Tội cản trở giao thông đường bộ theo Điều 261 BLHS 2015

1. Khái quát chung về Tội cản trở giao thông đường bộ:

1.1. Tội cản trở giao thông đường bộ là gì?

Theo quy định của pháp luật, cản trở giao thông đường bộ là hành vi của các cá nhân hay tổ chức thực hiện đào, khoan, xẻ trái phép các công trình giao thông đường bộ; đặt trái phép chướng ngại vật gây cản trở giao thông đường bộ; tháo dỡ, di chuyển trái phép, làm sai lệch, che khuất hoặc phá huỷ biển báo hiệu, các thiết bị an toàn giao thông đường bộ; mở đường giao cắt trái phép qua đường bộ, đường có giải phân cách; lấn chiếm, chiếm dụng vỉa hè, lòng đường; lấn chiếm hành lang bảo vệ đường bộ; vi phạm quy định về bảo đảm an toàn giao thông khi thi công trên đường bộ và các hành vi khác nhằm mục đích chung đó là gây cản trở giao thông đường bộ, gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác.

Nhiều vụ việc đã dẫn đến ùn tắc nghiêm trọng, tai nạn giao thông, gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Dù cơ quan chức năng đã tăng cường xử phạt hành chính nhưng tính chất nguy hiểm của một số hành vi buộc phải xử lý bằng chế tài hình sự để đảm bảo tính răn đe hơn.

Có thể đưa ra khái niệm về Tội cản trở giao thông đường bộ như sau:

“Tội cản trở giao thông đường bộ là hành vi trái pháp luật của cá nhân, tổ chức làm cản trở, gây rối loạn hoặc phá hoại sự vận hành bình thường, an toàn của hoạt động giao thông đường bộ, dẫn đến hậu quả thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác, hoặc tiềm ẩn nguy cơ gây ra hậu quả nghiêm trọng. Đây là tội phạm xâm phạm trật tự, an toàn công cộng trong lĩnh vực giao thông đường bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền được đi lại an toàn của mọi công dân.”

1.2. Ý nghĩa của Tội cản trở giao thông đường bộ trong pháp luật hình sự:

Việc quy định tội danh này trong Bộ luật Hình sự năm 2015 mang ý nghĩa quan trọng:

• Thứ nhất, bảo đảm trật tự và an toàn giao thông đường bộ: Ngăn chặn các hành vi cản trở, gây nguy hiểm cho người và phương tiện.
• Thứ hai, bảo vệ tính mạng, sức khỏe và tài sản của nhân dân: Giảm thiểu tai nạn và thiệt hại từ các hành vi cản trở giao thông.
• Thứ ba, tăng cường trách nhiệm của cơ quan quản lý và cộng đồng: Khẳng định sự nghiêm minh của pháp luật, buộc mọi cá nhân và tổ chức phải tôn trọng quy định về giao thông.
• Thứ tư, góp phần xây dựng văn hóa giao thông văn minh: Nâng cao ý thức pháp luật, tạo môi trường giao thông an toàn và thuận lợi cho sự phát triển kinh tế – xã hội.

1.3. Cơ sở pháp lý của Tội cản trở giao thông đường bộ:

Tội cản trở giao thông đường bộ hiện nay đang được quy định tại Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015 như sau:

“1. Người nào đào, khoan, xẻ, san lấp trái phép công trình giao thông đường bộ; đặt, để, đổ trái phép vật liệu, phế thải, rác thải, vật sắc nhọn, chất gây trơn hoặc chướng ngại vật khác gây cản trở giao thông đường bộ; tháo dỡ, di chuyển trái phép, làm sai lệch, che khuất hoặc phá hủy biển báo hiệu, đèn tín hiệu, cọc tiêu, gương cầu, dải phân cách hoặc thiết bị an toàn giao thông đường bộ khác; mở đường giao cắt trái phép qua đường bộ, đường có dải phân cách; sử dụng trái phép lề đường, hè phố, phần đường xe chạy, hành lang an toàn đường bộ hoặc vi phạm quy định về bảo đảm an toàn giao thông khi thi công trên đường bộ gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

a) Làm chết người;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng đến dưới 500.000.000 đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Tại đèo, dốc, đường cao tốc hoặc đoạn đường nguy hiểm;

b) Làm chết 02 người;

c) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200%;

d) Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm:

a) Làm chết 03 người trở lên;

b) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên;

c) Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên.

4. Cản trở giao thông đường bộ trong trường hợp có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều này nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm.”

2. Cấu thành tội phạm của Tội cản trở giao thông đường bộ:

2.1. Khách thể:

Tội cản trở giao thông đường bộ xâm phạm trực tiếp đến: An toàn giao thông đường bộ.

Đối tượng tác động của tội phạm này là các công trình giao thông đường bộ.

Trong đó, công trình giao thông đường bộ gồm:

• Đường bộ;
• Nơi dừng xe;
• Đỗ xe trên đường bộ;
• Đèn tín hiệu;
• Biển báo hiệu;
• Vạch kẻ đường, cọc tiêu, rào chắn, đảo giao thông;
• Dải phân cách, cột cây số, tường;
• Kè, hệ thống thoát nước;
• Trạm kiểm tra tải trọng xe, trạm thu phí;
• Và các công trình, thiết bị phụ trợ đường bộ khác.

2.2. Mặt khách quan:

a. Hành vi:

Hành vi khách quan của Tội cản trở giao thông đường bộ được thực hiện thông qua một trong các hành vi cụ thể như sau:

Thứ nhất, thực hiện các hành vi đào, khoan, xẻ trái phép các công trình giao thông đường bộ. Các chủ thể thực hiện hành vi này được thể hiện qua việc tiến hành các hoạt động đào, khoan, xẻ các công trình giao thông mà không được sự cho phép của người, cơ quan có thẩm quyền, lấy cát, đá hoặc cản trở hoạt động lưu thông bình thường của các loại phương tiện trên.

Thứ hai, thực hiện các hành vi đặt trái phép các chướng ngại vật gây cản trở giao thông đường bộ được thể hiện qua hành vi đặt các chướng ngại vật như: đất, đá, gạch… lên các trục đường giao thông như đường quốc lộ, tỉnh lộ mà không được phép của người, cơ quan có thẩm quyền.

Thứ ba, thực hiện các hành vi tháo dỡ, di chuyển trái phép, làm sai lệch, che khuất hoặc phá hủy biển báo, các thiết bị an toàn giao thông đường bộ được thể hiện qua các hành vi sau đây:

• “Tháo dỡ”: Là hành vi làm cho biển báo hiệu, các thiết bị an toàn giao thông đường bộ không thể đưa và sử dụng bình thường (nhưng chưa phá hủy).
• “Di chuyển trái phép”: Là hành vi di dời các biển báo hiệu, các thiết bị an toàn giao thông đường bộ từ nơi này đến nơi khác (thay đổi vị trí) trong các trường hợp không được sự cho phép của người, cơ quan có thẩm quyền.
• “Làm sai lệch nội dung biển báo hiệu, các thiết bị an toàn giao thông đường bộ”: Là hành vi làm cho nội dung của các đôi tượng trên bị mất tác dụng như thấm hay gạch bỏ, tẩy xóa… trên các biến báo hiệu.
• “Che khuất”: Là hành vi làm khuất tầm quan sát từ mọi phía của các biển báo, các thiết bị an toàn giao thông đường bộ như dựng các quầy buôn bán lưu động, xây nhà….
• “Phá hủy”: Là hành vi làm cho các biển báo hiệu mất hẳn chức năng chỉ dẫn (như đập, phá, đốt các biển báo hiệu, thiết bị an toàn giao thông).

Thứ tư, thực hiện các hành vi mở đường giao cắt trái phép trên đường bộ, đường có dải phân cách. Được thể hiện qua hành vi mở đường giao thông cắt ngang qua các trục đường chính như (đường quốc lộ, tỉnh lộ) hoặc mở đường cắt ngang các đường có dải phân cách mà không được sự đồng ý của người hoặc cơ quan có thẩm quyền.

Thứ năm, thực hiện các hành vi lấn chiếm, chiếm dụng vỉa hè, lòng đường.

Thứ sáu, thực hiện các hành vi lấn chiếm hành lang bảo vệ đường bộ.

Thứ bảy, thực hiện các hành vi vi phạm quy định về bảo đảm an toàn giao thông khi thi công trên đường bộ; hoặc thực hiện các hành vi khác (ngoài các hành vi nêu trên) gây cản trở giao thông đường bộ.

Cần lưu ý: Các hành vi phạm tội được nêu cụ thể bên trên cần phải gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác thì mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Đây là dấu hiệu quan trọng và cấu thành cơ bản của tội gây cản trở giao thông đường bộ.

b. Hậu quả:

Tất cả những hành vi trên đều gây cản trở đối với người, phương tiện tham gia giao thông đường bộ, làm tăng khả năng gây tai nạn nghiêm trọng trong quá trình tham gia giao thông đường bộ của người khác.

Hậu quả là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm, người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự trong trường hợp hậu quả nghiêm trọng xảy ra:

• Làm chết người;
• Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 01 người mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
• Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 61% đến 121%;
• Gây thiệt hại về tài sản từ 100.000.000 đồng trở lên.

Như vậy, hậu quả của tội phạm là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm của Tội cản trở giao thông đường bộ. Nếu hành vi cản trở giao thông đường bộ mà chưa gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác thì chưa cấu thành tội phạm, trừ các trường hợp quy định tại khoản 4 Điều 261 Bộ luật hình sự năm 2015.

2.3. Chủ thể:

Chủ thể của Tội cản trở giao thông đường bộ không phải là một chủ thể đặc biệt. Theo quy định của pháp luật hiện hành, chỉ những người đủ 16 tuổi trở lên mới là chủ thể của tội phạm này.

Đối với các chủ thể là người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự về Tội cản trở giao thông đường bộ bởi vì tội phạm này là tội phạm được thực hiện do vô ý và không có trường hợp nào là tội đặc biệt nghiêm trọng đối với tội cản trở giao thông đường bộ.

2.4. Mặt chủ quan:

Tội cản trở giao thông đường bộ được thực hiện với lỗi vô ý. Trong đó bao gồm vô ý vì quá tự tin hoặc vô ý vì cẩu thả, nhưng chủ yếu cá chủ thể thực hiện hành vi này là vô ý vì quá tự tin.

3. Khung hình phạt của Tội cản trở giao thông đường bộ:

Tội cản trở giao thông đường bộ theo Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015 quy định những khung hình phạt như sau:

• Khung 1: Phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
• Khung 2: Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 300.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
• Khung 3: Phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
• Khung 4: Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 01 năm.

4. Các tình tiết định khung tăng nặng của Tội cản trở giao thông đường bộ:

Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội cản trở giao thông đường bộ được quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

4.1. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 2 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

• Tại đèo, dốc, đường cao tốc hoặc đoạn đường nguy hiểm theo điểm a khoản 2 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

Khi hành vi vi phạm xảy ra tại đèo, dốc, đường cao tốc hoặc đoạn đường nguy hiểm thì mức độ nguy cơ gây tai nạn sẽ đặc biệt lớn do điều kiện giao thông khó kiểm soát. Các khu vực này thường có mật độ phương tiện cao hoặc đặc điểm địa hình phức tạp, nếu người điều khiển không tuân thủ quy định sẽ dễ dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Vì vậy, pháp luật coi đây là tình tiết định khung tăng nặng hình phạt của Tội cản trở giao thông đường bộ nhằm răn đe, phòng ngừa và bảo vệ an toàn cho cộng đồng.

• Làm chết 02 người theo điểm b khoản 2 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

Trường hợp hành vi vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ gây hậu quả làm chết 02 người thì được xác định là tình tiết tăng nặng nghiêm trọng. Hậu quả này phản ánh mức độ đặc biệt nguy hiểm vì xâm phạm trực tiếp đến quyền sống của nhiều cá nhân, gây tổn thất lớn cho gia đình nạn nhân và xã hội. Do đó, đây được xác định là một trong những tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội cản trở giao thông đường bộ.

• Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 02 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này từ 122% đến 200% theo điểm c khoản 2 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

Khi hành vi vi phạm làm nhiều người bị thương tích, với tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 122% đến 200% thì được coi là tình tiết định khung tăng nặng. Điều này cho thấy hậu quả không chỉ dừng lại ở một cá nhân mà ảnh hưởng đến nhiều người, từ đó làm tăng mức độ nguy hiểm và tác động xã hội. Chính vì vậy, pháp luật áp dụng khung hình phạt cao hơn trong trường hợp này để xử lý nghiêm, đảm bảo tính công bằng và phòng ngừa chung.

• Gây thiệt hại về tài sản từ 500.000.000 đồng đến dưới 1.500.000.000 đồng theo điểm đ khoản 2 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

Ngoài thiệt hại về tính mạng và sức khỏe, nếu hành vi vi phạm còn gây tổn thất lớn về tài sản trong khoảng từ 500 triệu đến dưới 1.5 tỷ đồng thì cũng được xác định là tình tiết tăng nặng khung hình phạt của Tội cản trở giao thông đường bộ. Mức thiệt hại này ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích kinh tế của Nhà nước, tổ chức, cá nhân, đồng thời gián tiếp gây bất ổn trật tự xã hội. Vì vậy, người phạm tội sẽ phải chịu hình phạt nặng hơn so với trường hợp phạm tội thông thường.

4.2. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 3 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

• Làm chết 03 người trở lên theo điểm a khoản 3 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

Hậu quả làm chết từ 03 người trở lên được coi là đặc biệt nghiêm trọng và phản ánh sự nguy hiểm cao độ của hành vi vi phạm. Đây là mức độ tổn thất về tính mạng lớn nhất, gây ra những hậu quả xã hội, tâm lý và kinh tế nặng nề. Vì vậy, đây được xem là một trong những tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội cản trở giao thông đường bộ nhằm bảo đảm xử lý nghiêm khắc, răn đe mạnh mẽ trong xã hội.

• Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của 03 người trở lên mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể của những người này 201% trở lên theo điểm b khoản 3 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

Trường hợp nhiều người bị thương tích, mà tổng tỷ lệ tổn thương cơ thể đạt từ 201% trở lên, thì được xác định là tình tiết tăng nặng đặc biệt. Hậu quả này phản ánh thiệt hại lớn, gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, khả năng lao động của nhiều cá nhân; từ đó tác động nghiêm trọng đến đời sống xã hội. Do đó, pháp luật áp dụng hình phạt nặng nhất trong trường hợp này để xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm.

• Gây thiệt hại về tài sản 1.500.000.000 đồng trở lên theo điểm c khoản 3 Điều 261 Bộ luật Hình sự 2015:

Khi thiệt hại tài sản do hành vi vi phạm giao thông đường bộ gây ra đạt mức từ 1.5 tỷ đồng trở lên thì đây được coi là tình tiết tăng nặng cao nhất về hậu quả tài sản. Tổn thất này có thể liên quan đến phương tiện, công trình hạ tầng giao thông hoặc hàng hóa giá trị lớn và gây ảnh hưởng nặng nề đến kinh tế – xã hội. Vì vậy, đây là một trong những tình tiết định khung hình phạt nặng nhất của Tội cản trở giao thông đường bộ nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm của người tham gia giao thông.

5. Phân biệt Tội cản trở giao thông đường bộ và Tội cản trở giao thông đường sắt:

6. Bản án điển hình của Tội cản trở giao thông đường bộ:

• Tên bản án:

Bản án về tội cản trở giao thông đường bộ số 34/2022/HS-ST ngày 28/04/2022 của Tòa án nhân dân huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình.

• Nội dung vụ án:

Khoảng 16 giờ ngày 10/12/2021, Phạm Văn Đ gọi điện thoại cho anh Phạm Văn T mua 16 khối cát đen, mục đích về cải tạo phần mộ của gia đình ở nghĩa trang thôn H, xã Th, huyện H, anh T đồng ý. Khoảng 17 giờ cùng ngày, anh T điều khiển xe ô tô tải biển kiểm soát 17C-144.72 chở 16 khối cát đến thôn H, xã Th, huyện H, tỉnh Thái Bình bán cho Đ. Tại đây, theo sự chỉ dẫn của Đ, anh T đổ cát thành 02 đống trên đường trục thôn H, xã Th, huyện H (01 đống cát tại phần đường bên trái hướng thôn Đại An đi xã Th và 01 đống cát cách đống cát trên 5,2 mét trên phần đường bên phải), đây là đoạn đường được trải bê tông tương đối bằng phẳng, có bề rộng 3,5 mét, có 02 lề đường, 01 lề đường giáp nhà dân rộng 1,3 mét, 01 lề đường giáp cánh đồng rộng 1,5 mét.

Sau khi đổ cát theo chỉ dẫn của Đ, anh T nhận tiền và nói với Đ “ông gọi người ra dọn gọn đống cát cho người ta đi lại”. Sau đó, Đ gọi một số người trong gia đình ra cùng dọn cát vào hai bên đường rồi về nhà. Hiện trạng 02 đống cát: đống cát số 01 có kích thước (5,7x03x01) mét, nằm trên phần đường phía bên trái theo hướng thôn Đ đi thôn H, xã Th, đống cát đổ lấn ra mặt đường xe chạy, chiếm 2,1 mét mặt đường; đống cát số 02 có kích thước (6,2×5,5x1x55) mét nằm trên phần đường phía bên phải theo hướng thôn Đ đi thôn H, xã Th cách đống cát thứ nhất 5,2 mét, đống cát đổ lấn ra mặt đường xe chạy, chiếm 2,5 mét mặt đường.

Tại vị trí 02 đống cát, Đ không có cảnh báo nguy hiểm, cũng như không có biện pháp đảm bảo an toàn để người và phương tiện tham gia giao thông biết. Đến khoảng 21 giờ cùng ngày, chị Nguyễn Thị H sinh 1978 điều khiển xe mô tô nhãn hiệu HONDA DREAM biển kiểm soát 17M4-2261, đi theo hướng từ thôn Đ, xã Th đi thôn H, xã Th, huyện H, khi đi đến đoạn đường trên đã đâm vào đống cát số 02 làm xe mô tô bị đổ, chị H ngã xuống đường. Hậu quả, chị H bị đa chấn thương vùng đầu, lưng do tai nạn giao thông làm vỡ xương sọ vùng chẩm trái, chảy máu não và chết hồi 04 giờ 01 phút ngày 19/12/2021 tại gia đình.

Kết luận giám định số 320/KLGĐTT-PC09 ngày 31/12/2021 của Phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Thái Bình kết luận nguyên nhân chết của chị Nguyễn Thị H: “Đa chấn thương vùng đầu, lưng do tai nạn giao thông làm vỡ xương sọ vùng chẩm trái, chảy máu não. Nạn nhân chết do chấn thương sọ não”.

Bản cáo trạng số 32/CT-VKSHH ngày 04/4/2022 của Viện kiểm sát nhân dân huyện H truy tố bị cáo Đ về tội “Cản trở giao thông đường bộ” theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 261 của Bộ luật Hình sự 2015.

• Quyết định của Tòa án:

+ Tuyên bố: Bị cáo Phạm Văn Đ phạm Tội cản trở giao thông đường bộ.

+ Xử phạt bị cáo Đ 09 tháng tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách là 01 năm 06 tháng, kể từ ngày tuyên án sơ thẩm. Giao bị cáo Đ cho UBND xã Th, huyện H, tỉnh Thái Bình nơi bị cáo cư trú để giám sát, giáo dục bị cáo trong thời gian chấp hành án. Trường hợp bị cáo thay đổi nơi cư trú thì thực hiện theo quy định tại Điều 92 Luật Thi hành án hình sự.

THAM KHẢO THÊM:

• Xử phạt dừng, đỗ xe máy ở lòng đường cản trở giao thông
• Phơi thóc lúa, rơm rạ gây cản trở giao thông có bị phạt không?
• Xử phạt chủ đầu tư để vật liệu trên đường gây cản trở giao thông