Thực trạng và nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ ly hôn tăng cao

1. Thực trạng về tỷ lệ ly hôn đang tăng cao hiện nay:

Trong những năm, tình trạng ly hôn ngày càng gia tăng ở cả các nước phương Đông và phương Tây, trong đó có Việt Nam. Ly hôn từ trước đến nay luôn luôn được xem là hoạt động chấm dứt quan hệ vợ chồng khi cả hai người vẫn đang còn sống, vấn đề ly hôn sẽ do hai bên vợ chồng đồng thuận và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận bằng quyết định công nhận thuận tình ly hôn, hoặc chỉ do một bên yêu cầu tiến hành hoạt động ly hôn và được tòa án đưa ra xét xử và phán quyết bằng một bản án cho phép ly hôn. Ly hôn từ trước đến nay luôn luôn được xem là hiện tượng xã hội bất bình thường và cần thiết cần phải được chú trọng để đảm bảo quyền tự do trong hôn nhân. Ly hôn được xem như biện pháp để củng cố một cuộc hôn nhân tự nguyện và tiến bộ. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian gần đây, thực trạng ly hôn tại Việt Nam ngày càng gia tăng. Theo số liệu thống kê mới nhất của Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai (một trong những tỉnh thành phố nổi bật ở vùng Tây Nguyên) cho biết: Chỉ trong 10 tháng đầu năm 2023, viện kiểm sát nhân dân đã tiến hành kiểm sát 3051 vụ việc hôn nhân gia đình, trong tổng số 4796 vụ việc dân sự và hôn nhân gia đình (tức là hôn nhân gia đình đã chiếm 63.6%). Đây được coi là tình trạng rất đáng lo ngại. Con số ly hôn không chỉ tăng ở các khu vực thành thị, các khu vực có mật độ dân số lớn, mà cả các tỉnh huyện và nhiều nơi khác cũng có tỷ lệ lên đến con số bất ngờ. Đơn cử như ở Quảng Bình, trong khoảng thời gian 8 tháng đầu năm 2023, tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình tiếp nhận hơn 1.600 đơn ly hôn, độ tuổi ly hôn phổ biến ở địa phương này dao động từ 25 tuổi đến 45 tuổi. Hoặc tại Quảng Nam, trong khoảng thời gian một 01 gần đây, có hơn 2500 cặp vợ chồng ra tòa. Thống kê nguyên nhân cho thấy, nhiều nhất là do mâu thuẫn gia đình lên đến 2100 vụ việc. Khi gia đình tan vỡ và không thể tiếp tục gin giữ được hạnh phúc không chỉ để lại ảnh hưởng tâm lý cho những người trong cuộc mà còn ảnh hưởng tâm lý cho những đứa trẻ vô tội, và có ảnh hưởng xấu đến sự phát triển bền vững của xã hội.

Có thể nói, ly hôn là sự lựa chọn của hai người trong một mối quan hệ hôn nhân hoặc đó chỉ là sự lựa chọn đơn phương một phía từ vợ hoặc chồng, nhưng tình trạng ly hôn đang ngày càng gia tăng và trẻ hóa khiến cho chúng ta không thể không quan tâm, việc hôn nhân tan vỡ không chỉ làm ảnh hưởng đến cuộc sống gia đình và người thân mà còn gây ra nhiều hệ lụy xã hội khác. Bởi suy cho cùng, thì gia đình chính là tế bào của xã hội, và khi tế bào đó không được phát triển lành mạnh thì xã hội cũng bị ảnh hưởng về nhiều mặt. Sau những cuộc ly hôn tan vỡ thì nhiều đứa trẻ sống trong tình cảnh thiếu vắng đi tình yêu thương của cha mẹ và chữ chăm sóc nuôi dưỡng, nhiều trường hợp cha mẹ đều không thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng vì thế chúng lớn lên nhờ sự cưu mang của những người thân thiết, có trường hợp những đứa trẻ bị bỏ rơi ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình phát triển nhân cách và lối sống của trẻ nhỏ, dẫn tới những phát sinh và kéo theo hệ lụy thực hiện hành vi vi phạm quy định của pháp luật khi tuổi còn rất nhỏ, nảy sinh nhiều vấn đề xã hội khác … Đây cũng là một trong những lý do vì sao trong những năm gần đây tình trạng tội phạm tuổi vị thành niên có xu hướng ngày càng gia tăng. 

Theo thống kê mới nhất thì có thể nói, số vụ ly hôn ở Việt Nam hiện nay tính đến năm 2023, lên tới mức 60.000 vụ/năm. Tương đương với 0,75 vụ/1000 dân. Nhìn con số ly hôn ấy, có thể được đánh giá là một con số vô cùng đáng báo động đỏ. Tỷ lệ kết hôn so với ly hôn là 25%, có nghĩa rằng, cứ 04 cặp vợ chồng khi đi đăng ký kết hôn thì sẽ có 01 cặp vợ chồng ra tòa ly hôn. Cuộc sống với nhiều mâu thuẫn khiến cho các cặp đôi trẻ không thể chung sống với nhau, thậm chí là nhiều cặp đôi đã chung sống với nhau rất nhiều năm nhưng cũng đi đến quyết định này. 

2. Những nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ ly hôn tăng cao

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng ly hôn ngày càng tăng cao như hiện nay, tuy nhiên có thể kể đến một số nguyên nhân chính:

– Phần lớn nguyên nhân sâu xa dẫn tới tình trạng ly hôn ngày càng gia tăng đặc biệt là ở các cặp vợ chồng trẻ đó là do suy nghĩ thiếu chín chắn và thiếu kỹ năng sống. Họ bước vào cuộc hôn nhân khi tuổi đời còn quá trẻ và chưa hề chuẩn bị về mặt tâm lý, chưa chuẩn bị về khả năng kinh tế và sức khỏe, chưa sẵn sàng mang theo những hiểu biết cần thiết phục vụ trong cuộc sống hôn nhân và quá đề cao cái tôi của bản thân, các cặp vợ chồng hiện nay ít quan tâm đến đối phương khiến cho phần lớn các cặp vợ chồng trẻ nảy sinh mâu thuẫn ngay từ những ngày đầu chung sống. Trong khi đó thì nhận thức về cuộc sống gia đình, ý nghĩa của hôn nhân và tình yêu còn hời hợt khiến cho họ không đầy đủ bản lĩnh và kỹ năng để có thể giải quyết và vượt qua các mâu thuẫn trong cuộc sống hôn nhân, dẫn đến hiện tượng ly hôn;

– Do kinh tế khó khăn và nghề nghiệp không được ổn định, do thu nhập bấp bênh và sinh con sớm kiếm cho vợ chồng thường xuyên bất đồng. Hầu hết các quyết định công nhận thuận tình ly hôn đều thể hiện rằng các cặp vợ chồng đến xin ly hôn không có tài sản chung để yêu cầu chia tài sản chung trên thực tế;

– Do tư tưởng lạc hậu, có những gia đình người vợ không sinh được con trai cho nên người chồng ngoại tình hoặc ly hôn với vợ để lấy người khác với mong muốn có con để nối dõi tông đường, vấn đề bạo lực gia đình ngày càng tăng cao và tệ nạn xã hội cũng ngày càng trở nên phổ biến, vợ chồng bất hòa và thường xuyên xảy ra cãi vã do nhận thức về xã hội và pháp luật chưa đầy đủ, thậm chí có những trường hợp người vợ hoặc người chồng có bạc rượu chè … phá vỡ cuộc hôn nhân tiến bộ và hạnh phúc.

3. Giải pháp từng bước hạn chế thực trạng ly hôn đang ngày càng gia tăng: 

Thứ nhất, nâng cao chất lượng giáo dục trong cuộc sống gia đình cũng như nhà trường và xã hội đối với giới trẻ, trong đó đặc biệt chú trọng đến giáo dục đạo đức và lối sống để họ nâng cao nhận thức trong các cuộc hôn nhân. Các cặp vợ chồng cần phải tăng cường học hỏi và tham vấn kiến thức về hôn nhân gia đình. Bên cạnh đó thì trước khi kết hôn cần phải trang bị cho mình đầy đủ kỹ năng tổ chức cuộc gia đình hạnh phúc và có thu nhập ổn định.

Thứ hai, trong cuộc sống hôn nhân thì các cặp vợ chồng cần phải nâng cao nhận thức về vai trò và trách nhiệm của mình trong quá trình xây dựng gia đình, phải biết yêu thương và lắng nghe, tôn trọng và nhường nhịn đối phương. Mỗi người phải tự biết bỏ cái tôi cá nhân và sống có trách nhiệm với gia đình cũng như xã hội. Khi mâu thuẫn vợ chồng xảy ra thì cần phải bình tĩnh và khéo léo để giải quyết tất cả các vấn đề. Mỗi người cần phải nói không với tệ nạn xã hội và có lối sống chung thủy, nâng cao những giá trị truyền thống tốt đẹp về gia đình của dân tộc Việt Nam.

Thứ ba, các cấp chính quyền cần đầy mạnh hoạt động tuyên truyền về xây dựng gia đình và chú trọng đến hoạt động truyền thông và giáo dục đời sống gia đình thông qua các lễ nghi tôn giáo … nhằm cung cấp cho các thành viên trong gia đình giàu kinh nghiệm giúp cho các thành viên xây dựng một mối quan hệ thân thiện và gần gũi. Bởi lẽ thì nếu như gia đình có nền tảng giáo dục căn bản và truyền thống đạo đức tốt thì những đổ vỡ phần nào cũng sẽ được ngăn chặn. Cần phải lồng ghép và tổ chức các hoạt động tuyên truyền pháp luật về hôn nhân gia đình và vai trò của gia đình trong quần chúng nhân dân. Trang bị thêm về kiến thức pháp luật để mọi người nhận thức được vai trò của gia đình để cùng nhau giữ lửa đem lại cuộc sống gia đình hạnh phúc. 

Thứ tư, tăng cường công tác hòa giải tại cơ sở giúp những cặp vợ chồng bình tĩnh nhìn nhận vấn đề và đưa ra các giải pháp tháo gỡ hạn chế tình trạng ly hôn hiện nay. Giúp cho các cặp vợ chồng mong muốn ly hôn có cơ hội trở lại đoàn tụ và nuôi dạy con cái. Đối với những gia đình thường xuyên xảy ra hiện tượng bạo lực gia đình thì các chính quyền địa phương cần phải theo dõi sát sao và có các biện pháp giáo dục, giúp đỡ đối với con chưa thành niên nhất là những đứa trẻ có nguy cơ vi phạm pháp luật hoặc bị ngược đãi, tạo điều kiện cho trẻ em học tập và vui chơi, ổn định về mặt tâm sinh lý.

Có thể nói, gia đình là tổ ấm và là sự hài hòa cho đời sống của mỗi thành viên trong xã hội. Gia đình phép ấm và hạnh phúc sẽ là hành trang và là nền tảng cơ bản để mỗi cá nhân phát huy hết năng lực của mình, góp phần giúp cho xã hội phồn vinh và phát triển. Những tư tưởng thuận vợ – thuận chồng của người xưa để lại cho đến tận ngày hôm nay vẫn giữ nguyên giá trị.