Trình tự thủ tục tiến hành phiên họp giải quyết việc dân sự

Với sự phát triển nhanh chóng và ngày càng phức tạp của các quan hệ xã hội từ đó đã dẫn đến sự đa dạng các phương thức bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể trong pháp luật dân sự. Nhằm mục đích đảm bảo quyền lợi của mình các cá nhân, tổ chức, cơ quan có thể yêu cầu toà án công nhận cho mình các quyền về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động hay công nhận hoặc không công nhận một sự kiện pháp lý là căn cứ làm phát sinh quyền và nghĩa vụ về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động. Tất cả thủ tục giải quyết các yêu cầu đó của các chủ thể tại tòa án được gọi là thủ tục giải quyết việc dân sự. Bài viết dưới đây Luật Dương Gia sẽ giúp người đọc tìm hiểu quy định về trình tự thủ tục tiến hành phiên họp giải quyết việc dân sự trong hệ thống pháp luật Việt Nam.

Luật sư tư vấn luật qua điện thoại trực tuyến miễn phí: 1900.6568

1. Quy định về trình tự thủ tục tiến hành phiên họp giải quyết việc dân sự trong pháp luật tố tụng dân sự:

Thủ tục tiến hành phiên họp giải quyết việc dân sự được quy định tại Điều 369 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 với nội dung cụ thể như sau:

“1. Phiên họp giải quyết việc dân sự được tiến hành theo trình tự sau đây:

a) Thư ký phiên họp báo cáo Thẩm phán, Hội đồng giải quyết việc dân sự về sự có mặt, vắng mặt của những người tham gia phiên họp;

b) Thẩm phán chủ tọa phiên họp khai mạc phiên họp, kiểm tra về sự có mặt, vắng mặt của những người được triệu tập tham gia phiên họp và căn cước của họ, giải thích quyền và nghĩa vụ của người tham gia phiên họp;

c) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người yêu cầu, người yêu cầu hoặc người đại diện hợp pháp của họ trình bày về những vấn đề cụ thể yêu cầu Tòa án giải quyết, lý do, mục đích và căn cứ của việc yêu cầu Tòa án giải quyết việc dân sự đó;

d) Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan hoặc người đại diện hợp pháp của họ trình bày ý kiến về những vấn đề có liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong việc giải quyết việc dân sự;

đ) Người làm chứng trình bày ý kiến; người giám định trình bày kết luận giám định, giải thích những vấn đề còn chưa rõ hoặc có mâu thuẫn (nếu có);

e) Thẩm phán, Hội đồng giải quyết việc dân sự xem xét tài liệu, chứng cứ;

g) Kiểm sát viên phát biểu ý kiến của Viện kiểm sát về việc giải quyết việc dân sự và gửi văn bản phát biểu ý kiến cho Tòa án để lưu vào hồ sơ việc dân sự ngay sau khi kết thúc phiên họp;

h) Thẩm phán, Hội đồng giải quyết việc dân sự xem xét, quyết định chấp nhận hoặc không chấp nhận yêu cầu giải quyết việc dân sự.

2. Trường hợp có người được Tòa án triệu tập tham gia phiên họp vắng mặt thì Thẩm phán, Hội đồng giải quyết việc dân sự cho công bố lời khai, tài liệu, chứng cứ do người đó cung cấp trước khi xem xét tài liệu, chứng cứ.”

Ta nhận thấy, Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 được ban hành về cơ bản vẫn quy định trình tự, thủ tục tiến hành phiên họp giống như quy định tại khoản 55 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2011 nhưng hiện nay đã có những sự thay đổi cụ thể là Kiểm sát viên phát biểu ý kiến về việc giải quyết việc dân sự thì còn phải gửi văn bản phát biểu ý kiến cho Toà án để lưu vào hồ sơ việc dân sự ngay sau khi kết thúc phiên họp giải quyết việc dân sự.

Ngoài ra, phiên họp giải quyết việc dân sự sẽ do một Thẩm phán tiến hành hoặc hội đồng giải quyết việc dân sự gồm ba Thẩm phán tiến hành. Theo Điều 369 Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2015 quy định các chủ thể là người điều khiển phiên họp và ra quyết định giải quyết việc dân sự là Thẩm phán hoặc hội đồng giải quyết việc dân sự chứ không chỉ quy định như khoản 55 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật tố tụng dân sự năm 2011 là Thẩm phán điều khiển phiên họp và ra quyết định giải quyết việc dân sự.

2. Trình tự thủ tục tiến hành phiên họp giải quyết việc dân sự:

Theo Điều 369 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 thì trình tự tiến hành phiên họp giải quyết việc dân sự được quy định như sau:

Trước khi phiên họp được diễn ra theo quy định của pháp luật thì thư kí tòa án sẽ có trách nhiệm tiến hành báo cáo với thẩm phán hoặc hội đồng xét xử về sự vắng mặt, có mặt của những người tham gia phiên họp giải quyết việc dân sự.

Khi đã bắt đầu phiên họp, thẩm phán chủ toạ phiên họp sẽ có thẩm quyền tuyên bố khai mạc phiên họp và đọc quyết định mở phiên họp giải quyết việc dân sự và thẩm phán chủ toạ phiên họp có trách nhiệm kiểm tra căn cước của những người được triệu tập tham gia phiên họp.

Nếu có người được triệu tập tham gia phiên họp vắng mặt, thẩm phán hoặc hội đồng xét xử sẽ quyết định hoãn phiên họp hoặc vẫn tiến hành phiên họp hoặc đình chỉ giải quyết việc dân sự. Sau đó, thẩm phán chủ toạ phiên họp sẽ phổ biến quyền và nghĩa vụ cho những người tham gia tố tụng theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Sau đó, thẩm phán chủ toạ phiên họp sẽ giới thiệu họ, tên những người tiến hành tố tụng, các chủ thể là người giám định, người phiên dịch và hỏi các đương sự hoặc người đại diện của họ xem có ai yêu cầu thay đổi những người đó hay không. Nếu có yêu cầu thay đổi thì hội đồng xét xử hoặc chánh án tòa án đang giải quyết việc dân sự hoặc chánh án tòa án tòa cấp trên trực tiếp hoặc hội đồng giải quyết việc dân sự sẽ xem xét quyết định giải quyết yêu cầu thay đổi những người tiến hành tố tụng, các chủ thể là người giám định, người phiên dịch theo yêu cầu của đương sự.

Trường hợp việc dân sự do một thẩm phán giải quyết thì việc thay đổi thẩm phán, thư kí phiên họp do chánh án của tòa án đang giải quyết việc dân sự đó quyết định và nếu thẩm phán bị thay đổi là chánh án của tòa án đang giải quyết việc dân sự đó thì việc thay đổi do chánh án tòa án trên một cấp trực tiếp quyết định theo đúng quy định pháp luật. Trong trường hợp việc dân sự do hội đồng giải quyết việc dân sự gồm ba thẩm phán giải quyết thì việc thay đổi thành viên hội đồng, thư kí phiên họp do hội đồng giải quyết việc dân sự quyết định.

Tại phiên họp giải quyết việc dân sự, việc thay đổi kiểm sát viên do thẩm phán, hội đồng giải quyết việc dân sự quyết định. Trong trường hợp nhận thấy cần phải thay đổi kiểm sát viên thì thẩm phán, hội đồng giải quyết việc dân sự ra quyết định hoãn phiên họp và thông báo cho viện kiểm sát. Việc cử kiểm sát viên thay thế kiểm sát viên bị thay đổi sẽ do viện trưởng viện kiểm sát cùng cấp quyết định dựa theo quy định của pháp luật tố tụng. Nếu kiểm sát viên bị thay đổi là viện trưởng viện kiểm sát thì do viện trưởng viện kiểm sát cấp trên trực tiếp quyết định theo quy định cụ thể tại Điều 368 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

Trong quá trình xem xét nội dung của việc dân sự, thẩm phán chủ toạ phiên họp sẽ hỏi các chủ thể là người có yêu cầu xem các chủ thể này có rút yêu cầu hay không. Trong trường hợp các chủ thể này rút yêu cầu thì thẩm phán sẽ ra quyết định đình chỉ việc giải quyết việc dân sự theo đúng quy định. Thẩm phán có trách nhiệm cần phải xác định đầy đủ các tình tiết của việc dân sự bằng cách nghe các chủ thể là người yêu cầu hoặc các chủ thể là người đại diện hợp pháp của họ trình bày về yêu cầu, lí do, mục đích, căn cứ, lí lẽ, lập luận để nhằm mục đích chứng minh cho yêu cầu của nguyên đơn là đúng đắn, hợp pháp.

Sau đó, các chủ thể là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người yêu cầu sẽ trình bày về những vấn đề cụ thể yêu cầu Tòa án giải quyết, lý do, mục đích và căn cứ của việc yêu cầu Tòa án giải quyết việc dân sự đó. Các chủ thể là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có quyền, nghĩa vụ liên quan trình bày ý kiến về những vấn đề có liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người có quyền, nghĩa vụ liên quan trong việc giải quyết việc dân sự.

Trong trường hợp các chủ thể là người yêu cầu, người có quyền, nghĩa vụ liên quan không có người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình thì các chủ thể này hoặc người đại diện hợp pháp của họ tự trình bày về yêu cầu, đề nghị của mình và chứng cứ để chứng minh cho yêu cầu, đề nghị đó là có căn cứ và hợp pháp.

Những người làm chứng sẽ trình bày ý kiến của mình về những vấn đề mà mình biết. Người giám định theo quy định của pháp luật sẽ có trách nhiệm trình bày kết luận giám định, giải thích những vấn đề còn chưa rõ hoặc giải thích những mâu thuẫn.

Sau khi những chủ thể tham gia phiên họp giải quyết việc dân sự đã trình bày xong yêu cầu, ý kiến của mình, nếu thấy có vấn đề chưa rõ hoặc có mâu thuẫn, thẩm phán hoặc hội đồng giải quyết việc dân sự có quyền hỏi thêm để làm sáng tỏ nội dung vụ việc.

Nếu có người tham gia phiên họp giải quyết việc dân sự vắng mặt, thẩm phán hoặc hội đồng xét xử sẽ cho công bố lời khai của họ tại phiên hợp giải quyết việc dân sự. Thẩm phán hoặc hội đồng giải quyết việc dân sự đưa các tài liệu, chứng cứ của việc dân sự ra xem xét công khai tại phiên họp theo đúng quy định. Sau đó, kiểm sát viên trình bày ý kiến của viện kiểm sát về việc giải quyết việc dân sự.

Cuối cùng, dựa trên cơ sở lời trình bày của những chủ thể là người tham gia phiên họp cùng với các chứng cứ, tài liệu được xem xét tại phiên họp và quy định của pháp luật, thẩm phán có thẩm quyền giải quyết vụ việc sẽ ra quyết định chấp nhận hoặc không chấp nhận yêu cầu của đương sự. Trong trường hợp khi việc giải quyết việc dân sự do ba thẩm phán tiến hành thì ba thẩm phán sẽ phải thảo luận, biểu quyết giải quyết việc dân sự theo đa số.