinh thể, không mùi, màu trắng, vị ngọt

4.
Chức năng                            Tạo ngọt, chất độn, chất chống đông vón,
chất làm bóng

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, rất ít tan trong etanol

Sắc ký bản mỏng                      Vết chính trong
sắc ký đồ bản mỏng của dung dịch thử phải tương ứng về R_f, màu sắc và
với vết chính trong sắc ký đồ bản mỏng của chất chuẩn.

5.2.
Độ tinh khiết

Hàm
lượng nước                       Không lớn hơn 7,0%

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,1%

Niken                                        Không
lớn hơn 2mg/kg

Chì                                            Không
lớn hơn 1mg/kg

Tổng
kim loại nặng                    Không lớn hơn 10mg/kg

D-Manitol                                  Không
lớn hơn 3%

D-Sorbitol                                 Không
lớn hơn 6%

Đường
thử                                Không lớn hơn 0,3%

5.3. Định lượng isomalt              Không nhỏ hơn
98% hỗn hợp của mono- và disaccarid hydro hóa; Không nhỏ hơn 86% tổng C₁₂H₂₄O₁₁
và C₁₂H_­24O₁₁.2H₂O (tính theo chế
phẩm khan).

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Sắc
ký bản mỏng

Bản
mỏng:

Bản
mỏng nền nhôm tráng sẵn kích cỡ khoảng 12cm, độ dày lớp hấp thụ khoảng 0,2mm Kieselgel
60 F₂₅₄, art 5554, loại của Merk hoặc tương đương.

Dung
dịch chuẩn:

Hòa
tan 500mg mỗi loại đường sau đây trong 100ml nước cất:

-
Sorbitol;

-
Mannitol;

-
Lactitol

-
Maltitol

-
6-O-α-D-Glucopyranosyl-D-sorbitol (1,6-GPS)

-
1-O-α-D-Glucopyranosyl-D-manni-tol dihydrat (1,1-GPM)

Dung
dịch mẫu thử:

Hoà
tan 500mg mẫu thử isomalt trong 100ml nước cất

-
Dung dịch A: Isopropanol: n-butanol: dung dịch acid boric trong nước cất
(25mg/ml): acid acetic: acid propionic (50:30:20:2:16 - v:v:v:v)

-
Dung dịch B: Etylacetat: pyridin: nước cất: acid acetic: acid propionic
(50:50:10:5:5 - v:v:v:v)

-
Dung dịch hiện màu:

A:
Natri metaperiodat 0,1% trong nước cất (w/w)

B:
etanol: acid sulfuric: anisandedyd: acid acetic (90:5:1:1 - v:v:v:v)

Tiến
hành:

Chấm
khoảng 0,3μl mỗi chất chuẩn và dung dịch mẫu thử vào vạch xuất phát của bản
mỏng. Làm khô các điểm chấm. Khai triển sắc ký lên đến độ cao cách vạch xuất phát
khoảng 10cm trong bình chứa dung môi A hoặc dung môi B. Đợi bản mỏng khô, nhúng
bản mỏng vào dung dịch hiện màu A trong khoảng 3 giây.

Làm
khô bản mỏng. Chú ý bản mỏng cần được làm khô hoàn toàn cả hai mặt. Nhúng bản
mỏng vào dung dịch hiện màu B trong 3 giây và làm khô đến khi những vết màu có
thể nhìn thấy được.

Giá
trị R_f và những vết màu của các chất trên bản mỏng được liệt kê dưới
đây:

Giá trị R_f

Giá
trị R_f có thể biến đổi chút ít tuỳ thuộc vào nguồn cung cấp bản mỏng

Những
vết chính trong sắc ký đồ thu được của dung dịch mẫu thử isomalt phải tương đương
về giá trị R_f và màu sắc trong sắc ký của GPM và GPS.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định hàm lượng nước

Phương
pháp Karl-Fischer

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.03)

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11)

Chú
ý: Lấy 5g mẫu thử

Xác
định niken

Phương
pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử - kỹ thuật nguyên tử hóa ngọn lửa

Hóa
chất:

Dung
dịch amoni pyrolidindithio-cacbamat

Thiết
bị:

Máy
quang phổ hấp thụ nguyên tử: hoạt động theo các điều kiện sau:

-
Vạch phổ đo: 232,0nm.

-
Cường độ đèn: 70% I_max

-
Khe đo: 0,5nm

-
Tốc độ không khí nén: 4,5ml/phút

-
Tốc độ axetylen: 1,2ml/phút

-
Các điều kiện khác tuỳ theo yêu cầu riêng cho mỗi loại thiết bị

Dung
dịch thử:

Hòa
tan 20g mẫu thử vào hỗn hợp dung dịch acid acetic loãng TT.002 và nước cất (1:1)
và định mức tới 100ml bằng hỗn hợp đó. Thêm 2ml dung dịch ammoni pyrolidin
dithiocacbamat 1% và 10ml metyl isobutyl keton. Lắc, để yên cho tách lớp. Sử
dụng lớp metyl isobutyl keton.

Dung
dịch chuẩn:

Thêm
0,5ml; 1ml; 1,5ml dung dịch chuẩn nickel nồng độ 10mg/kg tương ứng vào 3 dung
dịch chuẩn được chuẩn bị giống như dung dịch thử.

Tiến
hành:

Sử
dụng metyl isobutyl keton làm mẫu trắng, hiệu chỉnh máy về 0. Tiến hành đo mẫu
tại điều kiện mô tả như trên.

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10)

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định D-Mannitol

Xem
Định lượng Isomalt

Xác
định D-Sorbitol

Xem
Định lượng Isomalt

Xác
định đường thử

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.HC.03)

Đánh
giá kết quả:

Lượng
Cu₂O thu được không được vượt quá 50mg.

6.3.
Định lượng isomalt

Thiết
bị:

•
Sắc ký khí: Detector ion hóa ngọn lửa; Cột sắc ký: Fused silica HT - 8(25m x
0,22mm x 0,25μm) hoặc tương đương; Nguồn cung cấp khí mang: heli

• Điều
kiện sắc ký:

-
Chương trình nhiệt độ: 80⁰C (trong 3 phút); gia nhiệt 10⁰C/phút
đến 210⁰C; gia nhiệt tiếp 5⁰C/phút đến 350⁰C,
giữ trong 6 phút.

-
Chương trình nhiệt độ buồng bơm mẫu: 30⁰C; gia nhiệt 270⁰C/phút
đến 300⁰C; giữ trong 49 phút.

-
Tốc độ dòng ban đầu 1ml/phút tại 80⁰C và 1 atm, tốc độ chia dòng
25ml/phút.

Dung
dịch chuẩn nội:

Hòa
tan một lượng cân thích hợp của phenyl-β-D-glucopyranosid và maltitol trong
nước cất để thu được một dung dịch có nồng độ khoảng 1mg phenyl-β-D-glucopyranosid
và 50mg maltitol trong 1g nước cất.

Dung
dịch chuẩn:

Hoà
tan một lượng chính xác 1-O-α-D-Glucopyranosyl-D-mannitol dihydrat (1,1-GPM)
6-O-α-D-Glucopyranosyl-D-sorbitol (1,6-GPS) trong nước cất để thu được 2 dung
dịch riêng biệt có nồng độ 50mg/mỗi g dung dịch. Làm tương tự như vậy với một
dung dịch chuẩn chứa khoảng 1mg mannitol/g và 1mg sorbitol/g.

Dung
dịch mẫu thử:

Cân
chính xác 1g mẫu thử Isomalt cần xác định hoà tan trong với nước cất để thu
được dung dịch có nồng độ 10g/100g.

Tiến
hành:

Lấy
100mg dung dịch chuẩn hoặc dung dịch mẫu thử cho vào ống thử thủy tinh có nút đậy
và thêm 100mg dung dịch chuẩn nội. Làm mất nước bằng phương pháp làm khô lạnh và
hòa tan cặn với 1ml pyridin. Thêm 4mg O-benzyl-hydroxylamin hydroclorid, đóng nắp
ống thử, để yên trong 12 giờ ở nhiệt độ phòng. Thêm 1ml
N-metyl-N-trimetylsilyl-trifluoroacetamid (MSTFA) và đun nóng đến 80⁰C
trong 12 giờ, thỉnh thoảng lắc và để nguội. Bơm chính xác 1μl các dung dịch này
vào máy sắc ký khí đã được đặt ở điều kiện như trên với khí mang là He.

-
Giá trị thời gian lưu:

Các
monosaccarid hydro hóa:

Mannitol:
19,5 phút

Sorbitol:
19,6 phút

Dung
dịch chuẩn nội: Phenyl-β-D-glucopyranosid: 26,8 phút

Matlitol:
33,5 phút

Các
disaccarid hydro hóa: 32-36 phút

1,1
- GPS: 33,9 phút

1,1
- GPM: 34,5 phút

1,6
- GPS: 34,6 phút

Tính
kết quả:

Tính
phần trăm từng thành phần riêng rẽ, W_i trong mẫu thử cần xác định
theo công thức sau:

W_i =  x 100

Trong
đó:

a_i:
diện tích pic của cấu tử I (μV.s)

a_s:
diện tích pic của chất nội chuẩn (μV.s)

m_s:
khối lượng chất nội chuẩn sử dụng để dẫn xuất hóa (mg)

m­_isomalt:
khối lượng mẫu sử dụng để dẫn xuất hóa (mg)

F_i
= f_i / f_s

f_i:
hệ số đáp ứng của cấu tử i; f_i = (a_i/m_i) x
(100/% tinh khiết)

f_s:
hệ số đáp ứng của chất nội chuẩn; f_s = (a_s/m_s)
x (100/% tinh khiết)

Chú
ý: Sử dụng maltitol làm chất nội chuẩn để tính lượng disaccarid hydro hóa (VD:
1,1-GPM; 1,6-GPS) và phenyl-α-D-glucosid là chất nội chuẩn để tính monosaccarid
hydro hóa (sorbitol, mannitol). Đối với tổng lượng saccarid khác (đã hydro hóa
hoặc chưa hydro hóa) lấy 100% trừ đi tỷ lệ của 1,1-GPM; 1,6-GPS; sorbitol và
mannitol.

PHỤ LỤC 16.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN SUCRALOZA

1.
Tên khác, ký hiệu                   4,1’,6’-triclorogalactosucroza; Chỉ số INS:
955

2.
Định danh

Tên hóa học                              1,6-diclo-1,6-dideoxy-β-D-fructofuranosyl-4-clo-4-deoxy-α-D-galactopyranosid

Mã
số C.A.S.                            56038-13-2

Công
thức hóa học                    C₁₂H₁₉Cl₃O₈

Khối
lượng phân tử                   397,64

3.
Mô tả ngoại quan                   Bột tinh thể trắng, không mùi, vị ngọt

4.
Chức năng                            Chất tạo ngọt

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan tốt trong nước, metanol, etanol, ít
tan trong etyl acetat

Phổ hấp thụ hồng ngoại             Phổ hồng ngoại
của chất trên nền chất mang KBr của mẫu thử phải có cực đại tại các số sóng tương
ứng so với phổ hồng ngoại của chất chuẩn trong cùng điều kiện đo.

Kiểm tra sắc ký bản mỏng         Vết chính trong sắc
ký đồ bản mỏng của dung dịch thử phải có cùng giá trị R_f với vết chính
trong sắc ký đồ bản mỏng của dung dịch chuẩn.

5.2.
Độ tinh khiết

Góc
quay cực riêng                   [α]_D²⁰: +84,0⁰
tới +87,5⁰ (tính theo chế phẩm khan)

Hàm
lượng nước                       Không lớn hơn 2,0%

Tro
sulfat                                  Không lớn hơn 0,7%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 10mg/kg

Các
di-saccarid clo hoá khác     Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Các
mono-saccarid clo hóa        Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

Oxid
triphenylphosphin              Không lớn hơn 150mg/kg

Metanol                                     Không
lớn hơn 0,1%

5.3.
Định lượng C₁₂H₁₉Cl₃O₈        Từ
98% đến 102% C₁₂H₁₉Cl₃O₈ (tính theo
chế phẩm khan)

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Phổ
hấp thụ hồng ngoại

Sắc
ký bản mỏng

Bản
mỏng:

Sử
dụng bản mỏng sắc ký pha ngược (VD: Whatman LCK₁₈), chiều dày lớp
silicagel hấp thụ là 0,2mm

Pha
động:

Dung
dịch NaCl 5% (m/v): CH₃CN (7:3 - v:v)

Thuốc
thử:

Dung
dịch H₂SO₄ đặc trong metanol 15% (v:v)

Dung
dịch chuẩn:

-
Hòa tan 1g chuẩn trong 10ml metanol (dung dịch A)

-
Pha loãng 0,5ml dung dịch A tới 100ml bằng metanol (dung dịch B)

Tiến
hành:

-
Hoà tan 1g mẫu thử trong 10ml metanol. Chấm 5μl dung dịch A, dung dịch B, dịch
thử lên bản mỏng tại vạch xuất phát. Cho bản mỏng vào bình sắc ký đã để bão hòa
dung môi. Để dung môi khai triển cho tới khi tiền tuyến dung môi cách vạch xuất
phát 17cm. Lấy bản sắc ký ra khỏi bình, để khô và phun sương thuốc thử lên bản
sắc ký. Sấy bản sắc ký tại 125⁰C trong 10 phút.

-
Vết chính trong sắc ký đồ bản mỏng của dung dịch thử phải tương ứng về R_f,
màu sắc và kích cỡ với vết chính trong sắc ký đồ bản mỏng của dung dịch A.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định góc quay cực riêng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VL.03)

Chú
ý: Đo dung dịch mẫu thử nồng độ 10% (m/v) trong nước cất.

Xác
định hàm lượng nước

Phương
pháp chuẩn độ Karl-fischer

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.03)

Xác
định tro sulfat

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.11)

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.08)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10-Phương pháp 2)

Chú
ý: Lấy 2g mẫu thử

Xác
định các Disacarid clo hóa khác

Tiến
hành như trong phần “kiểm tra sắc ký bản mỏng”

Các
vết phụ trong sắc ký đồ dịch thử không được đậm hơn vết chính trong sắc ký đồ
dung dịch B (vết chính có trị số R_f tương đương với vết chính trong
sắc ký đồ của dung dịch A).

Xác
định các Monosacarit clo hóa

Bản
mỏng:

Dùng
bản sắc ký lớp mỏng pha tĩnh Merck silicagel 60 hoặc tương đương có độ dày lớp
pha tĩnh 0,25mm

Thuốc
thử phun sương:

Hòa
tan 1,23g p-anisidin và 1,66g phtalic acid trong 100ml metanol. Giữ dung dịch
trong chỗ tối và trong tủ lạnh để ngăn dung dịch mất màu. Loại bỏ dung dịch nếu
dung dịch mất màu.

(Chú
ý: p-anisidin là chất độc hấp thụ qua da và qua đường hô hấp nên sử dụng phải cẩn
thận).

Dung
dịch chuẩn A:

Cân
(chính xác tới 0,001g) 10,0g mannitol: Hòa tan vào trong bình định mức 100ml và
định mức tới vạch bằng nước cất.

Dung
dịch chuẩn B:

Hoà
tan 10g mannitol và 40mg fructoza (Loại dùng phân tích) trong bình định mức
100ml, định mức tới vạch bằng nước cất.

Dịch
thử:

Hoà
tan 5g mẫu trong 5ml metanol cho vào bình định mức 10ml và định mức tới vạch bằng
metanol

Tiến
hành:

Chấm
5μl dung dịch A và B vào trên bản sắc ký. Dung dịch được chấm từ từ từng μl, làm
khô rồi lại chấm tiếp. Chấm 5μl dung dịch mẫu trên bản sắc ký theo cách tương tự
như trên, ba điểm chấm có kích thước tương tự như nhau. Phun sương bản mỏng với
dung dịch thuốc thử phun sương và sấy ở 100⁰C ± 2⁰C trong
15 phút. Ngay sau khi sấy, quan sát bản mỏng trên nền tối. Vết dung dịch mẫu
không được đậm màu hơn vết dung dịch B (tương ứng với giới hạn của tổng monosaccarid
clo hóa tối đa 0,1%) (Nếu vết mannitol dung dịch chuẩn A có màu sẫm đen cho thấy
thử nghiệm không đạt do thời gian sấy bản mỏng sắc ký quá lâu, cần phải tiến hành
lại thử nghiệm).

Xác
định Oxid Triphenyl phosphin

Phương
pháp sắc ký lỏng phân giải cao

Hệ
thống sắc ký:

Loại
sắc ký lỏng phân giải cao, điều khiển ở nhiệt độ phòng. Pha tĩnh là cột pha ngược
C18 (10cm x 8mm) Pha động được duy trì ở tốc độ dòng là 1,5ml/phút, detector UV
đo tại bước sóng 220nm.

Pha
động:

CH₃CN:
H₂O (67:33 - v:v) đã lọc trên màng lọc kích thước lỗ lọc 0,45μm, đã đuổi
khí.

Dung
dịch chuẩn:

Cân
chính xác 100mg oxid triphenyl-phosphin vào trong bình thể tích 10ml. Hoà tan và
định mức tới thể tích bằng dung môi pha động. Lấy 1,0ml dung dịch này cho vào bình
100ml và định mức tới 100ml bằng pha động. Từ dung dịch chuẩn bị được pha loãng
với pha động 100 lần được dung dịch chuẩn làm việc. Dung dịch chuẩn làm việc
được lọc trân màng thước lỗ 0,45μm

Dịch
thử:

Cân
chính xác khoảng 100mg mẫu cho vào trong bình thể tích 10ml. Hoà tan và định mức
tới vạch mức bằng pha động. Dịch thử được lọc trân màng thước lỗ 0,45μm.

Tiến
hành:

Bơm
25μl dung dịch chuẩn làm việc và dung dịch thử nghiệm vào trong máy sắc ký (mỗi
dịch bơm hai lần). Thời gian lưu với triphenylphosphin oxid là 6 phút. Ghi lại
diện tích trung bình của peak với dung dịch chuẩn và dung dịch thử nghiệm là A_s
và A_t tương ứng. Nồng độ của oxid triphenylphosphin (OTPP) trong mẫu
được tính theo công thức sau:

OTPP (mg/kg) =

Xác
định metanol

Thiết
bị:

Máy
sắc ký khí với detector ion hóa ngọn lửa (FID), cột thủy tinh kích thước 2,1m x
4,0mm (đường kính trong), được nhồi pha tĩnh Porapak PS cỡ hạt 80-100 mesh hoặc
vật liệu tương đương.

Điều
kiện làm việc: Điều kiện hoạt động có thể biến đổi tuỳ thuộc vào dụng cụ sử
dụng riêng nhưng với hệ sắc ký này có thể đặt điều kiện:

Nhiệt
độ cột: 150⁰C (đẳng nhiệt)

Nhiệt
độ buồng bơm: 200⁰C

Nhiệt
độ detector: 250⁰C

Khí
mang nitơ: Tốc độ dòng 20ml/phút

Dung
dịch chuẩn:

Dùng
pipet có bầu, lấy 2,0ml metanol vào trong bình thủy tinh 100ml, pha loãng tới mức
với pyridin và trộn đều hỗn hợp. Chuyển 11,0ml dung dịch này vào bình thể tích
100ml và pha loãng tới mức với pyridin và trộn đều hỗn hợp.

Dung
dịch mẫu:

Cân
chính xác khoảng 2g mẫu vào trong bình định mức thể tích 10ml pha loãng tới mức
với pyridin và trộn đều hỗn hợp.

Tiến
hành:

Bơm
1μl dung dịch chuẩn vào trong cột sắc ký khí, bơm 3 lần, độ lệch chuẩn về diện
tích pic giữa các lần bơm lặp lại không lớn hơn 2,0%. Tính diện tích peak trung
bình của dung dịch chuẩn. Tương tự tiêm 1μl, bơm 3 lần.

Tính
kết quả:

Tính
diện tích trung bình của peak và xác định nồng độ metanol theo công thức sau đây:

MeOH (%) =

Trong
đó:

-
S_a: diện tích peak của mẫu

-
C_s: nồng độ của metanol trong dung dịch chuẩn (%) (thể tích của
metanol x hệ số pha loãng x tỷ trọng của dung môi bằng 2 x 104 x 0,79 x 100).

-
V_s: thể tích dung dịch mẫu

-
A_s: diện tích peak của dung dịch mẫu

- W_s:
khối lượng của mẫu

6.3.
Định lượng sucraloza

Phương
pháp sắc ký lỏng phân giải cao

Máy
sắc ký:

Sắc
ký lỏng phân giải cao hoạt động ở nhiệt độ phòng, cột pha ngược C18 kích thước
10cm, 5μm. Pha động được duy trì tốc độ dòng 1,5ml/ph. Detector UV đo ở bước sóng
190nm hoặc sử dụng detector đo chiết suất.

Pha
động:

CH₃CN:H₂O
(15:85 - v:v), lọc qua màng có kích thước lỗ lọc 0,45μm, đã đuổi khí.

Dung
dịch chuẩn:

Cân
khoảng 250mg sucraloza, cho vào bình định mức 25ml. Hòa tan và định mức tới
25ml bằng pha động. Lọc dung dịch qua màng lọc kích thước lỗ 0,45μm. Ghi lại
lượng cân chính xác (W_s).

Dung
dịch thử:

Cân
khoảng 250mg mẫu cho vào trong bình định mức 25ml. Hoà tan và định mức tới vạch
bằng pha động. Lọc qua màng lọc kích thước lỗ 0,45μm. Ghi lại khối lượng mẫu chính
xác (W_t).

Bơm
chuẩn và thử hệ thống:

Bơm
20μl dung dịch chuẩn (3 lần). Thời gian lưu của sucraloza sẽ là khoảng 9 phút
(nếu sử dụng cột Rad-Pak C₁₈ thời gian lưu là ~10 phút, nếu sử dụng
cột khác học cột có kích thước khác, cần nghiên cứu điều chỉnh tỷ lệ CH₃CN
để thu được pic có thời gian lưu đã định). Tổng các hệ số sai lệch (100 x độ lệch
chuẩn chia cho diện tích trung bình của peak), của các giá trị diện tích pic
không vượt quá 2%.

Tiến
hành

Bơm
20μl dịch thử (bơm 3 lần). Ghi lại giá trị diện tích pic trung bình của 3 lần bơm.

Tính
kết quả:

Tính
% hàm lượng theo công thức dưới đây:

Hàm lượng (%) =

Trong
đó:

A_t:
diện tích pic của mẫu thử

A_s:
diện tích pic của sucraloza chuẩn

W_t:
khối lượng mẫu thử

W_s:
khối lượng sucraloza chuẩn

Tính
% độ tinh khiết đối với chế phẩm khan và không có metanol sử dụng giá trị thu
được từ phép thử hàm lượng nước và metanol.

PHỤ LỤC 17.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN RED 2G

1. Tên khác, ký hiệu                   CI Food Red
10, azogeramin; Chỉ số INS: 128; Chỉ số EEC: E218

2. Định danh                              Red 2G chủ
yếu gồm dinatri8-acetamido-1-hydroxy-2-phenylazo-3,6-naphtalensulfonat và các
chất màu phụ cùng với NaCl hoặc NaSO₄ là những thành phần không màu
chính.

Nhóm
chất màu                         Bisazo

Tên
hoá học                              Dinatri 8-acetamit-1-hydroxy-2-phenylazo-3,6-naphtalensulfonat

Mã
số C.A.S.                            CI(1975) số 18050; Số CAS 3734-67-6

Công
thức hóa học                    C₁₈H₁₃N₃Na₂O₈S₂

Khối
lượng phân tử                   509,43

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng bột hoặc hạt nhỏ màu đỏ

4.
Chức năng                            Phẩm màu thực phẩm

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, không tan trong etanol

Định
tính các chất màu               Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Các
chất không tan trong nước  Không lớn hơn 0,2%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Chì                                            Không
lớn hơn 10mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 40mg/kg

Các
chất màu phụ                      Không lớn hơn 2%

Các
chất hữu cơ ngoài chất màu

5.3.
Định lượng chất màu chính  Không nhỏ hơn 80% tổng chất màu

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Thử
định tính các chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.01)

Chú
ý: Các vết trên sắc ký đồ bản mỏng của mẫu thử phải tương ứng về giá trị R_f
và màu sắc với sắc ký đồ bản mỏng của chất chuẩn khi tiến hành trong cùng một
điều kiện sắc ký.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
Hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.02)

Chú
ý: Mẫu được sấy tại 135⁰C đến khối lượng không đổi.

Xác
định C^ٱ và SO₄^2ٱ tính theo muối
natri

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.03 và P.PM.04)

Xác
định các chất không tan trong nước

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.05)

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.09)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.10-Phương pháp 2)

Xác
định các chất màu phụ

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.06)

Chú
ý: Điều kiện tiến hành sắc ký:

-
Hệ dung môi khai triển: Hệ số 4.

Khoảng
cách giữa tiền tuyến dung môi và vạch xuất phát ~ 17cm

Xác
định các chất hữu cơ ngoài chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.07)

Chú
ý: Điều kiện cho HPLC rửa giải Gradient: thành phần dung môi 1%-100%, tốc độ
thay đổi 2,5%/phút (tuyến tính)

Xác
định các amin thơm bậc nhất không sulfonat hóa

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.09)

Xác
định các chất có thể chiết bằng ete

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.08)

6.3.
Định lượng chất màu chính

Phương
pháp chuẩn độ với Titan clorid

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.11)

Chú
ý:

-
Cân 1,4 - 1,5g mẫu

- Đệm:
15g Natri hydro tartrat

-
1ml TiCl₃ 0,1N tương đương với 28,83g các chất màu chính

PHỤ LỤC 18.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN GREEN S

1. Tên khác, ký hiệu                   CI food green
4, food green S; Chỉ số INS: 142; Chỉ số EEC: E142

2. Định danh                              Green S chủ
yếu gồm natri N-[4-] [4-(dimetylamino) phenyl] (2-hydroxy-3,6 disulfo-1-naphtalenyl)
metylen]-2,5-cyclohexadien-1-ylldenel-N-metylme-tanaminin và các chất màu phụ cùng
với NaCl và (hoặc) Na₂SO₄ là các thành phần không màu chính.

Nhóm
chất màu                         Triarylmetan

Tên hóa học                              Natri N-[4-]
[4-(dimetylamino) phenyl] (2-hydroxy-3,6 disulfo-1-naphtalenyl) metylen]-2,5-cyclohexadien-1-ylldenel-N-metylmetanaminin;
hoặc Natri 5-[4-dimetylamino-α-(4-dimetylimini-ocyclohexa-2,5-dienyliden)
benzyl] 6-hydroxy-7-sulfonat-naphtalen-2-sulfonat

Mã
số C.A.S                             Số CI(1975): 44090; Số CAS: 860-22-0

Công
thức hóa học                    C₂₇H₂₅N₂NaO₇S₂

Khối
lượng phân tử                   576,63

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng bột hoặc hạt màu xanh đậm

4.
Chức năng                            Phẩm màu thực phẩm

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, ít tan trong etanol

Định
tính các chất màu               Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử)

5.2.
Độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô

Cl^-
và SO₄^2- tính theo muối natri  Không lớn hơn 20%

Các
chất không tan trong nước Không lớn hơn 0,2%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Chì                                            Không
lớn hơn 10mg/kg

Crôm                                        Không
lớn hơn 50mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 40mg/kg

Các
chất màu phụ                      Không lớn hơn 1%.

Các
chất hữu cơ ngoài chất màu

Leuco
base                               Không lớn hơn 5%

Các
chất có thể chiết bằng ete   Không lớn hơn 0,2%

5.3.
Định lượng chất màu chính  Không nhỏ hơn 80% tổng các chất màu

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Định
tính các chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.01)

Chú
ý: Các vết trên sắc ký đồ bản mỏng của mẫu thử phải tương ứng về giá trị R_f
và màu sắc với sắc ký đồ bản mỏng của chất chuẩn khi tiến hành trong cùng một
điều kiện sắc ký.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.02)

Chú
ý: Mẫu được sấy tại 135⁰C đến khối lượng không đổi

Xác
định Cl^- và SO₄^2- tính theo muối natri

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.03 và P.PM.04)

Xác
định các chất không tan trong nước

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.05)

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định Crôm

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09-Phương pháp 2)

Xác
định các chất màu phụ

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.06)

Chú
ý: Điều kiện tiến hành sắc ký:

-
Hệ dung môi khai triển: Hệ số 2

-
Khoảng cách giữa tiền tuyến dung môi và vạch xuất phát ~ 17cm

Xác
định các hợp chất hữu cơ ngoài chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.07)

Chú
ý: Điều kiện cho HPLC rửa giải Gradient: thành phần dung môi 2% - 100%, tốc độ
thay đổi 2,0%/phút (tuyến tính).

Xác
định leuco base

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.10)

Chú
ý:

-
Cân 110 ± 5mg mẫu thử.

- Độ
hấp thụ riêng:

(a)
= 0,1725/mg/L/cm tại bước sóng 634nm;

Tỷ
lệ = 0,9600

Xác
định các chất có thể chiết bằng ete

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.08).

6.3.
Định lượng chất màu chính

Phương
pháp chuẩn độ bằng Titan clorid

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.11)

Chú
ý:

-
Cân 1,4 - 1,5g mẫu

- Đệm:
15g Natri hydro tartrat

1ml
TiCl₃ 0,1N tương đương với 28,83mg các chất màu chính

PHỤ LỤC 19.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN BRILLIANT BLACK BN

1.
Tên khác, ký hiệu                   CI Food Black 1, Black BN; Chỉ số INS: 151;
Chỉ số EEC: E151

2. Định danh                              Brilliant
black BN chủ yếu gồm tetranatri 4-acetamido-5-hydroxy-6-[7-sulfonat-4-(4-sulfonat-phenylazo)-1-naphtylazo]-1,7-naphtalen-disulfonat
và một số chất Màu phụ cùng với NaCl và (hoặc) Na₂SO₄ là
những thành phần không màu chính.

Nhóm
chất màu                         Bisazo

Tên hóa học                              Tetranatri
4-acetamido-5-hydroxy-6-[7-sulfonat-4-(4-sulfonat-phenylazo)-1-naphtylazo]-1,7-naphtalen-disulfonat

Mã
số                                       CI (975) số 28840; CAS 2519-30-4

Công
thức hóa học                    C₂₈H₁₇N₅Na₄O₁₄S₄

Công
thức phân tử

Khối
lượng phân tử                   867,69

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng bột hoặc dạng hạt màu đen

4.
Chức năng                            Phẩm màu thực phẩm

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, ít tan trong etanol

Định
tính các chất màu               Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử).

5.2.
Độ tinh khiết

Các
chất không tan trong nước  Không lớn hơn 0,2%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Chì                                            Không
lớn hơn 10mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 40mg/kg

Các
chất màu phụ                      Không lớn hơn 4%

Các
chất hữu cơ ngoài chất màu

Các
chất có thể chiết bằng ete   Không lớn hơn 0,2%

5.3.
Định lượng chất màu chính  Không nhỏ hơn 80% tổng chất màu

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Định
tính các chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.01)

Chú
ý: các vết trên sắc ký đồ bản mỏng của mẫu thử phải tương ứng về giá trị R_f
và màu sắc với sắc ký đồ bản mỏng của chất chuẩn khi tiến hành trong cùng một
điều kiện sắc ký.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Xác
định giảm khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.02)

Ghi
chú: Mẫu thử được sấy tại 135⁰C tới trọng lượng không đổi.

Xác
định Cl^- và SO₄^2- tính theo muối natri

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.03 và P.PM.04)

Xác
định các chất không tan trong nước

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.05)

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10-Phương pháp 2)

Xác
định các chất màu phụ

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.06)

Chú
ý:

-
Dung môi khai triển sắc ký: Sắc ký (i): Hệ dung môi số 1

                                           Sắc
ký (ii): Hệ dung môi số 4.

-
Khoảng cách từ vạch xuất phát đến tiền tuyến dung môi ~ 17cm.

Xác
định các chất hữu cơ ngoài chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.07)

Chú
ý:

Điều
kiện HPLC: rửa giải Gradient: 2 đến 100% tốc độ 2%/phút (tuyến tính).

Xác
định các amin thơm bậc nhất không sulfonat hóa.

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.09)

Xác
định các chất có thể chiết bằng ete

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.08)

6.3.
Định lượng chất màu chính

Phương
pháp chuẩn độ với Titan clorid

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.11)

Chú
ý:

-
Cân 0,6 - 0,7g mẫu

- Đệm:
15g Natri hydro tartrat

-
1ml TiCl₃ 0,1N tương đương với 10,86mg các chất màu chính

PHỤ LỤC 20.

QUY ĐỊNH ĐÁNH GIÁ VỆ
SINH AN TOÀN BROWN HT

1. Tên khác, ký hiệu                   CI Food Brown
3, Chocolat brown HT; Chỉ số INS: 155; Chỉ số EEC: E155

2. Định danh                              Brown HT
chủ yếu gồm dinatri 4,4-(2,4-dihydroxy-5-hydroxymetyl-1,3-phenylen-bisazo)di-1-naphtalensulfonat
và những chất màu phụ cùng NaCl và (hoặc) Na₂SO₄ là những
thành phần không màu chính.

Loại
chất màu                            Bisazo

Tên hóa học                              Dinatri
4,4-(2,4-dihydroxy-5-hydroxymetyl-1,3-phenylen-bisazo di-1-naphtalensulfonat

Mã số C.A.S.                            CI(1975) số
20285; Số CAS 4553-89-3

Công
thức hóa học                    C₁₇H₁₈N₄Na₂O₉S₂

Công
thức phân tử

Khối
lượng phân tử                   652,57

3.
Mô tả ngoại quan                   Dạng bột màu nâu hoặc hạt nhỏ

4.
Chức năng                            Phẩm màu thực phẩm

5.
Yêu cầu về vệ sinh an toàn

5.1.
Định tính

Tính
tan                                     Tan trong nước, không tan trong etanol

Định
tính các chất màu               Đạt (mô tả trong phần phương pháp thử).

5.2.
Độ tinh khiết

Các
chất không tan trong nước  Không lớn hơn 0,2%

Asen                                         Không
lớn hơn 3mg/kg

Chì                                            Không
lớn hơn 10mg/kg

Tổng
các kim loại nặng              Không lớn hơn 40mg/kg

Các
chất màu phụ                      Không lớn hơn 10%

Các
chất hữu cơ ngoài chất màu

Các
chất có thể chiết bằng ete   Không lớn hơn 0,2%

5.3.
Định lượng chất tạo chính    Không nhỏ hơn 70% tổng chất màu

6.
Phương pháp thử

6.1.
Thử định tính

Thử
định tính các chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.01)

Chú
ý: các vết trên sắc ký đồ bản mỏng của mẫu thử phải tương ứng về giá trị R_f
và màu sắc với sắc ký đồ bản mỏng của chất chuẩn khi tiến hành trong cùng một
điều kiện sắc ký.

6.2.
Thử độ tinh khiết

Giảm
khối lượng khi làm khô

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.02)

Ghi
chú: Sấy mẫu thử ở nhiệt độ 135⁰C đến khối lượng không đổi.

Xác
định Cl^- và SO₄^2- (tính theo muối natri)

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.03 và P.PM.04)

Xác
định các chất không tan trong nước

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.05)

Xác
định asen

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định chì

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.09)

Xác
định tổng các kim loại nặng

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.VC.10-Phương pháp 2)

Xác
định các chất màu phụ

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.06)

Chú
ý:

-
Chuẩn bị dung dịch chuẩn: Hòa tan 1ml dung dịch chuẩn với 100ml nước cất, lắc đều.
Lấy 0,1ml dung dịch này vào ống nghiệm, thêm 5ml dung dịch Aceton: nước
(1:1-v:v), Thêm 14,9ml NaHCO₃ 0,05N, lắc đều. Đo độ hấp thụ quang
của dung dịch chuẩn này.

-
Dung môi khai triển sắc ký: Hệ dung môi số 6.

Thời
gian khai triển sắc ký: ~ 14 giờ

Xác
định các chất hữu cơ ngoài chất màu

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.07)

Chú
ý:

- Điều
kiện HPLC: rửa giải Gradient: 1 đến 100% (tốc độ 2%/phút).

Các
amin thơm bậc nhất không sulfonat hóa (P.PM.09)

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử

Các
chất có thể chiết bằng ete (P.PM.08)

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử

6.3.
Định lượng chất màu chính

Phương
pháp Quang phổ

Xem
hướng dẫn chung các phương pháp thử (P.PM.11)

Chú
ý:

Điều
kiện:

Dung
môi: Dung dịch đệm phosphat pH 7.

Pha
loãng dung dịch A: từ 10ml đến 250ml

Độ
hấp thụ riêng (a): 40,3

Bước
sóng hấp thụ cực đại: 460nm.

PHỤ LỤC 21.

HƯỚNG DẪN CHUNG CÁC
PHƯƠNG PHÁP THỬ

HƯỚNG DẪN PHƯƠNG PHÁP THỬ CÁC TÍNH
CHẤT VẬT LÝ: P.VL.

XÁC ĐỊNH KHOẢNG NHIỆT ĐỘ NÓNG CHẢY:
P.VL.01

Khoảng
nhiệt độ nóng chảy (gọi tắt là khoảng chảy) của một chất là khoảng nhiệt độ đã
hiệu chỉnh, kể từ khi chất rắn bắt đầu nóng chảy và xuất hiện những giọt chất lỏng
đầu tiên, đến khi chất rắn chuyển hoàn toàn sang trạng thái lỏng. Nhiệt độ nóng
chảy (gọi tắt là điểm chảy) của một chất là nhiệt độ đã hiệu chỉnh, tại đó hạt
chất rắn cuối cùng của chất thử nghiệm chuyển thành trạng thái lỏng, bắt đầu biến
màu, hóa than hoặc sủi bọt.

Khi
phải xác định khoảng chảy, nếu nhiệt độ bắt đầu hoặc nhiệt độ kết thúc nóng chảy
không xác định rõ ràng, ta có thể chỉ xác định nhiệt độ kết thúc, hoặc nhiệt độ
bắt đầu nóng chảy. Nhiệt độ này phải nằm trong giới hạn quy định trong chuyên
luận riêng.

Để
việc định tính hoặc thử tinh khiết của mẫu thử được tốt hơn, cần tiến hành xác
định khoảng chảy của một hỗn hợp gồm các phần bằng nhau của mẫu thử và của mẫu
đối chiếu (mẫu chuẩn). Nếu mẫu thử và mẫu đối chiếu khác nhau, hoặc nếu mẫu thử
có lẫn tạp chất thì hỗn hợp sẽ bắt đầu nóng chảy ở nhiệt độ thấp hơn, và khoảng
chảy sẽ rộng hơn quy định.

Điểm
eutectic là nhiệt độ đã hiệu chỉnh, tại đó một hỗn hợp hai thành phần bắt đầu
nóng chảy. Điểm eutectic không phụ thuộc vào tỷ lệ thành phần của hỗn hợp thử và
đối với nhiều chất, cũng hằng định như điểm chảy.

Muốn
xác định điểm eutectic, ta nghiền bằng cách thích hợp, mỗi hỗn hợp thành phần bằng
nhau của chất thử và chất chỉ dẫn trong chuyên luận, sau đó tiến hành xác định
nhiệt độ bắt đầu nóng chảy của hỗn hợp đó.

Để
xác định khoảng chảy và điểm chảy, tùy theo tính chất lý học của từng chất, áp
dụng một trong các phương pháp 1, hay phương pháp 2.

Phương
pháp 1 (áp dụng cho các chất rắn dễ nghiền nhỏ)

Dụng
cụ

Một
bình thủy tinh chịu nhiệt, trong bình chứa một chất lỏng thích hợp, thường dùng
là dầu parafin, hoặc để xác định ở nhiệt độ cao dùng dầu silicon, lượng chất lỏng
đủ để nhúng chìm được nhiệt kế và mẫu thử sao cho bầu thủy ngân cách đáy bình
2cm.

Một
dụng cụ khuấy có khả năng duy trì sự đồng nhất về nhiệt độ trong chất lỏng.

Một
nhiệt kế đã được hiệu chuẩn và chia độ đến 0,5⁰C, có khoảng nhiệt độ
đo từ thấp nhất đến cao nhất không được quá 100⁰C. Ống mao quản, hàn
kín một đầu, dài 6 - 8cm, đường kính trong 1,0 ± 0,1mm, thành ống dày khoảng
0,10 - 0,15mm.

Nguồn
nhiệt, có thể điều chỉnh được.

Dụng
cụ có thể được hiệu chuẩn với các chất chuẩn có điểm chảy được chứng nhận của
Tổ chức y tế thế giới hay những chất thích hợp khác.

Cách
xác định

Nghiền
thành bột mịn chất thử đã làm khô 24 giờ trong bình với chất hút ẩm thích hợp,
hoặc sấy khô 2 giờ ở 100⁰C - 105⁰C, trừ trường hợp có chỉ
dẫn riêng trong chuyên luận.

Cho
bột vào ống mao quản, lèn bột bằng cách gõ nhẹ ống mao quản xuống mặt phẳng cứng
để có một lớp mẫu thử cao 4mm - 6mm. Giữ ống mao quản trong bình hút ẩm trước
khi tiến hành xác định.

- Đun
nóng bình đựng chất lỏng đến khi nhiệt độ thấp hơn điểm chảy dự kiến của chất
thử khoảng 100⁰C, điều chỉnh nhiệt độ sao cho nhiệt độ tăng 1⁰C
trong 1 phút (trừ trường hợp có chỉ dẫn trong chuyên luận riêng), hoặc cho
nhiệt độ tăng 3⁰C trong 1 phút khi thử các chất không bền vì nhiệt.

Khi
nhiệt độ đạt thấp hơn điểm chảy dự kiến khoảng 5⁰C, lấy nhiệt kế ra,
nhanh chóng buộc ống mao quản có mẫu thử vào nhiệt kế, sao cho lớp mẫu thử
ngang với phần giữa bầu thủy ngân ở nhiệt kế. Đặt lại nhiệt kế vào bình.

Nhiệt
độ mà tại đó nhìn thấy cột chất thử xẹp xuống, so sánh với một điểm nào đó trên
thành ống, được xác định là điểm bắt đầu nóng chảy và nhiệt độ mà tại đó chất
thử trở thành chất lỏng hoàn toàn, được xác định là điểm cuối của sự chảy hay điểm
chảy. Tiến hành xác định ít nhất 3 lần. Các kết quả đo được phải không chênh
lệch quá 1⁰C thì tiến hành đo thêm 2 lần nữa và lấy trung bình của 5
lần thử nghiệm.

Hiệu
chỉnh nhiệt độ quan sát được nếu nhiệt kế đo có sai số với nhiệt kế chuẩn và sự
khác biệt nếu có giữa nhiệt độ của đoạn cột thuỷ ngân ngoài chất lỏng trong
điều kiện hiệu chuẩn. Nhiệt độ của đoạn cột thủy ngân ở ngoài chất lỏng được
xác định bằng cách đặt bầu thủy ngân của nhiệt kế phụ ở điểm giữa của phần cột
thuỷ ngân lộ ra ngoài chất lỏng của nhiệt kế chính.

Tính
nhiệt độ đã hiệu chỉnh theo công thức sau:

T_{hiệu chỉnh} = T + 0,00015 N (T_s
- t)

Trong
đó:

T:
Nhiệt độ đọc trên nhiệt kế chính

T_s:
Nhiệt độ trung bình của đoạn cột thuỷ ngân ở ngoài chất lỏng của nhiệt kế chính
trong điều kiện chuẩn hóa

t:
Nhiệt độ của đoạn cột thuỷ ngân ở ngoài chất lỏng đọc trên nhiệt kế phụ tại điểm
chảy.

N:
Số khoảng chia độ (⁰C) của đoạn cột thuỷ ngân của nhiệt kế chính ở
ngoài chất lỏng.

Phương
pháp 2 (áp dụng cho các chất không nghiền thành bột được như mỡ, sáp, acid béo,
parafin rắn, lanolin và chất tương tự, không tan trong nước).

Dụng
cụ

Dùng
dụng cụ như phương pháp 1, riêng ống mao quản hở hai đầu, dài 80 - 100mm, đường
kính trong 0,8 - 1,2mm, thành dày 0,1 - 0,3mm.

Cách
xác định

Cẩn
thận làm chảy chất thử ở nhiệt độ thấp tối thiểu. Cắm ống mao quản vào chất thử
sao cho lấy được một cột chất thử cao 10mm không có bọt. Dùng khăn sạch lau sạch
phía ngoài ống mao quản, để nguội ở 10⁰C hay thấp hơn trong 24 giờ,
hoặc để tiếp xúc với nước đá ít nhất 2 giờ.

Đổ
nước cất vào cốc thủy tinh đến chiều cao 6cm. Treo nhiệt kế vào giá và nhúng vào
chính giữa cốc nước. Đun nóng cốc nước đến nhiệt độ thấp hơn điểm chảy dự kiến
10⁰C, lấy nhiệt kế ra nhanh chóng buộc mao quản vào nhiệt kế bằng
phương tiện thích hợp sao cho cột chất thử ngang với phần giữa bầu thủy ngân
của nhiệt kế, điều chỉnh nhiệt kế để đầu dưới của ống mao quản cách đáy cốc
1cm. Điều chỉnh tốc độ gia nhiệt không quá 1⁰C trong một phút. Trong
lúc đó luôn khuấy nước nhẹ và quan sát cột mẫu thử, khi cột mẫu thử bắt đầu dâng
lên trong ống mao quản thì đọc nhiệt độ. Kết quả đọc giữa 2 lần đo liên tiếp
không được chênh lệch nhau quá 0,5⁰C. Lấy kết quả trung bình. Nhiệt
độ này được coi là điểm chảy và phải nằm trong khoảng nóng chảy quy định của
các chuyên luận riêng.

XÁC ĐỊNH NHIỆT ĐỘ ĐÔNG ĐẶC: P.VL.02

Nhiệt
độ đông đặc gọi tắt là điểm đông của 1 chất lỏng hoặc một chất rắn nóng chảy, là
nhiệt độ cao nhất, giữ nguyên không đổi trong quá trình chuyển từ trạng thái lỏng
sang trạng thái rắn.

Điểm
đông của một chất lỏng chính là điểm chảy của chất đó ở trạng thái rắn, nhưng vì
chất lỏng có thể chậm đông (vẫn ở trạng thái lỏng ngay ở nhiệt độ thấp hơn điểm
đông) nên phải xác định điểm đông của 1 chất lỏng hoặc một chất rắn nóng chảy
theo phương pháp dưới đây:

Dụng
cụ:

Một
ống nghiệm (a) 150mm x 25mm đặt vào trong một ống nghiệm lớn (b) khoảng 160mm x
40mm, hai ống nghiệm không chạm vào nhau và cách nhau một lớp không khí. Ống
nghiệm bên trong được đậy nút có mang một que khuấy và một nhiệt kế (dài khoảng
175mm chia độ tới 0,2⁰C), được cố định sao cho bầu nhiệt kế cách đáy
ống 15mm. Que khuấy được làm bằng đũa thủy tinh hoặc bằng thép, đầu dưới uốn thành
một vòng tròn nhỏ đường kính khoảng 18mm vuông góc với que khuấy. Ống nghiệm
(a) và ống nghiệm (b) được giữ giữa cốc (c) có dung tích 1 lít, cốc có chứa một
chất lỏng làm lạnh thích hợp. Mức chất lỏng làm lạnh cách miệng ống khoảng
20mm. Một nhiệt kế phụ trợ được giữ trong chất lỏng làm lạnh. Sơ đồ dụng cụ xác
định điểm đông như sau (Hình 1):

Hình 1: Sơ đồ dụng cụ xác định điểm đông

Cách
tiến hành:

Lấy
lượng mẫu thử (đã được làm nóng chảy nếu cần) cho vào ống nghiệm (a) của dụng cụ
sao cho bầu thủy ngân của nhiệt kế ngập trong lớp mẫu thử và xác định sơ bộ điểm
đông của mẫu thử bằng cách làm lạnh nhanh. Đặt ống (a) có chứa mẫu thử vào
trong bể cách thuỷ có nhiệt độ trên nhiệt độ đông đặc dự kiến khoảng 5⁰C
cho đến khi các tinh thể của mẫu thử nóng chảy hoàn toàn. Cho vào cốc (c) nước
hoặc dung dịch NaCl bão hòa ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ đông đặc dự kiến khoảng
5⁰C. Lồng ống nghiệm (a) vào ống nghiệm (b) và cho vào cốc (c). Khuấy
nhẹ liên tục, cứ 30 giây đọc nhiệt độ trên nhiệt kế 1 lần. Lúc đầu nhiệt độ hạ
thấp dần, rồi giữ nguyên một thời gian hoặc tăng một chút, rồi giữ nguyên không
đổi trong suốt thời gian đông. Để tránh hiện tượng chậm đông, khi gần đến điểm
đông, có thể cho vào ống nghiệm một tinh thể nhỏ mẫu thử có sẵn hoặc cọ nhẹ vào
thành trong của ống nghiệm.

XÁC ĐỊNH GÓC QUAY CỰC RIÊNG:
P.VL.03

Góc
quay cực của một chất là góc của mặt phẳng phân cực bị quay đi khi ánh sáng phân
cực đi qua chất đó nếu là chất lỏng, hoặc qua dung dịch chất đó nếu là chất rắn.

Chất
làm quay mặt phẳng phân cực theo cùng chiều kim đồng hồ được gọi là chất hữu
tuyền, ký hiệu là (+). Chất làm quay mặt phẳng phân cực ngược chiều kim đồng hồ,
được gọi là chất tả tuyền, ký hiệu là (-).

Nếu
không có hướng dẫn riêng, góc quay cực α được xác định ở nhiệt độ 20⁰C
và với chùm tia đơn sắc có bước sóng ứng với vạch D (589,3nm) của đèn natri qua
lớp chất lỏng hay dung dịch có bề mặt dày 1dm.

Góc
quay cực riêng [α]_D²⁰ của một chất lỏng là góc quay cực đo
được khi chùm ánh sáng D truyền qua lớp chất lỏng đó có bề dày là 1dm ở 20⁰C,
chia cho tỷ trọng của chất ở cùng nhiệt độ.

Góc
quay cực riêng [α]_D²⁰ của một chất rắn là góc quay cực đo
được khi chùm ánh sáng D truyền qua lớp dung dịch có bề dày là 1dm và có nồng độ
là 1g/ml, ở 20⁰C. Góc quay cực riêng của chất rắn luôn được biểu thị
cùng với dung môi và nồng độ dung dịch đo. Góc quay cực riêng của một chất phải
được hiểu là góc quay cực của chất này đã được sấy khô hoặc khan, trừ những
trường hợp có hướng dẫn riêng. Có thể sử dụng kết quả của việc xác định sự giảm
khối lượng do sấy khô hoặc hàm lượng nước trong các chuyên luận vào việc tính
toán kết quả của góc quay cực riêng.

Phân
cực kế

Các
phân cực kế thường dùng nguồn sáng là đèn hơi natri hay hơi thủy ngân. Trong
một số trường hợp, có thể cần thiết phải sử dụng phân cực kế quang điện cho phép
đo lường ở các bước sóng riêng biệt. Phân cực kế phải cho phép đọc chính xác tới
gần 0,01⁰. Thang đo phải thường xuyên được kiểm định bằng các bản thạch
anh chuẩn. Độ tuyến tính của thang đo phải được kiểm tra bằng dung dịch sucroza.

Cách
tiến hành

Xác
định góc quay cực của chất thử ở nhiệt độ 19⁰5 đến 20⁰5,
dùng tia D của ánh sáng đèn natri phân cực, nếu không có chỉ dẫn nào khác trong
chuyên luận riêng. Có thể đo ở nhiệt độ khác nếu chuyên luận riêng chỉ ra cách
hiệu chỉnh nhiệt độ cho góc quay cực đo được. Tiến hành đo ít nhất 5 lần và lấy
giá trị trung bình. Xác định điểm “0” của phân cực kế với ống đo rỗng khi đo
chất lỏng và với ống đo chứa đầy dung môi khi đo dung dịch chất rắn.

Tính
góc quay cực riêng theo các biểu thức sau:

Cho
chất lỏng

[α]_D²⁰ =

Cho
chất rắn

[α]_D²⁰ =  x 100

Trong
đó:

α:
góc quay cực đo được

l:
chiều dài ống đo của phân cực kế, đơn vị: dm.

d:
tỷ trọng của chất thử (lỏng)

c:
nồng độ % của chất thử (rắn) trong dung dịch.

HƯỚNG DẪN PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH CÁC
THÀNH PHẦN VÔ CƠ: P.VC

XÁC ĐỊNH GIẢM KHỐI LƯỢNG KHI LÀM
KHÔ: P.VC.01

Tiến
hành:

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác trong các chuyên luận riêng, trộn đều mẫu và cân chính
xác khoảng 1 - 2g mẫu. Nếu mẫu là tinh thể thì nghiền nhỏ.

Cho
mẫu vào cốc chuyên dụng kiểm tra độ ẩm (cốc có nắp thuỷ tinh, đã được làm khô
trong 30 phút với các điều kiện áp dụng để phân tích độ ẩm trong mẫu, đã cân bì
trước), đậy nắp, cân mẫu và cốc.

Dàn
đều mẫu trong đáy cốc sao cho lớp mẫu không dày quá 5mm, trong trường hợp mẫu dày,
xốp thì chiều dày không quá 10mm. Đặt cốc chứa mẫu vào buồng làm khô, mở nắp và
để nắp trong buồng làm khô. Làm khô mẫu tại nhiệt độ và thời gian đã được chỉ
ra trong từng chuyên luận quy định riêng. Ngay khi mở buồng làm khô đậy ngay nắp
cốc, để cốc nguội tới nhiệt độ phòng trong bình hút ẩm. Cân cốc chứa mẫu đã làm
khô, tính khối lượng mẫu đã làm khô.

Nếu
điểm nóng chảy của mẫu nhỏ hơn nhiệt độ được quy định cho việc thử sự giảm khối
lượng khi làm khô. Chuẩn bị mẫu như trên, sau đó đặt cốc chứa mẫu trong bình hút
ẩm chứa H₂SO₄ đặc, đậy nắp bình hút ẩm và hút duy trì áp
suất trong bình tại 130Pa (1mmHg), làm khô mẫu tại điều kiện này trong 24giờ. Cân
khối lượng bì và mẫu, tính khối lượng mẫu đã làm khô.

XÁC ĐỊNH GIẢM KHỐI LƯỢNG KHI NUNG:
P.VC.02

Tiến
hành:

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác trong các chuyên luận riêng, tiến hành chuẩn bị như mô
tả trong phương pháp “Xác định giảm khối lượng khi làm khô - P.VC.01”, sử dụng
chén nung bằng Platin hoặc thạch anh. Nung mẫu tại nhiệt độ 450⁰C -
500⁰C.

XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG NƯỚC: P.VC.03

Phương
pháp Karl - Fischer

Nguyên
tắc

Phương
pháp định lượng nước này dựa trên phản ứng toàn lượng của nước với lưu huỳnh dioxyd
và iod trong dung môi khan chứa một chất bazơ hữu cơ thích hợp. Dung môi hữu cơ
thông dụng là metanol khan nước, cũng có khi được thay bằng dung môi hữu cơ khác
thích hợp để hòa tan chất thử. Chất bazơ hữu cơ là pyridin, nhưng hiện nay
người ta đã dùng những chất bazơ hữu cơ khác để thay thế như imidazol, 2-methylaminopyridin.

Dụng
cụ

Hiện
nay có nhiều loại dụng cụ, nhưng nguyên tắc đều phải cấu tạo sao cho thao tác
thuận tiện và tránh ẩm. Dụng cụ gồm các loại cốc chuẩn độ dung tích khoảng
60ml, có nắp gắn điện cực platin kép, một ống dẫn khí nitơ, có lỗ cắm với buret
và lỗ cắm ống thông hơi chứa chất hút ẩm, có gắn máy khuấy điện hoặc khuấy từ.
Chất thử cho vào bình chuẩn độ qua lỗ trên nắp hoặc miệng bên cạnh có nút mài. Điểm
kết thúc phản ứng được xác định bằng điện kế gắn trong mạch có biến trở 2000Ω,
nối với một nguồn pin 1,5 vôn. Lúc bắt đầu kim điện kế chỉ điểm không, vì dòng
diện lúc chạy qua 2 điện cực platin không đáng kể. Khi nhỏ thuốc thử Karl-Fischer
vào dung dịch, do hiện tượng khử cực nên kim điện kế lệch đi nhưng lập tức trở
về vị trí ban đầu, chỉ khi đến điểm tương đương thì một giọt thuốc thử thừa sẽ
làm kim lệch đi và duy trì ít nhất 30 giây.

Thuốc
thử

Thuốc
thử Karl-Fischer gốc gồm 4 thành phần chính là lưu huỳnh dioxyd, iod, pyridin
hoặc một bazơ hữu cơ khác và metanol pha thành một dung dịch, hoặc hai dung
dịch. Trường hợp pha thành hai dung dịch thì dung dịch A chứa lưu huỳnh dioxyd
và pyridin pha trong metanol khan, dung dịch B chứa iod pha trong metanol khan.
Trước khi dùng một giờ, trộn đều 1 thể tích dung dịch A với 1 thể tích dung
dịch B, sau đó xác định đương lượng nước của thuốc thử. Lượng thuốc thử thu
được chỉ dùng trong ngày. Hiện nay trên thị trường vừa có các loại thuốc thử như
trên. vừa có loại đã thay pyridin và metanol bằng chất bazơ hữu cơ khác và dung
môi hữu cơ khác. Do vậy, cần kiểm tra kỹ thành phần thuốc thử và cách sử dụng
cho đúng mục đích. Các thuốc thử Karl-Fischer và dung môi dùng trong phương
pháp đều phải khan nước, bảo quản trong lọ màu, tránh ánh sáng, chống ẩm và
phải xác định lại đương lượng nước trước khi dùng.

Xác
định đương lượng của thuốc thử

Đương
lượng của thuốc thử Karl-Fischer dễ bị thay đổi theo thời gian nên trước khi dùng
phải xác định lại và phải đạt tối thiểu 3,5mg nước cho 1ml thuốc thử. Có thể
xác định theo 2 cách:

a.
Dùng một hóa chất có hàm lượng nước kết tinh xác định, sau khi đã sấy ở nhiệt
độ quy định đến khối lượng không đổi để loại hết ẩm, cho tác dụng với thuốc thử
rồi tính ra đương lượng. Thường dùng natri tartrat dihydrat (C₄H₂Na₂.2H₂O)

Cách
tiến hành như sau:

Cho
một lượng metanol hoặc dung môi thích hợp dùng cho thuốc thử Karl-Fischer vào cốc
chuẩn độ đủ ngập điện cực platin rồi nhỏ thuốc thử Karl-Fischer đến điểm tương đương
(kim điện kế lệch đi tối thiểu 30 giây). Cho nhanh khoảng từ 250mg đến 350mg natri
tartrat dihydrat đã cân chính xác vào cốc và chuẩn độ bằng thuốc thử Karl-Fischer
đến điểm dừng, tính đương lượng (F) của thuốc thử theo công thức:

F = 2.(18,02/230,08).(W/V)

Trong
đó:

18,02
và 230,08: khối lượng phân tử của nước và của natri tartrat dihydrat

W:
khối lượng natri tartrat dihydrat tính bằng mg.

V:
thể tích của thuốc thử đã dùng (tính bằng ml).

Trường
hợp này áp dụng cho việc xác định hàm lượng nước nhỏ dưới 1%.

b.
Trường hợp để xác định một lượng nước lớn hơn 1%, người ta dùng nước tinh khiết
đã chưng cất đạt tiêu chuẩn làm chất chuẩn hòa vào metanol hoặc dung môi thích
hợp loại dùng cho thuốc thử Karl-Fischer rồi dùng thuốc thử Karl-Fischer để chuẩn
độ.

Cách
làm như sau: Cho 25ml metanol vào cốc chuẩn độ, chuẩn độ bằng thuốc thử
Karl-Fischer đến điểm dừng. Thêm nhanh khoảng 50mg nước tinh khiết đã cân chính
xác vào cốc chuẩn độ trên và chuẩn độ bằng thuốc thử Karl-Fischer đến điểm tương
đương. Tính đương lượng nước F theo công thức:

F = W/V

Trong
đó:

W:
khối lượng nước đã cho vào tính bằng mg

V:
thể tích thuốc thử đã dùng tính bằng ml

Tiến
hành định lượng

Chuẩn
bị mẫu thử:

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác trong chuyên luận, người ta cân hoặc lấy chính xác một
lượng mẫu ước lượng chứa khoảng 10mg đến 50mg nước đem định lượng. Thao tác
phải nhanh và thực hiện trong phòng có độ ẩm thấp để tránh ẩm ở ngoài ảnh hưởng
đến chất phân tích.

Phương
pháp định lượng trực tiếp

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác trong chuyên luận, người ta cho khoảng 20ml metanol
khan vào cốc chuẩn độ, nhỏ thuốc thử Karl-Fischer đến điểm tương đương, cho
nhanh lượng chất thử đã cân vào cốc chuẩn độ, đóng nút ngay, khuấy đều để phản ứng
tác dụng trong khoảng 1 phút rồi tiếp tục chuẩn độ bằng thuốc thử Karl-Fischer đến
điểm tương đương, ghi thể tích (ml) thuốc thử đã dùng sau khi đã cho chất thử
(V). Tính kết quả theo công thức:

X (khối lượng nước có trong lượng mẫu thử - đơn vị tính:
mg) = V.F

Trong
đó:

V:
số ml thuốc thử đã dùng cho lần chuẩn độ sau khi cho chất thử

F:
hệ số đương lượng nước của thuốc thử Karl-Fischer

Phương
pháp định lượng gián tiếp

Pha
dung dịch nước chuẩn: cho 500ml metanol hoặc dung môi thích hợp vào bình định mức
1 lít, lấy chính xác 2,0ml nước tinh khiết cho vào bình trên và bổ sung dung môi
đủ 1000ml. Lấy chính xác 25,0ml dung dịch này cho vào cốc định lượng và chuẩn độ
bằng thuốc thử Karl-Fischer vừa mới xác định độ chuẩn. Ghi thể tích (V-ml) thuốc
thử Karl-Fischer đã dùng. Tính hàm lượng nước của dung dịch nước chuẩn theo công
thức:

W (mg/ml) = V.F/25

Trong
đó:

V:
số ml thuốc thử Karl-Fischer đã dùng.

F:
hệ số đương lượng nước của thuốc thử Karl-Fischer

Tiến
hành: Nếu không có chỉ dẫn gì khác, người ta cho một lượng metanol, hoặc dung môi
thích hợp khan vào cốc định lượng vừa đủ ngập điện cực, chuẩn độ bằng thuốc thử
Karl-Fischer đến điểm tương đương. Cho nhanh lượng chất thử đá cân vào, đóng nút
ngay, cho tiếp một lượng thuốc thử Karl-Fischer chính xác vào cốc sao cho thừa
khoảng 1ml, hoặc theo một lượng đã quy định trong chuyên luận riêng. Đóng nút, để
yên 1 phút, tránh ánh sáng, thỉnh thoảng khuấy. Chuẩn độ phần thuốc thử
Karl-Fischer thừa bằng dung dịch nước chuẩn vừa mới pha trên. Tính hàm lượng
nước (mg) có trong mẫu thử theo công thức:

A (mg) = F.V₁ - W.V₂

Trong
đó:

F:
đương lượng nước của thuốc thử Karl-Fischer

V₁:
số ml thuốc thử Karl-Fischer đã cho vào mẫu thử

V₂:
số ml dung dịch nước chuẩn đã dùng

W:
hàm lượng nước tính bằng mg/ml của dung dịch nước chuẩn ở trên.

Chú
ý:

Cần
phải kiểm tra chất thử có tương kỵ với thuốc thử Karl-Fischer hay không trước
khi áp dụng phương pháp này. Những chất có khả năng phản ứng với một hay nhiều
thành phần của thuốc thử như acid ascorbic, các mercaptan, các sulfid, các muối
hydrocarbonat và carbonat kiềm, các oxyd và hydrat của oxyd kim loại… không áp
dụng được phương pháp này. Đối với các aldehyd và ceton, hiện nay đã có loại
thuốc thử dành riêng để định lượng nước trong các chất này.

Những
dung môi hữu cơ sau đây có thể dùng thay thế metanol trong thuốc thử
Karl-Fischer khi chất thử không tan trong metanol: cloroform, metyl celosolve,
dietylen glycol monoetyl ete. Trước khi sử dụng phải làm khan bằng zeolit đạt
tiêu chuẩn cho định lượng nước.

Những
chất bazơ hữu cơ sau đây có thể thay pyridin trong thuốc thử Karl-Fischer:
imidazol, 2-metylaminopyridin. Phải kiểm tra hàm lượng nước trước khi dùng.

XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CLORID: P.VC.04

Chuẩn
bị mẫu thử:

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác, lấy mẫu thử (khối lượng cụ thể theo chỉ dẫn trong các
chuyên luận riêng) vào trong ống nghiệm nessler, hòa tan với khoảng 30ml nước cất,
thử pH dung dịch, nếu kiềm tính, trung hòa bằng dung dịch acid nitric loãng
TT.170.

Thêm
6ml dung dịch acid nitric loãng TT.170 và pha loãng với nước cất tới 50ml. Nếu
mẫu là chất lỏng, lấy mẫu vào ống nghiệm nessler (thể tích cụ thể theo chỉ dẫn
trong các chuyên luận riêng), pha loãng đến 50ml bằng nước cất (ống A).

Chuẩn
bị dung dịch chuẩn:

Lấy
dung dịch chuẩn HCl 0,01N (thể tích cụ thể quy định trong các chuyên luận riêng)
vào ống nghiệm nessler, thêm 6ml dung dịch acid nitric loãng TT.170, thêm nước
cất đến 50ml (ống B).

Nếu
ống A không trong, tiến hành lọc cả hai ống A và B trong cùng điều kiện. Thêm
1ml dung dịch bạc nitrat TT.215 vào cả 2 ống, lắc đều hỗn hợp, để yên trong 5
phút, tránh ánh sáng chiếu trực tiếp.

So
sánh độ đục của hai dung dịch:

Quan
sát cả hai ống từ trên xuống (trên nền là một mặt phẳng màu đen). Độ đục của
ống A không được vượt quá độ đục của ống B.

XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG SULFAT: P.VC.05

Chuẩn
bị dung dịch thử:

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác, cân mẫu thử (khối lượng cụ thể theo chỉ dẫn trong các
chuyên luận riêng) cho vào trong ống nghiệm nessler, hòa tan với khoảng 30ml
nước cất, thử pH dung dịch, nếu kiềm tiến hành trung hòa bằng dung dịch acid
hydrocloric loãng TT.127. Thêm 1ml dung dịch acid hydrocloric loãng TT.127 và
pha loãng với nước cất tới 50ml (ống A).

Nếu
mẫu là chất lỏng lấy mẫu (thể tích cụ thể theo chỉ dẫn trong các chuyên luận riêng)
vào ống nghiệm nessler, pha loãng đến 50ml bằng nước cất (ống A).

Chuẩn
bị dung dịch chuẩn:

Lấy
dung dịch chuẩn H₂SO₄ 0,01N vào ống nghiệm nessler (Thể tích
cụ thể quy định trong các chuyên luận riêng), thêm 1ml dung dịch acid hydrocloric
loãng TT.127, thêm nước cất đến 50ml (ống B).

Nếu
ống A không trong, tiến hành lọc cả hai ống A và B trong cùng điều kiện. Thêm
2ml dung dịch bari clorid TT.035 vào cả 2 ống, lắc đều hỗn hợp, để yên trong 10
phút.

So
sánh độ đục của hai dung dịch:

Quan
sát cả 2 ống nghiệm từ trên xuống (trên nền là một mặt phẳng màu đen). Độ đục
của ống A không được vượt quá độ đục của ống B.

XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG FLO: P.VC.06

Phương
pháp so màu với thuốc thử tạo màu là Th(NO₃)₄

Chú
ý:

Khi
áp dụng phương pháp này đối với các hợp chất hữu cơ, nhiệt độ của quá trình chưng
cất là 135⁰C đến 140⁰C và phải được kiểm tra nghiêm ngặt
thường xuyên tránh khả năng gây nổ

Để
giảm thiểu ảnh hưởng của flo thôi ra từ thiết bị chưng cất, thiết bị chưng cất
sẽ được xử lý trước như sau:

Xử
lý đồ thuỷ tinh với dung dịch NaOH 10% nóng, tiếp theo xả dưới vòi nước và rửa
lại bằng nước cất. Ít nhất một lần trong một ngày, đun sôi với 15 - 20ml dung
dịch H₂SO₄ loãng (~50%) cho đến khi có khói thoát ra, để
nguội, trút hết acid và xử lý lại lần nữa với NaOH 10% và tráng lại bằng nước cất.

Nên
sử dụng các bình và dụng cụ bằng Teflon khi xác định Flo.

Tiến
hành:

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác. Lấy 5,0g mẫu và 30ml nước cất vào trong bình chưng cất
có ống nhánh và khóa, ống này được nối với sinh hàn, có gắn nhiệt kế và ống mao
quản. Một đầu nhiệt kế và ống mao quản nhúng vào chất lỏng.

Thêm
cẩn thận, vừa thêm vừa khuấy 10ml HClO₄ đặc, thêm 2 hoặc 3 giọt dung
dịch AgNO₃ (1 trong 2) và vài viên bi thuỷ tinh. Nối ống đun với phễu
nhỏ giọt nhỏ hoặc với bộ phận sinh hơi nước qua ống mao quản. Đỡ ống bằng miếng
lót amiăng có lỗ sao cho 1/3 thân ống có thể tiếp xúc với nguồn nhiệt. Chưng cất
cho đến khi nhiệt độ đạt 135⁰C. Thêm nước vào từ phễu hoặc sục hơi
nước qua ống mao quản, duy trì nhiệt độ từ 135⁰C đến 140⁰C
trong suốt quá trình này. Tiếp tục chưng cất cho đến khi thu được 100ml dịch chưng
cất. Thu 100ml dịch chưng cất đầu tiên (dung dịch A). Sau đó thu tiếp 50ml dịch
chưng nữa (dung dịch B) để chắc chắn flo trong mẫu đã được hóa hơi hoàn toàn.

Lấy
50ml dung dịch A cho vào trong ống nghiệm nessler, trong ống nghiệm nessler khác
cho 50ml nước cất đã được chưng cất qua thiết bị trên, ống này được coi như là
mẫu so sánh. Thêm vào mỗi ống 0,1ml dung dịch natri alizarin sunfonat 0,1% đã lọc
trước và 1ml dung dịch hydroxylamin hydrocloric 0,025%, trộn đều hỗn hợp. Thêm
từng giọt, vừa thêm vừa khuấy một lượng dung dịch NaOH 1N hoặc 0,05N vào ống chứa
dung dịch A cho đến khi ống chứa dung dịch A có màu hồng nhạt giống với màu
dung dịch so sánh. Tiếp theo, thêm vào mỗi ống 1,0ml dung dịch HCl 0,1N và khuấy
kỹ. Dùng buret có chia độ (0,05m/vạch) thêm từ từ (vừa thêm vừa khuấy đều) vào
ống chứa chưng cất dung dịch Th(NO₃)₄ 0,025%, đến khi
dung dịch trong ống có màu nhạt. Ghi lại thể tích của dung dịch Th(NO₃)₄
đã cho vào ống chứa dịch chưng cất, tiếp theo thêm chính xác lượng tương tự vào
ống chứa dung dịch so sánh, khuấy đều hỗn hợp. Dùng buret thêm vào dung dịch so
sánh dung dịch NaF (10μF^-/ml) TT.228 tới khi màu của hai ống giống
nhau sau khi pha loãng tới thể tích như nhau. Khuấy kỹ hỗn hợp, đuổi hết các bọt
khí ra khỏi dung dịch trước khi so sánh màu. Kiểm tra điểm tương đương bằng cách
thêm 1 hoặc 2 giọt dung dịch NaF TT.228 vào mẫu thử. Sự chuyển màu rõ ràng sẽ xảy
ra. Ghi thể tích của dung dịch NaF TT.228 thêm vào.

Pha
loãng dung dịch B tới 100ml và khuấy hỗn hợp thật kỹ. Lấy 50ml dung dịch B pha
loãng này cho vào ống nghiệm nessler và tiến hành thực hiện như tiến hành với
dung dịch A.

Đánh
giá kết quả:

Tổng
thể tích của dung dịch NaF sử dụng khi chuẩn độ dung dịch A và dung dịch B là
không được vượt quá 2,5ml.

XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CHÌ: P.VC.07

Nguyên
tắc:

Dithizon
tạo phức màu đỏ với chì. Chì dithizonat được chiết chọn lọc và loại trừ các
nguyên tố ảnh hưởng bằng kali cyanid. Chiết phức màu đỏ bằng dung dịch Dithizon
pha trong cloroform rồi đo độ hấp thụ quang của dung dịch chiết.

Hóa
chất và thuốc thử:

-
Dung dịch Amoni-cyanid: hoà tan 2g KCN trong 15ml dung dịch amoniac đặc TT.010,
pha loãng với nước cất tới 100ml.

-
Acid hydrocloric loãng: nồng độ khoảng 10% (m/v)

-
Dung dịch Pb chuẩn gốc chứa 1000μg Pb/1ml

-
Dung dịch Pb chuẩn pha loãng (10μg Pb trong 1ml): Pha ngay trước khi dùng. Lấy
1ml dung dịch Pb chuẩn gốc vào bình định mức 100ml, định mức tới vạch bằng HNO₃
1%.

Thiết
bị và dụng cụ:

-
Cân phân tích có độ chính xác 0,1mg

-
Bếp điện

-
Pipet, bình định mức, cốc đong, que khuấy, phễu chiết…

-
Bi thủy tinh

Chú
ý:

Các
dụng cụ thí nghiệm phải được làm sạch trước khi tiến hành thí nghiệm và tráng bằng
HNO₃ loãng nóng.

Chuẩn
bị dung dịch thử:

Chú
ý:

Khi
tiến hành vô cơ hóa một số hợp chất hữu cơ bằng H₂O₂ có
thể gây nổ, tất cả các cảnh báo an toàn kỹ thuật cần được áp dụng trong suốt quá
trình thí nghiệm. Quá trình vô cơ hóa mẫu phải được tiến hành hoàn toàn trong tủ
hút.

Nếu
có chỉ dẫn trong các chuyên luận riêng, chuẩn bị dung dịch thử theo các chỉ dẫn
trong chuyên luận riêng. Trong trường hợp không có chỉ dẫn riêng, đối với mẫu
thử là các hợp chất hữu cơ, dung dịch thử được chuẩn bị như sau:

Cân
chính xác 1g mẫu thử, cho vào bình vô cơ hóa, thêm 5ml H₂SO₄
đặc và vài viên bi thủy tinh. Tiến hành vô cơ hóa tại nhiệt độ không quá 120⁰C
trên bếp điện đến khi bắt đầu quá trình than hóa (lượng H₂SO₄
thêm vào phải tẩm ướt hoàn toàn mẫu nhưng không quá 10ml).

Sau
khi mẫu bắt đầu bị acid phá hủy thêm cẩn thận từng giọt H₂O₂
30%, thêm từ từ từng giọt để kiểm soát tốc độ phản ứng, nếu tốc độ phản ứng xảy
ra nhanh có thể giảm nhiệt độ đun, ngừng đun nóng nếu quá nhiều bọt. Khuấy đều
dung dịch trong bình để tránh hiện tượng các chất bám dính vào thành bình không
phản ứng. Khi dung dịch bắt đầu thẫm màu dần, thêm lượng nhỏ H₂O₂,
tiếp tục vô cơ hóa đến khi các thành phần hữu cơ bị phá hủy, tăng nhiệt độ đun
lên 250⁰C - 300⁰C đến khi khói trắng SO₃ bay
ra và dung dịch trở nên trong không màu hoặc màu vàng nhạt. Để nguội, thêm cẩn
thận 10ml nước cất, tiếp tục đun đến khi có khói thoát ra nhiều, để nguội. Định
mức bằng nước cất đến thể tích phù hợp thu được dung dịch thử.

Tiến
hành:

Nếu
không có chỉ dẫn gì khác trong các chuyên luận riêng, chuyển dung dịch thử vào
phễu chiết. Thêm 6ml dung dịch amoni citrat (PbT) TT.011, 2ml dung dịch hydroxylamin
hydroclorid TT.132 (khi phân tích Pb trong các muối Fe dùng 10ml dung dịch
amoni citrat (PbT) TT.011) và 2 giọt dung dịch phenol đỏ TT.178. Kiềm hóa dung
dịch bằng cách thêm dung dịch amoniac đặc TT.010 (dung dịch bắt đầu xuất hiện màu
hồng). Làm nguội dung dịch dưới vòi nước chảy nếu cần, thêm tiếp 2ml dung dịch
kali cyanid (PbT) TT.193. Tiến hành chiết ngay dung dịch với 5ml dung dịch
dithizon chiết TT.096, chiết dung dịch dithizon ra những phễu chiết riêng biệt,
tiến hành như vậy cho đến khi dung dịch Dithizon chiết ra có màu xanh. Gộp các
dịch chiết Dithizon và lắc trong 30 giây với 20ml dung dịch HNO₃
loãng 1%, loại bỏ lớp cloroform, thêm vào phần dung dịch acid còn lại 5ml dung
dịch Dithizon chuẩn TT.097 và 4ml dung dịch Amoni-cyanid, lắc tiếp trong 30 giây.
Dung dịch Dithizon này có màu đỏ.

Tiến
hành tương tự đối với dung dịch chuẩn Pb chứa Pb²⁺, thể tích dung
dịch Pb chuẩn theo chỉ dẫn trong các chuyên luận riêng.

Đánh
giá kết quả:

Màu
đỏ tía của dung dịch cloroform trong thử nghiệm đối với dung dịch thử (phức chì
Dithizonat) không được đậm hơn màu dung dịch cloroform trong thử nghiệm đối với
dung dịch Pb chuẩn.

XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG ASEN: P.VC.08

Nguyên
tắc:

As³⁺
tạo phức màu với bạc dietyldithiocacbamat. Xác định hàm lượng As dựa trên độ hấp
thụ quang của phức chất đó tại bước sóng 535 đến 540nm.

Hóa
chất - thuốc thử: Tất cả các hóa chất thuốc thử sử dụng trong quy trình phân
tích này phải tinh khiết và có hàm lượng As thấp (nhỏ hơn giới hạn phát hiện).

-
Dung dịch bạc dietyldithiocacbamat

Hòa
tan 1g tinh thể bạc dietyldithiocacbamat (C₂H₅)₂NCSSAg
trong 200ml pyridin (thực hiện trong tủ hút). Giữ dung dịch này trong lọ thủy
tinh màu, tránh ánh sáng và sử dụng trong 1 tháng.

-
Bạc dietyldithiocacbamat sẵn có trên thị trường hoặc có thể được chuẩn bị như
sau:

+
Hòa tan 1,7g bạc nitrat với 100ml nước cất trong cốc thủy tinh.

+
Hoà tan 2,3g natri dietyldithiocacbamat trong 100ml nước trong cốc khác và lọc.

+
Cả hai dung dịch để nguội tới khoảng 15⁰C, trộn hỗn hợp hai dung
dịch với nhau khuấy trộn kỹ.

+
Lọc lấy kết tủa, rửa với khoảng 200ml nước lạnh.

-
Kết tinh lại thuốc thử Bạc dietyldithiocacbamat:

+
Hoà tan 1g thuốc thử Bạc dietyldithiocacbamat trong 100ml dung môi pyridin vừa
được chưng cất rồi lọc hỗn hợp.

+
Thêm một thể tích tương ứng nước lạnh vào dung dịch pyridin và khuấy trộn đều.

+
Lọc kết tủa và rửa kết tủa bằng nước lạnh rồi sấy khô trong chân không ở nhiệt
độ phòng từ 2 đến 3 giờ.

+
Bạc dietyldithiocacbamat là tinh thể tinh khiết màu vàng, không bị biến đổi
trong vòng 1 tháng khi bảo quản trong lọ tránh ánh sáng. Loại bỏ khi đã biến màu
hoặc có mùi.

-
Dung dịch chuẩn gốc As: Dung dịch nồng độ 1000mg/l.

-
Dung dịch chuẩn làm việc As nồng độ 1μg/ml: lấy 1ml dung dịch As gốc cho vào
bình định mức 1000ml, thêm 10ml dung dịch acid sulfuric loãng TT.246 rồi định mức
với nước cất đến 1000ml. Dung dịch này dùng trong 3 ngày.

-
Dung dịch SnCl₂: Hoà tan 40g SnCl₂.2H₂O vào
trong 100ml dung dịch HCl 6M. Bảo quản dung dịch trong lọ thủy tinh và dùng
trong 3 tháng.

-
Bông tẩm Pb(CH₃COO)₂. Ngâm bông trong dung dịch bão hòa
Pb(CH₃COO)₂, vắt hết dung dịch thừa và làm khô trong chân
không ở nhiệt độ phòng. Chú ý khi chuẩn bị và sử dụng bông phải cẩn thận tránh
bị ô nhiễm chì.

Thiết
bị:

-
Cân phân tích có độ chính xác 0,1mg

-
Dụng cụ Asin hóa (hình 2).

Hình 2: Sơ đồ dụng cụ asin hóa

Chuẩn
bị mẫu:

Dung
dịch mẫu của các hợp chất hữu cơ được chuẩn bị trong bình A theo chỉ dẫn cụ thể
trong chuyên luận riêng.

Chú
ý:

Phải
đeo kính bảo hộ và đeo găng tay khi sử dụng oxy già.

Nếu
trong mẫu có hợp chất chứa halogen, để tránh mất As³⁺ đun mẫu với H₂SO₄
ở nhiệt độ thấp, không đun sôi hỗn hợp và thêm cẩn thận oxy già trước khi mẫu bắt
đầu hóa than.

Nếu
không có chỉ dẫn nào khác, cân 1g mẫu, chuyển vào bình A, thêm 5ml H₂SO₄
đặc và một vài hạt bi thủy tinh, phân hủy mẫu ở nhiệt độ ≤120⁰C trên
bếp điện đặt trong tủ hốt (thêm H₂SO₄ nếu cần thiết để làm
ướt mẫu nhưng tổng thể tích thêm không quá 10ml). Sau khi mẫu đã bắt đầu phân hủy
bởi acid, thêm cẩn thận từng giọt oxy già 30%, thêm từ từ từng giọt oxy già để
kiểm soát tốc độ phản ứng nếu tốc độ phản ứng xảy ra nhanh có thể giảm nhiệt độ
đun, ngừng đun nóng nếu quá nhiều bọt. Khuấy trộn dung dịch trong bình để tránh
hiện tượng các chất bám dính vào thành bình không phản ứng. Tiếp tục phân hủy
mẫu cho đến khi các chất hữu cơ trong mẫu bị phá hủy, từ từ nâng nhiệt độ của bếp
điện lên đến 250 - 300⁰C cho tới khi khói của H₂SO₄
bay ra và dung dịch trở lên không màu hoặc có vàng rơm nhạt, sau đó làm nguội.
Thêm 10ml nước cất và lại làm bay hơi (khói của H₂SO₄ bay
ra) rồi để nguội. Thêm cẩn thận 10ml nước để rửa thành bình và pha loãng mẫu tới
35ml (dịch thử).

Có
thể không tiến hành chuẩn bị dung dịch thử trong bình A (bình sinh asin), trong
trường hợp như vậy, sau khi đã chuẩn bị xong dung dịch thử, lấy thể tích dung
dịch thử tương đương với 1g mẫu vào bình A, thêm nước cất đến đủ 35ml.

Tiến
hành:

Lấy
bình A đã chứa 35ml dung dịch thử.

Thêm
20ml dung dịch H₂SO₄ loãng (khoảng 20%), 2ml dung dịch KI
TT.200 và 0,5ml dung dịch SnCl₂, khuấy đều. Để yên hỗn hợp phản ứng
trong 30 phút ở nhiệt độ phòng. Bộ ống lọc khí C của thiết bị được nhét hai nút
bông tẩm Pb(CH₃COO)_2­, hai nút bông được đặt cách nhau
một khoảng trong ống, bôi mỡ tại các đầu nối B và D nếu cần thiết và nối hệ
thống lọc khí với ống hấp thụ E (xem hình vẽ). Chuyển 3ml dung dịch bạc dietyldithiocacbamat
vào ống hấp thụ, thêm 3g Zn hạt vào hỗn hợp trong bình sinh khí (bình A), lắp
ngay cổ bình A với đầu nối B của ống lọc khí.

Để
các phản ứng (phản ứng tạo hydro mới sinh, phản ứng tạo màu) xảy ra ở nhiệt độ
phòng (25⁰C ± 3⁰C) trong 45 phút, khuấy dung dịch phản ứng
10 phút/lần. (Thêm lượng nhỏ iso propanol vào bình A để ổn định được tốc độ
sinh khí). Tháo ống hấp phụ ra khỏi bình A và hệ thống lọc khí, chuyển dung
dịch bạc dietyldithiocacbamat trong ống E vào cuvet đo quang. Xác định độ hấp
thụ quang của phức tại bước sóng hấp thụ cực đại từ 535nm đến 540nm, sử dụng
dung dịch bạc dietyldithiocacbamat làm mẫu trắng.

Tiến
hành tương tự với 3ml dung dịch chuẩn As 1μg/ml (dung dịch chuẩn). Nhiệt độ của
quá trình sinh asin trong thử nghiệm của dung dịch chuẩn và thử nghiệm của dung
dịch thử phải ổn định, không được lệch nhau quá 2⁰C.

Đánh
giá kết quả:

Độ
hấp thụ quang của phức chất tạo bởi As trong dung dịch thử với dung dịch bạc dietyldithiocacbamat
không được vượt quá độ hấp thụ quang phức chất tạo bởi dung dịch chuẩn (chứa
3μg As) với dung dịch bạc dietyldithiocacbamat.

Chú
ý:

Các
kim loại hoặc các muối của các kim loại như Cr, Co, Cu, Hg, Mo, Ni, Pd, Ag có
thể gây nhiễu cho quá trình sinh asin. Sb - kim loại có thể sinh stibin là kim
loại duy nhất có thể gây nhiễu dương tính cho quá trình tạo màu với thuốc thử bạc
dietyldithiocacbamat. Stibin tạo phức màu đỏ có cực đại hấp thụ tại bước sóng
510nm nhưng tại bước sóng từ 535nm đến 540nm độ hấp thụ quang của phức Sb-DDC
(Sb-dietyldithiocacbamat) giảm thiểu đáng kể và không còn gây ảnh hưởng tới kết
quả phân tích.

XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG MỘT SỐ KIM LOẠI
NẶNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ HẤP THỤ NGUYÊN TỬ (AAS): P.VC.09

Nguyên
tắc:

Mẫu
được hoà tan trong acid, vô cơ hóa bằng hỗn hợp H₂SO₄ và
HNO₃, trong một vài trường hợp có HClO₄. Sử dụng phương
pháp Quang phổ hấp thụ nguyên tử kỹ thuật ngọn lửa để phân tích các kim loại
Cd, Pb, Cu, Cr, Zn. Kim loại As được phân tích bằng kỹ thuật hydrid hóa.

Chú
ý chung:

Phân
tích vi lượng kim loại yêu cầu đặc biệt chú trọng các điều kiện chuẩn bị thí
nghiệm nhằm giảm thiểu sự ảnh hưởng của các kim loại có trong hóa chất, dụng cụ
tới quá trình phân tích càng nhỏ càng tốt. Trước khi sử dụng, tất cả các dụng cụ
thủy tinh cần được làm sạch trước bằng dung dịch acid loãng nóng (1 phần HCl, 1
phần HNO₃ đặc và 3 phần nước cất), sau đó rửa sạch bằng nước cất.
Các hóa chất, thuốc thử sử dụng trong quá trình phân tích phải là loại đặc biệt
tinh khiết (có hàm lượng kim loại thấp) sử dụng cho phân tích vết kim loại.

Dụng
cụ, thiết bị:

Bình
Kjeldahl phá mẫu bằng thủy tinh thạch anh hoặc thủy tinh borosilicat (thông thường
có dung tích 100ml). Bộ dụng cụ phá mẫu như hình 3:

Hình 3: Bộ Kjeldahl phá mẫu

Máy
Quang phổ hấp thụ nguyên tử: Tất cả các máy quang phổ hấp thụ nguyên tử (AAS) có
thể sử dụng tuỳ chọn nhiên liệu cháy: hỗn hợp giữa không khí với N₂O,
H₂, C₂H₂ và có thể tiến hành đo tại dải bước sóng
bức xạ từ 180 - 600nm.

Hóa
chất, chất chuẩn:

-
HNO₃ đặc (65%, d = 1,42)