Tổ nghề sân khấu là ai? Bài cúng, khấn tổ nghề sân khấu?

1. Tổ nghề sân khấu là ai?

Trong nghề sân khấu, chúng ta thường nhắc đến ba ông tổ sân khấu, hay còn gọi là ba vị thánh.

Theo lời dạy của những người trong nghề sân khấu, ba vị thánh tổ của nghệ thuật sân khấu gồm có:

Tiên Sư: Khai sáng ra nghề sân khấu

Tổ Sư: Nối tiếp và lưu truyền nghề

Thánh Sư: Soạn tuồng

Và nếu tìm hiểu xem tổ nghề là ai thì có thể nói có rất nhiều người được coi là tổ nghề sân khấu vì lĩnh vực sân khấu có rất nhiều nghề nhỏ từ cải lương, chèo, tuồng… Ví dụ:

Bà tổ nghề hát chèo Việt Nam: Phạm Thị Trân và cũng là bà tổ đầu tiên của sân khấu

Ông tổ nghề sân khấu sân khấu hát xẩm: Trần Quốc Đĩnh

Các vị tổ nghề sân khấu tuồng: Liêu Thủ Tâm, Đào Tấn

Ông tổ nghề sân khấu cải lương: Tống Hữu Định, Năm Tú (Châu Văn Tú)

Ông tổ nghề sân khấu kịch nói: Vũ Đình Long

Ông tổ nghề sân khấu ca trù: Đinh Dự

Tổ nghề nhiếp ảnh: Nguyễn Lan Hương

Bà tổ nghề trò Xuân Phả: Dương Thị Nguyệt

Vì vậy, cái tên Tổ nghiệp sân khấu là cách gọi chung của tất cả những người có công sáng lập và truyền dạy ngành sân khấu.

2. Bài cúng, khấn tổ nghề sân khấu?

* Mẫu 1:

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Con xin lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

Kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

Con xin kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ thần quân.

Con xin kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quan trong xứ này.

Tín chủ con là: …………

Ngụ tại: …………

Hôm nay là ngày … tháng …. tín chủ con thành tâm đảnh lễ, hương hoa trà, nhang đèn vào pháp đình, thành kính cung thỉnh: Đức Quốc Hoàng Thượng Đế, chư Tôn thần, ngài Cảnh Thành Thánh Hoàng, Ông Tứ Địa Bản Xứ, Ông Bản Gia Táo Quân và các vị Thần Tôn.

Con xin kinh mời ngài Thánh sư nghề sân khấu

Con cầu xin chư Thiên, Thánh Tổ nghề sân khấu thương xót tín đồ, giáng lâm trước án, công minh, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho tín hữu, toàn gia chúng con bình an, thịnh vượng. Nhân vượng, tài lộc tăng, tâm mở rộng, ước nguyện đủ mọi, ước nguyện thành tâm.

Chúng con có ít lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

Nam mô a di Đà Phật!

* Mẫu 2:

Nam mô Tam Hoàng Ngũ Đế kỹ nghệ Tổ Sư vị tiền chứng minh.

Nam mô tam vị Thánh tổ, Tiền Sư, Tổ Sư, Thánh Sư, Tam giáo Đạo Sư, thập nhị công nghệ, lão lang đại thần cảm ứng chứng minh.

Nam mô Tiền tổ, Hậu tổ, Tiên Sư, Hậu Sư cảm ứng chứng minh.

Các vị tử nghệ vong thân cảm ứng chứng minh.

Con tên là: … tuổi ….

Hiện đang ở: … xã … huyện … tỉnh ….

Hôm nay, vào ngày … tháng … năm … là ngày giỗ tổ.

Con thành tâm mua lễ vật hương, nến, hoa, trà, quả, thắp hương dâng lên tế lễ, thành tâm thỉnh tam vị thánh tổ, ông tổ đờn ca tài tử, sân khấu cải lương, giáng lâm đàng tiền, tiếp nhận lễ vật, phù hộ cho con công việc thuận lợi, đức hạnh viên mãn, gia tăng tài lộc, mở mang trí tuệ, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Cầu mong ban cho con sức khỏe, có thiên tư tiếng đàn truyền cảm. Con mong đem tiếng đàn của con để phục vụ cho khán giả.

Con thành tâm dâng lễ vật khiêm nhường, trước tiên là kính lễ, sau cùng là cầu xin sự phù hộ, bảo vệ của các ngài.

3. Cách cúng giỗ tổ nghề sân khấu:

Lễ cúng tổ nghề sân khấu khác với các nghi lễ cúng khác. Mục đích của việc cúng tổ nghề sân khấu là để những người nghệ sĩ bày tỏ sự biết ơn đối với tổ nghề vì đã xây dựng nền tảng cho lĩnh vực sân khấu, giúp đỡ cho họ hoạt động trong nghề. Vì vậy, người thực hiện nghi thức giỗ tổ nghề thường là người có uy tín và lớn tuổi. Khi thực hiện lễ cúng tổ nghề sân khấu sẽ có 3 bước chính như sau:

Bước 1: Tất cả các lễ vật trong mâm lễ phải được chuẩn bị đầy đủ và sắp xếp gọn gàng trên mâm cúng. Người thực hiện lễ sẽ thắp đèn nến, rót rượu và đốt hương. Lưu ý mâm lễ vật phải được đặt hướng về phía ngoài trời để thể hiện mong muốn nghề sân khấu luôn hưng thịnh và phát triển.

Bước 2: Sau khi chuẩn bị mâm lễ, người thực hiện lễ sẽ thắp hương, lạy 3 lạy, sau đó đọc văn khấn với tất cả lòng thành để cầu mong những người đang làm việc trong nghề này gặp nhiều may mắn và phát triển. Sau khi đọc văn khấn, lạy 3 lạy sau đó dâng 3 chén rượu và 3 chén nước.

Bước 3: Sau khi hương đã cháy hết, người thực hiện lễ sẽ lạy 3 lạy, thêm rượu, dâng nước, sau đó đốt vàng mã. Gạo, muối còn lại sẽ được vãi ra đường, xôi nếp, thịt gà và các loại thực phẩm mặn khác sẽ được phân phát cho những người tham gia lễ cúng tổ nghề.

4. Cúng tổ nghề mang lễ vật gì?

Ngày giỗ tổ nghề sân khấu năm 2024 sẽ rơi vào thứ Bảy, ngày 14 tháng 9 năm 2024 theo lịch Dương, tức là ngày 12 tháng 8 theo lịch Âm.

Đối với nghệ sĩ, ngày giỗ tổ nghề sân khấu là ngày vô cùng quan trọng, vì vậy họ thường đặc biệt chú trọng trong việc chuẩn bị lễ vật, mâm cỗ cúng tổ nghề sao cho đầy đủ và thành kính nhất. Do đó, bạn cần chuẩn bị những lễ vật trên mâm cỗ sao cho phù hợp:

– Ván xôi con gà

Đây là lễ vật không thể thiếu trong hầu hết các nghi lễ thờ cúng và cũng thể hiện được tấm lòng thành của người dâng lễ vật lên tổ nghề.

Trong văn hóa Việt Nam, nghề trồng trọt chăn nuôi đã trở thành một hình ảnh quen thuộc, trồng lúa sản xuất ra gạo để nuôi sống bao thế hệ con cháu, hình ảnh chú gà bình dị hiện diện trong 12 con giáp và cũng được nhiều người yêu thích.

Do đó, việc chuẩn bị một ván xôi thơm phức với một chú gà trống được luộc và đặt trên miếng xôi sẽ rất ý nghĩa. Lễ vật này sẽ được đặt giữa mâm lễ cúng để thể hiện tấm lòng thành tâm.

– Đĩa trái cây lớn, bình hoa đẹp

Một lễ vật không thể thiếu trong mâm lễ cúng là đĩa trái cây với 5 loại trái cây khác nhau, cần lưu ý rằng trái cây phải tươi, ngon, và có màu sắc bắt mắt, tượng trưng cho mong muốn của những người làm trong ngành sân khấu.

Ngoài ra, một bình hoa đẹp như hoa ly, hoa cúc, hoa cẩm chướng là không thể thiếu trong mâm lễ cúng. Những loại hoa này bày tỏ lòng thành và lòng biết ơn đối với tổ nghề và bề trên.

Các loại trái cây nên chuẩn bị trong mâm lễ cúng là quýt, thanh long, mãng cầu, nhãn hồng,… và tuyệt đối không nên cúng táo, cam, lê, bánh kem, bánh trung thu, và không nên sử dụng hoa lay ơn màu đỏ hoặc trắng.

– Mâm cỗ mặn

Mâm cỗ cúng giỗ Tổ nghề sân khấu là mâm cỗ mặn và người làm lễ cần chuẩn bị 2 mâm cỗ, điều này không thể thiếu được khi tiến hành lễ cúng.

Các món mặn trong mâm cỗ phải được chế biến từ các nguyên liệu tươi ngon, hợp vệ sinh.

– Các lễ vật khác:

Ngoài các lễ vật trên, một số người còn chuẩn bị thêm các lễ vật khác như:

5 bát cháo trắng hoặc 5 đĩa bánh chay, 5 đĩa xôi và 5 bát chè.

Trầu cau.

Nến.

Nhang đèn, vàng mã.

Đĩa muối gạo.

Ngoài lễ vật gà, xôi, bạn cũng có thể cúng lợn quay.

5. Ý nghĩa và nguồn gốc ra đời của ngày giỗ tổ ngành sân khấu:

Hầu hết các nghệ sĩ đều mong chờ ngày giỗ tổ. Dù bận rộn đến đâu, họ vẫn dành thời gian chuẩn bị những lễ vật trang trọng để dâng hương trước bàn thờ tổ nghề. Bởi họ cho rằng nếu không kính trọng tổ nghề thì sẽ làm ăn không tốt, hoặc gặp vận rủi, xui xẻo trong nghề. Vô tình những điều tâm linh này lại trùng khớp với những trường hợp ngoài đời thực.

Cứ đến dịp tháng 8 âm lịch hàng năm, các nghệ sĩ từ Nam ra Bắc lại chuẩn bị lễ giỗ tổ long trọng của gia đình sân khấu. Có thể nói, ngày giỗ tổ sân khấu giống như ngày Tết của các nghệ sĩ bởi họ được gặp gỡ, hàn huyên cùng nhau.