Thôn tính là gì? Các dạng mua thôn tính trên thị trường?

1. Thôn tính là gì?

“Thôn tính” (takeover) trong lĩnh vực kinh doanh là một khía cạnh quan trọng của chiến lược sáp nhập và mua lại. Điều này thường liên quan đến quá trình một công ty mua lại hoặc tiếp quản một công ty khác thông qua việc mua cổ phần của công ty đó. Thường thì sự thôn tính diễn ra khi công ty mua có khả năng mua được đa số cổ phần của công ty bị mua, qua đó đạt được quyền kiểm soát và thay đổi quản lý của công ty bị mua.

Các điểm quan trọng liên quan đến sự thôn tính bao gồm:

1. Mục tiêu: Mục tiêu của sự thôn tính thường là tạo ra lợi ích cạnh tranh, mở rộng thị trường, củng cố vị trí trên thị trường hoặc tận dụng tài sản, nguồn lực của công ty bị mua.
2. Quyền kiểm soát: Quá trình thôn tính cho phép công ty mua có quyền kiểm soát quyết định chiến lược, quản lý và hoạt động của công ty bị mua.
3. Đàm phán và thương thảo: Quá trình thôn tính thường bắt đầu bằng việc tiến hành các cuộc đàm phán và thương thảo với các cổ đông và ban lãnh đạo của công ty bị mua.
4. Giao dịch cổ phiếu: Công ty mua thường phải mua cổ phiếu của công ty bị mua từ các cổ đông hiện tại của công ty đó. Việc này có thể thông qua việc mua cổ phiếu trên thị trường hoặc thông qua các thỏa thuận trực tiếp với cổ đông.
5. Phê duyệt chính trị và pháp lý: Quá trình thôn tính cần được phê duyệt bởi các cơ quan quản lý và cơ quan pháp lý có thẩm quyền.
6. Chuyển quyền kiểm soát: Sau khi mua được đủ cổ phần kiểm soát, công ty mua có thể thay đổi quản lý, chiến lược, và quyết định của công ty bị mua.
7. Tạo giá trị cho cổ đông: Mục tiêu cuối cùng của sự thôn tính là tạo giá trị cho cổ đông của cả hai công ty thông qua việc kết hợp nguồn lực và khả năng của họ.

Sự thôn tính có thể mang lại những lợi ích to lớn như mở rộng quy mô, cải thiện khả năng cạnh tranh, và tận dụng tài sản hiện có. Tuy nhiên, nó cũng cần được thực hiện cẩn trọng để đảm bảo sự hòa hợp giữa các doanh nghiệp và tạo ra giá trị thực sự cho cả hai bên.

2. Các dạng mua thôn tính trên thị trường:

Có ba dạng chính của thôn tính:

– Thôn tính ngang (Horizontal Takeover): Trong thôn tính ngang, một công ty mua lại một công ty đối thủ trực tiếp trong cùng ngành hoạt động hoặc trên cùng một thị trường. Mục tiêu thường là tăng thị phần, loại bỏ đối thủ cạnh tranh và tận dụng quy mô kinh tế để giảm chi phí sản xuất và tăng cường lợi nhuận.

Ví dụ: Năm 2016, công ty công nghệ Microsoft đã thực hiện thôn tính ngang khi mua lại mạng xã hội chuyên nghiệp LinkedIn với giá 26,2 tỷ USD. Microsoft và LinkedIn đều hoạt động trong ngành công nghệ thông tin, tuy nhiên, với việc thôn tính ngang này, Microsoft đã tăng cường sức mạnh của mình trong lĩnh vực mạng xã hội chuyên nghiệp và mở rộng danh mục dịch vụ của mình.

– Thôn tính dọc (Vertical Takeover): Trong thôn tính dọc, một công ty mua lại một công ty có quan hệ với nó trong chuỗi cung ứng, thường là nhà cung cấp hoặc khách hàng. Mục tiêu thường là kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng, tối ưu hóa hoạt động sản xuất và giảm rủi ro.

Ví dụ: Năm 2017, công ty thương mại điện tử Amazon đã thôn tính dọc Whole Foods Market, một chuỗi cửa hàng thực phẩm hữu cơ và sức khỏe, với giá 13,7 tỷ USD. Bằng cách mua lại Whole Foods, Amazon đã mở rộng vào lĩnh vực bán lẻ thực phẩm và kiểm soát chuỗi cung ứng từ nguồn cung ứng đến khách hàng, giúp cải thiện dịch vụ giao hàng thực phẩm và tận dụng lợi thế kỹ thuật số của Amazon.

– Thôn tính hỗn hợp (Conglomerate Takeover): Trong thôn tính hỗn hợp, một công ty mua lại một công ty hoạt động trong lĩnh vực hoàn toàn khác, không liên quan. Mục tiêu thường là đa dạng hóa hoạt động kinh doanh để giảm rủi ro và tận dụng các lợi thế của các ngành khác nhau.

Ví dụ: Năm 2018, công ty giải trí và truyền thông Walt Disney đã thôn tính hỗn hợp 21st Century Fox với giá 71,3 tỷ USD. Walt Disney hoạt động trong lĩnh vực giải trí, trong khi 21st Century Fox có các hoạt động trong lĩnh vực phương tiện truyền thông và điện ảnh. Việc thôn tính này đã giúp Walt Disney mở rộng phạm vi hoạt động của mình vào nhiều lĩnh vực khác nhau và tạo ra một tập đoàn truyền thông lớn hơn với đa dạng dịch vụ và nội dung.

Các dạng thôn tính này phản ánh mục tiêu và chiến lược của công ty mua khi thực hiện quá trình mua lại và tiếp quản công ty mục tiêu

3. Ví dụ thực tế về các thương vụ thôn tính:

3.1. Ví dụ về thôn tính 1: 

Vào năm 2017, The Walt Disney Company thông báo kế hoạch thôn tính tập đoàn truyền thông và giải trí 21st Century Fox. Disney đã đồng ý mua lại phần lớn tài sản giải trí của 21st Century Fox, bao gồm các phần chính của ngành phim, truyền hình và sản xuất nội dung.

Quá trình thôn tính:

– Đàm phán và thương thảo: Disney đã tiến hành cuộc đàm phán với các cổ đông và ban lãnh đạo của 21st Century Fox để thảo luận về việc mua lại tài sản giải trí của họ.

– Thỏa thuận mua bán: Sau khi đạt được thỏa thuận về giá cả và điều kiện, Disney đã thông báo việc thôn tính 21st Century Fox với tổng giá trị giao dịch khoảng 71,3 tỷ đô la Mỹ.

– Chuyển quyền kiểm soát: Khi quá trình thôn tính hoàn tất, Disney đã tiếp quản quyền kiểm soát và quản lý của các tài sản giải trí của 21st Century Fox. Các bộ phim, chương trình truyền hình và nội dung sẽ được tích hợp vào danh mục của Disney.

– Tạo giá trị: Thông qua sự thôn tính, Disney tạo ra một cơ hội để mở rộng quy mô và tận dụng nội dung của 21st Century Fox để bổ sung vào danh mục sản phẩm và dịch vụ của họ. Điều này cũng tạo ra giá trị cho cổ đông của cả hai công ty thông qua tối ưu hóa sự kết hợp nguồn lực và khả năng.

Lợi ích của sự thôn tính:

– Mở rộng quy mô: Disney có thể mở rộng quy mô kinh doanh của họ bằng cách tích hợp các tài sản giải trí của 21st Century Fox vào danh mục của mình.

– Tăng cường nội dung: Sự thôn tính cung cấp cho Disney thêm nội dung giải trí, bao gồm các bộ phim, chương trình truyền hình, và nội dung số hóa.

– Tận dụng nguồn lực: Disney có thể tận dụng khả năng sản xuất và phân phối của họ để tối ưu hóa giá trị của tài sản giải trí mới.

– Tạo ra lợi ích cạnh tranh: Bằng cách kết hợp các nguồn lực và khả năng của cả hai công ty, Disney có thể tạo ra lợi ích cạnh tranh trong ngành công nghiệp giải trí.

Những lưu ý:

– Sự thôn tính cần thực hiện cẩn trọng để đảm bảo tính hòa hợp giữa các doanh nghiệp và tạo ra giá trị thực sự cho cả hai bên.

– Cần thỏa thuận về giá cả và điều kiện mua bán để đảm bảo tính bình đẳng và minh bạch.

– Quá trình thôn tính thường cần phải tuân thủ các quy định và luật pháp liên quan đến quá trình mua lại và sáp nhập trong ngành kinh doanh

3.2. Ví dụ về thương vụ thôn tính 2: 

Vào năm 2019, Masan Group, một tập đoàn đa ngành hàng đầu tại Việt Nam, đã thông báo thôn tính Vingroup Retail, phân khúc bán lẻ của tập đoàn Vingroup. Vingroup Retail bao gồm chuỗi cửa hàng tiện lợi VinMart+ và chuỗi siêu thị VinMart.

Quá trình thôn tính:

– Liên hệ và đàm phán: Masan Group đã bắt đầu tiến hành cuộc đàm phán với Vingroup liên quan đến việc thôn tính Vingroup Retail.

– Thỏa thuận và giao dịch: Sau quá trình đàm phán, Masan Group và Vingroup đã đạt được thỏa thuận và thực hiện giao dịch thôn tính. Masan Group đã mua lại phần lớn cổ phần của Vingroup Retail.

– Chuyển quyền kiểm soát: Sau khi hoàn tất thương vụ, Masan Group đã tiếp quản quyền kiểm soát và quản lý của Vingroup Retail. Họ có quyền thay đổi chiến lược kinh doanh và phát triển của chuỗi cửa hàng bán lẻ này.

Lợi ích của sự thôn tính:

– Mở rộng quy mô kinh doanh: Sự thôn tính giúp Masan Group mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh của họ vào lĩnh vực bán lẻ.

– Tối ưu hóa giá trị: Masan Group có cơ hội tối ưu hóa giá trị của chuỗi cửa hàng bán lẻ bằng cách tích hợp vào các hoạt động kinh doanh hiện có của mình.

– Kết hợp lợi thế: Masan Group có thể kết hợp lợi thế về cung ứng nguyên liệu và sản phẩm của họ với hoạt động bán lẻ của Vingroup Retail.

Những lưu ý:

– Thương vụ thôn tính cần phải tuân thủ các quy định và luật pháp liên quan đến thôn tính và sáp nhập trong lĩnh vực kinh doanh tại Việt Nam.

– Cần thực hiện quá trình thôn tính với tôn trọng đối tác và đảm bảo tính minh bạch trong việc thông tin với các bên liên quan