Quốc triều hình luật

Chế định hôn nhân gia đình thời kỳ phong kiến có nhiều lợi ích trong việc hoàn thiện pháp luật hôn nhân gia đình hiện hành để vận dụng các giá trị đương đại của cổ luật trong công tác xây dựng pháp luật.

Luật hôn nhân gia đình ngày 19/06/2014 cũng đã bộc lộ một số bất cập và khó thực thi trong thực tế hiện nay. Một số bất cập trong quá trình giải quyết tranh chấp hôn nhân gia đình ở Việt Nam

Chế định hôn nhân gia đình thời phong kiến mang những giá trị tích cực. Hệ thống pháp luật hiện nay vẫn còn tiếp thu những tinh hoa này để áp dụng trong việc xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật hôn nhân gia đình phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội hiện nay của đất nước ta.

Các quan hệ hôn nhân gia đình thể hiện rõ ràng cơ chế điều chỉnh của cổ luật hôn nhân gia đình, có khả năng loại trừ, ngăn chặn những hành vi vi phạm một cách có hiệu quả đồng thời bảo đảm cho các chế định về hôn nhân và gia đình được tôn trọng và thực hiện nghiêm chỉnh trong thực tế.

Căn cứ vào tình trạng vợ chồng khi hôn nhân chấm dứt, có thể chia thành hai trường hợp chấm dứt hôn nhân trong thời kỳ phong kiến, bao gồm: do một bên vợ hoặc chồng chết trước hoặc do hai bên ly hôn.

Mặc dù không tránh được những ảnh hưởng về giai cấp, nhưng tiến bộ hơn cả là những nhà làm luật triều Lê đã đưa ra nhiều qui định bảo vệ các lợi ích cơ bản của con người trong xã hội đặc biệt là tầng lớp dưới. Những qui định này giúp ta thấy rõ được tính xã hội sâu sắc của nhà nước phong kiến Việt Nam.

Thời Lê sơ là thời kỳ đất nước ổn định, phát triển, đạt được những thành tựu to lớn trong công cuộc chống ngoại xâm, bảo vệ và mở rộng biên giới, hạn chế các xu hướng cát cứ, xây dựng Nhà nước tập quyền mạnh, có vị trí và uy tín lớn trong khu vực.

Con cái ra đời cần có sự yêu thương chăm sóc của cha mẹ, ông bà. Cha mẹ có nghĩa vụ nuôi dưỡng, dạy dỗ con cháu nên người và ngược lại, con cái phải biết ơn, kính trọng cha mẹ ... Trong xã hội phong kiến, tư tưởng nho giáo đặt chữ hiếu ở hàng thứ hai sau chữ trung.

Theo quan niệm của lễ giáo phong kiến, chồng được coi là người chủ gia đình, còn người vợ thì phải có đủ tứ đức: công (chăm chỉ, cần cù), dung (duyên dáng), ngôn (ăn nói dịu dàng), hạnh (nết na), đồng thời, phải tuân theo nguyên tắc tam tòng.

Bộ Quốc triều hình luật thời Hậu Lê và bộ Hoàng Việt luật lệ triều Nguyễn đều quy định việc kết hôn chỉ được thực hiện khi có cha mẹ hoặc một người tôn thuộc đứng đầu làm chủ hôn.

Hôn nhân và gia đình – đó là những hiện tượng xã hội mà luôn luôn được các nhà triết học, xã hội học, sử học, luật học ... nghiên cứu. Hôn nhân là cơ sở của gia đình, gia đình là tế bào của xã hội, trong đó là sự kết hợp chặt chẽ, hài hòa lợi ích của mỗi công dân, Nhà nước và xã hội.