Tệp là gì? Thư mục là gì? Hệ thống quản lý tệp? (Tin học 10)

1. Tệp là gì?

Tệp là một đơn vị lưu trữ thông tin ghi trên bộ nhớ ngoài, được tạo thành trong quá trình hệ điều hành quản lý. Mỗi tệp đều có một tên để truy cập và được chỉ ra bằng tên trong hệ điều hành. Trong đó, tên tệp được đặt theo qui định riêng của hệ điều hành.

Ví dụ, đối với hệ điều hành MS-DOS (Microsoft Disk Operating System – một hệ điều hành của Microsoft), tên tệp thường gồm phần tên và phần mở rộng, hai phần này được phân cách bởi dấu chấm (.). Phần tên không quá 8 kí tự và phần mở rộng có thể có hoặc không, nếu có thì không được quá 3 kí tự. Tên tệp không được chứa dấu cách.

Tuy nhiên, trong các hệ điều hành khác như Windows, Linux hay MacOS, tên tệp có thể được đặt theo các quy tắc khác nhau. Ví dụ, trong hệ điều hành Windows, tên tệp có thể chứa đến 255 ký tự và cho phép sử dụng các ký tự đặc biệt như dấu cách, dấu chấm, dấu gạch dưới,… Tên tệp trong hệ điều hành Linux cũng tương tự, nhưng không phân biệt chữ hoa chữ thường.

Để tạo tệp, người dùng có thể sử dụng các phần mềm xử lý văn bản, bảng tính hay các trình soạn thảo mã nguồn khác nhau. Sau khi tạo, tệp có thể được lưu trữ trên các thiết bị lưu trữ như ổ đĩa, USB hay đám mây.

Việc quản lý tệp rất quan trọng trong việc sử dụng máy tính, đặc biệt là trong công việc và học tập. Bằng cách phân loại và đặt tên cho các tệp, người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm và sắp xếp các tệp của mình một cách hợp lý. Điều này góp phần đảm bảo sự hiệu quả và tiện lợi trong việc sử dụng máy tính.

Ngoài ra, các tệp cũng có thể được sử dụng để chia sẻ thông tin giữa các máy tính hoặc giữa người dùng khác nhau. Ví dụ, người dùng có thể gửi tệp qua email hoặc chia sẻ tệp trên các nền tảng lưu trữ đám mây như Google Drive hay Dropbox.

Tuy nhiên, khi chia sẻ tệp, người dùng cần lưu ý đến các vấn đề về bảo mật và quyền riêng tư. Nếu tệp chứa thông tin nhạy cảm, người dùng nên mã hóa tệp hoặc chia sẻ tệp qua các kênh an toàn.

Tóm lại, tệp là một khái niệm quan trọng trong công nghệ thông tin, đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ, quản lý và chia sẻ thông tin trên máy tính. Các quy tắc đặt tên và quản lý tệp cần được tuân thủ để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả trong việc sử dụng máy tính.

Trong hệ điều hành Windows của Microsoft, tên tệp không quá 255 kí tự và thường gồm hai phần: phần tên và phần mở rộng. Phần mở rộng không nhất thiết phải có và được hệ điều hành sử dụng để phân loại tệp. Tên tệp không được chứa các kí tự / : * ? ” <> |. Trong MS-DOS và Windows, tên tệp không phân biệt chữ hoa và chữ thường. Các phần mở rộng thông thường bao gồm DOC, XLS, PAS, JPG, MP3, EXE, và HTML.

Hệ điều hành MS-DOS và Windows cho phép sử dụng các kí hiệu đặc biệt để làm kí hiệu gộp trong tên tệp. Các kí hiệu này bao gồm dấu * để thay thế cho một nhóm kí tự, và dấu chấm hỏi để thay thế cho một kí tự tuỳ ý. Ví dụ, khi viết:

^PAS: chỉ tất cả các tệp có phần mở rộng PAS.

;*: Chỉ tất cả các tệp.

A*.DOC: chỉ tất cả các tệp có đuôi DOC và bắt đầu bằng kí tự A.

TA??.EXE: chỉ tất cả các tệp có phần mở rộng EXE mà phần chính dài 4 kí tự, trong đó có 2 kí tự đầu là TA.

Kích thước tệp được tính bằng byte và được quản lý bởi hệ điều hành cùng với các thông số khác như ngày tháng, giờ phút tạo ra tệp và thời điểm sửa đổi cuối cùng.

2. Thư mục và đường dẫn:

2.1. Thư mục:

Thư mục là một bảng danh mục các thư mục, các tệp trên đĩa. Các thư mục này có vai trò quan trọng trong việc tổ chức các tệp và thư mục con bên trong chúng.

Thư mục gốc là thư mục tự động được tạo ra khi đĩa được khởi tạo. Đây là thư mục cha của tất cả các thư mục khác trên đĩa.

Trong mỗi thư mục, có thể tạo các thư mục khác, còn được gọi là thư mục con. Thư mục con này được tạo ra để chứa các tệp tin hoặc các thư mục con khác. Mỗi thư mục còn chứa một thư mục cha, được gọi là thư mục mẹ. Do đó, mỗi thư mục có thể chứa tệp tin và thư mục con.

Một cách tổ chức tệp tin và thư mục hợp lý là rất quan trọng để tìm kiếm và quản lý tệp tin hiệu quả. Chẳng hạn, nếu bạn là một nhân viên văn phòng, bạn có thể có một thư mục chứa các tệp tin về báo cáo, một thư mục chứa các tệp tin về hợp đồng, và một thư mục chứa các tệp tin về khách hàng của mình. Việc sắp xếp các tệp tin và thư mục của bạn vào các thư mục con riêng biệt giúp bạn tìm kiếm và quản lý chúng một cách dễ dàng hơn.

Mọi thư mục phải có tên, trừ thư mục gốc. Tên thư mục thường được đặt theo cách đặt tên tệp. Ví dụ, KHOI 10, KHOI 11, KHOI 12 là tên các thư mục.

Chú ý – Không có các thư mục con cùng cấp trùng tên nhau (chẳng hạn, các thư mục: KHOI 10, KHOI 11, KHOI 12 là cùng cấp). Điều này giúp tránh sự nhầm lẫn và chắc chắn rằng các tệp và thư mục được tổ chức một cách hợp lý.

Thư mục con có thể trùng tên với thư mục mẹ của nó. Điều này có nghĩa là nếu bạn đã có một thư mục “KHOI 10”, bạn cũng có thể tạo một thư mục con trong thư mục này có tên là “KHOI 10”. Điều này giúp bạn tổ chức các tệp tin và thư mục của mình một cách hợp lý hơn.

Hai tệp tin chứa trong một thư mục thì không có tên trùng nhau, nhưng khác thư mục thì có thể. Điều này giúp đảm bảo rằng các tệp được phân biệt và dễ dàng tìm kiếm.

Một tệp tin phải chứa trong một thư mục, nhưng không chứa đồng thời trong hai thư mục con cùng cấp. Điều này giúp giữ cho các tệp được tổ chức một cách rõ ràng và tránh sự nhầm lẫn.

Ta có thể tưởng tượng các thư mục và tệp tin như một cây, trong đó thư mục gốc là nơi bắt đầu, và các thư mục và tệp tin khác nhau được xếp vào các cấp khác nhau của cây. Sự sắp xếp này giúp cho việc tổ chức và quản lý các tệp và thư mục trên đĩa dễ dàng và hiệu quả hơn.

Vì vậy, việc hiểu rõ những quy định và quy tắc trong việc sắp xếp và tổ chức các thư mục và tệp tin là rất quan trọng trong việc quản lý tài liệu của bạn. Bạn nên đảm bảo rằng các tệp và thư mục của bạn được sắp xếp một cách hợp lý và dễ dàng tìm kiếm để đảm bảo rằng bạn có thể tìm thấy chúng một cách nhanh chóng và dễ dàng.

2.2. Đường dẫn:

Để xác định chính xác vị trí của một tệp tin nào đó, ta cần chỉ định đường dẫn đến tệp đó. Đường dẫn bao gồm:

[Tên ổ đĩa]

Trong đó:

Tên ổ đĩa là tên của ổ chứa tệp tin cần tìm kiếm, nó được phân tách với đường dẫn bởi dấu hai chấm (:) và được liên kết với thư mục gốc. Nếu tệp tin cần tìm kiếm nằm trên ổ đĩa hiện tại, thì không cần phải đặt tên ổ đĩa.

Thư mục l và thư mục n là các thư mục con của thư mục trên cùng trong đường dẫn, với thư mục n là thư mục trực tiếp chứa tệp tin cần tìm.

Do đó, để trỏ tới một tệp tin nào đó, ta chỉ cần kết hợp tên tệp tin đó với đường dẫn của nó. Một đường dẫn có tên ổ đĩa được gọi là đường dẫn đầy đủ của tệp tin.

Tuy nhiên, khi tạo đường dẫn này, bạn cần phải đảm bảo rằng đường dẫn này là chính xác và tương đối cụ thể. Nếu không, tệp tin của bạn có thể không được tìm thấy hoặc có thể bị lỗi khi bạn muốn mở nó.

Ví dụ: C:TRUONG THPT TO HIEUKHOI 1010A

Ngoài ra, nếu bạn muốn thay đổi vị trí của tệp tin, bạn có thể sao chép tệp tin đó vào một thư mục khác hoặc đổi tên tệp tin để tối ưu hóa việc quản lý tệp tin của mình.

Nếu bạn gặp vấn đề với đường dẫn của tệp tin, bạn có thể sử dụng các công cụ tìm kiếm và đổi tên tệp tin để giúp quản lý tệp tin của mình dễ dàng hơn.

Hãy chắc chắn rằng bạn cập nhật đường dẫn thường xuyên để đảm bảo rằng tệp tin của bạn luôn được xác định chính xác vị trí của nó và không bị mất.

3. Hệ thống quản lí tệp:

Hệ thống quản lí tệp là một trong những thành phần quan trọng nhất của hệ thống máy tính. Nó giúp tổ chức và quản lý thông tin trên bộ nhớ ngoài của máy tính, cung cấp các dịch vụ để người dùng có thể dễ dàng thực hiện việc đọc/ghi thông tin trên bộ nhớ ngoài và đảm bảo cho các chương trình đang hoạt động trong hệ thống có thể đồng thời truy cập tới các tệp.

Hệ thống quản lí tệp được phát triển để giải quyết vấn đề lưu trữ dữ liệu trên máy tính. Nó là một cơ chế để quản lý, tổ chức, lưu trữ và truy cập các tệp tin trên ổ đĩa hoặc bộ nhớ ngoài của máy tính. Hệ thống quản lí tệp bao gồm các thành phần như hệ thống tập tin, bộ đệm, bảng phân vùng và các dịch vụ quản lý tệp tin.

Một số đặc trưng của hệ thống quản lí tệp bao gồm:

Đảm bảo tốc độ truy cập thông tin cao, làm cho hiệu suất chung của hệ thống không bị phụ thuộc nhiều vào tốc độ của thiết bị ngoại vi.

Độc lập giữa thông tin và phương tiện mang thông tin.

Độc lập giữa phương pháp lưu trữ và phương pháp xử lí.

Sử dụng bộ nhớ ngoài một cách hiệu quả.

Tổ chức bảo vệ thông tin giúp hạn chế ánh hưởng của các lỗi kĩ thuật hoặc chương trình.

Hệ quản lí tệp cho phép người dùng thực hiện một số phép xử lí như tạo thư mục, đổi tên, xoá, sao chép, di chuyển tệp/thư mục, xem nội dung thư mục, tìm kiếm tệp/thư mục… Hệ thống cũng cho phép gắn kết chương trình xử lí với từng loại tệp (phân loại theo phần mở rộng) giúp cho việc truy cập nội dung tệp, xem, sửa đổi, in… được thuận tiện.

Ví dụ, trong hệ điều hành Windows, người dùng chỉ cần kích đúp chuột lên biểu tượng hoặc tên tệp, hệ thống sẽ tự động mở chương trình tương ứng đã gắn kết. Khi kích đúp chuột lên một tệp có phần mở rộng là .DOC, Windows sẽ khởi động Microsoft Word để làm việc với nó.

Hệ thống quản lí tệp không chỉ giúp tổ chức thông tin một cách hợp lý mà còn giúp người dùng tiết kiệm thời gian trong việc truy cập thông tin. Nó còn đảm bảo tính bảo mật và an toàn của thông tin trên bộ nhớ ngoài máy tính.

Ngoài ra, hệ thống quản lí tệp còn được sử dụng trong các thiết bị lưu trữ như USB, thẻ nhớ, ổ đĩa di động,… giúp cho việc sao lưu thông tin trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn. Các dịch vụ lưu trữ đám mây cũng sử dụng hệ thống quản lí tệp để quản lý các tệp trên đám mây, giúp người dùng có thể truy cập thông tin từ bất kỳ đâu và bằng bất kỳ thiết bị nào.

Ngoài ra, hệ thống quản lí tệp còn có thể được tích hợp với các phần mềm quản lý dữ liệu để giúp người dùng tìm kiếm và truy cập thông tin dễ dàng hơn. Các phần mềm này cung cấp các công cụ để quản lý tài liệu và dữ liệu, giúp người dùng có thể tìm kiếm, lưu trữ, chia sẻ và quản lý các tệp tin một cách hiệu quả.

Tóm lại, hệ thống quản lí tệp là một phần không thể thiếu của hệ thống máy tính, giúp tổ chức và quản lý thông tin một cách hiệu quả và tiết kiệm thời gian cho người dùng. Nó còn được sử dụng rộng rãi trong các thiết bị lưu trữ khác nhau, giúp cho việc sao lưu thông tin trở nên dễ dàng và tiện lợi hơn bao giờ hết. Hơn nữa, hệ thống quản lí tệp còn có thể được tích hợp với các phần mềm quản lý dữ liệu để giúp người dùng tìm kiếm và truy cập thông tin dễ dàng hơn.