Quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa được thực hiện ở nước ta. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định đây là một tất yếu lịch sử đối với đất nước Việt nam. Trong định hướng phát triển đất nước, Việt nam luôn mong muốn có độc lập, tự do và mang quyền lợi về cho nhân dân.
1. Những thuận lợi của thời kỳ quá độ?
1.1. Có các kinh nghiệm từ thực tiễn mô hình ở Liên Xô cũ:
Thực tiễn phát triển của đất nước ta trong giai đoạn bấy giờ là tinh thần dân tộc và dân chủ. Các xu hướng vận động của thế giới với các bước chuyển mình trong chế độ là bài học sâu sắc. Tạo cơ hội cho Việt Nam phân tích, tổng kết, hình dung và học hỏi được nhiều kinh nghiệm hơn về mô hình và con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội. Cũng như xác định tính tất yếu đi lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã xác định con đường chủ nghĩa xã hội là tất yếu. Tuy nhiên, việc thực hiện các đường lối, chính sách trên thực tế lại không hiệu quả. Do đường lối sai lầm trên phương diện lý luận và thực tiễn đã dẫn đến sự sụp đổ của mô hình xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô cũ. Mặc dù quan điểm và lý tưởng của các nhà cách mạng này đi đầu trong xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Từ đó, Việt nam có được kinh nghiệm, tìm kiếm các bước chiến lược phù hợp hơn trên thực tế. Thực tiễn này đòi hỏi cần phải đổi mới, cải cách, xây dựng mô hình Xã hội chủ nghĩa phù hợp với thực tiễn của đất nước. Tránh các sai lầm trong việc thực hiện triển khai chiến lược trong mô hình ở các quốc gia khác. Lựa chọn chiến lược phù hợp, khả thi trong điều kiện và tình hình đất nước.
1.2. Thế giới bùng nổ khoa học công nghệ cùng xu hướng toàn cầu hóa:
Trong điều kiện toàn cầu hóa, các quốc gia trên thế giới mong muốn được gia nhập vào thị trường chung. Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ đã thúc đẩy các quốc gia mở cửa và hội nhập. Các nước phát triển liên kết, hợp tác để tiếp cận tốt nhất các nhu cầu trong thị trường. Và Việt nam không ngoại lệ trong mong muốn tiếp cận thị trường thế giới.
Chế độ xã hội chủ nghĩa giúp chúng ta tham gia độc lập, chủ động. Người dân có được quyền lợi và tư cách như nhau trong tìm kiếm và khai thác thị trường. Đây cũng là một cơ hội tốt để Việt Nam có thể hợp tác để cùng giao lưu, tìm kiếm các đối tác chiến lược. Và thực hiện tìm kiếm nguồn vốn, công nghệ và quản lý. Đổi mới trong hoạt động kinh tế, tiếp cận hiệu quả hơn trong các nhu cầu sản xuất và kinh doanh.
Quá trình giao lưu, hội nhập mang đến các tiếp xúc và mở rộng hiểu biết, tăng thêm kinh nghiệm. Tạo điều kiện nâng cao trình độ dân trí, sự hiểu biết lẫn nhau. Khi các quốc gia phát triển tham gia vào hội nhập kinh tế, sẽ mang đến các tác động lớn, các bài học sâu sắc.
Xu hướng toàn cầu hóa tạo điều kiện cho việc tiếp thu các thành tựu và kinh nghiệm phát triển của các nước đi trước. Cũng như tránh các bước đi không hiệu quả. Việc tiếp thu kinh nghiệm từ các nước có trình độ phát triển cao giúp các nước đang phát triển có được chiến lược phù hợp. Từ đó rút ngắn đối thời gian chuyển đổi mô hình với các nước đang phát triển như Việt Nam.
1.3. Tham gia và tìm kiếm lợi ích trong cộng đồng quốc tế:
Các quốc gia trên thế giới luôn tìm kiếm hiệu quả chung trong công tác bảo vệ môi trường. Khi nền công nghiệp càng phát triển, thách thức đối với môi trường càng lớn. Ở các nước Tư bản chủ nghĩa hiện nay cho thấy rõ không thể tiếp tục cách thức phát triển truyền thống gây ô nhiễm môi trường, ảnh hường đế chất lượng cuộc sống của người dân. Hàng loạt các vấn đề toàn cầu xảy ra ngày càng nghiêm trọng.
Đơn cử như việc biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường,… Một quốc gia không thể mang đến hiệu quả cải thiện chất lượng cho môi trường sống. Điều này đòi hỏi phải có sự chung sức của cộng đồng quốc tế cùng nhau giải quyết. Một nước, thậm chí một nhóm nước hoàn toàn không thể giải quyết được.
Điều này, tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam trong việc mở rộng cơ hội tập hợp lực lượng tiến bộ. Nhờ đó mà có được các hợp tác, thực hiện xây dựng và phát triển các ngành công nghiệp mới. Được tiếp cận, trực tiếp tiến hành trong các ngành công nghiệp này. Được tiếp cận vào các hoạt động hợp tác với các quốc gia phát triển.
1.4. Hoạt động dưới sự lãnh đạo của Đảng:
Nước ta luôn xác định với lý tưởng dân chủ, trao quyền và lợi ích cho người dân. Thực hiện công bằng, bình đẳng trong xã hội dưới sự lãnh đạo của Đảng. Quá trình phát triển của Việt Nam, đặc biệt công cuộc đổi mới đất nước do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo trong hơn 30 năm qua đã thu được những kết quả đáng kể. Đó là lý do Đảng được nhân dân tin tưởng trong mục tiêu tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Quá độ lên chủ nghĩa xã hội là bước chuyển mình nhanh chóng nhất của nước ta. Để tìm kiếm sự dân chủ, tiến bộ mới và hội nhập với nền kinh tế thế giới. Điều này, một mặt củng cố và khẳng định sự lựa chọn đúng đắn của con đường đi lên Chủ nghĩa xã hội, bỏ qua chế độ Tư bản chủ nghĩa ở nước ta. Tin tưởng vào sự lãnh đạo và các quyết định trong đường lối lãnh đạo của Đảng. Ngay cả trong thời chiến hay trong hoạt động tổ chức sản xuất phát triển kinh tế trong thời bình.
Măt khác, Đảng lãnh đạo thống nhất quần chúng trong tư tưởng chung. Mang đến lý tưởng, đó còn là các điều kiện, cơ sở cho việc tiếp tục vững bước trên con đường đã chọn. Thể hiện với sự đồng lòng, đồng sức và quyết tâm của dân tộc ta.
2. Những khó khăn của thời kỳ quá độ?
2.1. Đất nước còn nghèo nàn:
Nhiều quốc gia trên thế giới đã chọn đi lên chủ nghĩa xã hội và không được thuận lợi. Liên xô cũ là một minh chứng trong bài học sâu sắc dành cho đất nước ta. Đất nước tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội khi các nước đi trước đã và đang gặp nhiều khó khăn. Các khó khăn đó đến từ nhiều khía cạnh khác nhau, trong việc tạo lập cơ sở vật chất của xã hội mới. Khi mà bản thân điều kiện vật chất nội tại trong nó còn nhiều hạn chế và nghèo nàn.
Sau khi bước ra khỏi chiến tranh, Việt nam không có đủ tiềm lực về tài chính để phục hồi, ổn định. Nếu thực hiện các chuyển đổi chế độ, các khó khăn này tăng lên gấp nhiều lần.
Ngoài ra, còn có sự chống phá của các thế lực trong và ngoài nước. Các rào cản của các thế lực thù địch trong mục tiêu xây dựng chế độ mới gặp nhiều thách thức.
2.2. Thiếu lý tưởng, các suy thoái ở nhiều tầng lớp:
Trong bối cảnh của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nền kinh tế phát triển mạnh mẽ cũng đặt ra nhiều nguy cơ về việc suy thoái đạo đức, lối sống. Khi đã tiếp cận được với thị trường thế giới, các cơ hội và tiềm năng mới mở ra. Cần thiết chúng ta phải vững vàng, kiên định với lý tưởng và mục tiêu đặt ra ban đầu.
Ở nhiều tầng lớp, các suy thoái, rơi rụng về lý tưởng xảy ra. Gây nên các khó khăn về lực lượng, về nguồn lực và tiềm năng ổn định, phát triển trong nền kinh tế mới. Nhất là lối sống thực dụng, thiếu tính nhân văn cũng đang và từng ngày từng giờ tác động đến cán bộ, đảng viên và nhất là tầng lớp trẻ. Các đội ngũ này có vai trò quan trọng trong học tập, rèn luyện và làm nên bộ mặt mới của đất nước. Nhưng khi lý tưởng không được đảm bảo, các ý nghĩa hoạt động của đội ngũ này cũng không được tìm thấy.
Thực tế đó là một thách thức to lớn cho Đảng và Nhà nước ta. Thể hiện trong quá trình xây dựng Đảng, đào tạo nền tảng chính trị xã hội vững chắc trong từng lớp Đảng viên. Tìm kiếm và đào tạo đội ngũ cán bộ, lãnh đạo có tâm, có tầm. Mang đến các sức mạnh trong xây dựng và phát huy tinh thần dân tộc. Dễ thấy việc đoàn kết thực hiện lý tưởng chung mang đến nhiều cơ hội. Còn việc suy thoái ở các tầng lớp lại cản trở lý tưởng này.
2.3. Các thách thức trong giữ vững quan điểm chính trị:
Các quan điểm chính trị cần kiên định xuyên suốt trong thời gian dài. Việc đi lên chủ nghĩa xã hội cũng không thể hoàn thành nhanh chóng. Cho nên cần có được các lý tưởng, quan điểm chính trị vững vàng. Việc tham gia và tiếp cận với nền kinh tế hội nhập cũng mang đến thách thức cho lý tưởng riêng được bảo toàn. Khi có nhiều cám rỗ và mơ hồ trên con đường thực hiện chuyển đổi mô hình chế độ.
Mặc dù quan điểm chính trị độc lập, chủ quyền, và toàn vẹn lãnh thổ luôn được sự thống nhất và đồng ý của các quốc gia trên thế giới. Lý tưởng ấy cũng được triển khai thực hiện rất tốt ở nước ta trong các giai đoạn trước. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay lại đặt ra nhiều thách thức với Việt Nam hơn trong vấn đề này.
Đòi hỏi Việt Nam phải thật khôn khéo và tế nhị trong các mối quan hệ hợp tác. Thực hiện lý tưởng và luôn lấy mục tiêu làm bàn đạp cho các tiếp cận và tham gia hoạt động trên thị trường. Nếu không sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển mô hình Xã hội chủ nghĩa của đất nước.
