Quy định về trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ? Quy định về trách nhiệm dân sự do chậm thực hiện nghĩa vụ dân sự?
Thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn cam kết là yếu tố quan trọng giúp các bên thực hiện hợp đồng đúng tiến bộ và bảo vệ quyền lợi của các bên trong quan hệ hợp đồng. Thời gian thực hiện nghĩa vụ có thể là một thời hạn hoặc một thời điểm tùy theo thỏa thuận của các bên. Các bên có thể thỏa thuận thực hiện nghĩa vụ trong một khoảng thời gian nhất định, trong khoảng thời gian này, bên có nghĩa vụ có thể thực hiện nghĩa vụ bất kì lúc nào và bên có quyền phải tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ đó. Trên thực tế, hiện nay có nhiều trường hợp bên có nghĩa vụ chậm thực hiện nghĩa vụ dân sự. Để đảm bảo quyền lợi của bên có quyền pháp luật đã đưa ra quy định cụ thể về vấn đề này. Bài viết dưới đây Luật Dương Gia sẽ giúp người đọc tìm hiểu về trách nhiệm dân sự do chậm thực hiện nghĩa vụ dân sự trong hệ thống pháp luật Việt Nam.
Luật sư tư vấn luật qua điện thoại trực tuyến miễn phí: 1900.6568
1. Quy định về trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ:
1.1. Khái quát chung về trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ:
Trong một mối quan hệ dân sự thì quyền của bên này sẽ là nghĩa vụ của bên kia. Nhằm mục đích để đảm bảo quyền lợi cho bên được hưởng quyền thì bên có nghĩa vụ cần phải thực hiện đúng nghĩa vụ của mình khi đến thời hạn mà hai bên đã thỏa thuận hoặc do pháp luật quy định cụ thể. Nếu bên có nghĩa vụ không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ nghĩa vụ của mình thì bên có nghĩa vụ sẽ phải gánh chịu những hậu quả bất lợi mà pháp luật dân sự đã quy định cụ thể.
Theo Khoản 1 Điều 351
Như vậy, theo quy định của pháp luật hiện hành thì các bên có nghĩa vụ dân sự đối với nhau kể từ khi quan hệ nghĩa vụ được xác lập nhưng trách nhiệm dân sự chỉ xuất hiện khi có một bên không thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ nghĩa vụ của mình.
Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ theo mặt khách quan là tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ nghĩa vụ phát sinh giữa các chủ thể đang tham gia với nhau một quan hệ dân sự mà khi bên có nghĩa vụ dân sự vi phạm nghĩa vụ đó.
Trách nhiệm dân sự theo mặt chủ quan được hiểu là việc các chủ thể phải gánh chịu một hậu quả mang tính tài sản của bên vi phạm nghĩa vụ nhằm mục đích khắc phục hậu quả cho bên bị vi phạm.
Có thể nói, trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ dân sự là sự cưỡng chế của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền buộc bên vi phạm nghĩa vụ phải tiếp tục thực hiện đúng nghĩa vụ hoặc phải bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm của mình gây ra cho phía bên kia. Trách nhiệm dân sự nói chung là một chế tài quan trọng của luật dân sự và trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ là một chế tài có ý nghĩa to lớn trong nghĩa vụ dân sự. Đối với các chủ thể tham gia một quan hệ nghĩa vụ thì việc các bên tự giác thực hiện nghĩa vụ, pháp luật cũng đặt ra các biện pháp cưỡng chế nhằm mục đích chính là tác động đến ý thức tự giác của các chủ thể trong việc thực hiện nghĩa vụ của mình, đồng thời cũng là căn cứ để áp dụng khi có sự vi phạm nghĩa vụ dân sự, tránh gây ra những tranh chấp.
1.2. Đặc điểm của trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ:
Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ là một trong số những loại trách nhiệm pháp lý nói chung nên trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ cũng mang những đặc điểm chung của trách nhiệm pháp lý cụ thể là các đặc điểm như sau:
– Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ chỉ được áp dụng khi có hành vi vi phạm pháp luật và chỉ áp dụng đối với người có hành vi vi phạm đó.
– Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ là một hình thức cưỡng chế của cơ quan Nhà nước và do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền áp dụng đối với các đối tượng vi phạm nghĩa vụ.
– Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ luôn mang đến một hậu quả bất lợi cho người có hành vi vi phạm pháp luật.
Ngoài những đặc điểm đã chung được nêu trên, trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ còn có những đặc điểm riêng biệt sau đây:
– Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ là một loại biểu hiện cụ thể của hành vi vi phạm pháp luật trong trách nhiệm dân sự cụ thể như là hành vi: không thực hiện, thực hiện không đúng, không đầy đủ nghĩa vụ của người có nghĩa vụ dân sự;
– Trách nhiệm dân sự do vi phạm nghĩa vụ liên quan trực tiếp với tài sản. Lợi ích mà các bên hướng tới trong các quan hệ nghĩa vụ dân sự luôn mang tính chất tài sản. Cũng chính bởi vì vậy, việc vi phạm nghĩa vụ của bên này sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích vật chất của bên kia. Do vậy, trách nhiệm dân sự của người vi phạm là phải bù đắp cho bên bị vi phạm những lợi ích vật chất theo đúng quy định.
– Trách nhiệm dân sự sẽ được áp dụng với người có hành vi vi phạm nhưng cũng có thể được áp dụng đối với người khác.
– Hậu quả bất lợi mà người vi phạm nghĩa vụ phải gánh chịu là việc bắt buộc phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ hoặc phải bồi thường thiệt hại nhằm mục đích chính là để thỏa mãn quyền lợi chính đáng và khôi phục, khắc phục những hậu quả vật chất cho người bị vi phạm, những đối tượng là người có quyền trong giao dịch dân sự.
2. Quy định về trách nhiệm dân sự do chậm thực hiện nghĩa vụ dân sự:
Theo quy định tại Điều 353
“1. Chậm thực hiện nghĩa vụ là nghĩa vụ vẫn chưa được thực hiện hoặc chỉ được thực hiện một phần khi thời hạn thực hiện nghĩa vụ đã hết.
2. Bên chậm thực hiện nghĩa vụ phải
Theo Điều 282 Bộ luật dân sự 2015 về thực hiện nghĩa vụ dân sự theo từng kì cõ nội dung như sau:
“Chậm thực hiện nghĩa vụ dân sự theo từng kì cũng bị coi là chậm thực hiện nghĩa vụ dân sự”
Qua các quy định cụ thể nêu trên, ta có thể hiểu chậm thực hiện nghĩa vụ dân sự như sau:
Việc đưa ra quy định cụ thể về thời hạn thực hiện nghĩa vụ là một trong những nội dung quan trọng của việc thực hiện nghĩa vụ tỏng pháp luật dân sự. Trên thực tế thì thời hạn thực hiện nghĩa vụ là một khoảng thời gian nhất định hoặc là một mốc thời gian cụ thể do các bên tham gia giao dịch tự thỏa thuận hoặc do pháp luật quy định cụ thể. Việc đưa ra quy định về thời hạn thực hiện nghĩa vụ có ý nghĩa rất lớn bởi vì hiện nay chỉ khi nghĩa vụ được thực hiện đúng thời hạn thì việc thực hiện nghĩa cụ đó mới mang lại lợi ích đầy đủ và trọn vẹn nhất cho bên có quyền.
Đối với trường hợp thời hạn thức hiện nghĩa vụ đã hết mà nghĩa vụ vẫn chưa được thực hiện bởi bên có nghĩa vụ hoặc chỉ được thực hiện một phần thì bị coi là chậm thực hiện nghĩa vụ. Pháp luật nước ta quy định khi bên có nghĩa vụ chậm thực hiện nghĩa vụ thì phải thông báo ngay cho bên có quyền về việc không thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn. Việc thông báo này sẽ giúp cho bên có quyền kịp thời xử lý, giải quyết nhằm mục đích để sử dụng mọi biện pháp khắc phục tối đa những thiệt hại có thể xảy ra đối với việc bên có nghĩa vụ chậm thực hiện nghĩa vụ của mình.
Vi phạm về thời hạn thực hiện nghĩa vụ là một loại vi phạm nghĩa vụ và bên có nghĩa vụ sẽ phải chịu một hậu quả bất lợi đó là một trách nhiệm dân sự. Trách nhiệm dân sự có thể là tiếp tục thực hiện nghĩa vụ nếu nghĩa vụ vẫn có thể được thực hiện và bên có quyền yêu cầu hoặc trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu có thiệt hại xảy ra trên thực tế do việc bên có nghĩa vụ chậm thực hiện nghĩa vụ của mình.
Bản thân bên có nghĩa vụ phải có biện pháp, hành động chứng tỏ việc thực hiện nghĩa vụ của mình vẫn diễn ra và vẫn tiếp tục thực hiện nghĩa vụ. Bên có nghĩa vụ phải thông báo cho bên có quyền biết về việc chậm thực hiện nghĩa vụ của mình. Còn việc không thực hiện nghĩa vụ là trường hợp bên có nghĩa vụ hoàn toàn không có ý thức muốn thực hiện nghĩa vụ, khi đến hạn thực hiện nghĩa vụ bên có nghĩa vụ không hoàn thành nghĩa vụ cũng không hề có hành động thông báo cho bên có quyền biết. Hai trường hợp này hoàn toàn khác nhau về phát sinh trách nhiệm. Việc chậm thực hiện nghĩa vụ vẫn khiến bên có nghĩa vụ phải tiếp tục thực hiện nốt nghĩa vụ của mình, trừ trường hợp bên có quyền không muốn bên có nghĩa vụ tiếp tục thực hiện nghĩa vụ hoặc yêu cầu không thực hiện tiếp. Còn đối với việc không thực hiện nghĩa vụ, bên có nghĩa vụ không tiếp tục thực hiện nghĩa vụ đó nữa, vì việc thực hiện nghĩa vụ không còn có ý nghĩa đối với bên có quyền.
Nếu người có nghĩa vụ không thực hiện được nghĩa vụ đúng thời hạn là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên có quyền thì họ không phải chịu trách nhiệm dân sự và việc chậm thực hiện đó cũng không bị coi là vi phạm nghĩa vụ. Việc kết thúc thời hạn thực hiện không làm tiêu hủy quyền của bên có quyền yêu cầu cưỡng chế thực hiện nghĩa vụ. Việc tự nguyện thực hiện nghĩa vụ sau khi thời hạn kết thúc cũng thuộc trường hợp chậm thực hiện nghĩa vụ. Tuy nhiên, việc chậm thực hiện sẽ gây thiệt hại cho bên có quyền hoặc làm cho nghĩa vụ sẽ không còn giá trị đối với bên có quyền. Trong tất cả các trường hợp đó, người có nghĩa vụ phải bồi thường thiệt hại cho người có quyền theo quy định của Bộ luật dân sự 2015.
Khi nghĩa vụ dân sự chậm được thực hiện, thì các chủ thể là người có quyền có thể gia hạn để người có nghĩa vụ hoàn thành nghĩa vụ trong thời hạn được gia hạn đó nếu quá thời hạn được gia hạn này mà nghĩa vụ của bên có nghĩa vụ vẫn chưa được hoàn thành, thì theo yêu cầu của người có quyền, người có nghĩa vụ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ và bồi thường thiệt hại cho bên có quyền theo đúng quy định của pháp luật hiện hành. Đối với việc thực hiện nghĩa vụ đã không còn cần thiết đối với người có quyền, thì các chủ thể là người có quyền sẽ có quyền từ chối tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ và yêu cầu người có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại.
