Xóa án tích là một trong những chế định quan trọng, thể hiện được tính nhân văn và sự tôn trọng về quyền con người trong quy định của pháp luật nước ta. Xóa án tích nhằm để góp phần giúp cho những người phạm tội sẽ không bị mặc cảm trong quá trình hòa nhập với cộng đồng, xã hội. Vậy thời gian xóa án tích đối với người bị kết án tù treo là bao lâu?
Mục lục bài viết
1. Thời gian xoá án tích đối với người bị kết án tù treo là bao lâu?
Án tích chính là hậu quả pháp lý bất lợi mà những người phạm tội sẽ phải chịu sau khi mà bị kết án bằng bản án của toà án có hiệu lực pháp luật. Sau khi thỏa mãn các điều kiện theo quy định của pháp luật thì án tích mới được xóa, khi đó người đã được xóa án tích được coi như là chưa bị kết án. Trừ trường hợp người đó được miễn trách nhiệm hình sự, được miễn hình phạt. Bản án của toà án đã được tuyên bao giờ cũng gắn liền với nghĩa vụ thi hành án và cả vấn đề xóa án tích. Theo đó, xoá án tích được hiểu là việc xoá bỏ việc mang án tích, và cũng là sự công nhận coi như chưa bị kết án đối với những người trước đó đã bị toà án xét xử, kết tội.
Án tù treo được hiểu là khi toà án tuyên người phạm tội bị xử phạt tù không quá 03 năm, căn cứ vào nhân thân của người phạm tội đó và các tình tiết giảm nhẹ, nếu mà xét thấy không cần phải bắt người bị kết tội chấp hành hình phạt tù, thì toà án sẽ cho hưởng án treo và ấn định thời gian thử thách trong khoảng thời gian từ 01 năm đến 05 năm và thực hiện những nghĩa vụ trong thời gian thử thách theo đúng quy định của pháp luật về thi hành án hình sự.
Theo quy định của pháp luật về hình sự thì xoá án tích đối với người bị kết án tù treo được phân thành các trường hợp như sau:
1.1. Đương nhiên xoá án tích:
Đương nhiên xoá án tích chính là trường hợp xoá án tích mà sẽ không cần có sự xem xét quyết định của toà án. Đây cũng chính là trường hợp thông thường của việc xoá án tích.
Đương nhiên xoá án tích không áp dụng đối với những người bị kết án về các tội xâm phạm an ninh quốc gia và các tội xâm phạm sở hữu.
Khi những người phạm tội đã được toà án tuyên cho hưởng án treo thì họ sẽ được đương nhiên xoá án tích khi họ đã chấp hành xong thời gian thử thách án treo, các quyết định khác của bản án (ví dụ như nghĩa vụ về dân sự, nộp tiền án phí,…), chấp hành xong hình phạt bổ sung và không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn là một năm kể từ khi chấp hành xong thời gian thử thách án treo. Trong trường hợp người bị kết án nhưng được cho hưởng án treo phải chấp hành hình phạt bổ sung như: quản chế, cấm cư trú, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc cấm làm công việc nhất định, tước một số quyền công dân mà thời hạn người đó phải chấp hành những hình phạt bổ sung đó lại dài hơn thời hạn 01 năm kể từ khi mà chấp hành xong thời gian thử thách án treo thì thời hạn đương nhiên được xoá án tích của người được hưởng án treo đó sẽ hết vào thời điểm người đó chấp hành xong hình phạt bổ sung.
Ngoài ra, người bị kết án nhưng được toà án tuyên cho hưởng án treo sẽ được đương nhiên xoá án tích nếu từ khi hết thời hiệu thi hành bản án người đó không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn là 01 năm tính kể từ khi hết thời gian thử thách án treo.
Người bị kết án tù treo nếu đủ các điều kiện được đương nhiên xoá án tích thì có quyền yêu cầu cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu tư pháp cấp cho mình phiếu lý lịch tư pháp xác nhận là bản thân mình không có án tích. Cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp phải có trách nhiệm cập nhật thông tin về tình hình án tích của những người bị kết án và khi có các yêu cầu thì cấp phiếu lý lịch tư pháp xác nhận không có án tích cho người bị kết án đủ điều kiện được đương nhiên xoá án tích.
1.2. Xoá án tích theo quyết định của toà án:
Xoá án tích theo quyết định của toà án chính là trường hợp được xoá án tích trên cơ sở quyết định của toà án.
Xoá án tích theo quyết định của toà án sẽ áp dụng đối với người bị kết án về một trong các tội tội xâm phạm an ninh quốc gia và các tội xâm phạm sở hữu, bởi đây là những tội phạm đặc biệt nguy hiểm, cần thiết phải có những quy định chặt chẽ về việc xoá án tích.
Khi những người phạm tội đã được toà án tuyên cho được hưởng án treo thì họ sẽ được Tòa án xem xét đưa ra quyết định việc xóa án tích căn cứ vào những yếu tố sau:
– Tính chất của tội phạm đã thực hiện
– Thái độ chấp hành pháp luật
– Thái độ lao động của người bị kết án
– Từ khi chấp hành xong thời gian thử thách án treo, đồnng thời người đó đã chấp hành xong các hình phạt bổ sung, các quyết định khác của bản án (ví dụ như nghĩa vụ về dân sự, nộp tiền án phí,…) và người đó không thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn 01 năm kể từ khi chấp hành xong thời gian thử thách án treo.
Trường hợp người bị kết án đang chấp hành hình phạt bổ sung là quản chế, cấm cư trú, bị tước một số quyền công dân mà thời hạn phải chấp hành lại dài hơn thời hạn 01 năm kể từ khi chấp hành xong thời gian thử thách án treo thì Tòa án quyết định việc xóa án tích từ khi mà người đó chấp hành xong hình phạt bổ sung.
Để được toà án xem xét xoá an tích, người bị kết án phải có đơn đến toà án xin được xoá án tích. Toà án sẽ xem xét nếu thấy người đó đầy đủ điều kiện thì ra quyết định xoá án tích. Nếu như Toà án bác đơn xin xóa án tích lần đầu của người đó, thì sau 01 năm kể từ ngày người đó bị Tòa án bác đơn mới được xin xóa án tích; nếu như bị bác đơn lần thứ hai trở đi, thì sau 02 năm kể từ ngày mà bị Tòa án bác đơn mới được xin xóa án tích.
1.3. Xoá án tích trong trường hợp đặc biệt:
Xoá án tích trong trường hợp đặc biệt chính là xoá án tích do toà án quyết định nhưng ở thời điểm sớm hơn khi mà thoả mãn các điều kiện đặc biệt.
Toà án quyết định xoá án tích trong thời hạn sớm hơn khi người bị kết án đáp ứng đủ 03 điều kiện sau:
– Điều kiện về nội dung: người bị kết án nhưng được hưởng án treo có những biểu hiện tiến bộ rõ rệt và họ đã lập công
– Điều kiện về hình thức: có đề nghị của các cơ quan, tổ chức nơi mà người người bị kết án tù treo công tác hoặc chính quyền địa phương nơi mà người đó thường trú về việc xoá án tích trong thời hạn sớm hơn cho người bị kết án được hưởng tù treo
– Điều kiện về thời điểm được xem xét xoá án tích trong trường hợp đặc biệt: người bị kết án đã bảo đảm được ít nhất 1/3 của một năm kể từ khi chấp hành xong thời gian thử thách án treo (có nghĩa là là nguời bị kết án được toà án cho hưởng án treo sẽ phải qua được ít nhất là 04 tháng kể từ khi mà họ chấp hành xong thời gian thử thách án treo mà không phạm tội mới).
Việc nhà nước ban hành quy định này nhằm mục đích là để khuyến khích người bị kết án tích cực tự giáo dục, chấp hành nghiêm chỉnh về pháp luật, có nhiều biểu hiện chứng tỏ cải tạo tốt.
2. Cách tính thời hạn để xoá án tích với người bị kết án tù treo:
Thời hạn để xoá án tích với người bị kết án tù treo được xác định như sau:
– Thời hạn để xoá án tích được căn cứ vào hình phạt chính mà toà án đã tuyên. Thời hạn này sẽ được tính từ ngày mà người bị kết án chấp hành xong thời gian thử thách của án treo hoặc tính từ ngày hết thời hiệu thi hành bản án.
– Người bị kết án nhưng lại được toà án cho hưởng án treo chưa được xoá án tích mà có thực hiện hành vi phạm tội mới và đã bị toà án kết án bằng bản án đã có hiệu lực pháp luật thì thời hạn để được xoá án tích cũ sẽ được tính lại kể từ ngày người đó chấp hành xong hình phạt chính hoặc chấp hành xong thời gian thử thách án treo của bản án mới hoặc tính từ ngày bản án mới hết thời hiệu thi hành.
Ngoài ra, pháp luật còn quy định người bị kết án trong trường hợp người đó phạm nhiều tội mà có tội thuộc vào trường hợp đương nhiên được xóa án tích, có tội thuộc vào trường hợp xóa án tích theo quyết định của Tòa án thì sẽ căn cứ vào thời hạn quy định tại Điều 71 của Bộ luật Hình sự Tòa án sẽ quyết định việc xóa án tích đối với người đó.
3. Ý nghĩa của xoá án tích:
– Về mặt pháp lý: Xoá án tích thể hiện được sự công nhận coi như là chưa bị kết án đối với những người trước đó đã bị Toà án xét xử, kết tội. Khi mà một người đã được xoá án tích mà phạm tội mới thì Toà án sẽ không được căn cứ vào tiền án mà đã được xoá để xác định là tái phạm hay tái phạm nguy hiểm. Người mà đã được xóa án được coi như là chưa có bị kết án và sẽ không phải tiếp tục gánh chịu bất cứ một hậu quả nào do việc kết án mang lại. Có nghĩa là kể từ thời điểm đó thì họ trở thành người hoàn toàn bình thường về mặt tư pháp và sẽ không ai có thể căn cứ vào sự kiện họ đã từng bị kết án trước đây để hạn chế các quyền lợi của họ. Sau khi đã được xóa án tích, họ được coi là “không có án tích” và nếu như người đó lại phạm tội mới thì cũng coi như phạm tội lần đầu.
– Về mặt xã hội:
+ Xóa án tích thể hiện được sự nhìn nhận của pháp luật vào chiều hướng thay đổi tích cực của những người phạm tội, khích lệ, động viên họ nhìn nhận ra được những điều sai trái mà mình đã mắc phải, đồng thời cũng cho họ một cơ hội làm lại cuộc đời.
+ Xóa án tích còn mang một ý nghĩa quan trọng đối với quá trình học tập, quá trình lao động và ảnh hưởng đến cả đời sống của những người này, nhất là đối với những người phạm tội chưa thành niên.
Việc xóa án sẽ giúp cho những người đã từng có những lầm lỡ có cơ hội được làm lại cuộc đời, xóa đi cảm giác bị mặc cảm bởi quá khứ tội lỗi của mình và tránh được sự kì thị của người khác, dễ dàng hòa nhập với cộng đồng.
Ngoài ra, việc xóa án tích cũng mang tính phòng ngừa tội phạm cao. Bởi lẽ, việc xóa án tích đã góp phần động viên cho những người bị kết án tích cực cải tạo, học tập, lao động và ngăn ngừa họ tiếp tục phạm tội mới để nhanh chóng trở thành một người lương thiện, có ích cho xã hội.
Các văn bản pháp luật sử dụng trong bài viết:
– Bộ Luật Hình sự 2015.
