Tội xâm phạm trật tự kinh tế

Thuế là nguồn thu chủ yếu của Nhà nước, nhưng tình trạng cán bộ lợi dụng chức vụ để thông đồng, bao che cho người nộp thuế vẫn xảy ra, gây thất thoát ngân sách và mất niềm tin xã hội. Để ngăn chặn hành vi này, Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định tội thông đồng, bao che cho người nộp thuế gây hậu quả nghiêm trọng tại Điều 223 nhằm xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm.

Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự hiện nay đang được quy định tại Điều 201 Bộ luật Hình sự 2015. Quy định này nhằm xử lý các hành vi cho vay với lãi suất vượt quá giới hạn pháp luật cho phép, gây thiệt hại cho người vay và ảnh hưởng đến trật tự an toàn xã hội.

Tội cố ý làm trái quy định về phân phối tiền, hàng cứu trợ được quy định tại Điều 231 Bộ luật Hình sự 2015 nhằm xử lý những hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn để vi phạm quy định trong quá trình phân phối tiền, hàng cứu trợ. Đây là tội phạm nguy hiểm, không chỉ gây thất thoát tài sản mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người dân đang cần hỗ trợ khẩn cấp.

Tội vi phạm quy định về bảo quản, quản lý hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước hiện nay được quy định tại Điều 204 Bộ luật Hình sự 2015. Đây là tội phạm trong lĩnh vực kinh tế, phản ánh sự thiếu trách nhiệm hoặc vi phạm quy định của người có nghĩa vụ quản lý. Hành vi này gây thiệt hại cho ngân sách, ảnh hưởng đến kỷ luật tài chính và vì vậy được pháp luật hình sự xử lý nghiêm minh.

Hiện nay, tình trạng nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên trái phép hoặc sai quy định vẫn đã và đang diễn ra phức tạp gây suy giảm nguồn tài nguyên và hủy hoại môi trường. Bộ luật Hình sự năm 2015 đã quy định Tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên tại Điều 227 nhằm bảo vệ tài nguyên quốc gia và hướng tới sự phát triển bền vững.

Tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm là hành vi đặc biệt nguy hiểm, trực tiếp đe dọa sức khỏe, tính mạng con người và gây bất ổn cho thị trường. Việc quy định tội danh này tại Điều 193 Bộ luật Hình sự 2015 thể hiện quyết tâm của Nhà nước trong bảo đảm an toàn thực phẩm, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và giữ gìn trật tự quản lý kinh tế.

Tội vi phạm quy định về cung ứng điện theo Điều 199 Bộ luật Hình sự 2015 là hành vi của người có trách nhiệm nhưng cố ý hoặc thiếu trách nhiệm trong việc đóng, cắt, cung cấp hay xử lý sự cố điện trái pháp luật, gây hậu quả nghiêm trọng. Quy định này nhằm bảo đảm an toàn, ổn định trong cung cấp điện và xử lý nghiêm các vi phạm trong lĩnh vực điện lực.

Tội đầu cơ được quy định tại Điều 196 Bộ luật Hình sự 2015, là hành vi lợi dụng tình hình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo để mua vét hàng hóa rồi bán ra nhằm thu lợi bất chính. Đây là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm do gây rối loạn thị trường, ảnh hưởng tiêu cực đến ổn định kinh tế và quyền lợi của người tiêu dùng.

Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp giữ vai trò quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động và ổn định an sinh xã hội. Tuy nhiên, tình trạng gian lận bảo hiểm xã hội vẫn diễn ra gây thất thoát nguồn ngân sách và mất niềm tin xã hội. Hiện nay, Điều 214 Bộ luật Hình sự 2015 quy định Tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, từ đó thể hiện sự nghiêm minh của Nhà nước trong bảo vệ quỹ an sinh.

Rừng là nguồn tài nguyên quý giá, giữ vai trò bảo vệ môi trường và cân bằng sinh thái. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp cá nhân lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật gây thiệt hại nghiêm trọng. Hiện nay, Điều 233 Bộ luật Hình sự 2015 quy định Tội vi phạm quy định về quản lý rừng; từ đó thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật trong bảo vệ tài nguyên rừng.

Vốn đầu tư công là nguồn lực trọng yếu của Nhà nước, cần được quản lý và sử dụng minh bạch, hiệu quả. Tuy nhiên thực tế vẫn còn nhiều hành vi vi phạm gây thất thoát, lãng phí, ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngân sách và lợi ích xã hội. Vì vậy, Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định Tội vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng tại Điều 220 nhằm tăng cường kỷ cương và bảo vệ tài sản công của Nhà nước.

Trong hoạt động kinh doanh, sự minh bạch và trung thực là nền tảng để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và duy trì trật tự thị trường. Thực tế vẫn tồn tại tình trạng một số tổ chức, cá nhân sử dụng thủ đoạn gian dối trong mua bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ nhằm thu lợi bất chính. Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định Tội lừa dối khách hàng tại Điều 198 nhằm xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm.

Trốn thuế là hành vi cố ý che giấu, khai sai hoặc sử dụng thủ đoạn gian dối nhằm không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước. Hành vi này không chỉ làm thất thu ngân sách mà còn gây mất công bằng trong môi trường kinh doanh. Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định Tội trốn thuế tại Điều 200 để xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm.

Trong hoạt động kinh tế, việc sản xuất và buôn bán hàng hóa phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định của pháp luật. Tuy nhiên tình trạng sản xuất, buôn bán các loại hàng cấm trên thị trường vẫn còn tồn tại. Vì thế, Điều 190 Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định về Tội sản xuất, buôn bán hàng cấm nhằm đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi của người dân.

Động vật hoang dã là một bộ phận quan trọng của hệ sinh thái và nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá cần được bảo vệ. Tuy nhiên, tình trạng săn bắt, vận chuyển và buôn bán trái phép các loài động vật hoang dã vẫn diễn ra phổ biến. Vì vậy, Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định Tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã tại Điều 234 nhằm xử lý nghiêm minh các hành vi xâm hại này.

Thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế, đòi hỏi sự công khai, minh bạch trong giao dịch. Thao túng thị trường chứng khoán là hành vi gây thiệt hại cho nhà đầu tư và suy giảm niềm tin của khách hàng vào thị trường chứng khoán. Do đó, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã quy định Tội thao túng thị trường chứng khoán tại Điều 211 để xử lý nghiêm minh và bảo đảm sự minh bạch, công bằng.

Trong nền kinh tế thị trường, các công cụ chuyển nhượng và giấy tờ có giá giữ vai trò quan trọng trong giao dịch tài chính - thương mại. Tuy nhiên, tình trạng làm giả, tàng trữ, vận chuyển, lưu hành các loại giấy tờ này diễn biến ngày càng tinh vi, gây tổn hại đến quyền lợi của cá nhân, tổ chức và đe dọa sự an toàn của hệ thống tài chính quốc gia. Vì vậy, Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định cụ thể tội danh này tại Điều 208.

Thuốc chữa bệnh và thuốc phòng bệnh là loại hàng hóa đặc biệt, liên quan trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng con người. Tuy nhiên, tình trạng sản xuất, buôn bán thuốc giả vẫn diễn biến phức tạp, với nhiều thủ đoạn tinh vi. Nhằm ngăn chặn hành vi nguy hiểm này, Bộ luật Hình sự 2015 đã quy định tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh tại Điều 194, với mức hình phạt nghiêm khắc.

Cạnh tranh lành mạnh là động lực phát triển kinh tế nhưng trên thực tế vẫn xuất hiện nhiều hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh và lạm dụng vị trí thống lĩnh gây ra thiệt hại nghiêm trọng. Vì vậy, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã quy định Tội vi phạm quy định về cạnh tranh tại Điều 217 nhằm bảo vệ trật tự quản lý kinh tế và môi trường kinh doanh công bằng.

Trong quản lý tài chính công, việc lập và sử dụng “quỹ đen”, “quỹ ngoài sổ sách” không chỉ trái pháp luật mà còn gây thất thoát tài sản nhà nước và tạo điều kiện cho tham nhũng. Để ngăn chặn và xử lý nghiêm minh, hiện nay Bộ luật Hình sự 2015 quy định tội lập quỹ trái phép tại Điều 205 nhằm bảo đảm kỷ luật tài chính và sự minh bạch trong quản lý ngân sách.