Tổng hợp sơ đồ tư duy Lịch sử 9 Bài 1 đầy đủ và chi tiết

1. Tổng hợp sơ đồ tư duy Lịch sử 9 Bài 1:

Sơ đồ số 1:

Sơ đồ số 2:

2. Lý thuyết Lịch sử 9 bài 1:

2.1. Liên Xô:

A. Quá trình khôi phục kinh tế sau chiến tranh (1945 – 1950)

* Bối cảnh Liên Xô sau chiến tranh:

– Khó khăn:

+ Gánh chịu hậu quả nặng nề của Chiến tranh thế giới thứ hai gây ra.

+ Nhiều nước đế quốc phát động “Chiến tranh lạnh” bao vây kinh tế, cô lập về chính trị… chống Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.

– Thuận lợi: Do sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước Xô Viết, nhân dân Liên Xô đã lao động quên mình để xây dựng lại đất nước.

=> Đảng và Nhà nước Xô viết đã đề ra kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế đất nước với kế hoạch 5 năm lần thứ tư (1946 – 1950).

* Các thành tựu đạt được:

– Hoàn thiện kế hoạch 5 năm lần thứ tư, vượt mức trước thời hạn 9 tháng. Năm 1950, sản xuất công nghiệp tăng 73% so với trước chiến tranh.

– Sản xuất nông nghiệp cũng vượt mức trước chiến tranh, đời sống nhân dân được cải thiện. Đến năm 1949 đã chế tạo thành công bom nguyên tử.

B. Tiếp tục công cuộc xây dựng cơ sở vật chất – kĩ thuật của chủ nghĩa xã hội (từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX)

– Bối cảnh lịch sử:

+ Bị các nước tư bản phương Tây chống phá về kinh tế, chính trị, quân sự.

+ Chịu chi phí lớn cho quốc phòng, để bảo vệ an ninh và thành quả của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

– Phương hướng chính của các kế hoạch lần thứ năm (1951 – 1955), sáu (1956 – 1960) và 7 năm (1959 – 1965) là:

+ Tiếp tục ưu tiên phát triển công nghiệp nặng – nền tảng của nền kinh tế quốc dân, thực hiện thâm canh trong sản xuất nông nghiệp.

+ Đẩy mạnh tiến bộ khoa học – kĩ thuật, tăng cường sức mạnh quốc phòng của đất nước.

– Thành tựu:

+ Kinh tế: Liên Xô là cường quốc công nghiệp đứng hàng thứ hai trên thế giới (sau Mĩ). Giữa thập niên 70 chiếm gần 20% tổng sản lượng công nghiệp thế giới.

+ Khoa học – kĩ thuật: Chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học – kĩ thuật thế giới, đặc biệt ngành khoa học vũ trụ, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ cùa loài người. Năm 1957, Liên Xô là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo lên khoảng không vũ trụ, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người. Năm 1961, Liên Xô phóng con tàu “Phương Đông” đưa nhà du hành vũ trụ Gagarin lần đầu tiên bay vòng quanh Trái Đất.

+ Đối ngoại: Liên Xô thực hiện chính sách đối ngoại hoà bình, tích cực ủng hộ cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân, giành độc lập tự do cho các dân tộc. Là nước xã hội chủ nghĩa hùng mạnh nhất sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô được coi là thành trì của hoà bình thế giới và chỗ dựa của cách mạng thế giới.

2.2. Đông Âu – Sự ra đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Âu:

– Bối cảnh lịch sử, quá trình ra đời của các nước dân chủ nhân dân Đông Âu: Năm 1944 – 1945, lợi dụng cơ hội Hồng quân Liên Xô tiến quân truy kích quân đội phát xít Đức qua lãnh thổ Đông Âu, nhân dân và các lực lượng vũ trang các nước Đông Âu đã nổi dậy phối hợp với Hồng quân tiêu diệt bọn phát xít, giành chính quyền, thành lập các nước dân chủ nhân dân (từ cuối năm 1944 đến năm 1946).

Theo thỏa thuận của ba cường quốc Liên Xô, Mĩ, Anh:

– Liên Xô chiếm đóng khu vực phía đông nước Đức. Nước Mĩ, Anh, Pháp chiếm đóng khu vực phía tây nước Đức.

– Hai nhà nước ở Đông Đức (thành lập 10-1949) và Tây Đức (thành lập 9-1949) chịu ảnh hưởng của hai cường quốc Mĩ và Liên Xô.

– Trong thời kì 1945-1949, các nước Đông Âu hoàn thành thắng lợi những nhiệm vụ của cuộc cách mạng dân chủ nhân dân mà ngày nay thường gọi là cách mạng dân tộc dân chủ:

+ Xây dựng bộ máy chính quyền dân chủ nhân dân và tiến hành cải cách ruộng đất.

+ Quốc hữu hoá các xí nghiệp lớn của chủ tư bản và ban hành các quyền tự do dân chủ.

=> Từ đó lịch sử các nước Đông Âu đã sang một trang mới.

2.3. Sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa:

– Để hình thành sự hợp tác về chính trị và kinh tế giữa Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu:

+ Đều do Đảng Cộng sản lãnh đạo, lấy chủ nghĩa Mác- Lê-nin làm nền tảng tư tưởng.

+ Đều có mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

– Với sự ra đời của Hội đồng Tương trợ Kinh tế (SEV) năm 1949 và Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va (1955) đã hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa.

– Hội đồng Tương trợ Kinh tế (SEV) ra đời nhằm đẩy mạnh sự hợp tác, giúp đỡ lần nhau giữa các nước xã hội chủ nghĩa và đánh dấu sự hình thành hệ thống xã hội chủ nghĩa.

– Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va: là liên minh mang tính chất phòng thủ về quân sự và chính trị của các nước xã hội chủ nghĩa Đông Âu, nhằm bảo vệ công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, góp phần to lớn trong việc duy trì nền hòa bình, an ninh của châu Âu và thế giới.

3. Trả lời câu hỏi trong SGK Lịch Sử 9 bài 1:

Câu 1: Công cuộc khôi phục nền kinh tế, hàn gắn vết thương chiến tranh ở Liên Xô đã diễn ra và đạt được kết quả như thế nào?

Trả lời:

Ngay từ đầu năm 1946, Đảng và nhà nước Xô Viết đã đề ra kế hoạch khôi phục và phát triển kinh tế – kế hoạch 5 năm lần thứ tư (1946 – 1950)

– Những kết quả đạt được:

+ Về kinh tế: Hoàn thành kế hoạch 5 năm (1946 – 1950) trước thời hạn 9 tháng; Năm 1950, công nghiệp tăng 73%; Hơn 6000 nhà máy được khôi phục và xây dựng; Nông nghiệp vượt trước chiến tranh (1939).

– Về khoa học – kĩ thuật: Năm 1949, Liên Xô chế tạo thành công bom nguyên tử.

Câu 2: Hãy nêu những thành tựu chủ yếu của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội từ năm 1950 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX?

Trả lời:

Từ thập niên 50 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX, nền kinh tế Xô Viết tăng trưởng mạnh mẽ:

– Về công nghiệp:

+ Bình quân tăng hàng năm 9,6%, Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới sau Mĩ, chiếm khoảng 20% sản lượng công nghiệp của toàn thế giới.

+ Năm 1970, điện lực của Liên Xô đạt 740 tỉ Kw/giờ ( gấp 352 lần năm 1913, bằng sản lượng của 4 nước: Anh, Pháp, Tây Đức, Italia cộng lại). Năm 1971, thép đạt 121 triệu tấn (vượt nước Mĩ).

+ Dầu mỏ đạt 353 triệu tấn; than đạt 624 triệu tấn

– Về nông nghiệp: Năm 1970 đạt 186 triệu tấn, năng suất trung bình 15,6 tạ/ha.

– Về khoa học – kĩ thuật: Năm 1957, Liên Xô là nước đầu tiên phóng thành công vệ tinh nhân tạo, mở đầu kỉ nguyên chinh phục vũ trụ. Năm 1961, Liên Xô phóng con tàu Phương Đông đưa nhà du hành vũ trụ Gagarin lần đầu tiên bay vòng quanh trái đất.

Câu 3: Các nước dân chủ nhân dân Đông Âu đã ra đời trong hoàn cảnh nào?

Trả lời:

Các nước dân chủ nhân dân Đông Âu đã ra đời trong hoàn cảnh: Bị phát xít Đức chiếm đóng và nô dịch. Năm 1945 nhân dân nổi dậy khởi nghĩa vũ tranh giành chính quyền, dưới sự lãnh đạo của những người cộng sản, một loạt các nước dân chủ nhân dân ra đời.

Câu 4: Để hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhân dân, các nước Đông Âu đã thực hiện những nhiệm vụ gì?

Trả lời:

Để hoàn thành cuộc cách mạng dân chủ nhân dân, các nước Đông Âu đã thực hiện những nhiệm vụ: Xây dựng chính quyền dân chủ nhân dân, cải cách ruộng đất, quốc hữu hóa các xí nghiệp lớn của tư bản, ban hành các quyền tự do dân chủ

=> Vấn đề hoàn thành nhiệm vụ trên trong hoàn cảnh cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt, đã đập tan mọi mưu đồ của các thế lực đế quốc phản động.

Câu 5: Những nhiệm vụ chính của các nước Đông Âu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội?

Trả lời:

Nhiệm vụ chính của các nước Đông Âu trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội là: Xóa bỏ sự bóc lột của giai cấp tư sản, tập thể hóa nông  nghiệp, Công nghiệp hóa, xây dựng cơ sở vật chất – kỹ thuật của CNXH

Câu 6: Hãy nêu những thành tựu mà các nước Đông Âu đã đạt được trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội?

Trả lời:

Trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, các nước Đông Âu đã trở thành các nước công – nông nghiệp:

– Anbani: trước chiến tranh là nước nghèo nhất, tới năm 1970  công nghiệp được xây dựng, điện khí hóa

– Bungari: tổng sản phẩm công nghiệp tăng 55 lần .

– CH Séc: công nghiệp phát thiển, chiếm 1,7% sản lượng công nghiệp thế giới

– CHDC Đức: sản xuất tăng 5 lần, thu nhập quốc dân tăng 4 lần.