Tâm thần phân liệt là gì? Các giai đoạn của tâm thần phân liệt?

1. Tâm thần phân liệt là gì? 

Tâm thần phân liệt (schizophrenia) là một loại bệnh tâm thần nghiêm trọng và phức tạp, ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của người bệnh. Đây là một căn bệnh khá phổ biến và thường bắt đầu phát triển ở tuổi thanh thiếu niên hoặc trẻ dậy thì, và kéo dài suốt cả cuộc đời. Tâm thần phân liệt không phụ thuộc vào độ tuổi, giới tính hay địa điểm và có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, dù là người nghèo hay giàu có.

2. Các giai đoạn của tâm thần phân liệt: 

Tâm thần phân liệt (Schizophrenia) là một bệnh tâm thần nặng và không rõ nguyên nhân. Nó phổ biến ở người trẻ và kéo dài suốt đời. Bệnh này là một loại bệnh tâm thần độc lập, tiến triển qua ba giai đoạn chính: giai đoạn báo trước, giai đoạn toàn phát và giai đoạn di chứng.

2.1. Giai đoạn báo trước: 

Giai đoạn báo trước thường xuất hiện các dấu hiệu suy nhược như chóng mệt, khó chịu, đau đầu, mất ngủ, khó tập trung, cảm xúc lạnh nhạt, khó thích ứng với xung quanh, giảm sở thích và dễ nổi cáu. Nhiều bệnh nhân cũng có những thay đổi về nét mặt và màu da, cũng như thích đọc những cuốn sách triết học viển vông không phù hợp với thực tế.

2.2. Giai đoạn toàn phát: 

Giai đoạn toàn phát là giai đoạn khi các triệu chứng của bệnh tâm thần phân liệt ngày càng trở nên nghiêm trọng. Người bệnh có thể trải qua nhiều biểu hiện loạn thần đa dạng như ảo giác, hoang tưởng và thiếu hòa hợp. Có nhiều thể lâm sàng khác nhau của tâm thần phân liệt dựa vào triệu chứng và hội chứng chiếm ưu thế. Một số thể lâm sàng phổ biến bao gồm:

• Tâm thần phân liệt thể paranoid: Đặc trưng bởi các hoang tưởng bị chi phối, bị kiểm tra và hoang tưởng bị truy hại. Các ảo giác thường xuất hiện, thường liên quan đến âm thanh và có thể đe dọa người bệnh.

• Tâm thần phân liệt thể thanh xuân: Thường xuất hiện ở lứa tuổi 15-25, biểu hiện chủ yếu là rối loạn hành vi như lố lăng, si dại, lúc khóc lúc cười, hay trêu chọc người xung quanh. Người bệnh có tư duy không logic và thích giả giọng địa phương. Có thể xuất hiện các hoang tưởng và ảo giác thoáng qua và rời rạc.

2.3. Giai đoạn di chứng:

Giai đoạn di chứng là giai đoạn sau khi triệu chứng toàn phát giảm đi. Người bệnh có thể vẫn còn những triệu chứng như hoang tưởng và tri giác, tuy nhiên, chúng không còn quá nghiêm trọng như ở giai đoạn toàn phát. Những triệu chứng âm tính như ý chí giảm sút và cô độc cũng tiếp tục xuất hiện và gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

Tâm thần phân liệt là một căn bệnh phức tạp và cần được chẩn đoán và điều trị kỹ lưỡng bởi các chuyên gia tâm thần có kinh nghiệm. Điều trị bao gồm sử dụng thuốc, tâm lý trị liệu và hỗ trợ xã hội để giúp người bệnh ổn định tâm lý và hỗ trợ cuộc sống hàng ngày. Sự hỗ trợ và thông cảm từ gia đình và xã hội cũng rất quan trọng trong việc giúp người bệnh vượt qua khó khăn và duy trì cuộc sống tốt hơn.

F20.2 – Tâm thần phân liệt thể căng trương lực là một trong các dạng biểu hiện của bệnh tâm thần phân liệt, xuất hiện đột ngột và cấp tính. Ở giai đoạn đầu, người bệnh có sự thay đổi tính tình, trở nên ít nói, ít hoạt động và đột ngột có những cơn kích động dữ dội, không chịu ảnh hưởng bởi các kích thích từ bên ngoài.

Một đặc điểm đáng chú ý của thể căng trương lực là người bệnh có dáng điệu và tư thế không tự nhiên, có thể duy trì trong một thời gian dài. Hội chứng căng trương lực cũng có thể đi kèm với trạng thái ý thức mê muội kèm theo ảo giác sinh động. Các triệu chứng âm tính trong thể này thường xuất hiện muộn hơn so với các thể khác.

F20.3 – Tâm thần phân liệt thể không biệt định là một dạng bệnh tâm thần phân liệt, không phù hợp với bất kỳ thể nào đã được mô tả ở trên, và có những biểu hiện lâm sàng không đặc trưng.

F20.4 – Tâm thần phân liệt thể trầm cảm sau phân liệt xuất hiện khi người bệnh trải qua giai đoạn trầm cảm kéo dài sau giai đoạn toàn phát, và một số triệu chứng bệnh vẫn tồn tại. Triệu chứng dương tính trong giai đoạn này thường mờ nhạt, nhiều trường hợp khó xác định trạng thái trầm cảm do sự tác động của thuốc an thần, trong khi các triệu chứng âm tính vẫn tiếp tục tồn tại.

F20.5 – Tâm thần phân liệt thể di chứng xuất hiện trong giai đoạn tiến triển mạn tính của bệnh, khi các triệu chứng giai đoạn toàn phát mờ nhạt và không còn ảnh hưởng đến cảm xúc và hành vi. Trong giai đoạn này, các triệu chứng âm tính trở nên nổi bật như ngôn ngữ nghèo nàn, thiếu sáng kiến, sự bị động trong cuộc sống, không quan tâm chăm sóc bản thân và hoạt động xã hội.

F20.6 – Tâm thần phân liệt thể đơn thuần là dạng bệnh bắt đầu bằng các triệu chứng âm tính như giảm sút khả năng học tập và công việc, ý chí suy giảm dần. Các triệu chứng dương tính cũng xuất hiện như hoang tưởng, ảo giác không rõ ràng và lẻ tẻ. Các triệu chứng âm tính ngày càng trở nên sâu sắc, bao gồm giao tiếp xã hội nghèo nàn, cuộc sống lang thang, thu mình và sống không có mục đích.

Các thể của bệnh tâm thần phân liệt đều là những dạng biểu hiện phức tạp của một căn bệnh nặng và cần được chẩn đoán và điều trị bởi các chuyên gia tâm thần có kinh nghiệm. Việc điều trị thông thường bao gồm sử dụng thuốc, tâm lý trị liệu và hỗ trợ xã hội để giúp người bệnh ổn định tâm lý và hỗ trợ cuộc sống hàng ngày.

3. Dấu hiệu nhận biết người tâm thần:

Tâm thần phân liệt và các vấn đề tâm lý khác là những vấn đề phức tạp, và việc nhận biết dấu hiệu có thể gặp khó khăn vì chúng có thể biến đổi và thay đổi trong suốt quá trình tiến triển của bệnh. Dưới đây là một số thông tin chi tiết hơn về dấu hiệu nhận biết người tâm thần:

– Thay đổi trong tư duy và cảm xúc: Người bệnh tâm thần thường có suy nghĩ không bình thường, không logic và không hợp lý. Họ có thể có những ý tưởng sai lệch, hoang tưởng và ảo giác. Cảm xúc của họ có thể biến đổi nhanh chóng và không thể kiểm soát được, từ cảm giác vui vẻ đến cảm giác sợ hãi, lo lắng hoặc tức giận.

– Sự cô đơn và xã hội hóa kém: Người bệnh tâm thần thường cảm thấy cô đơn và xa lánh khỏi xã hội. Họ gặp khó khăn trong việc thiết lập và duy trì các mối quan hệ gần gũi với người khác. Điều này có thể do họ cảm thấy không hiểu được cảm xúc của người khác hoặc do cảm giác bất an trong các tình huống xã hội.

– Hành vi kỳ quặc và bất thường: Người bệnh tâm thần có thể thực hiện những hành vi kỳ lạ, không thường xuyên hoặc nguy hiểm đối với họ và người khác. Họ có thể làm những động tác lặp đi lặp lại hoặc có những cử chỉ và hành vi không bình thường.

– Mất khả năng tập trung và giao tiếp: Người bệnh tâm thần thường gặp khó khăn trong việc tập trung và duy trì sự chú ý trong các hoạt động hàng ngày. Họ có thể nói chuyện không liên quan hoặc không có ý nghĩa và không thể trả lời đúng cách trong các cuộc trò chuyện.

– Thay đổi về hành vi và tình cảm: Người bệnh tâm thần có thể có những thay đổi đột ngột về hành vi và tình cảm. Họ có thể trở nên kích động, bất ổn hoặc bi quan một cách không rõ ràng và không lý giải được.

– Thay đổi về hình dạng và ý thức: Người bệnh tâm thần có thể có những trạng thái ý thức bất thường như mê sảng, mê man hoặc hôn mê. Họ cũng có thể có những thay đổi về hình dạng, dáng điệu và tư thế.

Lưu ý rằng dấu hiệu này có thể không chỉ ra chắc chắn một vấn đề tâm thần và cần có một quá trình đánh giá chính xác từ các chuyên gia tâm lý hoặc chuyên viên y tế có kinh nghiệm. Nếu bạn nhận thấy những biểu hiện này ở bất kỳ ai, hãy thể hiện sự quan tâm và hỗ trợ họ tìm kiếm sự giúp đỡ chuyên nghiệp.

4. Khi có dấu hiệu của bệnh tâm thần phân liệt nên làm gì?

Khi bạn hoặc người thân có dấu hiệu của bệnh tâm thần phân liệt, hãy đối diện với tình huống một cách nghiêm túc và đáng tin cậy. Dưới đây là những bước nên làm khi gặp dấu hiệu của bệnh tâm thần phân liệt:

• Tìm sự hỗ trợ chuyên nghiệp: Nếu bạn nghi ngờ một người thân có dấu hiệu của bệnh tâm thần phân liệt, hãy tìm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ chuyên khoa tâm thần. Điều này rất quan trọng vì chỉ có những chuyên gia có kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu mới có thể chẩn đoán và đề xuất phương pháp điều trị phù hợp.
• Không đánh giá tự tiện: Tránh tự chẩn đoán và đánh giá tình trạng của bản thân hoặc người thân. Điều này chỉ làm tăng thêm lo lắng và căng thẳng. Hãy để các chuyên gia làm công việc của họ và cung cấp thông tin cụ thể về các triệu chứng và thay đổi trong tâm lý hoặc hành vi mà bạn quan sát được.
• Hỗ trợ tình cảm: Bệnh tâm thần phân liệt không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh mà còn tác động mạnh mẽ đến gia đình và người thân. Hãy cung cấp sự hỗ trợ tinh thần, sẻ chia và lắng nghe cho người bệnh. Hiểu và thông cảm với họ trong quá trình điều trị và phục hồi.
• Theo dõi tâm lý và hành vi: Ghi nhận các triệu chứng và thay đổi trong tâm lý và hành vi của người bệnh. Điều này sẽ giúp các chuyên gia đưa ra đánh giá chính xác và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp.
• Không tự ý dừng hoặc thay đổi liều lượng thuốc: Nếu người bệnh đang sử dụng thuốc điều trị, hãy đảm bảo họ không tự ý dừng hoặc thay đổi liều lượng thuốc mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ. Điều này có thể gây hại cho sức khỏe và cản trở quá trình điều trị.
• Tìm hiểu thêm về bệnh: Nắm rõ thông tin về bệnh tâm thần phân liệt và cách quản lý tình huống. Điều này giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh, cách ứng xử và hỗ trợ người bệnh một cách hiệu quả.
• Tránh căng thẳng và lo lắng thêm: Cố gắng giữ tinh thần thoải mái và tránh căng thẳng thêm trong quá trình hỗ trợ và quan tâm đến người bệnh. Các biện pháp tự chăm sóc, như tập thể dục, thư giãn và tìm hiểu cách xử lý stress cũng rất quan trọng.

Nếu bạn hoặc người thân gặp dấu hiệu của bệnh tâm thần phân liệt, hãy nhanh chóng tìm sự hỗ trợ từ các chuyên gia và không để tình huống trở nên tồi tệ hơn.