Tơ nhân tạo (tơ bán tổng hợp) là tơ có nguồn gốc polime thiên nhiên được đem chế hóa bằng phương pháp hóa học làm thay đổi cấu tạo của polime thiên nhiên, đồng thời làm xuất hiện những tính chất mới mà polime thiên nhiên không có. Bạn đọc cùng theo dõi bài viết sau để hiểu kĩ hơn về loại tơ quan trọng này.
Mục lục bài viết
1. Tơ nào sau đây thuộc loại tơ bán tổng hợp (tơ nhân tạo)?
A. Tơ visco
B. Bông
C. Tơ nilon-6,6
D. Tơ tằm
Đáp án: A. Tơ visco
Giải thích:
Bông là loại tơ tự nhiên được thu hoạch từ cây bông và không được tạo ra thông qua các phương pháp tổng hợp hóa học như các loại tơ bán tổng hợp khác như nylon, polyester, rayon, hay polypropylene. Bông thường được sử dụng để sản xuất vải và các sản phẩm dệt may khác với tính chất mềm mại và thoáng khí.
Tơ nilon-6,6 là một loại sợi tổng hợp được sản xuất từ các hợp chất hữu cơ thông qua quá trình tổng hợp hóa học. Nó có tính chất bền, đàn hồi và chịu được lực căng cao. Tơ nilon-6,6 thường được sử dụng trong ngành công nghiệp dệt may và sản xuất các sản phẩm như quần áo, vải, dây thừng và nhiều ứng dụng khác.
Tơ tằm là loại sợi tự nhiên được sản xuất từ tơ của ấu trùng tằm. Đây là loại sợi mềm mại và mịn, có khả năng hấp thụ ẩm tốt, và thường được sử dụng để sản xuất vải cao cấp như lụa. Sợi tơ tằm cũng có tính chất kháng khuẩn tự nhiên và tạo cảm giác mát mẻ khi tiếp xúc với da, nên được ưa chuộng trong ngành dệt may và thời trang.
Trong số các đáp án trên, tơ visco (đôi khi được gọi là rayon) là tơ bán tổng hợp hoặc tơ nhân tạo. Nó gần giống với tơ tự nhiên nhưng thường tiết kiệm chi phí hơn để sản xuất. Vì vậy, câu trả lời đúng là A. Tơ visco
2. Tìm hiểu thêm về tơ bán tổng hợp:
2.1. Tơ bán tổng hợp là gì?
Tơ bán tổng hợp hay còn gọi là tơ nhân tạo, là loại sợi được sản xuất từ các nguyên liệu hóa học hoặc tổng hợp, có nguồn gốc từ polime thiên nhiên, nhưng được chế biến thêm bằng phương pháp hóa học để thay đổi cấu tạo của polime thiên nhiên. Các loại tơ này không phải là sản phẩm của các quá trình tự nhiên như thu hoạch từ cây cối hay động vật. Thay vào đó, chúng được tạo ra thông qua các quá trình công nghệ và hóa học. Qua các quá trình này, tơ bán tổng hợp xuất hiện với những tính chất mới mà polime thiên nhiên không có. Các loại tơ bán tổng hợp thường được sử dụng rộng rãi trong ngành dệt may và sản xuất vải.
2.2. Đặc điểm chung của tơ bán tổng hợp:
Các đặc điểm chung của tơ bán tổng hợp bao gồm:
– Độ bền: Tơ bán tổng hợp thường có độ bền cao, chịu mài mòn tốt và có tuổi thọ lâu dài.
– Co giãn: Nhiều loại tơ bán tổng hợp có khả năng co giãn tốt, giúp chúng phù hợp với các ứng dụng đòi hỏi tính linh hoạt như trong quần áo thể thao hoặc đồ nội thất.
– Khả năng chịu nhiệt: Một số loại tơ bán tổng hợp có khả năng chịu nhiệt tốt, phù hợp với quá trình giặt là và sấy khô ở nhiệt độ cao.
– Khả năng chống nước: Một số loại tơ bán tổng hợp có khả năng chống thấm nước, phù hợp với các ứng dụng yêu cầu tính chất này như trong sản xuất đồ bảo hộ, túi xách hoặc dây đeo.
Tuy nhiên, từng loại tơ bán tổng hợp có thể có các đặc tính riêng biệt tùy thuộc vào cách chúng được sản xuất và xử lý sau đó.
2.3. Các loại tơ bán tổng hợp:
Có các loại tơ bán tổng hợp phổ biến bao gồm:
* Tơ visco:
Tơ visco là một loại polime bán tổng hợp. Để hiểu rõ hơn về tơ visco, chúng ta cần tìm hiểu về khái niệm chung của polime. Polime là những hợp chất có phân tử khối rất lớn, được tạo nên từ nhiều đơn vị cơ sở (gọi là mắt xích) liên kết với nhau. Tơ visco được sản xuất từ xenlulozơ, và sợi tái sinh được lấy từ các loại cây như đậu nành, tre, mía…
Cấu trúc của sợi vải này tương tự với cotton: thoáng mát và hút mồ hôi. Vải visco có nhiều ưu điểm, bao gồm khả năng thấm mồ hôi và thoáng khí, cùng với tính dẻo dai và bền bỉ. Chính vì những đặc tính này, vải visco được ứng dụng rất nhiều trong ngành thời trang, đặc biệt là trong trang phục mùa hè.
Nguồn gốc của tơ visco xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1800 ở châu Âu. Lý do ra đời của loại vải này rất độc đáo. Do tơ tằm khi đó rất đắt đỏ và phải vận chuyển xa xôi từ tận phương Đông sang. Vì thế, các nhà sản xuất đã nghiên cứu và tạo ra một loại vải thay thế. Visco chính là “người thay thế” hoàn hảo. Sau khi ra đời, tơ visco nhận được nhiều sự khen ngợi và tiếp cận được nhiều tầng lớp người dùng hơn.
* Tơ xenlulozo axetat:
Tơ xenlulozo axetat là một loại tơ tổng hợp với nhiều ưu điểm. Được tạo thành từ xenlulozơ và axetat, tơ xenlulozo axetat có độ bền cao, tính năng cơ học tốt và khả năng chịu nhiệt tốt. Ngoài ra, tơ này cũng có khả năng thấm hút, co giãn và không gây kích ứng da. Do đó, tơ xenlulozo axetat được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp, đáp ứng nhu cầu sản xuất các sản phẩm vải, dệt may và các ứng dụng khác.
Quá trình sản xuất xenlulozo axetat diễn ra như sau: xenlulozơ được chuyển đổi thành triaxetat xenlulozơ thông qua quá trình ester hóa. Sau đó, triaxetat xenlulozơ được chuyển đổi thành axetat xenlulozơ thông qua quá trình hydrolysis. Mức độ ester hóa được kiểm soát để tạo ra xenlulozo axetat với tính chất và đặc điểm mong muốn.
Ứng dụng chính của xenlulozo axetat là trong ngành công nghiệp sợi. Tơ xenlulozo axetat có tính chất tương tự như sợi tự nhiên như tơ tằm và sợi linh, với độ bền cao, khả năng chống cháy và khả năng hấp thụ nước. Do đó, nó được sử dụng để sản xuất các sản phẩm sợi như quần áo, vải, dây cáp và mặt nạ. Ngoài ra, xenlulozo axetat cũng có ứng dụng trong ngành công nghiệp dược phẩm và thiết bị y tế, với vai trò là nguyên liệu chính để sản xuất các sản phẩm như viên nang, bộ phận cơ thể nhân tạo và cuộn phim y tế.
* Tơ đồng – ammoniac:
Tơ đồng – amoniac là một loại tơ được sản xuất từ polime thiên nhiên, nhưng sau đó được chế biến thêm bằng con đường hóa học. Thí dụ, từ xenlulozơ đã chế tạo ra tơ visco, tơ axetat, và tơ đồng-amoniac.
Tơ đồng-amoniac là một loại tơ tổng hợp, và nó có ứng dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thời trang và sản xuất vải, đặc biệt là vải axetat. Vải axetat có bề mặt bóng, thoáng khí và thoát ẩm tốt, thường được sử dụng để sản xuất váy, áo sơ mi và các sản phẩm thời trang khác.
3. Ứng dụng của tơ bán tổng hợp:
– Thời trang và may mặc:
+ Tơ visco (rayon): thường được sử dụng để sản xuất quần áo, áo sơ mi, váy, thảm, đồ lót và nhiều sản phẩm thời trang khác. Chúng có khả năng co giãn, chống nhăn và dễ dàng làm sạch.
+ Tơ axetat: sử dụng trong sản xuất quần áo nội y, bảo vệ da và đồ lưới.
– Sản phẩm gia dụng:
+ Sử dụng trong việc sản xuất nệm, drap giường, rèm cửa, vật liệu trải sàn, làm lớp vỏ nệm và đệm. Sợi như polyester và nylon cũng được sử dụng để tạo ra vật liệu bền và dễ vệ sinh cho nệm và đệm.
+ Trong các sản phẩm trang trí như băng đô trang trí, gối trang trí và bao gối, tơ bán tổng hợp được dùng để tạo ra các sản phẩm có màu sắc và kết cấu đa dạng.
– Ngành ô tô:
+ Tơ bán tổng hợp được sử dụng trong sản xuất nội thất ô tô, bao gồm ghế da, nệm ghế và lớp vải trần. Chúng có các tính chất như chống cháy, chống ẩm và chống trầy xước.
+ Tơ bán tổng hợp cũng được sử dụng để làm các dây đeo an toàn trong ô tô.
– Ngành công nghiệp hàng không và hàng không vũ trụ:
+ Tơ bán tổng hợp cung cấp tính nhẹ và bền, làm cho chúng thích hợp cho việc sản xuất các bộ phận không gian, dây đeo an toàn và vật liệu cách nhiệt cho máy bay và tàu vũ trụ.
+ Tơ bán tổng hợp còn được dùng để sản xuất rèm cửa và màn, với sợi như polyester thường được ưa chuộng do tính năng chống nhăn và dễ quản lý.
Như vậy, có thể thấy rằng tơ bán tổng hợp có nhiều ứng dụng đa dạng trong các lĩnh vực và đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.