Truy thu được hiểu là hoạt động bắt buộc thực hiện nghĩa vụ của các cá nhân chưa hoàn thành nghĩa vụ. Trong đó, các nghĩa vụ thường được triển khai bằng nộp các khoản phí theo quy định. Truy thu BHXH cũng xác định nghĩa vụ hoàn thành đóng BHXH. Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
1. Truy thu bảo hiểm xã hội là gì?
Theo quy định tại điểm 2.4 khoản 2 Điều 4 Quyết định 595/QĐ-BHXH năm 2017 quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế,… thì nội dung về khái niệm truy thu bảo hiểm xã hội là gì được quy định như sau:
Truy thu bảo hiểm xã hội là việc cơ quan BHXH thu khoản tiền phải đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN của trường hợp trốn đóng, đóng không đủ số người thuộc diện bắt buộc tham gia, đóng không đủ số tiền phải đóng theo quy định, chiếm dụng tiền đóng, hưởng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN.
Phân tích quy định:
Quy định trên đã nêu ra khái niệm về truy thu BHXH. Qua đó cũng xác định các trường hợp tiến hành truy thu có căn cứ quy định pháp luật.
Như vậy, hiểu một cách đơn giản các trường hợp phải truy thu bảo hiểm xã hội là những trường hợp phải đóng bảo hiểm xã hội nhưng không đóng hoặc đóng không đủ số tiền, số người phải đóng. Các khoản tiền phải đóng xác định nghĩa vụ tương ứng cho người tham gia, người đóng BHXH. Họ được nhận các quyền và lợi ích do cơ quan BHXH chi trả. Do đó cũng phải đồng thời thực hiện các nghĩa vụ đóng chi phí tương ứng theo quy định.
Tổng số tiền truy thu bằng tổng số tiền phải đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN và tiền lãi. Tức là xác định các giá trị nghĩa vụ còn lại cần thực hiện trên thực tế. Bên cạnh đó, do các nghĩa vụ này không đảm bảo thực hiện đúng thời gian cho phép, nên phải nộp thêm tiền lãi tương ứng.
Đưa ra khái niệm:
Truy thu BHXH là công việc được thực hiện bởi cơ quan BHXH có thẩm quyền. Trong đó, tiến hành tính toán nghĩa vụ chưa thực hiện, lãi tương ứng đối với các nghĩa vụ đó. Tiến hành các thủ tục truy thu BHXH của người tham gia BHXH theo quy định pháp luật hiện hành.
2. Thuật ngữ tiếng Anh:
Truy thu bảo hiểm xã hội tiếng Anh là Social insurance arrears.
3. Trường hợp bị truy thu BHXH?
Theo quy định Tại khoản 1 Điều 38 Quyết định 595/QĐ-BHXH và sửa đổi bổ sung theo khoản 2 điều 1 Quyết định 888/QĐ-BHXH sửa đổi Quy trình thu bảo hiểm xã hội bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; quản lý sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế kèm theo Quyết định 595/QĐ-BHXH ngày 14/4/2017 quy định về các trường hợp truy thu.
Các quy định này giúp ta xác định được hiệu quả, căn cứ tiến hành truy thu của cơ quan BHXH. Cơ quan này có quyền lợi cũng như để đảm bảo hiệu quả công tác xác định Bảo hiểm cho người tham gia.
Cụ thể các trường hợp truy thu và nội dung tương ứng được xác định như sau:
3.1. Truy thu do trốn đóng bảo hiểm xã hội:
Trốn đóng được hiểu là việc trốn tránh thực hiện các nghĩa vụ Bảo hiểm khi đến hạn. Do đó, người tham gia Bảo hiểm không thực hiện tốt các nghĩa vụ để nhận được quyền lợi chi trả tương ứng từ BHXH. Nội dung trốn đóng được xác định cụ thể bằng các hành vi sau đây:
+ Trường hợp đơn vị trốn đóng, đóng không đủ số người thuộc diện bắt buộc tham gia, đóng không đủ số tiền phải đóng theo quy định.
+ Chiếm dụng tiền đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN (sau đây gọi là trốn đóng).
Các hành vi này đều mang đến hệ quả là không đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ đóng BHXH. Việc kiểm tra, kết luận do cơ quan BHXH kết luận thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHYT, BHTN, cơ quan thanh tra nhà nước có thẩm quyền kết luận.
Theo đó, từ ngày 01/01/2016 thì ngoài việc truy thu số tiền phải đóng theo quy định, còn phải truy thu số tiền lãi tính trên số tiền, thời gian trốn đóng và mức lãi suất chậm đóng. Để xác định các nghĩa vụ tương ứng như sau:
+ Toàn bộ thời gian trốn đóng trước ngày 01/01/2016, được tính theo mức lãi suất chậm đóng áp dụng đối với năm 2016;
+ Đối với thời gian trốn đóng từ ngày 01/01/2016 trở đi, được tính theo mức lãi suất chậm đóng áp dụng đối với từng năm áp dụng tại thời điểm phát hiện trốn đóng.
Qua đó có thể xác định được giá trị thực tế của nghĩa vụ phải thực hiện tính đến thời điểm truy thu BHXH.
3.2. Truy thu đối với người lao động sau khi chấm dứt HĐLĐ về nước:
Truy đóng BHXH cho thời gian đi làm việc ở nước ngoài theo HĐLĐ chưa đóng:
Tiến hành đối với người lao động đối với phần nghĩa vụ BHXH cần thực hiện ở nước ngoài.
Trường hợp sau 06 tháng kể từ ngày chấm dứt HĐLĐ về nước mới thực hiện truy đóng BHXH thì số tiền truy thu BHXH được tính bao gồm:
+ Số tiền phải đóng BHXH theo quy định.
+ Tiền lãi truy thu tính trên số tiền phải đóng.
Do đó người lao động cần nắm được các quy định pháp luật để thực hiện tốt các nghĩa vụ BHXH.
3.3. Truy thu do điều chỉnh tăng tiền lương đã đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN cho người lao động:
Vì tiền lương đã được điều chỉnh lên các giá trị BHXH cũng phải phản ánh tương ứng. Việc truy thu để đảm bảo giá trị nghĩa vụ tham gia BHXH theo quy định, phù hợp với cách tính từ tiền lương thực tế của người lao động.
Trường hợp sau 06 tháng kể từ ngày người có thẩm ký quyết định hoặc HĐLĐ (phụ lục HĐLĐ) nâng bậc lương, nâng ngạch lương, điều chỉnh tăng tiền lương, phụ cấp tháng đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN cho người lao động mới thực hiện truy đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN thì số tiền truy thu BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN được tính bao gồm:
+ Số tiền phải đóng BHXH, BHTN, BHTNLĐ, BNN theo quy định.
+ Tiền lãi truy thu tính trên số tiền phải đóng.
Qua các nghĩa vụ đã thực hiện, giá trị nghĩa vụ phải thực hiện để tính toán các nghĩa vụ còn chưa thực hiện của người lao động.
3.4. Các trường hợp khác theo quy định của cơ quan có thẩm quyền.
Như vậy cơ quan bảo hiểm xã hội chỉ được thực hiện truy thu BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN với những trường hợp theo pháp luật quy định. Ngoài ra, trong các trường hợp khác nếu có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì việc truy thu có thể được tiến hành. Miễn là đảm bảo các quyền lợi, nghĩa vụ tương ứng của người lao động theo quy định pháp luật.
4. Điều kiện truy thu bảo hiểm xã hội:
Khoản 2 Điều 38 Quyết định số 595 quy định điều kiện truy thu bảo hiểm xã hội như sau:
“2. Điều kiện truy thu
2.1. Cơ quan có thẩm quyền hoặc cơ quan BHXH thanh tra buộc truy thu.
2.2. Đơn vị đề nghị truy thu đối với người lao động.
2.3. Hồ sơ đúng đủ theo quy định tại Phụ lục 02.
Trường hợp đơn vị đề nghị truy thu cộng nối thời gian dưới 6 tháng kèm theo Mẫu D04h-TS hoặc kết luận kiểm tra, từ 06 tháng trở lên kèm kết luận thanh tra của cơ quan BHXH hoặc cơ quan thanh tra hoặc
Phân tích quy định:
Như vậy, kết hợp các quy định trên, điều kiện các trường hợp phải truy thu bảo hiểm xã hội là các trường hợp phải truy thu bảo hiểm xã hội và có đủ các điều kiện để truy thu bảo hiểm xã hội thì mới có thể tiến hành thủ tục truy thu bảo hiểm xã hội.
Để có thể tiến hành truy thu BHXH, phải đảm bảo tiến hành đúng các trình tự, thủ tục trên. Trong đó, các cơ quan có thẩm quyền phải tiến hành thanh tra để phát hiện các trường hợp chưa thực hiện toàn bộ các nghĩa vụ đóng BHXH theo quy định. Từ đó có cơ sở đề nghị phối hợp, thực hiện truy thu BHXH của cơ quan BHXH có thẩm quyền.
5. Tiền lương làm căn cứ truy thu:
Tiền lương làm căn cứ truy thu được phản ánh trong cách tính giá trị nghĩa vụ của người tham gia BHXH. Đây là tiền lương tháng đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN đối với người lao động theo quy định của pháp luật tương ứng thời gian truy thu, tiền lương này được ghi trong sổ BHXH của người lao động.
Tiền lương là thu nhập nhận được của người lao động trong hoạt động nghề nghiệp. Đây cũng là căn cứ xác định giá trị của các nghĩa vụ BHXH mà người lao động tham gia.
Tỷ lệ truy thu:
Tính bằng tỷ lệ (%) tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN từng thời kỳ do Nhà nước quy định. Do đó, tỷ lệ này ảnh hưởng đến giá trị thực tế, tác động từ tiền lương thực tế của người lao động. Cùng một tỷ lệ quy định, tuy nhiên với mức lương cao cũng đồng nghĩa với tỷ lệ truy thu BHXH cũng cao.
Đối với trường hợp vi phạm quy định của pháp luật về đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN: Tiến hành hoạt động truy thu không quá 10 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định. Khi đó, người lao động phải đảm bảo chấp hành, thực hiện các nghĩa vụ truy thu của cơ quan BHXH.
Đối với trường hợp điều chỉnh tăng tiền lương đã đóng BHXH, BHYT, BHTN, BHTNLĐ, BNN: thực hiện việc truy thu không quá 03 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định. Khi đó, căn cứ vào tiền lương thực tế sau điều chỉnh để xác định chênh lệch trong cách tính nghĩa vụ BHXH. Qua đó cơ quan BHXH có thể tính toán được phần nghĩa vụ tương ứng cần truy thu.
Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:
– Quyết định số 595/QĐ-BHXH về quy trình thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; cấp sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế do Bảo hiểm xã hội Việt Nam ban hành.
