Con người và xã hội đã trải qua quá trình tiến hóa rất lâu dài và liên tục để phát triển như bây giờ. Nhiều khi chúng ta tự hỏi sao người nguyên thủy cổ đại có thể sống sót và tiến hóa cho đến ngày nay, bài viết dưới đây sẽ giải đáp thắc mắc của các bạn nhé.
Mục lục bài viết
1. Nguyên thủy là gì?
Nguyên thủy là một thuật ngữ dùng để chỉ giai đoạn đầu tiên, sơ khai nhất trong lịch sử phát triển của loài người và xã hội loài người. Đây là thời kỳ khi con người sống trong các cộng đồng nhỏ, có quan hệ gần gũi với tự nhiên và chưa có sự phát triển về công nghệ hay tổ chức xã hội phức tạp.
2. Thế nào là bầy người nguyên thủy?
Bầy người nguyên thủy là hình thức tổ chức xã hội đầu tiên của loài người, tồn tại trong khoảng thời gian từ khi con người xuất hiện cách đây khoảng 4 triệu năm cho đến khi Người hiện đại và xã hội thị tộc ra đời, cách đây khoảng 4 vạn năm. Bầy người nguyên thủy thường gồm từ 5 đến 7 gia đình, sống quây quần và gắn kết với nhau dựa trên quan hệ huyết thống.
Trong bầy người nguyên thủy, mọi thành viên cùng nhau lao động, tìm kiếm thức ăn và đấu tranh chống lại thú dữ. Không giống như bầy động vật, bầy người nguyên thủy có những quan hệ hợp thành quần xã hội rõ ràng. Mỗi bầy đều có người đứng đầu, chịu trách nhiệm lãnh đạo và điều hành các hoạt động chung. Người đứng đầu này sẽ phân công công việc và những nhiệm vụ cụ thể dành cho nam và nữ.
Nam giới thường đảm nhận các công việc săn bắt và bảo vệ bầy khỏi những mối đe dọa từ bên ngoài. Trong khi đó, nữ giới thường phụ trách việc tìm kiếm thức ăn từ thực vật, chăm sóc con cái.
Quan hệ hợp quần xã hội trong bầy người nguyên thủy không chỉ dừng lại ở việc phân chia lao động mà còn thể hiện ở sự gắn kết, đoàn kết và trách nhiệm chung. Mọi người đều có nghĩa vụ tham gia vào các hoạt động săn bắt, tìm kiếm thức ăn, bảo vệ lẫn nhau và trông nom con cái. Đây là những giá trị cốt lõi giúp bầy người nguyên thủy vượt qua những khó khăn, thách thức của môi trường sống khắc nghiệt.
Bầy người nguyên thủy là một bước tiến quan trọng trong sự phát triển của xã hội loài người. Từ tổ chức xã hội đơn giản này, con người dần dần phát triển các hình thức tổ chức phức tạp hơn, dẫn đến sự ra đời của xã hội thị tộc và các hình thức xã hội khác. Những giá trị và kinh nghiệm tích lũy từ thời kỳ bầy người nguyên thủy đã đặt nền móng cho sự tiến bộ và phát triển của loài người trong suốt hàng triệu năm lịch sử.
3. Đứng đầu bầy người nguyên thủy là ai?
Đứng đầu bầy người nguyên thủy thường là một người được các thành viên trong nhóm tôn trọng và tin tưởng. Người này không nhất thiết phải là người mạnh nhất về thể lực, mà thường là người có kinh nghiệm, trí tuệ, và khả năng lãnh đạo. Người đứng đầu đảm nhận vai trò lãnh đạo, phân công công việc, và giải quyết các xung đột trong bầy.
Vai trò của người đứng đầu bầy người nguyên thủy:
– Lãnh đạo và ra quyết định: Người đứng đầu bầy người chịu trách nhiệm đưa ra các quyết định quan trọng về săn bắt, hái lượm, di chuyển, và bảo vệ bầy của mình khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài.
– Phân công lao động: Người đứng đầy bầy sẽ phân chia công việc giữa các thành viên trong bầy, thường theo giới tính và khả năng của từng người. Nam giới thường đảm nhận việc săn bắt và bảo vệ, trong khi nữ giới phụ trách hái lượm, chăm sóc con cái.
– Giải quyết xung đột: Người đứng đầu bầy đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết các xung đột và bất đồng trong bầy người.
– Truyền đạt kiến thức: Người đừng đầu bầy thường là người có nhiều kinh nghiệm và hiểu biết về thiên nhiên, có kỹ năng sống và sinh tồn, do đó, họ truyền đạt những kiến thức này cho các thành viên trẻ hơn trong bầy.
4. Những bước tiến trong lao động và đời sống của người nguyên thuỷ:
Dưới đây là một số bước tiến quan trọng trong lao động và đời sống của người nguyên thủy:
4.1. Phát triển công cụ lao động:
– Công cụ đá thô sơ: Ban đầu, người nguyên thủy sử dụng những viên đá thô sơ để làm công cụ lao động. Những công cụ này chủ yếu dùng để đập, cắt và khắc.
– Công cụ đá mài: Qua thời gian, con người bắt đầu biết mài và chế tạo những công cụ từ đá sắc bén hơn như rìu, dao, và các loại dụng cụ khác. Điều này giúp họ thực hiện các công việc săn bắt và chế biến thức ăn hiệu quả hơn.
– Công cụ xương và gỗ: Bên cạnh đá, người nguyên thủy cũng biết sử dụng xương và gỗ để làm công cụ.
4.2. Kỹ thuật săn bắt và hái lượm:
– Săn bắt: Ban đầu, việc săn bắt chủ yếu dựa vào các công cụ thô sơ và sức mạnh tập thể. Người nguyên thủy săn bắt các loài động vật nhỏ và sau đó dần tiến tới săn bắt các loài lớn hơn nhờ cải tiến công cụ và kỹ thuật săn bắt.
– Hái lượm: Hái lượm quả, hạt, và các loại cây cỏ ăn được là nguồn thực phẩm quan trọng đối với người nguyên thủy.
4.3. Phát triển kỹ thuật nhóm lửa:
Biết nhóm lửa là một bước tiến lớn, giúp người nguyên thủy nấu chín thức ăn, sưởi ấm, và xua đuổi thú dữ. Lửa là công cụ giúp người nguyên thủy có khả năng sinh tồn trong các môi trường khắc nghiệt.
4.4. Cải tiến trong xây dựng chỗ ở:
– Chỗ ở tạm bợ: Ban đầu, người nguyên thủy sống trong các hang động hoặc dưới tán cây. Họ sử dụng các vật liệu tự nhiên như lá cây, cành cây để làm nơi trú ẩn tạm bợ.
– Nhà cửa đơn giản: Sau này, họ bắt đầu xây dựng những căn nhà đơn giản bằng gỗ, tre, lá cây, và thậm chí là đất đá, tạo ra các nơi ở kiên cố hơn.
4.5. Hình thành các cộng đồng xã hội:
– Cộng đồng nhỏ: Ban đầu, con người nguyên thủy sống thành từng nhóm nhỏ dựa trên quan hệ huyết thống.
– Tổ chức xã hội: Dần dần, các nhóm nhỏ này phát triển thành các cộng đồng lớn hơn với sự phân công lao động rõ ràng và hình thành các quy tắc xã hội cơ bản.
4.6. Nghệ thuật và tín ngưỡng:
– Nghệ thuật: Người nguyên thủy bắt đầu sáng tạo ra các tác phẩm nghệ thuật đơn giản như tranh vẽ trên đá, điêu khắc trên gỗ.
– Tín ngưỡng: Các hình thức tín ngưỡng sơ khai như thờ cúng tổ tiên, tín ngưỡng về linh hồn và các thế lực siêu nhiên bắt đầu xuất hiện ở giai đoạn này.
4.7. Phát triển nông nghiệp:
– Nông nghiệp sơ khai: Cuối thời kỳ nguyên thủy, con người bắt đầu phát hiện và áp dụng kỹ thuật trồng trọt và chăn nuôi gia súc. Đây là bước ngoặt quan trọng, giúp ổn định nguồn thực phẩm và đặt nền móng cho sự phát triển của xã hội nông nghiệp.
Những bước tiến này không chỉ cải thiện điều kiện sống mà còn đặt nền móng cho sự phát triển của xã hội loài người, từ cộng đồng nguyên thủy đơn giản đến các nền văn minh phức tạp sau này.
5. Những điểm tiến bộ Người tinh khôn so với Người nguyên thủy:
Người tinh khôn (Homo sapiens) có nhiều điểm tiến bộ vượt trội so với Người nguyên thủy (như Homo habilis hay Homo erectus). Dưới đây là một số điểm tiến bộ quan trọng của Người tinh khôn so với Người nguyên thủy:
– Kỹ thuật chế tác tiên tiến: Người tinh khôn sử dụng các kỹ thuật chế tác công cụ tiên tiến hơn, như mài, đục lỗ và ghép nối, tạo ra nhiều loại công cụ.
– Hái lượm và dự trữ thực phẩm: Người tinh khôn không chỉ hái lượm mà còn biết cách dự trữ thực phẩm, lên kế hoạch cho các mùa khan hiếm, và sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững hơn.
– Phân công lao động: Có sự phân công lao động rõ ràng và phức tạp hơn, với các công việc cụ thể như nông dân, thợ săn, thợ thủ công, và lãnh đạo.
– Nghệ thuật: Người tinh khôn sáng tạo ra các tác phẩm nghệ thuật phong phú hơn, như tranh vẽ trên hang động, tượng điêu khắc, và đồ gốm. Họ sử dụng nghệ thuật để biểu đạt tâm tư, tình cảm, và ghi chép lịch sử.
– Ngôn ngữ và giao tiếp: Ngôn ngữ của Người tinh khôn phát triển phức tạp hơn, với khả năng truyền đạt thông tin chi tiết và trừu tượng.
– Kiến thức về thiên nhiên: Người tinh khôn có kiến thức sâu rộng hơn về thiên nhiên, biết dựa vào quan sát để dự đoán thời tiết, các mùa, và tìm kiếm nguồn nước.
Những tiến bộ này giúp Người tinh khôn vượt trội hơn so với Người nguyên thủy, tạo ra nền móng cho sự phát triển của các nền văn minh và xã hội hiện đại.
THAM KHẢO THÊM:
