Tội xâm phạm hoạt động tư pháp

Tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn bắt, giữ, giam người trái pháp luật là hành vi của người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước, đã lợi dụng quyền lực được giao để xâm phạm quyền tự do thân thể của người khác. Vì vậy được Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định và xử lý nghiêm khắc tội danh này tại Điều 377 nhằm bảo vệ quyền con người và tính liêm chính của quyền lực công.

Tội từ chối khai báo, từ chối kết luận giám định, định giá tài sản hoặc từ chối cung cấp tài liệu là hành vi cản trở hoạt động tố tụng, làm trì hoãn hoặc gây khó khăn cho việc làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án. Hành vi này thể hiện sự vi phạm trách nhiệm pháp lý của cá nhân trong quá trình tố tụng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công lý và trật tự xã hội.

Tội đánh tháo người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, người đang bị áp giải, xét xử hoặc chấp hành án phạt tù là hành vi xâm phạm hoạt động bình thường của các cơ quan tiến hành tố tụng, gây cản trở công tác điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án và hiện nay đang được quy định tại Điều 387 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Tội mua chuộc hoặc cưỡng ép người khác trong việc khai báo, cung cấp tài liệu được quy định tại Điều 384 Bộ luật Hình sự 2015. Đây là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến sự trung thực, khách quan của hoạt động tố tụng. Hành vi này không chỉ làm sai lệch sự thật trong các vụ án, vụ việc mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của nhân dân vào công lý và hệ thống tư pháp.

Tội gây rối trật tự phiên tòa, phiên họp được quy định tại Điều 391 Bộ luật Hình sự năm 2015. Đây là hành vi của người có mặt tại phiên tòa hoặc phiên họp cố ý thóa mạ, xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của Thẩm phán, Hội thẩm, người tiến hành tố tụng khác hoặc người tham gia phiên tòa, phiên họp; hoặc có hành vi đập phá tài sản, xâm phạm đến tính tôn nghiêm, trật tự và uy quyền của hoạt động tư pháp.

Tội ra quyết định trái pháp luật được quy định tại Điều 371 Bộ luật Hình sự 2015 nhằm xử lý hành vi của người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hoặc thi hành án đã cố ý ban hành quyết định trái pháp luật. Đây là tội phạm xâm phạm hoạt động đúng đắn của cơ quan tư pháp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự, kỷ cương pháp luật và niềm tin của nhân dân vào công lý.

Tội vi phạm quy định về giam giữ được quy định tại Điều 388 Bộ luật Hình sự 2015 là hành vi cố ý vi phạm các quy định của pháp luật trong quản lý, giam giữ người bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang chấp hành án phạt tù, gây ảnh hưởng đến trật tự, kỷ luật và an toàn trong cơ sở giam giữ. Quy định này nhằm bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, duy trì kỷ cương trong thi hành án hình sự và ngăn ngừa những hành vi làm suy giảm hiệu lực quản lý của Nhà nước trong lĩnh vực giam giữ.

Tội truy cứu trách nhiệm hình sự người không có tội được quy định tại Điều 368 Bộ luật Hình sự năm 2015. Đây là hành vi cố ý của người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự truy cứu, khởi tố hoặc kết án người mà mình biết rõ là vô tội. Quy định tội danh này nhằm bảo vệ công lý, quyền con người và sự liêm chính trong hoạt động tư pháp, đồng thời ngăn ngừa tình trạng lạm quyền, gây oan sai trong tố tụng hình sự.

Tội dùng nhục hình được quy định tại Điều 373 Bộ luật Hình sự năm 2015. Đây là hành vi của người có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hoặc thi hành án đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để tra tấn, hành hạ, đối xử tàn bạo, hạ nhục nhân phẩm hoặc gây đau đớn thể xác, tổn thương tinh thần cho người khác; qua đó xâm phạm nghiêm trọng quyền con người, quyền được bảo vệ về thân thể, danh dự và nhân phẩm.

Tội cung cấp tài liệu sai sự thật hoặc khai báo gian dối là hành vi của người tham gia tố tụng như người làm chứng, giám định viên... cố ý đưa ra thông tin không đúng sự thật, làm sai lệch quá trình giải quyết vụ án. Đây là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm hoạt động đúng đắn của cơ quan tiến hành tố tụng và có thể gây hậu quả nghiêm trọng như kết án oan hoặc bỏ lọt tội phạm.

Trong hoạt động tư pháp, việc thi hành nghiêm chỉnh các bản án và quyết định của Tòa án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thực tế, có những trường hợp người có nghĩa vụ cố tình không thực hiện phán quyết đã có hiệu lực, gây cản trở cho quá trình thi hành án và xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của các bên liên quan. Bộ luật Hình sự năm 2015 đã quy định Tội không chấp hành án tại Điều 380 nhằm bảo vệ hiệu lực của bản án, giữ vững kỷ cương pháp luật và bảo đảm sự tôn nghiêm của cơ quan tư pháp.

Tội làm sai lệch hồ sơ vụ án, vụ việc được quy định tại Điều 375 Bộ luật Hình sự năm 2015. Đây là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm nghiêm trọng đến tính khách quan, trung thực và công minh của hoạt động tư pháp. Việc quy định tội danh này nhằm bảo đảm cho quá trình điều tra, truy tố, xét xử diễn ra đúng pháp luật, góp phần phòng ngừa oan sai, bỏ lọt tội phạm và giữ vững niềm tin của nhân dân vào công lý.

Tội không tố giác tội phạm được quy định tại Điều 390 Bộ luật Hình sự 2015 là hành vi của người biết rõ tội phạm đang được chuẩn bị, đang thực hiện hoặc đã được thực hiện mà không thông báo cho cơ quan có thẩm quyền. Hành vi này xâm phạm đến trật tự pháp luật, nghĩa vụ công dân trong đấu tranh phòng chống tội phạm và bị xử lý hình sự nhằm bảo đảm mọi hành vi phạm pháp đều bị phát hiện, xử lý kịp thời.

Tội cản trở việc thi hành án được quy định tại Điều 381 Bộ luật Hình sự năm 2015 là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn cố ý gây cản trở việc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án. Hành vi này không chỉ xâm phạm hoạt động tư pháp mà còn làm suy giảm hiệu lực thi hành án, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, do đó bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật hình sự.

Tội tha trái pháp luật người bị bắt, người đang bị tạm giữ, tạm giam, người đang chấp hành án phạt tù được quy định tại Điều 378 Bộ luật Hình sự năm 2015. Đây là hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lạm quyền để tha, thả người đang bị giam giữ hoặc chấp hành án phạt tù trái quy định của pháp luật, xâm phạm nghiêm trọng hoạt động tư pháp, trật tự quản lý giam giữ và tính nghiêm minh của pháp luật hình sự.

Tội vi phạm việc niêm phong, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản được quy định tại Điều 385 Bộ luật Hình sự năm 2015. Đây là hành vi xâm phạm trật tự quản lý tư pháp, xảy ra khi người được giao giữ, quản lý tài sản, vật chứng hoặc tài khoản bị kê biên, niêm phong, phong tỏa nhưng tự ý phá hủy, sử dụng, chuyển nhượng, cất giấu hoặc giải tỏa trái phép, làm ảnh hưởng đến hoạt động tố tụng và thi hành án của cơ quan có thẩm quyền.

Trong thực tiễn, vẫn có trường hợp người có thẩm quyền cố ý ra bản án trái pháp luật, làm sai lệch bản chất vụ án, xâm phạm nghiêm trọng đến quyền con người, quyền công dân và uy tín của cơ quan tư pháp. Hành vi này được Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định tại Điều 370 nhằm xử lý nghiêm minh những người lợi dụng quyền hạn xét xử, cố tình làm trái pháp luật; qua đó bảo vệ sự trong sạch, công bằng và thượng tôn pháp luật trong hoạt động tư pháp.

Trong tố tụng hình sự, việc truy cứu kịp thời người phạm tội là yêu cầu cốt lõi của thượng tôn pháp luật. Khi người có thẩm quyền biết rõ có tội nhưng cố ý không truy cứu, hành vi ấy làm bỏ lọt tội phạm, xâm hại quyền lợi nạn nhân và bào mòn niềm tin vào công lý. Điều 369 Bộ luật Hình sự 2015 quy định Tội không truy cứu trách nhiệm hình sự người có tội để xử lý nghiêm minh hành vi này.

Trong quá trình xử lý tội phạm, việc bảo đảm người bị tạm giữ, tạm giam hoặc bị xét xử được quản lý chặt chẽ là điều kiện cần thiết để phục vụ cho quá trình điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn xảy ra các trường hợp người bị tạm giữ, tạm giam hoặc đang bị áp giải, xét xử tìm cách bỏ trốn, gây khó khăn cho công tác tư pháp và tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an ninh, trật tự xã hội.

Tội bức cung được quy định tại Điều 374 Bộ luật Hình sự năm 2015 là một trong những tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp, nhằm bảo vệ tính khách quan, công bằng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử. Hành vi bức cung không chỉ làm sai lệch sự thật vụ án mà còn xâm hại nghiêm trọng đến quyền con người, danh dự và nhân phẩm của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo, do đó được pháp luật quy định xử lý nghiêm minh nhằm bảo đảm sự công bằng và tính liêm chính của nền tư pháp.