Hiện nay, tại các khu vực miền núi, các đồng bào dân tộc, hiện tượng tảo hôn và tổ chức tảo hôn vẫn còn diễn ra khá phổ biến. Vấn đề này xảy ra do người dân những khu vực này còn thiếu hiểu biết và nhận thức của những quy định pháp luật về vấn đề kết hôn, Cùng tìm hiểu những thông tin cơ bản của pháp luật về vấn đề tảo hôn.
Mục lục bài viết
1. Tảo hôn là gì?
Căn cứ tại Khoản 8 Điều 3 Luật hôn nhân gia đình 2014 quy định:
” Tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 8 của Luật này. “
Theo đó, các quy định về điều kiện kết hôn tại Điểm a Khoản 1 Điều 8 quy định như sau:
” 1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:
a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;
b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;
c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;
d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này. “
Như vậy hiểu đơn giản, tảo hôn là việc 2 người lấy vợ, lấy chồng khi 1 bên hoặc cả 2 bên chưa đủ tuổi đăng ký kết hôn theo luật định
2. Tảo hôn tiếng Anh là gì?
Tảo hôn tiếng Anh là ” Child marriage “
3. Tác hại của việc tảo hôn?
Về sức khỏe: Tảo hôn sẽ làm cho sức khỏe của trẻ em bị ảnh hưởng, đặc biệt là trẻ em gái dưới độ tuổi 15 mang thai sẽ có nguy cơ chết do mang thai và sinh đẻ cao. Những đứa trẻ có mẹ dưới 18 tuổi có nhiều khả năng nhẹ cân hoặc chết non hơn những đứa trẻ khác. Các cơ quan sinh học của người mẹ chưa đủ trưởng thành để gánh vác trọng trách làm mẹ gây ảnh hưởng xấu
Về tinh thần: Khi kết hôn sớm trẻ em sẽ không được nghỉ ngơi và thư giãn, không được tham gia vui chơi, tham gia những hoạt động giải trí và được tự do tham gia các sinh hoạt văn hóa và nghệ thuật phù hợp với lứa tuổi, dễ gây áp lực….
Về mặt xã hội: Tảo hôn có nguy cơ gây hậu quả nghiêm trọng cho sự phát triển xã hội do ảnh hưởng của chất lượng dân số khi tỷ lệ người thiểu năng về thể chất, thiểu năng về trí tuệ, người tàn tật, khuyết tật lớn sẽ là gánh nặng cho xã hội. Phần lớn các cặp vợ chồng tảo hôn khi tuổi đời còn ít, phải nghỉ học, mất cơ hội học tập, thiếu kiến thức xã hội, nhiều cặp đi đến phá vỡ hạnh phúc gia đình, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của trẻ em.
Về kinh tế: Tảo hôn khiến khả năng kiếm sống hoặc đóng góp về kinh tế cho gia đình là rất thấp dẫn đến tỷ lệ đói nghèo ngày càng tăng cao 1 phần do chưa có sức lao động mà đã phải gánh vác thêm miệng ăn
Về môi trường giáo dục: Trẻ em buộc phải kết hôn sớm ít khi được tiếp tục việc học hành, cản trở họ được tiếp thu những nền giáo dục tiên tiến.
4. Hậu quả pháp lý của hành vi tảo hôn?
Mặc dù kết hôn là hành vi tự nguyện của các bên, tuy nhiên không được trái với quy định của pháp luật. Người thực hiện hành vi tảo hôn tùy theo mức độ sẽ phải chịu trách nhiệm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự .
Việc tảo hôn là hành vi vi phạm pháp luật do đó cuộc hôn nhân tảo hôn sẽ bị hủy theo quy định về hủy kết hôn trái pháp luật được quy định tại Luật hôn nhân gia đình 2014. Khi việc kết hôn trái pháp luật bị hủy thì hai bên chấm dứt quan hệ vợ chồng.
Việc kết hôn trái pháp luật có thể bị hủy khi có yêu cầu của những người có quyền yêu cầu hủy kết hôn trái pháp luật. Và theo thủ tục Bộ luật tố tụng dân sự quy định, Tòa án có thẩm quyền xem xét về điều kiện độ tuổi khi kết hôn để xử lý. Việc kết hôn sẽ bị hủy nếu như tại thời điểm xem xét yêu cầu hủy kết hôn, một trong hai bên không đủ điều kiện về độ tuổi hoặc một trong hai bên không yêu cầu công nhận quan hệ hôn nhân đó.
Tuy nhiên, trong trường hợp tại thời điểm Tòa án giải quyết yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật mà cả hai bên kết hôn đã có đủ các điều kiện kết hôn theo quy định tại Điều 8 của
Ngoài ra, hành vi tảo hôn cũng bị xử phạt hành chính theo quy định của pháp luật căn cứ tại Điều 47 Nghị định 110/2013/NĐ-CP:
” Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi cố ý duy trì quan hệ vợ chồng trái pháp luật với người chưa đủ tuổi kết hôn mặc dù đã có quyết định của Tòa án nhân dân buộc chấm dứt quan hệ đó.”
Bộ luật hình sự 2015 đã phi tội phạm hóa với hành vi tảo hôn. Điều này thể hiện tính nhân đạo trong chính sách hình sự và phù hợp hơn với thực tế xử lý hình sự các hành vi này trong thời gian vừa qua, phù hợp với vấn đề tập quán, luật tục, đặc biệt ở những vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc ít người. Tuy nhiên hành vi tảo hôn còn có thể bị truy cứu trách nhiệm Hình sự theo căn cứ tại Điều 145 Bộ luật hình sự 2015 như sau:
” Điều 145. Tội giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi
1. Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 142 và Điều 144 của Bộ luật này, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 10 năm:
a) Phạm tội 02 lần trở lên;
b) Đối với 02 người trở lên;
c) Có tính chất loạn luân;
d) Làm nạn nhân có thai;
đ) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
e) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội.
4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
5. Tổ chứ tảo hôn là gì?
Tiểu mục 4.1 và 4.2 Mục 4
“ Tổ chức tảo hôn là việc tổ chức cho những người chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định của pháp luật hôn nhân và gia đình lấy vợ, lấy chồng. Người tổ chức tảo hôn biết rõ hoặc có căn cứ để biết rõ là cả hai người hoặc một trong hai người mà mình tổ chức lễ cưới là chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định. Trong trường hợp, người tổ chức thực sự không biết việc đó hoặc bị nhầm lẫn về độ tuổi, thì không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội này .”
Tổ chức tảo hôn tiếng Anh là gì?
Tổ chức tảo hôn tiếng Anh là ” Child marriage organization “
6. Yếu tố cấu thành của tội tổ chức tảo hôn?
Chủ thể: Đối với tội tổ chức tảo hôn, chủ thể là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự, thường là người có quyền uy, trách nhiệm trong gia đình như cha, mẹ, ông, bà, người giám hộ… của đôi nam, nữ.
Mặt chủ quan: Người phạm tội đã thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý.
Khách thể: Hành vi tổ chức tảo hôn xâm phạm đến chế độ hôn nhân tự nguyện, tiến bộ. Cụ thể, tội phạm này đã vi phạm các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình về độ tuổi kết hôn.
Mặt khách quan của tội này có các dấu hiệu sau:
– Về hành vi:
Được thể hiện qua hành vi của một hoặc nhiều người (như bố, mẹ, ông, bà…) đứng ra sắp đặt, bố trí và tiến hành kết hôn cho đôi bên nam nữ trong đó có một hoặc cả hai bên chưa đủ độ tuổi kết hôn theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra nếu có hành vi cưỡng ép kết hôn thì người thực hiện hành vi đó còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cưỡng ép kết hôn.
+ Dấu hiệu khác như người thực hiện các hành vi nêu trên phải thuộc trường hợp đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi nêu trên mà còn vi phạm thì mới phải chịu trách nhiệm hình sự về tội này. Đây là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này.
Lưu ý:
+ Tội phạm hoàn thành kể từ khi có hành vi xác lập quan hệ vợ chồng cho người nam và người nữ không đủ tuổi kết hôn, hoặc từ sau khi có quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án buộc chấm dứt quan hệ hôn nhân bất hợp pháp đó, nhưng vẫn cố ý duy trì hoặc mặc dù đã bị xử phạt hành chính về hành vi này trước đó.
+ Cần chú ý khi áp dụng tình tiết đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, khi áp dụng tình tiết này thì cần xác định hành vi bị xử phạt vi phạm hành chính trước đây (còn hiệu lực), phải tương đồng với hành vi vi phạm sau này mới coi là tội phạm.
7. Mức xử phạt đối với tội tổ chức tảo hôn?
Căn cứ tại Điều 47 Nghị định 110/2013/NĐ-CP quy định về xử phạt hành chính đối với hành vi tổ chức tảo hôn như sau:
” Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi tổ chức lấy vợ, lấy chồng cho người chưa đủ tuổi kết hôn. “
Căn cứ tại Điều 183 Bộ luật hình sự 2015 quy định trách nhiệm hình sự đối với tội tổ chức tảo hôn như sau:
” Điều 183. Tội tổ chức tảo hôn
Người nào tổ chức việc lấy vợ, lấy chồng cho những người chưa đến tuổi kết hôn, đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm.”
Như vậy người tổ chức tảo hôn có thể bị phạt hành chính hoặc áp dụng chế tài hình sự.
Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết:
– Bộ luật hình sự 2015.
– Luật hôn nhân gia đình 2014.
– Nghị định 110/2013/NĐ-CP.
