Chí Phèo là một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nam Cao - một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam được viết vào tháng 2 năm 1941. Bài viết dưới đây với chủ đề Thuyết minh tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao hay nhất sẽ cung cấp cho bạn đọc các thông tin khái quát về tác giả, tác phẩm cũng như những giá trị nghệ thuật và nội dung được gửi gắm trong đó.
Mục lục bài viết
1. Thuyết minh tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao hay nhất:
“Chí Phèo” của nhà văn Nam Cao là tác phẩm có nhân vật chính cùng tên, là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho văn học hiện thực phê phán Việt Nam. Tác phẩm chính là bản tuyên án thế lực độc ác của xã hội cũ đã đẩy người nông dân đến bước đường cùng.
Nam Cao tên thật là Trần Hữu Tri, là một trong những nhà văn tiêu biểu của nền văn học Việt Nam thế kỷ 20. Ông sinh ngày 29 tháng 10 năm 1915 tại Hà Nam và mất vào ngày 30 tháng 11 năm 1951 tại Ninh Bình. Nam Cao là bút danh mà ông chọn từ tên của tổng và huyện nơi mình sinh ra. Ông xuất thân từ một gia đình nông dân nghèo và là người duy nhất trong gia đình được học hành đầy đủ. Sau khi hoàn thành trung học, Nam Cao đã làm việc tại Sài Gòn và bắt đầu sự nghiệp viết lách của mình. Ông nổi tiếng với những tác phẩm phản ánh chân thực cuộc sống xã hội Việt Nam trong thời kỳ đó, đặc biệt là cuộc sống của những người nghèo khổ và trí thức lớp dưới.
Nam Cao tham gia vào hoạt động cách mạng và là thành viên của Hội Văn hóa Cứu quốc dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản. Ông đã được gửi đến nhiều nơi để thực hiện các sứ mệnh cách mạng và đã viết nhiều tác phẩm trong thời gian này. Các tác phẩm của ông như “Chí Phèo” (1941), “Lão Hạc”, “Đôi mắt” và nhật ký “Ở rừng” (1948) đã nhận được sự đánh giá cao từ phía giới phê bình vì sự miêu tả sâu sắc cũng như phản ánh chân thực về xã hội.
Nam Cao được coi là một trong những nhà văn hiện thực lớn của Việt Nam với những đóng góp quan trọng trong việc hoàn thiện phong cách truyện ngắn và tiểu thuyết Việt Nam. Ông đã để lại một di sản văn học phong phú, trong đó có những tác phẩm đã trở thành phần không thể thiếu trong kho tàng văn học dân tộc. Dù cuộc đời và sự nghiệp của ông dừng lại ở tuổi 36 nhưng tên tuổi và tác phẩm của Nam Cao vẫn còn mãi với thời gian và được nhiều thế hệ độc giả yêu mến.
“Chí Phèo” được sáng tác vào năm 1941 và sau đó được in lại trong tập “Luống Cày” năm 1946. Tác phẩm được viết dựa trên nguyên mẫu làng Đại Hoàng, quê hương của Nam Cao, qua đó, ông đã sáng tạo nên câu chuyện về Chí Phèo, một nhân vật điển hình cho số phận của người nông dân trước cách mạng Tháng Tám 1945.
Giữa bối cảnh những năm 1940 – 1945, khi có nhiều tác phẩm hay viết về chủ đề làng quê Việt Nam, “Chí Phèo” vẫn có sức hấp dẫn đặc biệt khiến người yêu văn chương thời bấy giờ không thể nào bỏ qua. Câu chuyện chủ yếu xoay quanh nhân vật Chí vốn mồ côi từ nhỏ và được nhận nuôi. Ban đầu, Chí là người thật thà, chất phác và hiền lành. Tuy nhiên, số phận của Chí lại bị trêu đùa, bị Bá Kiến gán tội ném vào tù chỉ vì vợ ba của ông ta ưng mắt Chí. Sau những tháng ngày trong tù, Chí Phèo từ một con người hiền lành, tốt bụng trở thành một con quỷ sống làm cả làng Vũ Đại khiếp sợ. Sau nhiều năm xa quê hương, hắn trở thành tay sai đắc lực cho Bá Kiến, hằng ngày kiếm tiền mua rượu uống, lúc nào cũng say xỉn và chửi rủa. Hắn chửi trời, chửi đất, chửi đấng sinh thành, sinh hắn ra để hắn phải chịu bao nhiêu tủi hờn, đau khổ. Tiếng chửi rủa của nhân vật Chí chính là phản ứng của người nông dân cùng cực đối với cuộc đời đầy bất công thời bấy giờ. Hắn bị cả làng hắt hủi, bị loại trừ khỏi xã hội và bị hủy hoại hoàn toàn cả về thể chất lẫn tinh thần. Từ đó, Chí phải đi đến kết cục bi thảm, tồi tệ nhất của mình.
Sau một đêm ở cùng với Thị Nở, hắn đã được tỉnh rượu. Bát cháo của người con gái đó khiến cho hắn khát khao cảm giác được thiện lương. Thế nhưng, khi hắn đang hy vọng nhất thì bà cô của Thị Nở đã buông ra những lời cay nghiệt, thậm chí khi nghe xong, Chí lại càng lao đầu vào rượu, càng uống càng tỉnh. Không chỉ vậy, cái quay lưng của Thị cũng là dấu chấm hết cho khát vọng hoàn lương của hắn. Cũng từ lúc đó, hắn bắt đầu nhận ra kẻ thù thực sự của mình là ai và quyết định kết liễu mạng sống của Bá Kiến cũng như của chính mình. Tuy nhiên, hình ảnh ở phần cuối của câu truyện với cái lò gạch cũ khiến người đọc lo lắng về một vòng lặp vô tận lại luẩn quẩn bắt đầu, liệu có xuất hiện thêm một Chí Phèo thứ hai hay không.
Nam Cao bằng bút pháp của mình đã tạo nên nét riêng cho tác phẩm, không đi sâu vào chuyện sưu cao thuế nặng, tham ô hay đói khát. Thay vào đó, ông kể chuyện về người nông dân bị xã hội tàn phá và hủy diệt về tâm hồn, nhân tính, phủ nhận giá trị làm người. Con người bị coi thường, rẻ mạt, không đáng một xu trong mắt bọn quan tham. Tác giả đã sử dụng nghệ thuật miêu tả tâm lý tinh tế sắc sảo, ngôn ngữ bình dị khi khắc họa nỗi khó khăn của người nông dân dưới đáy xã hội thời kỳ trước.
Qua số phận của nhân vật Chí Phèo, Nam Cao đã khắc họa được bức tranh đời sống xã hội nông thôn với những mâu thuẫn giai cấp gay gắt, sự áp bức và bóc lột của bọn địa chủ cường hào. Nhân vật Chí Phèo từ một người lao động lương thiện đã bị tha hóa thành kẻ lưu manh, biểu tượng cho sự chà đạp nhân tính trong xã hội phong kiến. Tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc phản ánh hiện thực mà còn thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc khi Nam Cao đề cao nhân tính và khẳng định niềm tin vào khả năng lật đổ xã hội tàn bạo để bảo toàn nhân tính của con người. Tác phẩm chính là lòng khao khát được sống đúng nghĩa, không phải là bóng ma vật vờ không ai nhớ đến. “Chí Phèo” là truyện ngắn hay nhất về đề tài nông dân của Văn học Việt Nam hiện đại và cũng là đỉnh cao sáng tác của Nam Cao.
2. Thuyết minh tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao ấn tượng:
Là truyện ngắn nằm trong nhóm những tác phẩm được sáng tác từ sớm của Nam Cao, “Chí Phèo” chính là kết tinh tuyệt vời viết về chủ đề nông dân. “Chí Phèo” là tác phẩm dành cho nông dân thời kỳ xưa nói lên khát khao về cuộc đời bình dị của họ.
Tác phẩm “Chí Phèo” ban đầu có tên là “Cái lò gạch cũ” nhưng sau khi được xuất bản thành sách vào năm 1941 thì được đổi thành “ Đôi lứa xứng đôi”. Sau khi in lại tập “Luống cày” của Hội Văn hóa Cứu quốc xuất bản, Hà Nội mới đổi tên thành “Chí Phèo” vào năm 1946. Tác phẩm “Chí Phèo” là điểm nhấn sáng chói cho thời kỳ đỉnh cao trong sự nghiệp của Nam Cao. Ông bắt đầu sự nghiệp từ năm 1936 nhưng phải đến khi “Chí Phèo” ra đời, tên tuổi của ông mới được độc giả biết đến rộng rãi và đón nhận một cách nồng nhiệt. Không giống như nhiều truyện ngắn cùng đề tài, “Chí Phèo” phản ánh hiện thực trải theo bề rộng không gian và thời gian. Làng Vũ Đại khi đó chính là hình ảnh thu nhỏ của xã hội nông thôn Việt Nam dưới thời thuộc địa.
Bản thân Chí Phèo có một tuổi thơ bất hạnh, từ khi chào đời đã trở thành đứa con hoang bị bỏ rơi trong lò gạch cũ. Hắn lớn lên mà không biết cha mẹ mình là ai, chỉ lớn bằng sự đùm bọc, cưu mang của dân làng. Chí ở nhà này rồi đến nhà khác, cứ vậy lớn lên trong sự yên bình của người dân nghèo khổ. Hắn cũng từng có ước mơ riêng của mình: Đó là một gia đình nhỏ có “chồng cuốc mướn, cày thuê, vợ dệt vải.” Đến năm hai mươi tuổi, Chí trở thành chàng trai đẹp toàn vẹn với ngoại hình mạnh khỏe, nội tâm hiền lành. Sau đó Chí đi làm cho Bá Kiến, vì chuyện ghen tuông đã đẩy hắn vào tù, bảy tám năm biệt tăm mới trở về làng. Những ngày tháng ở trong tù, hắn trở thành người hoàn toàn khác, từ ngoại hình cho đến tính cách. Hắn cạo đầu trọc lốc, răng cạo trắng hớn, mặt đen và cơng cơng, mắt gườm gườm trông gớm chết. Ngoại hình của Chí cho thấy tính cách hung tàn, ngang ngược chứ không còn là người “hiền lành như đất” trước đây nữa. Hắn chuyên đi đập đầu, rạch mặt ăn vạ, lấy rượu bầu bạn rồi trong cơn say tìm Bá Kiến nhưng kết quả của hai lần trước là bị lão “ru ngủ” bằng rượu, thịt và tiền. Từ đó, Chí rơi vào tình trạng mất phương hướng, không biết ai là kẻ thù của đời mình, hết lần này đến lần khác rơi vào cái bẫy Bá Kiến giăng ra. Chí Phèo từng vào tù vì Bá Kiến, ra khỏi tù lại biến mình thành tay sai cho chính kẻ thù.
Cuộc đời Chí trượt dài trong tấn bi kịch, hắn chẳng có việc gì khác ngoài việc rạch mặt ăn vạ, đòi tiền và đâm chém những ai chống lại phe cánh của Bá Kiến. Cuộc đời hắn ngập tràn trong những cơn say, hắn ăn khi say, ngủ khi say và đánh nhau cũng trong cơn say. Thực ra, “hắn đã phá tan bao nhiêu gia đình, đập vỡ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt bao nhiêu người lương thiện”. Nhìn vào mặt hắn, không thể đoán chính xác tuổi đời của hắn là bao nhiêu. Bây giờ cuộc đời của hắn được xem như là bỏ đi, nhân hình bị hủy hoại, nhân tính cũng bào mòn. Cả làng Vũ Đại đều xa lánh, hắt hủi hắn.
Khát khao một cuộc sống lương thiện của Chí Phèo vừa được nhen nhóm đã bị dập tắt ngay lập tức. Chiếc cầu nối này đã bỏ hắn mà đi, thể hiện ở hình ảnh Thị Nở quay lưng bỏ Chí đi. Chưa hết đau buồn, hắn lại thêm phần đau xót khi nhớ lại lời nói của bà cô Thị Nở: “Đàn ông đã chết hết cả rồi hay sao mà lại phải lấy một thằng không cha, không mẹ chỉ biết rạch mặt ăn vạ”. Hắn đau xót nhận ra rằng không còn chiếc cầu nào đưa bản thân mình về với lương thiện nữa. Những lời lẽ cuối đời đã bộc lộ toàn nội tâm của Chí: “Tao muốn làm người lương thiện… Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào để cho mất được những mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện nữa. Biết không!”.
Cuối cùng bi kịch đã biến thành thảm kịch khi Chí bị đẩy đến tận cùng của sự uất hận. Chí đã đi kết liễu Bá Kiến, kẻ thù thực sự của đời mình và cũng kết liễu cả cuộc đời của mình nữa. Thông qua nhân vật này, Nam Cao giúp cho người đọc hiểu rõ hơn về số phận người nông dân trong xã hội nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám. Dù cuộc sống của họ còn nhiều bất hạnh nhưng tâm hồn luôn khao khát được đón nhận hạnh phúc, sự yêu thương và cuộc sống tươi đẹp.
Giá trị nội dung của tác phẩm được thể hiện qua việc khắc họa số phận bi thảm của nhân vật Chí Phèo, một người nông dân bị xã hội và hoàn cảnh đẩy đến bước đường cùng, biến anh ta thành một kẻ côn đồ. Qua đó, Nam Cao đã phơi bày những bất công, sự áp bức và sự tha hóa đạo đức trong xã hội, đồng thời thể hiện lòng thương cảm sâu sắc đối với số phận của những người nghèo khổ.
Về giá trị nghệ thuật, Nam Cao đã sử dụng nhiều kỹ thuật nghệ thuật độc đáo và mới mẻ. Ông đã điển hình hóa nhân vật, sử dụng ngôn ngữ sinh động và giọng điệu đa dạng để miêu tả tâm lý nhân vật một cách tài tình, làm cho nhân vật hiện lên trước mắt người đọc một cách sống động, có cá tính độc đáo. Bút pháp điển hình hóa của Nam Cao đạt tới trình độ bậc thầy, đặc biệt là trong việc xây dựng nhân vật Chí Phèo – một hình tượng đậm chất hiện thực phê phán. Nghệ thuật trần thuật trong “Chí Phèo” cũng rất linh hoạt và phóng túng, nhưng vẫn đảm bảo sự nhất quán và chặt chẽ trong cốt truyện, các tình tiết giàu kịch tính và bất ngờ tạo nên một cấu trúc kết cấu mới mẻ, hấp dẫn.
Nam Cao còn thể hiện khả năng miêu tả tâm lý phức tạp của nhân vật, khiến nhân vật của ông thật hơn cả con người thật. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh và đậm hơi thở cuộc sống để thể hiện những suy nghĩ cũng như cảm xúc của nhân vật, qua đó tạo nên một giọng văn biến hóa đa dạng, phong phú.
“Chí Phèo” không chỉ là một tác phẩm xuất sắc về mặt nội dung mà còn là một kiệt tác về mặt nghệ thuật, phản ánh tài năng và tâm huyết của Nam Cao trong việc sáng tạo nên những tác phẩm văn học có giá trị lâu dài.
3. Thuyết minh tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao ngắn gọn:
Nam Cao tên thật là Trần Hữu Trí, sinh năm 1915, mất năm 1951. Ông được biết đến là nhà văn tiêu biểu của thế hệ thứ hai trong nền văn học Việt Nam. Ông đã mang đến cho bạn đọc nhiều tác phẩm tiêu biểu, trong đó không thể không nhắc đến “Chí Phèo” được viết vào những năm 1940 – 1941. Đây là tác phẩm thuộc thể loại truyện ngắn gồm có 12 câu chuyện xoay quanh cuộc sống của Chí. Hắn là người đàn ông bình dị nhưng lại có số phận bi đát. Bố cục của tác phẩm được xây dựng theo thể tự sự, từng câu chuyện liên kết với nhau qua nhân vật chính.
Tác phẩm “Chí Phèo” đã mang đến giá trị tư tưởng và nghệ thuật đặc sắc, thông qua đó thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc, khắc họa tính cách nhân vật chân thực. Tác phẩm được phân tích theo chiều sâu tâm lý và bi kịch của nhân vật, gợi những suy nghĩ về con người, cuộc sống. “Chí Phèo” cũng thành công trong việc mang lại giá trị tư tưởng, nghệ thuật đặc biệt.
Tác phẩm kể về nhân vật Chí Phèo, chàng trai có số phận bất hạnh khi bị bỏ rơi từ bé, sống khổ cực và bị đẩy vào nhà tù. Sau đó, khi trở về làng Vũ Đại, hắn đã trở thành một con quỷ khiến ai cũng phải khiếp sợ. Chí Phèo suốt ngày uống rượu, chuyên đi ăn vạ, rạch mặt, chửi đời, chửi người. Hắn chỉ thực sự cảm thấy mình được sống sau khi ăn bát cháo hành của Thị Nở. Sự xuất hiện của Thị tưởng chừng sẽ mang đến cuộc sống mới, giúp Chí được hoàn lương. Thế nhưng, cái quay lưng của Thị Nở đã khiến cho hy vọng của hắn hoàn toàn bị dập tắt. Sau cùng, hắn đã quyết định giết chết kẻ thù của mình là Bá Kiến, sau đó đã tự sát.
Có thể nói rằng, “Chí Phèo” đã xây dựng thành công nhân vật điển hình bất hủ, mang tính biểu tượng của xã hội. Nghệ thuật trần thuật được Nam Cao vận dụng linh hoạt, giúp diễn đạt câu chuyện tự nhiên, nhất quán. Ngôn ngữ đặc sắc góp phần làm cho tác phẩm thêm phần hấp dẫn và lôi cuốn hơn. “Chí Phèo” đã mang đến đóng góp to lớn cho nền văn học Việt Nam, qua đó cho người đọc thấy được sự đau thương, bi kịch của cuộc sống người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám.
THAM KHẢO THÊM:
