Thủ tục giải quyết tranh chấp hợp đồng môi giới thương mại

1. Hợp đồng môi giới thương mại là gì?

Hợp đồng môi giới thương mại là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên môi giới thực hiện việc môi giới cho bên được môi giới để bên được môi giới ký kết được hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ với bên thứ ba.

Như vậy, hợp đồng môi giới thương mại là một loại hợp đồng dịch vụ, trong đó bên môi giới là người làm trung gian, giúp bên được môi giới tìm kiếm và ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ với bên thứ ba.

Đối tượng tham gia hợp đồng môi giới thương mại bao gồm:

– Bên môi giới: Là thương nhân có năng lực hành vi dân sự đầy đủ và có đăng ký kinh doanh ngành nghề môi giới thương mại.

– Bên được môi giới: Có thể là thương nhân hoặc cá nhân có đủ năng lực hành vi dân sự.

2. Thủ tục giải quyết tranh chấp hợp đồng môi giới thương mại:

2.1. Giải quyết tranh chấp thông qua trung gian hòa giải:

Trung gian hòa giải là một phương thức giải quyết tranh chấp phi tòa án, theo đó một bên thứ ba, được gọi là trung gian hòa giải, sẽ giúp các bên tranh chấp tìm ra giải pháp thỏa đáng cho tranh chấp của họ. Trung gian hòa giải không có quyền ra phán quyết buộc các bên phải thực hiện, nhưng các bên có thể tự nguyện thực hiện thỏa thuận hòa giải. Tuy nhiên, việc thực hiện kết quả hòa giải trong cách thức này hay không còn tùy thuộc vào ý chí của các bên.

2.2. Giải quyết tranh chấp tại Trọng tài:

Trọng tài là một phương thức giải quyết tranh chấp theo đó các bên tranh chấp tự nguyện lựa chọn một hoặc nhiều trọng tài viên để giải quyết tranh chấp của họ. Trọng tài viên là những người có kiến thức, kinh nghiệm và được các bên tranh chấp tín nhiệm. Trọng tài viên sẽ ra phán quyết buộc các bên phải thực hiện. Hình thức trọng tài được sử dụng phổ biến để giải quyết các tranh chấp hợp đồng môi giới thương mại và tranh chấp trong kinh doanh nói chung bởi tranh chấp luôn được giải quyết tận gốc bằng phán quyết chung thẩm, có tính bắt buộc chung trong khi thời gian và chi phí không cao, thủ tục đơn giản, không cứng nhắc.

2.3. Giải quyết tranh chấp tại Tòa án:

Tòa án là cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp dân sự, kinh doanh thương mại, kể cả tranh chấp về hợp đồng môi giới thương mại. Tòa án sẽ ra bản án buộc các bên phải thực hiện. Giải quyết tranh chấp tại toà án là hình thức giải quyết tranh chấp theo đó một bên bằng đơn kiện yêu cầu toà án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp và toà án theo thủ tục luật định sẽ đưa ra phán quyết có giá trị bắt buộc thi hành đối với các bên. Thường thì khi không thể sử dụng được các hình thức giải quyết trên thì các bên tranh chấp mới sử dụng tới hình thức này. Bởi vì, hình thức này sẽ tốn kém rất nhiều về mặt thời gian cũng như chi phí thực hiện khá cao. 

Thủ tục giải quyết tranh chấp tại Tòa án được thực hiện như sau:

Bước 1: Nguyên đơn gửi đơn khởi kiện đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

Ở bước này, để tránh đơn khởi kiện bị trả về thì nguyên đơn phải xác định đúng thẩm quyền của Tòa án để gửi đơn khởi kiện.

Bước 2: Tòa án thụ lý vụ án và tiến hành giải quyết theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.

– Thủ tục giải quyết:

Tòa án tiến hành giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.

– Kết quả giải quyết:

Tòa án có thể ra một trong các quyết định sau:

– Quyết định công nhận sự thỏa thuận của các bên;

– Quyết định công nhận hòa giải thành;

– Quyết định buộc các bên thực hiện nghĩa vụ trong hợp đồng;

– Quyết định tuyên bố hợp đồng vô hiệu;

– Quyết định khác theo quy định của pháp luật.

Thời hiệu khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp hợp đồng môi giới thương mại là 03 năm, kể từ ngày xảy ra tranh chấp.

3. Nên lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp nào?

Thông qua các căn cứ đã phân tích ở trên, chúng ta có thể thấy hiện nay trên thị trường Việt Nam có đến 3 cơ chế để giải quyết tranh chấp về hợp đồng môi giới thương mại. Tuy nhiên, mỗi cơ chế sẽ có những ưu, nhược điểm riêng. Vậy chúng ta nên lựa chọn cơ chế nào để giải quyết các tranh chấp trong lĩnh vực này?

Việc lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp về hợp đồng môi giới thương mại phụ thuộc vào các yếu tố sau:

Thứ nhất là, căn cứ vào ý chí của các bên tranh chấp:

– Nếu các bên tranh chấp là những người có thiện chí, có ý thức hợp tác thì có thể lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp thông qua thỏa thuận hoặc trung gian hòa giải.

– Nếu các bên tranh chấp không có thiện chí, không có ý thức hợp tác thì có thể lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp tại trọng tài hoặc tòa án.

Thứ hai là, căn cứ vào mức độ phức tạp của tranh chấp:

– Nếu tranh chấp có tính chất đơn giản thì có thể lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp thông qua thỏa thuận hoặc trung gian hòa giải.

– Nếu tranh chấp có tính chất phức tạp thì có thể lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp tại trọng tài hoặc tòa án.

Thứ ba là, căn cứ vào chi phí giải quyết tranh chấp:

Thỏa thuận và trung gian hòa giải là những phương thức giải quyết tranh chấp có chi phí thấp. Trọng tài và tòa án là những phương thức giải quyết tranh chấp có chi phí cao hơn.

Thứ tư là, căn cứ vào thời gian giải quyết tranh chấp:

Thỏa thuận và trung gian hòa giải là những phương thức giải quyết tranh chấp có thời gian giải quyết ngắn. Trọng tài và tòa án là những phương thức giải quyết tranh chấp có thời gian giải quyết dài hơn.

Do đó, tùy thuộc vào ý chí của chủ thể tranh chấp mà họ sẽ quyết định chọn hình thức giải quyết tranh chấp sao cho phù hợp với thực tế hiện nay.

4. Đặc điểm của hoạt động môi giới thương mại:

Hoạt động môi giới thương mại là hoạt động thương mại, theo đó một thương nhân làm trung gian (gọi là bên môi giới) cho các bên mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ (gọi là bên được môi giới) trong việc đàm phán, giao kết hợp đồng mua bán hàng hoá, dịch vụ và được hưởng thù lao theo hợp đồng môi giới.

Hoạt động môi giới thương mại có những đặc điểm sau:

Là hoạt động thương mại: Hoạt động môi giới thương mại là một loại hoạt động thương mại, được xác lập giữa các thương nhân với nhau hoặc giữa thương nhân với các chủ thể khác có liên quan đến hoạt động thương mại.

Là hoạt động trung gian: Hoạt động môi giới thương mại là hoạt động trung gian giữa bên được môi giới và bên thứ ba. Bên môi giới không tham gia vào hợp đồng, giao dịch giữa các bên, không đại diện cho quyền lợi của bên nào.

Là hoạt động mang tính dịch vụ: Hoạt động môi giới thương mại là hoạt động mang tính dịch vụ, trong đó bên môi giới cung cấp dịch vụ môi giới cho bên được môi giới.

Là hoạt động mang tính thù lao: Hoạt động môi giới thương mại là hoạt động mang tính thù lao, bên môi giới được hưởng thù lao từ bên được môi giới.

Hoạt động môi giới thương mại có vai trò quan trọng trong hoạt động thương mại, giúp các bên tham gia tiết kiệm thời gian và chi phí trong việc tìm kiếm đối tác và ký kết hợp đồng.

5. Nội dung của hợp đồng môi giới thương mại:

Nội dung của hợp đồng môi giới thương mại bao gồm các nội dung cơ bản (bắt buộc ) của hợp đồng như:

– Đối tượng môi giới: Hàng hóa, dịch vụ được môi giới.

– Giá cả, phương thức thanh toán.

– Thời hạn thực hiện hợp đồng.

– Thù lao môi giới.

– Trách nhiệm của các bên.

Ngoài ra, các bên có thể thỏa thuận thêm các nội dung khác trong hợp đồng môi giới thương mại, phù hợp với nhu cầu và lợi ích của mình.

Lưu ý khi soạn thảo hợp đồng môi giới thương mại:

Khi soạn thảo hợp đồng môi giới thương mại, các bên cần lưu ý những điểm sau:

Xác định rõ đối tượng môi giới: Đối tượng môi giới cần được xác định rõ ràng, cụ thể, bao gồm chủng loại, số lượng, chất lượng, giá cả,…

Thỏa thuận về giá cả, phương thức thanh toán: Giá cả và phương thức thanh toán cần được thỏa thuận rõ ràng, cụ thể để tránh tranh chấp sau này.

Xác định thời hạn thực hiện hợp đồng: Thời hạn thực hiện hợp đồng cần được xác định rõ ràng để đảm bảo quyền và lợi ích của các bên.

Thỏa thuận về thù lao môi giới: Thù lao môi giới cần được thỏa thuận rõ ràng, cụ thể để tránh tranh chấp sau này.

Xác định rõ trách nhiệm của các bên: Trách nhiệm của các bên cần được xác định rõ ràng để đảm bảo quyền và lợi ích của các bên.

Việc soạn thảo hợp đồng môi giới thương mại một cách chính xác, đầy đủ sẽ giúp các bên tham gia hợp đồng hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình, tránh tranh chấp sau này.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

Bộ Luật Dân sự năm 2015;

Luật Tố tụng dân sự năm 2015;

Luật Thương Mại năm 2019.