Hiện nay, nhu cầu sử dụng thực phẩm chức năng ngày càng cao. Trước khi quyết định có nên bổ sung hay không, bạn cần biết rõ thực phẩm chức năng là gì? Công dụng và phân loại thực phẩm chức năng là gì?
Mục lục bài viết
1. Thực phẩm chức năng là gì?
Thực phẩm chức năng được ra đời lần đầu tiên ở Nhật Bản vào năm 1980 khi loại thực phẩm này được các cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và được chứng minh rằng chúng đem lại nhiều lợi ích trong việc cải thiện sức khỏe toàn diện.
Một số ví dụ về thực phẩm chức năng có tác dụng tốt với sức khỏe là thực phẩm bổ sung vitamin, khoáng chất, men vi sinh hoặc thực phẩm bổ sung chất xơ. Các loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng như trái cây, rau, quả hạch, hạt và ngũ cốc cũng thường được coi như thực phẩm chức năng do những lợi ích về sức khỏe do chúng đem lại. Ví dụ, trong yến mạch có chứa một loại chất xơ gọi là beta glucan đã được chứng minh là giúp giảm viêm, tăng cường chức năng miễn dịch và là thực phẩm giúp cải thiện sức khỏe của tim.
Tương tự, trái cây và rau quả có khả năng chống lại bệnh tật do chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa- những hợp chất rất tốt cho sức khỏe.
Thực phẩm chức năng là các loại thực phẩm bổ sung vào chế độ ăn uống của bạn để cải thiện sức khỏe, vẻ đẹp từ bên trong, đồng thời làm giảm nguy cơ gặp các vấn đề về sức khỏe do thiếu chất như: loãng xương, viêm khớp, các bệnh da liễu, trí não…
Các dạng bổ sung của thực phẩm chức năng:
Bạn có thể bổ sung thực phẩm chức năng qua 4 dạng phổ biến: dạng thuốc viên nén, viên nang, dạng bột, dạng nước (chất lỏng).
Thực phẩm chức năng trong tiếng Anh là Dietary Supplement (/ˈdaiətəri ˈsʌp.lɪ.mənt/), là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ gây bệnh.
Một số từ đồng nghĩa như functional foods, nutraceutical.
Một số ví dụ về thực phẩm chức năng trong tiếng Anh:
Dietary supplements are not medicines.
(Thực phẩm chức năng không phải là thuốc).
Functional foods also help with weight loss.
(Thực phẩm chức năng cũng giúp giảm cân).
Zinc gluconate is a popular form for the delivery of zinc as a dietary supplement.
(Kẽm gluconate là một hình thức phổ biến để cung cấp kẽm dưới dạng thực phẩm chức năng).
Consumers can use dietary supplement according to the manufacturer’s “user manual” without medical examination or prescription.
(Người tiêu dùng có thể sử dụng thực hẩm chức năng theo “hướng dẫn sử dụng” của nhà sản xuất mà không cần khám bệnh hoặc kê theo toa).
Fish oil made from menhaden is also used as a dietary supplement, and as a raw material for products such as lipstick.
(Dầu cá làm từ cá mòi dầu cũng được sử dụng như một thực phẩm chức năng và làm nguyên liệu cho các sản phẩm như son môi).
2. Công dụng của thực phẩm chức năng:
Thực phẩm chức năng được chia làm hai loại: Thực phẩm thông thường và thực phẩm tăng cường.
- Thực phẩm thông thường cung cấp các thành phần hoàn toàn tự nhiên, cung cấp những chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa và chất béo có lợi cho tim.
- Trong khi đó, thực phẩm tăng cường được bổ sung thêm một số thành phần, ví dụ như vitamin, khoáng chất, chế phẩm sinh học, hoặc chất xơ, để tăng cường thêm lợi ích về sức khỏe của món ăn đó.
Dưới đây là một số ví dụ về thực phẩm chức năng thông thường:
- Trái cây: Quả mọng, kiwi, lê, đào, táo, cam, chuối
- Rau: Bông cải xanh, súp lơ, cải xoăn, rau bina, bí xanh
- Các loại hạt: Hạnh nhân, hạt điều, hạt macadamia
- Hạt giống: Hạt chia, hạt lanh, hạt gai dầu, hạt bí ngô
- Các loại đậu: Đậu đen, đậu xanh, đậu hải quân, đậu lăng
- Ngũ cốc nguyên hạt: Yến mạch, lúa mạch, kiều mạch, gạo nâu
- Hải sản: Cá hồi, cá mòi, cá cơm, cá thu, cá tuyết
- Thực phẩm lên men: Kimchi, dưa cải bắp
- Các loại thảo mộc và gia vị: Nghệ, quế, gừng
- Đồ uống: Cà phê, trà xanh, trà đen
Một số ví dụ về thực phẩm chức năng tăng cường: Bao gồm nước trái cây tăng cường, các sản phẩm từ sữa tăng cường, sữa hạt tăng cường như hạnh nhân, hạt điều. các loại ngũ cốc tăng cường.
3. Lợi ích tiềm năng của thực phẩm chức năng:
– Ngăn ngừa thiếu hụt dinh dưỡng
Thực phẩm chức năng thường bổ sung nhiều chất dinh dưỡng quan trọng, bao gồm vitamin, khoáng chất, chất béo lành mạnh và chất xơ. Chế độ ăn uống đa dạng thực phẩm kết với với việc bổ sung thực phẩm chức năng sẽ đảm bảo bạn nhận đủ các chất dinh dưỡng cần thiết và phòng tránh thiếu hụt chất dinh dưỡng. Trên thực tế, cùng với sự ra đời và sử dụng rộng rãi của thực phẩm chức năng, tỷ lệ thiếu hụt chất dinh dưỡng trên toàn cầu đã giảm đáng kể. Ví dụ, sau khi bột mì được bổ sung thêm chất sắt được đưa vào sử dụng ở Jordan, tỷ lệ thiếu sắt ở trẻ em đã giảm gần một nửa.
– Thực phẩm chức năng ngăn ngừa bệnh tật
Thực phẩm chức năng cung cấp các chất dinh dưỡng quan trọng có thể giúp bảo vệ chống lại bệnh tật. Một số ví dụ về tác dụng phòng ngừa bệnh tật như sau:
- Thực phẩm chức năng giàu chất chống oxy hóa: Các chất này giúp trung hòa các hợp chất có hại được gọi là các gốc tự do, giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào và một số bệnh mãn tính, bao gồm bệnh tim, ung thư và tiểu đường.
- Thực phẩm chức năng chứa nhiều axit béo omega-3: Đây là một loại chất béo lành mạnh giúp giảm viêm, tăng cường chức năng não và tăng cường sức khỏe của tim.
- Thực phẩm chức năng giàu chất xơ: Có thể thúc đẩy kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn và bảo vệ chống lại các tình trạng như tiểu đường, béo phì, bệnh tim và đột quỵ. Chất xơ cũng có thể giúp ngăn ngừa rối loạn tiêu hóa, bao gồm viêm ruột kết, loét dạ dày, trĩ và trào ngược axit.
– Có thể thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển ở trẻ
Một số thực phẩm chức năng cung cấp các chất dinh dưỡng rất cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Ví dụ, ngũ cốc, ngũ cốc và bột thường được bổ sung vitamin B như axit folic, rất cần thiết cho sức khỏe của thai nhi.
Đối với bà mẹ mang thai, nồng độ axit folic thấp có thể làm tăng nguy cơ dị tật ống thần kinh, làm ảnh hưởng đến não, tủy sống hoặc cột sống. Các nhà khoa học đã ước tính rằng việc tăng lượng tiêu thụ axit folic giúp giảm tỷ lệ dị tật ống thần kinh xuống từ 50% – 70%.
Các chất dinh dưỡng khác thường được tìm thấy trong thực phẩm chức năng cũng đóng vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng và phát triển của trẻ, bao gồm axit béo omega-3, sắt, kẽm, canxi và vitamin B12.
4. Phân loại thực phẩm chức năng:
Thực phẩm chức năng thường có những tên gọi khác là thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thực phẩm bổ sung, thực phẩm thuốc…. được dùng để hỗ trợ chức năng cho nhiều bộ phận khác nhau trong cơ thể. Sử dụng các loại thực phẩm bổ sung có chức năng khác nhau sẽ có công dụng khác nhau nhằm mang đến sức khỏe tốt như tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ điều trị một số bệnh, phòng ngừa một số bệnh và còn có tác dụng làm đẹp.
Dựa vào bản chất cấu tạo và chức năng, công dụng của từng loại thực phẩm chức năng, các thực phẩm bổ sung/ thực phẩm bảo vệ sức khỏe được phân loại thành 7 nhóm:
- Thực phẩm bổ sung Vitamin, khoáng chất.
- Thực phẩm bảo vệ sức khỏe dạng viên.
- Thực phẩm chức năng không béo, không đường, giảm năng lượng (thực phẩm thảo dược).
- Thực phẩm chức năng nước giải khát, nước tăng lực.
- Thực phẩm bổ sung chất xơ.
- Thực phẩm bảo vệ sức khỏe tăng cường chức năng đường ruột.
- Thực phẩm bổ sung đặc biệt.
Công dụng của nhóm thực phẩm chức năng đã được phân loại:
– Nhóm thực phẩm bổ sung Vitamin, khoáng chất: Các loại Vitamin và khoáng chất có nhiều trong trái cây, sữa… Việc bổ sung đầy đủ Vitamin và khoáng chất giúp hỗ trợ cơ thể khỏe mạnh hơn. Như Vitamin A giúp mắt sáng hơn, Vitamin D giúp hấp thụ Canxi tốt cho xương…
– Nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe dạng viên: Là nhóm sản phẩm phổ biến nhất bao gồm viên sủi tăng lực, viên đề phòng loãng xương, viên thoái hóa khớp…có chức năng chống oxy hóa vì các viên có hoạt chất sinh học từ thảo dược. Thực phẩm chức năng dạng viên có nhiều dạng bào chế khác nhau như: viên nén, viên nang, viên sủi…
– Thực phẩm chức năng không béo, không đường, giảm năng lượng: Thường thấy là các sản phẩm ở dạng trà thảo dược có tác dụng hỗ trợ giảm béo giảm cân, tăng cường sức đề kháng.
– Thực phẩm chức năng nước giải khát, nước tăng lực: Các sản phẩm được chiết xuất từ dạng nước giải khát, nước tăng lực nhằm cung cấp năng lượng cho những vận động viên thể thao, người thường xuyên luyện tập thể dục thể thao hoặc lao động nặng nhọc.
– Thực phẩm bổ sung chất xơ: Chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa và là chất cực kỳ quan trọng trong việc chuyển hóa Cholesterol phòng ngừa bệnh suy vành, sỏi mật, tăng cường cảm giác no, giảm cảm giác đói giúp giảm cân.
– Thực phẩm bảo vệ sức khỏe tăng cường chức năng đường ruột: Thường được bào chế từ sữa cung cấp khuẩn lợi cộng sinh chứa Probiotics và Prebiotics tạo sự cân bằng vi sinh đường ruột, cải thiện sức khỏe.
– Thực phẩm bổ sung đặc biệt: Đây là loại thực phẩm chức năng bổ sung dưỡng chất đặc biệt để nuôi dưỡng cơ thể, tăng cường sức đề kháng, làm đẹp… Nhóm thực phẩm chức năng đặc biệt thường sử dụng cho nhóm người dùng đặc biệt như: Người cao tuổi, phụ nữ mang thai, trẻ em, phi hành gia, vận động viên…
Từng sản phẩm chức năng sẽ được phân loại thực phẩm chức năng theo nhóm khác nhau và áp dụng cho nhiều đối tượng khách hàng cụ thể. Mỗi nhóm có một vai trò riêng với cơ chế hỗ trợ tăng cường sức khỏe khác nhau.
Kết luận: Hiện nay sản phẩm thực phẩm chức năng được sử dụng rộng rãi và phổ biến. Cũng chính cơ hội này đã giúp cho những cơ sở bào chế thực phẩm chức năng kém uy tín xâm nhập vào thị trường với mong muốn mang đến nguồn lợi nhuận cao. Vì vậy trước khi mua và sử dụng thực phẩm chức năng bạn cần phải cân nhắc thật kỹ lưỡng. Để đảm bảo an toàn và chất lượng tối đa, bạn hãy chọn các chất bổ sung được kiểm nghiệm, phê duyệt, cấp phép bởi một cơ quan chứng nhận uy tín thế giới như: FDA (Food and Drug Administration), USP (U.S Pharmacopeia).
